Levende Talen. Jaargang 1935

[p. 6]

Openingsrede van den voorzitter op de algemene vergadering van 5 jan. 1935.

Dames en Heren, ik heet U allen hartelijk welkom op onze Algemene Vergadering. In het bijzonder begroet ik den vertegenwoordiger van Z.E. den Minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Dr. van den Ent, en den Voorzitter van de Onderwijsraad, Prof. Woltjer. Verder Prof. de Vooys en de vertegenwoordigers van bevriende verenigingen, Mej. Dr. Portengen en de Heren Oberman, Dr. de Noo, Dr. Staverman, Pleiter en de Jong.

Een speciaal woord van welkom richt ik tot onzen oudsecretaris, Dr. v.d. Ent, thans hier aanwezig in zijn nieuwe functie van inspecteur van het G. en M.O. Het heeft ons moeite gekost op de bestuursvergaderingen aan zijn afwezigheid te wennen. Thans, nu hij tot ons is weergekeerd, voelen wij ons eigenlijk pas weer compleet en wij zijn trots ook hem te kunnen tonen, dat Lev. Talen, waarvoor hij zoveel heeft gewerkt, is gebleven een bloeiende vereniging. Ons ledenaantal is in het afgelopen jaar weer aanmerkelijk gestegen en nadert thans de 1000. Dat is voor een corps als het onze een opmerkelijk groot aantal en het wijst uit, in hoe hoge mate de problemen van het taal- en literatuuronderwijs de belangstelling hebben van hen, die dit onderwijs dienen. Onze vergaderingen worden goed bezocht. Ook vandaag is deze grote zaal, die aan enkele honderdtallen plaats biedt, weer geheel gevuld. De secretaris en de penningmeester zullen U straks meer in bijzonderheden verslag doen van de werkzaamheden der Ver. in het afgelopen jaar. Mijn taak is het hier echter, hen namens ons allen te danken voor het vele werk, dat zij zich voor de Ver. hebben getroost en hun de verzekering te geven, dat hun moeite ook in de toekomst op de warme waardering der leden rekenen kan.

Wij kunnen de naaste toekomst van onze Ver. met gerustheid en optimisme tegemoet zien. Anders echter staat het met het ambtelijke werk, dat aan ons is toevertrouwd. Ik zal de bekende oorzaken, waardoor het peil van het onderwijs dalende is, de veel te zware belasting der docenten, de al te grote klassen met stilzwijgen voorbijgaan en neem aan, dat de ongunstige

[p. 7]

oeconomische omstandigheden de overheid tot het doen voortbestaan van deze funeste toestand dwingen. Maar ik mag niet verzwijgen, dat het talenonderwijs aan onze middelbare scholen onder de bestaande omstandigheden ernstig lijdt en dat de goede naam, die de Nederlander op het gebied van talenkennis in het buitenland nog geniet, voor de toekomst in gevaar verkeert. En nog op een ander gevaar wil ik wijzen. Tengevolge van de zeer zware taak, die de leraar als docent te vervullen heeft, blijft er voor den man van wetenschap, die hij toch ook zijn moet, te weinig tijd en kracht over. Behalve dat dit voor de philologie, waarvan men toch werkelijk niet zeggen kan, dat zij in ons land in bloeiende toestand verkeert, nadelig is, brengt zulks onvermijdelijk mee, dat de wetenschappelijke, de culturele standing van het corps erdoor omlaag moet en even onvermijdelijk betekent dit op den duur schade voor het onderwijs.

Aan ons echter de plicht, ook in deze tijd van dat onderwijs te maken, wat ervan te maken is. Op vorige Alg. Verg. hebben wij gezocht naar nieuwe middelen ter verbetering van taalen stijlonderwijs, heden zullen wij ons in hoofdzaak met het onderwijs in de letterkunde bezighouden. Aan het literatuuronderwijs hebben vele docenten hun hart verpand. Het neemt op de programma's onzer scholen een geheel eigen plaats in. In deze uren worden aan de jongelui geen dingen geleerd, waarmee zij later in de maatschappij hun brood kunnen verdienen, maar worden zij er opmerkzaam op gemaakt, dat er nog andere waarden dan enkel practische kundigheden zijn. Voor de meerderheid der leerlingen zijn deze uren de enige van hun leven, waarin zij op deskundige wijze in de ideeële gedachtenwereld der grote naburige volken worden ingeleid. Wie in zijn jeugd goed literatuuronderwijs heeft gehad, draagt een schat aan cultureel bezit zijn hele verdere leven mee en is in staat deze door eigen lectuur uit te breiden. Wanneer daarom ooit het literatuuronderwijs op onze scholen in gevaar zou komen, zullen wij ter wille van het culturele peil van ons volk op de bres moeten staan om het te verdedigen. Hiervoor bestaat thans geen noodzaak, maar vele leraren zijn in het afgelopen jaar opgeschrikt door een bepaling, dat voortaan op het eindexamen der H.B.S.B. de letterkunde der vreemde volken niet meer zal worden geëxamineerd. Hieraan is on-

[p. 8]

middellijk toe te voegen, dat het programma van het onderwijs niet is gewijzigd en dat dus de lessen in letterkunde onveranderd moeten worden gegeven. Maar het gevaar is niet denkbeeldig, dat sommige docenten, menende hun leerlingen een dienst daarmee te doen, meer dan tot dusver hun tijd zullen besteden aan onderdelen, die wel worden geëxamineerd. Aan wie dat niet inziet, zou ik willen vragen: zou het op het onderwijs in de wiskunde ook invloed hebben, indien bijv. de beschrijvende meetkunde van het eindexamenprogramma werd geschrapt of zou het scheikunde-onderwijs misschien veranderen, indien de organische chemie niet meer op het eindexamen werd verlangd? Van het examen in de letterkunde, zoals dat de laatste jaren was geregeld, zijn vele docenten nooit voorstander geweest. Ik zal op de voor- en nadelen van de nieuwe bepaling niet verder ingaan, doch nogmaals vaststellen, dat het programma voor het onderwijs niet is gewijzigd, dus dat het literatuuronderwijs moet en kan blijven, wat het was, d.w.z. betrekkelijk heel veel. Ieder docent heeft echter de moeilijkheid ondervonden dat onderwijs zo te geven, dat het voor de leerlingen werkelijk profijtelijk is en wij zijn steeds doende in onze methode verbetering te brengen. Het Hoofdbestuur heeft gemeend in de bespreking van het literatuuronderwijs en wat in de praktijk daarmee is te bereiken, een nuttig object voor onze ochtendvergadering te mogen zien en het is zo gelukkig geweest drie ervaren docenten bereid te vinden, hierover elk in zijn vak een inleiding te houden. Ik mag U hierbij wel verraden, dat deze heren elk op een verschillend standpunt staan, maar het oordeel, wie van hen de practicus, wie de idealist is, laat ik graag aan de vergadering over. Laat ik dit nog aan U toevertrouwen: zij doen het alle drie goed en zij wijzen verschillende wegen, waarlangs goed literatuuronderwijs mogelijk is. De jongeren onder ons zullen van hun ervaring veel kunnen leren, maar de ouderen niet minder, want het is bekend, dat de gave om te leren met de jaren eer toe dan af te nemen pleegt. Met de wens, dat deze dag leerzaam moge zijn voor ons allen, verklaar ik de algemene vergadering voor geopend.