Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus


XVII. Van din dat si bleef sic liggende ende dat se dabt van Haffelghem quam visiteren. Ga naar margenoot+Nu siwi comen toten tideGa naar voetnoot1 Dat Got Lutgarden makde blide 3255[regelnummer] Daerboven in sijn paradijs Daer si nu dat gebloijde rijs Gegaedt met sente Agneesen dreget. Nu es u die proces geseget Van harre viten toten inde; 3260[regelnummer] Hoe si met vriër herte minde Din hogsten coninc van din trone Ende oc wat sijs ontfine te lone In haren live, hebdi gehoert. Nu salie u vertrekken voert, 3265[regelnummer] En laettijs u verwassen nit, Hoe si van derre werelt schit. Mar ic, kaitijf, hoe salie dorren Met dichtene uppenGa naar voetnoot2 ende porren Dat henen varen van der maget? 3270[regelnummer] Ellendech man! wats mi bedaget,
[pagina 179]
Dat ic Lutgarden moet geleiden Ter doet wert ende mi gereiden Te seggene hoe mi orfenijn Ter werelt lit die moeder mijn, 3275[regelnummer] Die ic met ogen noit en sach! Haddic gebeden doch den dach Dat ic Lutgarden hadde moegen Met ogen sien, temeer in hoegen Ga naar margenoot+Waric met rechte bleven das! 3280[regelnummer] Mar neenic nit! want mi ne was Die onst van Gode nit gegeven! Dos henic, arm man, weese bleven. Mar sidi dat gi wilen wart, Gods utverkorne magt Lutgart, 3285[regelnummer] Dats armer menschen advocate Die boven redene ende mate Van swaren sonden sijn besmett, Al benic, moeder mijn, onssett Van uwer iegenwerdechheiden, 3290[regelnummer] Dire ic in goeden hope ontbeiden Moet even lunc dat ic hir blive Noch staende in desen broschen live, Nochtan so hopic, maget vri, Dat gi selt laten wesen mi 3295[regelnummer] Met andren weesen int getal Der welker cure u Got beval Ende advocate u wilde wesen! Want ic ben een van allen desen Die uwer helpen meest behoeve; 3300[regelnummer] Want die mi dikke maken droeve, Dat sijn die sonden die mi deren: Si setten mi mettin sonderen, Dire advocate u Got geboet Te wesene. Aldos hebbic groet 3305[regelnummer] Din hope dat gi mi selt laten Genieten oc der selver baten Dire alle die genieten noch. Mettesen salie wesen doch Ga naar margenoot+In dat getal, doedi mi recht, 3310[regelnummer] Want ic u dinstGa naar voetnoot1 ben ende u knecht, Ende emmermeer lude ende stille Sal bliven des met goeden wille Tu selven wert, wildijs mi onnen; Want ic beghie mi so verwonnen 3315[regelnummer] Van uwenthalven, vrië maget, Dat u gerechte minne draget Die herte mijn met goeder trowen. Nu biddic, alse mire vrowen, U, magt vriëdel ende goet, 3320[regelnummer] Dat gi mi gracie ende spoet Verleent te telne, of ghijt gebidt, Hoe gi van derre werelt schidt, Want die materie comen es So verre, dat ic langer des 3325[regelnummer] Mijns danks geswigen nit ne can. Nu hoert ende u laett seggen dan Hoe Got sine utverkorne maget Tire hoger feesten heft gedaget Daer si met allen santen nu 3330[regelnummer] Regneert; darna so sulic u Des dichtens saen en inde maken. Nu laett u dan met corter spraken Volseggen hoe Lutgart, die vrowe, Ontkommert wart van allen rowe 3335[regelnummer] Ende hoe si overmids die doet Wart absolvert van alre noet. Het was in enen somer clare Int alre schoenste van den ijare Ga naar margenoot+Onlange na den chinxen dach 3340[regelnummer] Dat Got, die alle dine vermach In hemele ende in erterike, Lutgarden wilde vrowdelike In sinen paradijse ontfaen. Nu hoert hoe hi dat heft gedaen: 