Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus



[pagina 33]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten XI. Van din dat si met beden verloessede ene nonne die de viant bedroech met valschen visionen.Ga naar voetnoot+ Ghi vrowen, die t Aiwires sijt 2980[regelnummer] Begeven ende dragt abijt, Met rechte mogdi danken sere Den hogsten coninc, onsen Here, Die al geweldech es, van din Dat hi u hevet wel versin 2985[regelnummer] Van groter eeren ende vromen, Die u es van Lutgarden comen, Ende oc al noch u comt van hare In allen tiden van den ijare; Want dat si was aldaer begeven 2990[regelnummer] Wel XL ijar och daer beneven, Dat comt u wel te staden nu; Want sonder twivel seggic u Dat ghijs al noch te bat gevart; Want u in staden steet Lutgart 2995[regelnummer] Getrowelic in allen tide. Ga naar margenoot+Dis mogdi sijn terechte blide Dat daer noch restet die lichame Die Gode was so wel bequame In sinen dagen, dat hi sal 3000[regelnummer] Tin tiden dat die werelt al Die Gods sententie sal ontfaen, Aldaer ter rechter siden staen, Ende oc dat sute wart sal horen Ontplokenlic met beden oren, 3005[regelnummer] Dat Got daer seggen sal din goeden Die hir te sinen wille stoeden: ‘Comt daenen, gi gebenedide Mijns vader, die in uwen tide Mi dinet wel getrowelike; 3010[regelnummer] Ontfaet den loen van minen rike, Ontfaet dat ewelike leven Dat ic u sal te loene gheven Over die pine, die gi doeget, Doe gi na mine minne poeget.’ 3015[regelnummer] Dit sal hen allen greijen wale Die horen selen dese tale, Mar alderbest, dis sijt gewes, Dengenen die meest heilech es. So saelt Lutgarden greijen dan, 3020[regelnummer] Na din dat ic gemerken can, Van rechtes halven vele bat Dan selken die sal horen dat; Want over waer so darric mi Coenlic vermeten dis, dat si 3025[regelnummer] So wel volmaket was van binnen Ga naar margenoot+In karitaten ende in minnen, Dat si sal hoger spannen crone Daerboven in den hogen trone Dan menech ander mensche goet, 3030[regelnummer] Die al so vaste nit ne stoet In minnen ende in karitaten, Din Got nochtan sal comen laten Te sinen rike ginder boven. Dis mogedi u wel beloven, 3035[regelnummer] Ghi vrowen alle, Godeweet, Die draget nu dat kovelcleet T Aiwires in din closter maer, Dat si die lange XL ijaer Daer levede ende restet nu. 3040[regelnummer] Want over waer so seggic u, Dat si u sal in staden staen Altoes ende uwe bede ontfaen, So welken tijt dat gi dis it Behoevet, alse het es geseit 3045[regelnummer] Wel menechwerf in u convent Te haren tiden ende sent, Gelic dat ic u sal betoegen Opdat gi willet u gedoegen Ende oc vernemen mine sprake 3050[regelnummer] Daer ic u met dit cundech make, Opdat ghijs selve nit ne wetet; Want het gevalt dat men vergetet Dis men tevoren wel gedachte. Oc wett wel dat ic nit ne trachteGa naar voetnoot1 3055[regelnummer] Dat selve dat ic u ontbinde, Ga naar margenoot+Mar, na dat ict gescreven vinde In dat latijn, seggict u voert. Nu biddic u dan dat ghijt hoert Al si dat sake dat ghijt wett, 3060[regelnummer] So dat gi dandre nit ne lett Die willen weten dat bedit Daeraf, en dis en weten nit. Ter vrowen tide was begeven, Als ic hir vore vant gescreven, 3065[regelnummer] T Aiwires ene nonne goet Die wel getrowelike stoet In Godes dinste, mar dat si Was al te simpel, daer si bi Har selven brachte in grote schade; 3070[regelnummer] Want si ne wilde nit bi rade Dergerre werken die hen bat Vewisten daer. Ende omme dat Die felle viant, die altoes Es beide nidech ende loes, 3075[regelnummer] Die beide valsch es ende quaet, Hi heft gevenset eenen raet Eude oc geweven een getrachte
