Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus


XXIV. Van din dat se en bruder van Haffelghem, die in hovetsonden was, en conste nit angesin. En closter wert ende wel bekant Staet op die marche van Brabant, Die Haffelghem genamet esGa naar voetnoot1. 8060[regelnummer] Ic dart mi wel vermeten des Ga naar margenoot+Al over waer dat die gelike In Brabant noch in Vrankerike Nirwen en staet in ere stede Noch in dat Vlaenderlant almede; 8065[regelnummer] Want over waer so seggic u Dat doerdne, die men houdet nu Wel krankelik in somen staden Ende so nit alse wilen daden Die Godes vrint, die selve stichten 8070[regelnummer] Die clostre holpen, ende dichten Die instituten, daer si mede Opbrachten menegen schonen sede, Warbi ter eeweliker vromen Es menech mensche sider comen, 8075[regelnummer] Die mettin ordenliken saken Die vrinde Gods hen pijnden maken, Die houdt men tesen tiden daer Volcomenliker dan elwar In somen staden, als ic soude 8080[regelnummer] Wel proeven u, wart dat ic woude Mi pinen dis. Mar sonder tale Die dinc harselven proevet wale; Want alle die daer sijn begeven Si moten ordenlike leven 8085[regelnummer] Vo(e)rtane meer in haren dagen; Si lief, si leet, si moten dragen Die ordne sent dat sijs beginnen, Want dats die sede van daer binnen. Oc hebbikker meer af vernomen 8090[regelnummer] Dat men dengene die daer comen Ga naar margenoot+In allen tiden wel gereet Met groter eeren daer ontfeet; Want igewelc, si clerk, si pape, Riddere, seriant, of knecht, of knape, 8095[regelnummer] Comt hi alleene of met geverde, Daer werdt ontfaen na sine werde. Noch es en ander daer men moet
[pagina 81]
Omme eeren desen closter goet Dor recht; dat es die karitate, 8100[regelnummer] Die men daer usent boven mate Gedaeds an alle Godes arme, Die gedren daer gelic den swarme Van al omtrent om har beijach, Alse igewelc daer schowen mach. 8105[regelnummer] Bi desen pointen provic dat Dat dese closter vele bat Te rechte in minen prise steet Dan enech ander din ic weet. In desen closter, daer ic u 8110[regelnummer] Gesegt af hebbe tote nu, So was en abbet hirtevoren Te dire abdijen daer gekoren Wel ordenlik, al sonder blame. Wildi oc weten sinen name? 8115[regelnummer] Geheeten was hi mijn her Yan. Dat was en wel gedegen man In allen dogdeliken dingen; Hi conde wel hemselven dwingen Met ordenliker disciplinen; 8120[regelnummer] Dat dede hi wel dengenen schinen Ga naar margenoot+Die onder hem begeven waren; Want hi wel rive, al sonder sparen In sinen dagen hen daraf Wel menech goet exempel gaf. 8125[regelnummer] So wel geraket was die here, Dat hi din closter in sine eere Hilt langen tijt, alse ons verliën Die heren noch van dire abdiën; Want even lanc dat droch aldaer 8130[regelnummer] Din crommen staf die here mar Die harde wel betamede hem, So was dat hus van Haffelghem Exempel ende spigel mede Van mengen ordenliken sede 8135[regelnummer] Vor alle clostre, die men kande In alle marchen ende lande. Din closter mar, als ic u seide, So hilt in groter werdechheide Wel langen tijt die here goet; 8140[regelnummer] Want ic vernam dat hi volstoetGa naar voetnoot1 Daerbinnen metter Godes krachte Wel twintech ijar in din ambachte Ende oc twee ander ijar darna. Daerbinnen dede, alsic versta 8145[regelnummer] Die resingnatie ende gaf Die here op weder sinen staf, Dat es die croche, die hi lit; Want hem die langer dragen nit Die ouderdom en wilde laten, 8150[regelnummer] Dat schade was groet utermaten. Ga naar margenoot+Idoch lit hise in eeren groet; Want sonder commer ende noet Lit hi dabdië ende oc te boven, So dat sijs hen noch daer beloven. 