3345[regelnummer] Doe si in VII dagen ghinde Genaket was hars lives inde, Dat was ens saterdags die legt In dire octaven die men plegt Te virne van der Triniteit 3350[regelnummer] (Dats van der Gods drievoldechheit), So wart bestaen Lutgart, die fine, Van enen tregen redekine Dat nit te licht, noch nit te swar En was, mar rechte middelbaer, 3355[regelnummer] Ende so getempert int gevoech, Dat het die maget wel gedroech. Iedoch en was het nit so clene, Hen ginc der vrowen so te beene, Dat si dis dags al beddevastGa naar voetnoot1 3360[regelnummer] Bleef liggende, ende oc an den tast Van haren pulse het haerde wel Hem selven, want hi wart so snel, Dat hi met quader hastechheiden Gaf teeken van onttempertheiden. 3365[regelnummer] Dos bleef die Gods gebenedijde Te bedde liggende an din tide, Want het die Godes wille was. Mar hoe die magt vriëdel das Ga naar margenoot+Hem heft gedankt met corter spraken 3370[regelnummer] En soudic u nit cont gemaken; Want si wel wiste al oppenbare Dat Got die sikheit wrachte in hare Ende ordineerde selve also Die dinc; dis was har herte vro 3375[regelnummer] Meer dan ic u geseggen mach. Dos bleef tote op din donresdach Die maget liggende al verswart, Mar emmer was dat Godes wart In haren mont gestadelike.
[pagina 180]
3380[regelnummer] Den coninc van din hemelrike Heft si gedankt met bliden moede Van sinen menechfonden goede, Dis si in haren dagen gnoech Vereregen hadde ende int gevoech 3385[regelnummer] Oc voert gedeelt al sonder sparen Dengenen dis behoevech waren. Oc hevet hem gedankt die vrowe Dat si van commere ende rowe Voert an ontkommert soude wesen. 3390[regelnummer] Dos lach si al in een mettesen Onledech sider toten dage Din ic u noemde, ende alle slage Wart so verswart dat ongemac, Dat het der vrowen ave brac 3395[regelnummer] Van allen din den appetijt Daer menschen liden met den tijt, Dat was van spisen alretiren. Mar doe begonste aldos failliren Ga naar margenoot+Lutgart, die vrowe, ende oppenbare 3400[regelnummer] Die nonnen worden dis geware Dat si tis lives inde wert Was verdech, alle so ververt Si worden, beide ijonge ende oude, Dat ic vergronden nit ne soude 3405[regelnummer] Al haddic in mire helpen das Platone, hoe groet daer binnen was Die ongedont van haren rowe, Die sagen dat Lutgart, die vrowe, Der doet was nakende ende saen 3410[regelnummer] Des lives en inde sonde ontfaen: Si scrowen ende weenden alle; Van ijammerliken ongevalle Beklagden hen grote ende clene. Mar Godes brut, Lutgart, allene 3415[regelnummer] En heft des rowen nit gesmakt. Dat quam bidis si was genakt Din dage daer si lange na Geroepen hadde. Mar ic ga Teverre voert! Kaitivech man, 3420[regelnummer] Wat magic don? want ine can Geswigen noch geseggen voert: Swigic, so blijft al ongehoert Ende onvolcomen mijn gedichte; Ende seggic voert, so magic lichte 3425[regelnummer] Mijn seer verniwen dat ic drage Van harre doet, dat ic beclage Ende emmermeer beclagen sal, Want si mi brengt en ongeval Ga naar margenoot+Te handen, dis mi nemmermeer 3430[regelnummer] En mach gedinken sonder seer. Daeromme salic soeken doch En lettel versten ende noch En ander dinc tevoren tellen, Eer ic mi selven ga verquellen 3435[regelnummer] Met seggene hoe si henen schit, En laettijs u verwassen nit. Dis manedages vor den tijt Dat Gods vrindinne wart gevrijt Van allen werelliken sere, 3440[regelnummer] So quam van Haffelghem en here, En broeder, daer