[pagina 34]
Daer hise mede in dole brachte. Ic sal u seggen welkertiren: 3080[regelnummer] Hi plach hem schudden ende kiren In ere vormen harde schone Ende och hi quame van den trone Darboven in ens ingels wise. So plach hi toter nonnen lise 3085[regelnummer] Bi wilen comen daer si was, Och daer si beedde, och daer si las, Ga naar margenoot+Ende hare brengen die nimaren Die hare wel bequame waren; Want si wel wanede over een, 3090[regelnummer] Bidis so wel besneden scheen Die sprake van din drogenere, Die quam gevlogen daer so clere, Dat si ne conde nit daerin Baraets verstaen no meer no min, 3095[regelnummer] Dat het die ingel Gabriël Ware emmer, ochte Raphaël, Ochte een der andre van daerboven. Oc plach si hare dis beloven Tin vrowen daer si iegen sprac, 3100[regelnummer] Din si al over waer vertrac Die wart die hare har ingel seide. Dos heft om hare simpelheide Der nonnen groten schamp gedaen Die viant, die se hilt gevnen. 3105[regelnummer] Mar do aldos van derre dinc Daerbinnen die nimare ginc, Ende allen din ijonfrowen daer Dit kandech wart ende oppenbaer, Lutgart, die maget goedertiren, 3110[regelnummer] Die wiste wel in wat maniren Die viant loes met sinen treken Ontkiren can ende avebreken Dengenen, dis hen nit ne hoeden, Meer goedes dan si selve moeden, 3115[regelnummer] Si wart hiraf bedroevet sware; Want si vernam al oppenbare Ga naar margenoot+Met claren sinne ende oc versach Die vreese die daer an gelach. Dis wart te rade in haren moede 3120[regelnummer] Die maget vri, Lutgart die goede, Dat si te Gode bidden soude Dat hi din viant met gewoude Verijagede ende nit ne wilde Gedogen dat hi langer hilde 3125[regelnummer] Die nonne in dole, die so was Staerlic verblindt in dat gedwas. Aldos beraden ginc die vrowe In karitaten ende op trowe Met droeven moede vele sere 3130[regelnummer] Te Gode bidden, onsen Here, Dat hi die creature sijn, Dat arme wijf, dat nonnekijn, Dat was in dole comen groet, Verloessen wilde ut derre noet 3135[regelnummer] Ende oc verleenen wilde hare Dat nuttelic dar iegen ware, Kinnesse ende onderschedechheit, Warbi die grote simpelheit Verlichtet worde, aldaer si mede 3140[regelnummer] Harselven die mesquame dede. Aldaer die vrowe op enen dach Met derre saken besech lach, So quam van boven uten trone Gevlogen ene stemme schone, 3145[regelnummer] Die las alut der maget wijs Dat vers illuminare hijsGa naar voetnoot1 Ga naar margenoot+Dat Zacharias wilen sprac Ter selver stont dat hi vertrac Van Sente Yanne, sinen kinde, 3150[regelnummer] Dat hi vercorenlike minde, Die prophetië die es bleven In deewangelie noch gescreven. Mar doe Lutgart, die maget goet, Die dis latijns nit ne verstoet, 3155[regelnummer] Al si dat sijt wel lesen conde, Dat vers, dat si