Levende Talen. Jaargang 1935

Duitse schrijfletters op Nederlandse scholen.

Naar aanleiding van hetgeen de Heer Leo Straus uit Velsen in het Alg. Handelsblad d.d. 9 Januari 1935 en in hetzelfde blad d.d. 21 Januari 1935 tegen het gebruik van Duitse schrijfletters bij het onderwijs in Nederland te berde brengt, moge hier een enkel wederwoord volgen vóór het onderwijs van deze letters op Nederlandse scholen.

Het is goed gebruik in Nederland, dat de docent in de Duitse taal zijn Nederlandse leerlingen Duits leert lezen, begrijpen, schrijven en spreken. Daarbij speelt ook het Duitse letterbeeld, hetzij gedrukt hetzij geschreven, een rol. Beide lettersoorten veroorzaken zekere moeilijkheden. Te recht betoogt de Heer Strauss, dat de Duitse drukletters de leerlingen weinig last veroorzaken. De Duitse schrijfletters wil de Heer Strauss in Nederland niet meer doen onderwijzen, alhoewel ieder, die Duits onderwijs geeft, weet, dat het zoogenaamde Duitse schrijfschrift onoverkomelijke bezwaren oplevert voor de lezer, die zich dit schrift niet eigen maakte, alhoewel de Heer Strauss op 21 Januari 1935 in het Alg. Handelsblad schrijft: ‘De huidige Duitsche regeering stáát, voor zoover mij het ter oore komt, op het gebruik van zgn. Duitsche schrijfletters.’

Dit was mij bekend en het doet mij ter wille van de zaak genoegen, dat de Heer Straus door een vraag, die ik hem via het Alg. Handelsblad mocht voorleggen, in zijn antwoord bewijst

[p. 136]

dit ook te weten. Het is misschien minder algemeen bekend, dat de voormalige Keizerlijke Duitse regering een soortgelijke wens, betrekkelijk kort voor 1914, heeft geuit. De houding der tegenwoordige Duitse bewindvoerders moge bevel zijn voor de Duitse scholen in Duitsland, voor het buitenland, c.q. voor Nederland heeft zij gevolgen, waarmede wij bij het onderwijs van Duits in Nederland goed doen rekening te houden.

Naast de Duitsers die zgn. Latijnse schrijfletters gebruiken, leven er nog Duitsers, die Duitse schrijfletters bezigen, ook in brieven etc., welke Duitsland verlaten en b.v. naar Nederland worden gezonden. Enkele voorbeelden voor vele:

Prof. Dr. Th. Matthias, tot de 10de druk bewerker van Duden, het bekende orthogr. woordenboek der Duitse taal, gebruikt in zijn brieven Duitse schrijfletters. Het zou mijn grote belangstelling gaande maken te mogen constateren, wat iemand, die nooit Duitse schrijfletters leerde, terecht bracht van het lezen en verstaan van één brief van dezen vermaarden Duitsen geleerde.

De rector van een grote Duitse school, speciaal voor kinderen van Duitse ouders in Nederland, gebruikt in zijn correspondentie Duitse schrijfletters.

De bekende Oostenrijkse dichter Rainer Maria Rilke gebruikte in zijn brieven veelvuldig Duitse schrijfletters. Facsimile's uit de jaren 1921 en 1926 zijn door de Duitse boekhandel in duizenden exemplaren verspreid.

In de Kölnische Zeitung, Sonntagmorgen, d.d. 10 Dec. 1933 stond een artikel genaamd: ‘Spielzeug das Freude macht, selbst herzustellen’. Alle opschriften der onderdelen zijn met Duitse schrijfletters gedrukt. Eveneens de familienaam van den schrijver.

In de Köln. Illustrierte Zeitung d.d. 12 Jan. 1935 no. 2, bl. 47 komt een reclame voor van een verzekeringsmaatschappij met de spreuk: ‘Sorge zehrt, Fürsorge wehrt’ in Duitse schrijfletters gedrukt.

De foto-bladzijde van het avondblad Alg. Handelsblad d.d. 9 Jan. 1935 bracht een plaat uit het Saargebied. Daarop komen de woorden voor: ‘Deutsche Mutter - heim zu Dir!’ gedrukt in Duitse schrijfletters.

Dezer dagen werd mij ter inzage gezonden: ‘Wolf Duvian. Kai aus der Kiste. Franz Schneider Verlag’. Al deze woorden waren op de buitenzijde met Duitse schrijfletters gedrukt. Het is een boekje met amusante lectuur voor kinderen. -

[p. 137]

Die brieven van mijn Duitse familieleden en vrienden, uit Duitsland afkomstig, zijn gedurende meer dan 30 jaren voor een belangrijk deel in Duitse schrijfletters gesteld.

Deze dingen mogen den Heer Straus weinig of niets zeggen. Mij zeggen zij wel iets: Voor onze leerlingen blijven in Duitse schrijfletters geschreven brieven etc. etc. ‘een gesloten boek’, indien wij, docenten, niet de waarlijk geringe moeite nemen hun de Duitse schrijfletters bij te brengen. Blijven wij hier in gebreke, dan kunnen onze leerlingen en oud-leerlingen ons terecht verwijten: Jarenlang gaf men mij onderwijs, in het Duits, maar dat, wat in Duitse schrijfletters is geschreven, kan ik niet lezen!

Amsterdam, 27 Januari 1935.

J.C. DE BUISONJE.