die vrowe lach. Wildi sijns namen een gewach? Die vite ons seget dat Willem Sijn name was; van Haffelghem 3445[regelnummer] Was hi conveers. Die goede man Hi sprac aldos der vrowen an, Want dat si moste in corten stonden Van desen live sin ontbonden Heft hem gedochtt al oppenbare: 3450[regelnummer] ‘Vergave Got dat hir nu ware,’ Sprac hi, ‘mijn gheestelike vader Van Haffelghem, die so algader Heft sinen sin an u geleget Dat hi ons sermoneren pleget 3455[regelnummer] Van uwen dogdeliken seden! Ware imen dan enwech gereden Die hem van uwenthalven nu Vertrokken hadde hoet es met u Ga naar margenoot+Ende uwen staet dade hem verstaen, 3460[regelnummer] Mi dunke, het ware wel gedaen! Want dat hi gerne soude comen Daer ghine ontboedt, hadde hi vernomen Hoet staet met u, dat weetic wale.’ Antwerde gaf op dese tale 3465[regelnummer] Die maget weder ende ontbant Din selven broeder altehant Dis hi noch doe ne wiste nit, Want Got der vrowen weten lit Ter selver wilen daer si af 3470[regelnummer] Din bruder dese antwerde gaf: ‘Her Willem,’ sprac si, ‘sute vrint, En danken hebdi wel verdint Dat ghi mi hebt gewagen des. Mar van den here ic ben gewes 3475[regelnummer] Dis comste ic emmertoe begere, Dat hi sal margen comen haere Ende orlof nemen ane mi Ende ic an hem, ende alse wi Dan scheeden, nemmermeer masschin 3480[regelnummer] En selen mi sine ogen sien, Want ic hem saen ontfaren sal.’ Dos sprac Lutgart; mar boven al Din bruder wonderde hoe van desen Die magt dos seker mochte wesen, 3485[regelnummer] Want hi der comsten van din here Tin tide aldaer no min no meere En moedde; want in corten dagen So was die abt, dis wi gewagen, Ga naar margenoot+Gekirt te lande wert van denen. 3490[regelnummer] Dat heft en lettel don meswenen Van derre dinc din goeden man; Doch swech hi ende hem hilt daer an Dat hem die maget heft ontdekt,
[pagina 181]
Want hi dos peinsde: si vertrekt 3495[regelnummer] Van Godes halven dese wart, Bidis met beden dese vart Heft si verworven sekerlike, Want si din here op erterike Begert te sprekene eer dit leven 3500[regelnummer] Werdt met verscheedene hare ontgeven. Aldos gedroech dis heren waen Ende sijn gepens; mar die verstaen Der vrowen wart te rechte woude, Ic wane, hijs hem wel vugen soude. 3505[regelnummer] Mar van din bruder willic nu Dit laten ende onthinden u Van derre comsten din proces, Daer dos geprofeteert af es Met waren warden van der maget. 3510[regelnummer] Doe derre werelt was bedaget Die dijnssendach ende overleden Die manendach, so quam gereden T Aiwires boven an dat velt Van Wavre wert al sinen telt 3515[regelnummer] Die abt ende al sijn ingesinde. Mar dis hi so van herten minde Die maget, dat hi gerne quam Daer hi so vant, din wech hi nam Ga naar margenoot+Ende es tin clostre wert gevaren. 3520[regelnummer] Daer hevet enen moederbaren Ontmoett die abt van Haffelghem, Die utin clostre iegen hem Gestreken quam die hem sal don, Eer hi sal liden, selc sermon 3525[regelnummer] Dat hem sal swar te hoerne wesen. Idoch hi aneverdde desen Ende seide: ‘Vrint, en lettel stuet Ende segt mi eer gi voerder gaet, Wat doet van Saintteron mijn vrowe? 3530[regelnummer] Es si gesont?’ - ‘Van groten rowe Magic u tellen, sute vader,’ Die ander sprac, ‘daer nu algader Die closter met verladen es. Wildi berechtt dan wesen des, 3535[regelnummer] So hoert, ic seggu ijammer groet: Die vrowe leget over doet Ende es van qualen so bestaen, Dat sijs nit lichte en mach ontgaen; Des loept dar binnen die nimerde. 