in somer stonde Plach beide singen ende lesen, Verhoerde, stont si op mettesen Getrostet wel; want si vernam 3160[regelnummer] Dat hare bede wel bequam Den coninc van den paradise. Daeromme ginc si weder lise Ens anders dags met groten tranen Gode, onsen vader, dis vermanen 3165[regelnummer] Dat hi met sire groter cracht Din viant name sine macht, Daer hi met hilt die nonne in schade, Die werken plach bi sinen rade, Ende hare gracie wilde gheven 3170[regelnummer] Eer se die viant dade sneven Met sinen rade, ochte anegaen Dat evel ware ochte arch gedaen, Warbi si mochte sijn gedwas Versi(e)n, dat hare oncondech was. 3175[regelnummer] Aldaer die maget was gelegen Ende harre beden soude plegen Ga naar margenoot+Vor die ijonfrowe op ene wile, Die losengir, die dese ghile Gevenset hadde ende al getrachtt, 3180[regelnummer] Doe hi vernam dat hi verkrachtt Moste emmer wesen van Lutgarden, Die hem met haren starken warden Al wederniedde sin getrachte, Daer hi tevoren mede brachte 3185[regelnummer] Dat arme nonnekijn in dole, So quam hi lise ut sinen hole Geslopen daer die maget reene Tin selven stonden lach allene In ere heimeliker stat 3190[regelnummer] Ende over die ijonfrowe bat, Dis hi was tornech ende gram
[pagina 35]
Te hare wert, want hi vernam Dat hare bede hem was te swar. Daromme quam hi selve daer 3195[regelnummer] Ende hem vertoget heft der vrowen In ere vormen, die beschowen Hare ogen schone mochten wel; Swart ende ru so was sijn vel; Sine ogen bernende alse en vir; 3200[regelnummer] Sijn anschijn swart ende ongehir Ende oc te schowene onbequame: ‘Lutgart, ins leedes evels name So mostti wesen ic geboren, Dis gi mi doet so dikke toren!’ 3205[regelnummer] Sprac hi aldaer hi was gestaen; ‘Want gi mi hebbet ondergaen Ga naar margenoot+Met rechte nit, mar met gewoude, En wijf die mine wesen soude, Mocht ic gebruken rechtes it, 3210[regelnummer] Och mire macht; mar neenic nit, Want gi mi hebbet beide ontfonden Cracht ende macht, ende oc gebonden Met uwen beden also strane, Dat ic te de(e)rne ben te crane 3215[regelnummer] Der nonnen, alsie wilen plach. Dis ic mi wel beclagen mach; Want gi mi willet ondergaen Mijn recht; dat evel es gedaen Ende dis gi u vermiden soudet 3220[regelnummer] Opdat gi rechtes plegen woudet. Mar neen gi nit, dat wetic wel; Want gi so quaet sijt ende fel Dat ghijs en soudet nit begeven, Al soudu costen dat u leven!’ 3225[regelnummer] Do sos die viant dese wart Gesproken hadde, gaf Lutgart Antwerde hem weder hastelike Ende seide: ‘Kerst van hemelrike, Die beide Got es ende Here, 3230[regelnummer] Motu verwaten emmermere Ende ongemac ende ongeluc U geven, quade Belsebuc, Dat gi din silen, die hi cochte Met al den dirsten daer hi mochte 3235[regelnummer] VerstaenGa naar voetnoot1 mede onser alre schout, Dos ongenadech ende onhout Ga naar margenoot+Al sonder sparen dorret sijn! Alse het es worden wale in schijn An ene, die so es verdoert 3240[regelnummer] Dat si u boerden gerne hoert Ende hare oc vaste houdt dar ane. Mar hi denghenen ic u mane, Die es geweldech overal Ende u te ijoncsten dumen sal, 3245[regelnummer] Fel drogenere, dat gi vart Van henen ende nit ne spart Noch nit ne lett