8155[regelnummer] Mar wilen lange daer tevoren, Eer tire abdiën wart gecoren Die here wert, ende eer hi quam Ter crochen die hem sider nam Die ouderdom, alsic vertrac 8160[regelnummer] En lettel eer, omdat men sprac Meer van der vrowen an din tide Al dor Brabant wide ende side, Ende omme dat die magt Lutgart Van heilechheiden was vermart 8165[regelnummer] Meer dan ic u geseggen can, So plach die welgerakde man T Aiwires comen alse in trowen Hem takointeerne metter vrowen Bi wilen, dis hi es volcomen, 8170[regelnummer] So dat hi sider heft vernomen Dat sine gerne ontfinc te spraken, Ende oc in ghesteliken saken Met hem begerde besech sijn; Want beide suver ende fijn 8175[regelnummer] Vant si sijn herte ende al van binnen Onsteken metter Godes minnen. Hirbi so quam dat haren moet Gevestet heft die vrowe goet Also tin tiden an din here, 8180[regelnummer] Dat si sijn bleven emmermere Ga naar margenoot+Gevrinde, sent dat si tesamen Beide onder hen te spraken quamen. Mar doe die vrowe goet van prise Ende oc die here in derre wise 8185[regelnummer] In minnen goet versament waren, So plach hi comen ende varen Te dikker dis daer hi se vant Ende oc te houdeliker; want Die vrome sijn daer an gelach 8190[regelnummer] Dat hi die maget dikke sach. Dis heft oc sider tenen stonden Díe here ín sínen rade vonden Dat hi t Aiwires varen woude Daer hi collacie hebben soude 8195[regelnummer] Iegen die maget utvercoren, Gelikerwis dat hi tevoren Die plach te hebbene, alse orlof Hem dis gehingde, ende in en hof, Dat hoerde dire abdiën toe,
[pagina 82]
8200[regelnummer] Daer hi was rekkereGa naar voetnoot1 over doe, Hi enen broeder heft met hem, Die was conveers van Haffelghem Ende een begeven man, genomen Ende es met hem t Aiwires comen. 8205[regelnummer] Tirst dat die heren comen waren T Aiwires in dat hof gevaren, So beetten si ende altehant Sijn si gestreken dor den pant Daerbinnen wert, aldaer si vonden 8210[regelnummer] Die maget, die tin selven stonden Ga naar margenoot+Met Gode was in eenechheiden. Mar hastelike, al sonder beiden, Doe si din here aldaer vernam Die hare visiteren quam, 8215[regelnummer] Hit sine willecome sijn. Dis was so vro sijn herte fijn Dat het verhoegede al van binnen. Mar hoert, ic sal u doen bekinnen Wat an din andren heft gewrachtt, 8220[regelnummer] Din hi met hem daer hadde brachtt, Die eewelike Gods genade: Het was en man die sine schade Wel lettel werderdeGa naar voetnoot2 an din tide, Mar roekeloese, al sonder mide 8225[regelnummer] Hi sinen tijt verlisen plach; Want hi in hovetsonden lach Ende oc en stukke daertevoren Gelegen hadde ende al verloren Tijt ende penitentie mede 8230[regelnummer] Met hovetsonden, die hi dede; Want die in hovetsonden leget, Hets oppenbar, wis so hi pleget, Al esser doget an in schine, Dat hi verlieset sine pine. 8235[regelnummer] So hevet oc die man gedaen Din so die viant hilt gevaen Met cranken wille, daer hi in Gevestet hadde sinen sin, Dat hi ne wilde no ne conde 8240[regelnummer] Gelaten dorperlike sonde Ga naar margenoot+Te doene, al was hi man begeven. Dos leidde en wel onsalech leven Die broeder ende en wel verwaten. Mar Got met sire karitaten 8245[regelnummer] Verschowet hevet sijn verlis So dat hi af es comen dis, Dar hi bi was in grote schade Gevallen bi din bosen rade Din hem die viant gaf daertoe. 