3540[regelnummer] Nu haestt u, gi ende u geverde, Wildise spreken, radic u; Want men dar seget dat si nu Es so vercrankt, dat si den dach Trammeer cume overleven mach.’ 3545[regelnummer] Doe dese wart ten oren quamen Din goeden man, sloch hi tesamen Sine hande ende seide: ‘Acharme, owi, Wel sute vrowe, en seldi mi Ga naar margenoot+Ontfaren dan dos hastelike? 3550[regelnummer] Got, die regneert in hemelrike, Motu gesparen, vrowe goet, Ende so vertrosten minen moet, Dat ic van u terasten blive! Want blevic achter u te live, 3555[regelnummer] So wee mi dat ic wart geboren!’ Mettesen sloch hi voert met sporen Ende es gereden sonder beide Tin clostre wert, want hastechheide Gaf hem die vaer van derre dinc. 3560[regelnummer] Dos voor hi henen sonder crinc. Ende es t Aiwires in gecregen. Daer quamen hem die vrowen iegen Met drin, met viren, die hen alle Van ijammerliken ongevalle 3565[regelnummer] Beclagden; want dat si Lutgarden Verlisen mosten, nit ne sparden Die nonnen daer te clagene hem. Dos wart die abt van Haffelghem Geleidt ter vrowen daer si lach. 3570[regelnummer] Sybilie, dine comen sach Van verren, want si bi der maget Doe sat, si seide al ongevraget: ‘Hir comt van Afflighem mijn here Die abt, her Yan, dar u so sere 3575[regelnummer] Heft na gelanget, vrowe goet.’ Do wart Lutgarden so die moet Van groter vrowden al verclaert, Dat si sat op ende dese wart Ga naar margenoot+Gesproken heft: ‘Des mote wesen 3580[regelnummer] Gedankt die goede Got!’ Mettesen Es so genakt die goede man, Dat hem began te sprekene an Die vrowe ende seide: ‘Kare mijn, Hir motti willecome sijn! 3585[regelnummer] Van uwer comsten benie blide, Want het genaket es den tide Dat ons hir scheeden sal die doet. Want die van niwte mi geboet Ende dede leven ende wakenGa naar voetnoot1. 3590[regelnummer] Hi sal mi weder schire ontmaken. Dis dankic hem met groten love, Want hi tin eeweliken hove Mi heft genoedt, daer ic sal saen In die possessie sijn gedaen 3595[regelnummer] Alsic van desen live scheede. Darwert te vaerne ic mi gereede, Mijn sute vrint, dat si u cont; Want nu genaket es die stont Dat mi van commere ende seere 3600[regelnummer] Sal absolveren Got, die Here. Mar dis die sede also gedreget Dat ele bekarmen gerne pleget Van sinen vrint die henenvart, Al moet van rowe sijn geswart 3605[regelnummer] U herte, vrint verkoren mijn,
[pagina 182]
Van din gescheede en stukkelkijn Dat tuschen mi ende u sal schire Gevallen, want ic henen kire, Ga naar margenoot+Nochtan so biddic ende mane 3610[regelnummer] U bi der trowen die ic wane Dat tuschen mi ende u noch levet, Dat gi dis drovens snen begevet Endo u getroestt laett sijn van din Dat gi mi, armer weesen, sien 3615[regelnummer] En selt nemmeer in desen live; Want sidermeer dat ic u blive Altoes getrowe, al varic nu Daer Got gebidt, so mogdi u Getroestt wel laten sijn van desen. 