no meer no min Vor dat gi t Ane comet inGa naar voetnoot1 Al sonder imene evel doen. 3250[regelnummer] Daer es en bruder, heet SymonGa naar voetnoot2, En heilech man van groten name Ende die oc Gode es wel bequame, Want hi met goeder ufeningen Din Godes wille hem pijnt volbringen 3255[regelnummer] Getrowelic in allen stonden; Oc hevet hi so leet die sonden Ende alle noeselike saken, Dat gi ne cont hem nit genaken Noch nit gederen oc en twint, 3260[regelnummer] Want hi met vriër herten mint Den hogsten coninc, onsen Here; Dien seldi gruten harde sere Van minenthalven ende lise Vertrekken hem in welker wise 3265[regelnummer] Ghi hebt die nonne brachtt in schade Ende oc verdoert met uwen rade. Ga naar margenoot+Daerna so segget hem dat hi T Aiwires come hir tote mi So hi dat irst geleisten mach.’ 3270[regelnummer] Doe sprac die viant dus: ‘Owach! Wat dedic hir, dat ic van desen Sal u message moten wesen? Dit motic doen, mar vele ongerne; Want gi mi hebt met uwen scherne 3275[regelnummer] So vaste dit geleget an, Dat ict onsseggen nit ne can.’ - ‘Nu vart, nu vart,’ die vrowe seide. Do schit hi henen sonder beide Ende es gevaren al tehant 3280[regelnummer] Tote Alne binnen, dar hi vant Din goeden man, bruder Symoene, Geknilt in sinen orisone; Ende alse totin here quam Die viant tornech ende gram, 3285[regelnummer] Began hi spreken dese wart: ‘Met mi so grutet u Lutgart, Dat felle wijf, die quaderhande, Dire allen tijt Got geve schande,
[pagina 36]
Mesquame, toren ende lect! 3290[regelnummer] Want sijs de quaedste die ic weet, Lutgarden seggic van Senttruden Die mi met crachte welt vererudenGa naar voetnoot1 Ende oc verstoren allen tijt. Si u ontbiedet dat ghi sijt 3295[regelnummer] T Aiwires binnen derre weken, Want daer begeret si u spreken. Ga naar margenoot+Wetti warumme? Ic segget u: T Aiwires es begeven nu En wijf die wesen soude mijn, 3300[regelnummer] Opdat mi Got wilde onstech sijn Mijns rechtes, dat hi mi ontgevet Dis hi Lutgarden liever hevet. Want mochtic rechts gebruken wale, So soudic sonder wedertale 3305[regelnummer] Dat wijf behouden; wetti hoe? Ic ben die hare wanen doe, Dat ic en ingel ben van dien Die Gode in allen tiden sien. Als ic dan come daer si es, 3310[regelnummer] So waent si sonder al gemes Di(e)n ingel scho(u)wen Gabriële. Dos do ic wel te minen spele Din wivekine wanen wars. Warumme en soudic dan ni(e)t hars 3315[regelnummer] Gebruken? Want si wel beghi(e)t So welken tijt dat si mi si(e)t, Dat sijs dis dags te bat gevart. Warumme welt mi dan Lutgart Dos ondergaen mijn eigen goet? 3320[regelnummer] Ic seggu wel dat si mesdoet. Oc seggic u dat ic mi sal Dis wreken noch, hebbics geval, Alsic dis mach vercrigen stade. Mar gi, die sijt van haren rade, 3325[regelnummer] Vart wech ende hare dit mespriset Ende eenen raet daer iegen wiset Ga naar margenoot+Warbi dat si des ave come, Want dat sal wesen hare vrome.’ Doe dese wart gesproken waren, 3330[regelnummer] So voer enwech die evelbarenGa naar voetnoot2 Al sonder orlof ende gru(e)te; Want hi wel wanede oc onsute Onthalet sijn, opdat hi mere Gesproken hadde, van din here. 3335[regelnummer] Doe stont die here op van der stede Aldaer hi lach in kniegebede, Ende es gegaen darbinnen wert Te varne daer hi sijn begert, Din orlof nemen altehant, 3340[regelnummer] Dat es t Aiwires binnen; want Daer heveten onthoden lise Lutgart, die magt van hogen prise. Dos heft din orlof daer genomen Die here ende es t Aiwires comen. 