8250[regelnummer] Mar wildi voert vernemen hoe Dat sent volquam, ic saelt u tellen: Tin tiden dat die twe gesellen Daer dese tale es af geschert, Ter fijnre maget ende wert 8255[regelnummer] Volquamen ende geven souden Dat gruten ende dat Got houden Der vrowen weder na den sede, Gelijc dat hen tevoren dede Die maget edel ende goet, 8260[regelnummer] So quam din broeder, daer hi stoet Ende daer hi op die vrowe sach, Een also migel wederslach, So groet en commer ende en vaer Ende oc en wederstoet so swar, 8265[regelnummer] Dat hi tevoren noit ere En wart verssaget also sere, Noch wederslegen noch verdartGa naar voetnoot1, Dat hi ne conde nit en wart Gespreken noch emmeer beschowen 8270[regelnummer] Dat heilege anschin van der vrowen; Ga naar margenoot+Want also migel ende groet Hem anewis die wederstoet, Dat hi beschowet noch besin En hadde emmeer dat werde anschin 8275[regelnummer] Der maget (so was hi in vare!) Noch meer gesproken iegen hare Om hondert mark van roden goude; Mar weder woude hi ochte en woude, Hi moste mat ende al confus 8280[regelnummer] Al sonder beide rumen thus. Dis wonderde utermaten sere Din goeden man, din andren here, Die bi der vrowen was geseten; Want hi ne conde nit geweten 8285[regelnummer] Noch wat hem wart, noch wat hem derde, Noch wis dat hi hem so ververde. Idoch so bleef hi bi der vrowen, Die hem aldaer te goeder trowen Geseget hevet sijn bederve, 8290[regelnummer] Gelijc dat si hadde anderwerve Gedaen tevoren ende sent Oc dede. Mar dat parlement En greide nit ter selver uren Din andren, din so wart te suren 8295[regelnummer] Dat hi der vrowen schone ansichte Beschowet hadde bi den lichte Daer hi bi hare was gestaen. Mar wetti wat hi heft gedaen? Tirst dat hi van Lutgarden schit 8300[regelnummer] Daer hi allene mede lit Ga naar margenoot+Din here, din geselle sijn, So ginc hi wech en lettelkijn Op hoer besiden, alse en man Die droeve es ende nit ne can 8305[regelnummer] Na sinnen wille sijn getroestt Noch van din rowe sijn verloestt.
[pagina 83]
Aldaer hi stont, began hi lise Bepensen hem in welker wise Hem die confusie, die hi droch, 8310[regelnummer] Int herte binnen so verwoch, Dat hi ne conde nit beschowen Dat edele anschin van der vrowen; Want sine wederniedde so, Dat hi van hare enwege vlo 8315[regelnummer] An sinen danc. Dat heft die man Getegen sinen sonden an Daer hi hemselven wiste mede Verswart. Nu hort wat hi noch dede: Hi wiste wel dat sine souden, 8320[regelnummer] Daer hi gevulde hem met gebonden, Din commer hadden hem beraden, Mettin dat sine schamen daden Aldaer hi bi der vrowen stoet, Daeromme ginc hi sinen moet 8325[regelnummer] Besuken ende sinen sijn, Daer hi der hovetsonden in Gevreeschet hevet also vele Dat het met hem ginc uten spele. Want doe der sonden hem gedachte 8330[regelnummer] Die hem die consciëncie brachte Ga naar margenoot+Tevoren, wart hi sonder beide So sere onttempert, dat hi seide: ‘Wats mi geschit, ellendech man, Dat ic beschowen nit ne can 8335[regelnummer] Dat heilege anschin van der maget? Onsalech man, wats mi bedaget? Wat rade magic suken nu? Aï Got, Here, dat ic u Verbolgen hebbe, dats die sake 8340[regelnummer] Warumme ic ben dos tougemake; Want mine mesdaet es so swar, Dat wetic wel al over waer, Dat gi onwerdech mi iugeert Dat anschin heilech ende gheert 8345[regelnummer] Taensiene van der maget fijn Om okison der sonden mijn. Dit iugement houdic gestade, Want hets gerecht; mar mijns genade Hebt, Here Got, die nit bederven 8350[regelnummer] En laett in sonden noch versterven Dengenen, die hem schuldecht gevet Dat hi in sonden heft gelevet Ende hem der boesheit welt onttin. Aï mi, benic een van din, 8355[regelnummer] Hebt mijns genade, sute Got! Al hebbic dullic u gebot Gebroken ende in minen tide Mesgrepen dikke al sonder mide, Des willic voert al ave staen 8360[regelnummer] Indin dat gi mi wilt ontfaen Ga naar margenoot+Te beternessen ende laten Genaken u met karitaten, Dire ic verbort hebbe emmermere, Hen si dat gi, wel sute Here, 8365[regelnummer] Die gracie willet mi verleenen Die gi Mariën Magdalenen Verlenet, die met haren tranen Hars selves conste wel vermanen. Mar ic, ermine, die tesen stonden 8370[regelnummer] Na