3620[regelnummer] Oc willic u dis seker wesen, Mijn werde vrint, mijn sute vader, Alsi dat wi nu bedegader Hir scheeden bi den Gods gehinge, Dat ic sal weder cortelinge, 3625[regelnummer] Op dat gi mi wilt consenteren In din, u comen visiteren Ende u vertoegen wat mi sal Got, die met volre maten al Vergeldt daerboven sinen vrinden 3630[regelnummer] Dis si met trowen hir verdinden, Daer geven teeweliken lone, Daer mi gelovet es die crone Te spanne mettin magedinen Agneesen ende Katelinen, 3635[regelnummer] Die ic van herten sonderlinge Geminnet hebbe. Ere ander dinge Willic u maken oc gewes, Dat mensche in erterike en es, Ga naar margenoot+No man, no wijf, die kovle dreget, 3640[regelnummer] Daer mi dat scheeden af verweget Gelijc van u; want sekerlike Verstaet dat ic in erterike En late liever creature Dan u; want sent dat gi die cure 3645[regelnummer] Gedregen hebt van minen live, So es wel recht dat ic u blive Te vrinder das. Noch willic u Cont maken eer wi scheeden nu, Mijn werde vrint, dat mi wel sere 3650[regelnummer] Van u vertroestt heft Got, die Here, Daer u al goet sal ave comen; Want over waer hebbic vernomen Dat gi behoert den sinen toe.’ Antwerde gaf der vrowen doe 3655[regelnummer] Die abt met wel gestaden sinne Ende seide: ‘Vrowe, dese minne Es mi ter herten so bequame, Dat ikker al dat goet en name Van derre werelt over nit! 3660[regelnummer] Want dat gi selve dis begheit Dat ic van uwen vrinden ben Der liefster een, ende ic met hen In uwen brieve sta bescreven, Dat sal mi groten hope geven 3665[regelnummer] Van salechheiden; want dat ghi Altoes sel bidden over mi, Dis benic hopende ende blide. Mar dat ic rowech banderside Ga naar margenoot+Ende onverduldech wesen moet 3670[regelnummer] Alse ons die doet hir scheeden doet, Dis es te wonderne al te maten; Want alsic moet dat liefste laten Dat ic ter werelt ie gewan, Wat wondere es al droevic dan? 3675[regelnummer] Al weetic, vrowe goedertiren, Dat nutte u es dat henenkiren Ter feesten wert van hemelrike, Daer Got, die Heere, u vrowdelike Festeeren ende grueten sal, 3680[regelnummer] Nochtan magic mijn ongeval Met allen rechte wel beclagen Dat mi, kaitiven, sal bedagen Alsic die iegenwerdechheide Van u verliese, op dat die beide 3685[regelnummer] It lange durt, die mi van u Ende u van mi sal scheeden nu. Want mochtic bi den Gods gehinge U volgen doch it cortelinge, So waric een wel salech man! 3690[regelnummer] Wouddi dat visiteren dan It saen geleesten dat gi mi Ontheeten hebt, want alse wi Van een gescheeden selen wesen, So hebdi mi also gelesen 3695[regelnummer] Met suten warden een geles Dat mi van u ontheeten es Dat gi saen weder visiteren Mi comen selt ende instrueren Ga naar margenoot+Van uwen state, ochtic u dis 3700[regelnummer] Gehinge. Mar wildi din kis Van desen visiteerne laten Te mi wert (want ic utermaten Ben ongedegen ende onwert Al selker eeren, want mi dert 3705[regelnummer] Die wederstoet van minen sonden), So biddic dat te desen stonden Dit visiteren si geleget In versten, mar nit al onsseget. Want alse Got gebieden sal 3710[regelnummer] Dat ic dit leven late, ende al Dat ic ter werelt ic gedede In warden ende in werken mede Din hogsten iuge moet vertrekken Ende sonder helen moet ontdekken 3715[regelnummer] Met groten sorgen ende in vare Al daer die consciëntie hare Af schuldech weet, dan sal mi comen
[pagina 183]
Dat visiteeren meer te vromen Dant soude in desen tide nu. 3720[regelnummer] Bi derre saken biddie u Dat het so lange si verdaget.’ - ‘Dat si, dit lovic’, sprac die maget; ‘Alse u dit leven sal ontgaen, So salie comen ende ontfaen 3725[regelnummer] Din gheest van u in mijn geleide Ende u sal vuren daer wi beide In groter vrowden, kare mijn, Ende onverscheeden selen sijn Ga naar margenoot+Voert ane meer in allen tide. 3730[regelnummer] Nu weist in hoegen ende blide Want dit failliren nit ne mach’Ga naar voetnoot1. Aldos so saten al den dach Die twee gelieve ende ander saken Hanteerden ende hen onderspraken 3735[regelnummer] Met groeten niede in beiden siden; Want dat si nemmermeer gebiden En souden voert in haren live, Dis waren si tevollen rive, Dat was der spraken die si daer 3740[regelnummer] Hanteerden met geninde. Maer Al datter voert gesproken was, Dat bleef verholen, want hem das En lit verbidden noit sint Die goede man, dat hijs en twint 3745[regelnummer] Vertrokken hadde ochte oppenbart. Mar dat hem heimelike wart Van saken, die verholen waren, Die vrowe ontbant, die oppenbaren Hi met orlove en mochte nit, 3750[regelnummer] Dis heft hi sider ons beghit. Mar doe die tijt van din gescheede Genaket was, met groten leede Es opgestaen die goede man, Ende also schire alse hi began 3755[regelnummer] Orlof te nemene an die vrowe, Wart so bestaen van groten rowe Sijn herte binnen, dat hire af Gewarech gnoch litteeken gaf; Ga naar margenoot+Want so te suchtene hi begonste 3760[regelnummer] Dat hi volbrengen nit ne conste Met staden noch geseggen al Die wart, daer hise met beval Te Gode. Aldos met halven warden Heft hi din orlof an Lutgarden 3765[regelnummer] Genomen ende es wech gegaen. Oc wart van hem daer menech traen Gelaten eer hi denen schit. Wat wondre das? Want hi daer lit Die Gods vrindinne in selker wise, 3770[regelnummer] Dat hi wel seker was dat hise En soude nemmermeer beschowen. Dos es gescheeden van der vrowen Verswart van commerliken sere Dis dags van Haffelghem die here.	margenoot+ f.311v^o. voetnoot1 Deze ontboezeming is gansch persoonlijk. Slechts de grondgedachte vindt men bij Cantimpré, die zich uitdrukt als volgt; ‘Hinc ergo, quantum ad ipsam, dies sequitur exultationis et laudis; ad nos vero et omnes illos qui ejus patrocinii solatio vivebamus, dies luctus, dies gemitus et moeroris; dies, inquam, quem ego, infelicissimus omnium, nec praeanticipare, ut saepius eam rogaveram, morte potui, nec subsequi possum, omni miserior orphano derelictus.’ voetnoot2 d. i. beginnen, ter hand nemen, ondernemen of voor den dag brengen. Mnd. uppen, mnd. ufen, uffen. Het woord is misschien wel tot enkele mnl. dialecten beperkt geweest: oppen is althans tot heden in het Mnl. niet gevonden; doch vgl. ndl. opperen en De Jager Freq. 2, 414 vlg. margenoot+ f.312r^o. margenoot+ f.312v^o. voetnoot1 In de bet. dienaar, waarin het woord ook in de verwante Duitsche talen voorkomt, was het woord tot heden slechts eenmaal (Lanc. II, 14214) in het Mnl. gevonden. margenoot+ f.313r^o. voetnoot1 Vgl. Tijdschr. 15, 129 vlgg. margenoot+ f 313v^o. [tekstkritische noot]3476 l. here. margenoot+ f.314r^o. margenoot+ f.314v^o. margenoot+ f.315r^o. margenoot+ f.315v^o. [tekstkritische noot]3548 En, stellig zóó in 't hS. = ende. margenoot+ f.316r^o. margenoot+ f.316v^o. margenoot+ f.317r^o. voetnoot1 Waken, dat is geboren worden. [tekstkritische noot]3660 l. beghiet. [tekstkritische noot]3666 l. selt. - 3682 l. kaitive. margenoot+ f.317v^o. margenoot+ f.318r^o. margenoot+ f.318v^o. margenoot+ f.319r^o. [tekstkritische noot]3738 l. tevoren (?). margenoot+ f.319v^o. voetnoot1 Of dit verwezenlijkt werd vernemen wij niet; Cantimpré kon er in de Vita Lutgardis niet van gewagen, daar Abt Jan eerst in 1262 overleed; onze dichter ook spreekt er verder niet over. margenoot+ f.320r^o.

Vorige Volgende

XVII. Van din dat si bleef sic liggende ende dat se dabt van Haffelghem quam visiteren.