3345[regelnummer] Lutgart, doe sine daer vernam, Wel vollic si te heme quam, Want si was diene daer ontboet. Dar was die blischap harde groet Van tween gelieven, doe si quamen 3350[regelnummer] Te spraken onder hen tesamen. Die maget edel ende fijn Din here hit willecome sijn; Die here antwerde gaf met sinne: ‘Got lonu, vrowe, sute minne!’ - 3355[regelnummer] Doe ginc die maget goedertiren Vertrekken hem in wat maniren Ga naar margenoot+Die viant hadde in dole brachtt Die nonne dul ende onbedachtt Die was so tatolfGa naar voetnoot1 ende ris 3360[regelnummer] Dat si geloevede alles dis Dat die viant hare aneleide; Want al die sprake, die hi seide, Schone ende wel besneden scheen. Darna so drogen overeen 3365[regelnummer] Die Godes vrinde, aldaer si saten Tin viant wert sere utermaten Verbolgen, dat si daer op trowe Ontbeiden souden die ijonfrowe Ende over waer betogen hare, 3370[regelnummer] Hoe swarlic si bedrogen ware. Mettesen rade ontboden si Die nonne, die daer was so bi Dat sise schire wel vercregen. Doe gingen dis kastiëns plegen 3375[regelnummer] Te hare wert met groten niede Die Godes vrint, die goede liede. Tirst sprac Lutgart, darna die here, Die beide lachterden wel sere Der nonnen, dat si din viant 3380[regelnummer] Lit nemen harre silen pant Ende avewinnen sonder were Harselven enen drogenere. Mar doe die nonne dese wart Began vernemen, die Lutgart 3385[regelnummer] Ende oc die bruder hare ontbonden, Die viant, die in allen stonden Ga naar margenoot+Den mensche lettet daer hi mach, Tirst dat hi wiste ende hi versach Dat hi der silen darven soude, 3390[regelnummer] (Want hem die maget met gewonde
[pagina 37]
Dien sachGa naar voetnoot1 van hare hadde aftebroken,) Began hi din lichame stoken Met ere ijammerliker pinen So krachtelic, ende oc traïnen, 3395[regelnummer] Dat si ter erden neder sanc. Woude of en woude an haren danc, Si vi(e)l dar neder op die erde; Wel eiselike si geberde, Si dogde commer harde swaer; 3400[regelnummer] Si sloch har hoeft, si trac har haer Wel crachtelic met beiden handen; Si cricelde oc met haren tanden; Die mont hi stont hare al verkirt; Oc heft har anschin sere onssirt 3405[regelnummer] Dat leelic si(e)n ut haren ogen. Aldos began die nonne doegen Wel groten commer ende pine, Daer doe gevil hare in te sine, Omdat si hadde na din raet 3410[regelnummer] Gehort dis drogeneren quaet. Mar doe die Godes vrinde sagen Met also ijammerliker plagen Die nonne liggen daer bevaen, Op hare knin si vilen saen 3415[regelnummer] Ende ene bede si begonnen Te Gode wert; want hen der nonnen Ga naar margenoot+Ontfarmede sere utermaten, Die hare also began meslaten. Si baden beide omodelike 3420[regelnummer] Den coninc van din hemelrike Dat hi te paise weder brachte Dat arme wijf, dat so onsachte Verladen was met pinen groet Ende hem ontfarmde harre noet. 3425[regelnummer] Aldaer die Godes vrinde lagen Geknilt