ben verladen meer van sonden Dan ie die Magdalene wart, Wat mach ic doen? Want mi so hart Van sonden es dat herte binnen, Dat ic en can noch nit gewinnen 8375[regelnummer] Din koep van tranen din gi gavet Mariën, daer gi mede lavet Har herte so dat si genas, Die ongesont van sonden was. Mar sidermeer dat ic doch soeke 8380[regelnummer] Genade ende ic die souden vloeke Die mi ne laten nit besin Der vrowen gracieuse anschin, So biddic u, wel sute vader, Die uwen wille doet algader 8385[regelnummer] In hemele ende in erterike Ende oc verlenet meldelike Hen allen gracie ende spoet Daer gi u werdelike bloet Gereet te stortene omme wart, 8390[regelnummer] Dat gi mijn arme leven spart Ga naar margenoot+So lange, dat ic moge noch Te beternessen comen doch Van minen sonden ende afstaen Der dompheit, die mi heft gevaen, 8395[regelnummer] Daer ic begere af scheeden nu! Genedech Got, dis biddic u.’ Doe sos die mensche besech stont Metterre dinc ende ongesont Van rowen, die hem overquam, 8400[regelnummer] Ende oc verbolgen ende gram Ten sonden wert, die hem din toren Tin tiden hadden brachtt tovoren, So hevet an die maget fijn Die here, die geselle sijn, 8405[regelnummer] Met staden din orlof genomen Ende es te hem daerbuten comen. Oc hevet hi hem dis te meer Gehaestt, dat hi en lettel eer, Doe si ter vrowen beide quamen, 8410[regelnummer] Din bruder sach so sere hem schamen, Dat hi al mat ende al confus Met hasten ruumde weder thus, Dis hem gewondert hadde sere. Daeromme sprac aldos die here 8415[regelnummer] Tin bruder ende seide: ‘Ai mi, Mijn sute vrint, en sagedi Die vrowe uit van hogen name, Die onsen Here es so bequame
[pagina 84]
Dat hi dor haren wille doet 8420[regelnummer] Hen allen dikke menech goet Ga naar margenoot+Verholenlike ende oppenbare Die gerne spreken iegen hare? Dis ic mi wel beloven mach; Want sent dat ic die vrowe sach 8425[regelnummer] Met ogen irst, Got hebbes danc, So es mi menech groet vervancGa naar voetnoot1 Van harenthalven comen toe. Ic mach u seggen alse hoe: Alsic van saken ben verladen 8430[regelnummer] Die mi of noesen ochte schaden, Och van mesquamen die mi swart, Ende ic dan come daer Lutgart, Die maget, es, van hogen prise, Ontdekkic hare in welker wise 8435[regelnummer] Dat mi die commer es geschit. Si doet den raet dat mijn verdrit Vergaet te niwte al sonder beide; Want ic ontfa verduldechheide Of helpe, die mi wel genoeget, 8440[regelnummer] Van allen din dat mi mesfoeget. Daeromme radic u met trowen Dat gi kirt weder toter vrowen Ende uwe noet, daer ic u mede Verladen sie, na minen sede 8445[regelnummer] Ontplokenlike ontdekket hare; So seldi werden saen geware Dat si u sal in staden staen, Want gi dis selet boete ontfaen.’ - Doe sprac die broeder: ‘Here mijn, 8450[regelnummer] Dat gi mi raedt ne mach nit sijn Ga naar margenoot+Negeere wi(j)s nu tesen stonden; Want die vermaledijde sonden Daer ic noch mede ben verladen, So vruchtelike schamen daden 8455[regelnummer] Mi, daer ic bi der vrowen stoet, Dat ic en ware om al dat goet Daer bleven nit van erterike; Dis mostic weder hastelike Wilde of en wilde, an minen danc 8460[regelnummer] Van denen kiren minen ganc Met groten schanden ende onneren. Hoe soudic dorren wederkeren Daerbinnen wert ter vrowen dan? Sijt dis wel seker, mijn her Yan, 8465[regelnummer] In dades nit, al mochtic winnen Al dat die werelt hevet binnen. Mar Got, die alle creaturen Geboet, hi late mi geduren So lange dat ic van din sonden 8470[regelnummer] Met beternessen werde ontbonden Die mi din swaren wederstoet Beraden hebben ende groet Die schande hebben mi gedaen. Dit sal gebetert wesen saen, 8475[regelnummer] Behoudt mi Got dat leven mijn; Dit sal noch so gebetert sijn, Dat ic met eeren ende vromen Ter vrowen wel sal mogen comen.’ Mettesen warden henen gingen 8480[regelnummer] Die heeren, die van desen dingen Ga naar margenoot+Nemmeer ne wilden talen maken, Want het began den tide naken Dat si dis varens souden plegen. Dos sijn die heeren wech gecregen, 8485[regelnummer] Dos voeren wech die goede liede. Mar wildi weten wat geschiede Dis anders dags des margens vroch? Die bruder, die din commer droch Die emmertoe hem anewis, 8490[regelnummer] Wel saen te rade es worden dis Dat hi der sonden welt vertijen Voertane meer ende oc verlijen In biechten alles daer hare af Die consciëncie schuldech gaf. 8495[regelnummer] Mettesen rude es wech gestreken Degene; ende dat hi wilde spreken In biechten sinen confessoer, Hi teekende ende leidde op hoer Din goeden man daer ic af seide; 8500[regelnummer] Daer ginc hi vore al sonder beide Van sinen sonden hem ontladen. Dat hem wel sider quam te staden; Want penitencie hi ontfinc, Die es van alre boser dinc 8505[regelnummer] Remedie ende medicine Ende oc die eewelike pine Ontkoept dengenen die se doen; Want si verleenet vol pardon Van allen sondeliken dingen 8510[regelnummer] Dengenen die se wel volbringen. Ga naar margenoot+Dis wart die bruder oppenbare In corter stont oc wel geware; Want sider dat hi ave stont Der sonden, wart hi so gesont 8515[regelnummer] Int herte binnen ende vri Van alre boser daet, dat hi Voer sent ter vrowen ende quam, Ende oc so verre toegenam, Dat hi met hare wart bekent 8520[regelnummer] Ende een van din es worden sent Die si vercoes in haren sinne. Dat heft gedaen die Godes minne Ende oc dat welgerakde leven Dat si an hem wel sach becleven. 8525[regelnummer] Dos heft Lutgart, die maget reene, Din man met haren siene allene Van sinen sonden al genesen. Gebenedijt so motsi wesen!	[tekstkritische noot]8063 l. Niwren (nieuweren) of nirgen. voetnoot1 Deze abdij, de vermaardste van gansch Brabant, werd ten jare 1086 gesticht en in 1796 afgeschaft. Zij was gelegen op de grens van Brabant en Vlaanderen, op het grondgebied der gemeente Hekelghem. Hekelghem zelf ligt 7 k.Z.O. van Aalst, [7 k.W. van Assche], 21 k.N.W. van Brussel. Het grondgebied der abdij bevatte toenmaals de vier dorpen Hekelghem, Meldert, Baerdegem en Esschene. margenoot+ f.142v^o. margenoot+ f.143r^o. margenoot+ f.143v^o. voetnoot1 Volgens Sanderus en de Bollandisten (Acta Sanctorum Junii, III, p. 261) stond deze Jan I aan 't hoofd der abdij van 1242 tot 1261 en zou den 16ⁿ April van laatst gemeld jaar overleden zijn. Wie heeft hier gelijk? Onze dichter? of Sanderus en zijne volgelingen? Volgens Dom Bernard stierf abt Joannes I den 16ⁿ April 1262. Dom Bernard, Geschiedenis der Benedictijner Abdij van Affligem, Gent, Siffer. 1890. Nederlandsche vertaling van H. Cloonen O.S.B. bl. 97-105; A. Wauters: Histoire des environs de Bruxelles, I (1855) pp. 476 vlgg.. margenoot+ f.144r^o. margenoot+ f.144v^o. [tekstkritische noot]8305 l. sinen. voetnoot1 d. i. berecker, bestuurder. Het woord was nog onbekend. margenoot+ f.145r^o. voetnoot2 Werderen, d. i. achten, schatten, rekenen. Zoo ook II, 2494 enz., en Mnd. werder, werderen en werderinge (Lübben). margenoot+ f.145v^o. voetnoot1 Vgl. Couchy I, 479 en de aant. margenoot+ f.146r^o. margenoot+ f,146v^o. [tekstkritische noot]8325 l. sin. - 8351 l. schuldech. [tekstkritische noot]8402 l. tevoren. margenoot+ f.147r^o. margenoot+ f.147v^o. margenoot+ f.148r^o. [tekstkritische noot]8481 l. tale. margenoot+ f.148v^o. voetnoot1 Vgl. II, 11238. - 8462 hs. wederki(e)ren. margenoot+ f.149r^o. margenoot+ f.149v^o. margenoot+ f.150r^o.

Vorige Volgende

XXIV. Van din dat se en bruder van Haffelghem, die in hovetsonden was, en conste nit angesin.