ende harre beden plagen Vor die ijonfrowe beidegader, Die sute Got, die milde vader, Die alles dinges heft gewout, 3430[regelnummer] Omdat hi was hen beiden hout, Wel saen hi hen bekinnen dede Dat was ontfangen hare bede. Ic sal u seggen alse hoe: Die nonne, die noch emmertoe 3435[regelnummer] Gestrekket op die erde lach Ende einseliker voeren plach, Tirst dat die bede har inde nam, Te goeden pointe weder quam, So dat si an der selver stont 3440[regelnummer] Wel te gereke ende al gesont Es van der erden opgestaen. Dat heft die Godes cracht gedaen, Die sent gaf hare oc selken spoet Dat si wart heilech ende goet, 3445[regelnummer] Ende oc van gheesteliker minnen Verlichtet so int herte binnen, Ga naar margenoot+Dat si wel lange sent daeraf Goet bispel andren nonnen gaf.	voetnoot+ Titel: hs. visionem. [tekstkritische noot]3072 l. Verwisten margenoot+ f.57r^o. margenoot+ f.57v^o. voetnoot1 d. i. bedenken, uitdenken, in deze bet. in het Mnl. nog niet gevonden; zoo ook 3179. In het Mnd. Wdb. van Lübben wordt trachten weergegeven door betrachten, bedenken. Het in vs. 3077, 3183, 3623 in de bet. listig plan, laag, voorkomende getrachte was tot heden uit het Mnl. niet opgeteekend; vgl. Mhd. getrehter, geträhte bij Lexer. margenoot+ f.58r^o. margenoot+ f.58v^o. margenoot+ f.59r^o. voetnoot1 Luc. I, 79. - 3183 l. sijn. margenoot+ f.59v^o. margenoot+ f.60r^o. [tekstkritische noot]3248 l. Alne. [tekstkritische noot]3286 hs. groe(u)tet. margenoot+ f.60v^o. voetnoot1 d. i. voldoen. Zoo ook Mhd.: zie Lexer op verstân. margenoot+ f 61r^o. voetnoot1 Alne of Aulne, beroemde Cisterciënser-abdij op den rechter oever der Sambre, tusschen Landelies en Thuin, op het grondgebied der gemeente Gozée gelegen en door de Franschen in 1794 verwoest. Sedert 1235 had de abt van Alne het geestelijk gezag over Aywières. Zie Dom Ursmer Berlière: Monasticon Belge, I. p. 329 suiv. voetnoot2 Deze Symon was een eenvoudig convers of leekebroeder. Bij zijne tijdgenooten stond hij om zijne vroomheid en zijne deugden goed aangeschreven; hij was een vriend o.a. van den beroemden Jacob van Vitry. Hij overleed 6 Dec. 1229. Ibidem, p. 332. margenoot+ f.61v^o. [tekstkritische noot]3368 l. ontbieden. voetnoot1 d. i. verdrijven, verjagen. Zie Sp, I⁵., 50, 4; Velth. VIII, 34, 73. margenoot+ f.62r^o. margenoot+ f.62v^o. voetnoot2 Een tot heden onbekende benaming van den duivel; eigenlijk de held in het booze, de baas in het kwade (?) Vgl. Mnl. Wdb. op baren. Elders wordt het woord in tweeën geschreven, nl. vs. 5105, zoodat het ook mogelijk is, dat men het woord verklaren moet als de kwade man. Vgl. moederbaren, dat verder voorkomt. margenoot+ f.63r^o. voetnoot1 d:i. onnoozel. Zie Rose 5283 en de aant. ald.: Hermans, Gesch. d. Reder. 292, 108; Kil., p. 660. margenoot+ f.63v^o. [tekstkritische noot]3402 hs. c(k)ricelde. - 3433 hs. Ic sal (ic) u. Vgl. vs. 3647. voetnoot1 d. i. gezag. Sach schijnt in dezelfde beteekenis voor te komen in de bij de zuster Hadewijch gewone uitdrukking op minnen sach. margenoot+ f.64r^o. margenoot+ f.64v^o.

Vorige Volgende

XI. Van din dat si met beden verloessede ene nonne die de viant bedroech met valschen visionen.Ga naar voetnoot+