Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jaargang 35

[p. 475]

Jacques Kruithof
Acht gedichten

Getijden

‘O très chers rencontrés en le jamais banal Bruges...’
mallarmé

1

's nachts rusten meest
de dieren, het vege lijf
verholen genesteld ingebed

met enerlei adem en wasem
die opstijgt of neerdaalt,
dat merkt niemand

ook jij lief dier ligt
in een stille staat
vorstelijk omrankt

met bloemen en rijp -
de ruit komt beslagen
ten ijs op je ademtocht

alleen de huwerhaan klapwiekt
rinkelt verkleumd met
zijn beijzelde sporen

veegt sneeuw uit zijn ogen
en blaast op je vensterglas
waar al een barst zit

[p. 476]

2

alleen ligt hij neder in grashalmen
en lover zinderend als
geen bedstee, zo wordt hij warm

twee schoen cordewane twee kousen
gaan uit, hemelsblauw en
witte zijde onthullen je pels

even ril je op zijn netvlies, koud
licht breekt in door zijn raam
en zijn wimpers -

godlof hij talmt in zijn half
slaap: was er geen deur listig
ontsloten werd het geen dag

in het zonlicht droogt zijn droom op
als tussen twee bladen handschrift

maar telkens valt het boek open
waar je het dicht sloeg

[p. 477]

3

een dwaalgast is vroeg uit de veren
mist bewierookt de gevels, blind
als oogwit, doof voor mijn knerpende loop

vreemd in dit seizoen een wegwerker
bikkend de steenkoude aarde, plaveisel
dichtend met kinderhoofdjes en zand

ook overdag blijft de vinder hem voor
waar hij het wegdek open breekt buk
ik mij om je voetspoor te lezen

in dit wak drijf je boven, vlak
voor je stappen weg zijn gewerkt
bestraat met verstreken ijzige tijd

lichtvoetig was je, haast niet
te volgen tussen de losse
klinkers die hij las in zijn hand

ik doe het hem na veel te laat
onzichtbaar onhoorbaar tenzij
er een barst zit om mijn spoor

bijster te raken: een bijt uit
gehakt in een bladzij, een beet
in mijn verstijfde vingers

[p. 478]

4

in zijn knellende schoenen betrap ik me
versteend op de drempel mij blind starend
in je vurige oven, met stokstijve adem

je knielt tussen waskaarsen omwierookt
hult je in blauw en schemer schroeit
de kapel als een vlam schrijnt

in mijn brandende ogen - als de walm
optrekt zie ik de schelp van je handen
waarin ik mij bed als een korrel

weet dat ik hier sta, je hardleerse herder
koud van de heide gewend aan stug gras

beeldschone orante bid voor mij nu
ik je te na kom, stokoude heiden
die een knieval probeert, nu

en als mijn uren geteld zijn als
ik opnieuw op je dorpel trap

wie iets vraagt heeft wat
bewaart een morsdode mus

maakt met een roestige passer
een gat in zijn schrijvende hand

[p. 479]

5

wat zit je te lezen dat je
niet opkijkt als een engel
het woord neemt doet

of hij lucht is aan het einde
van zijn latijn of je luistert
naar een andere wiekslag

de plooival verraadt je: niet
deze vitrine maar je buidelboek
heeft je verslonden

geen spier vertrek je tenger
en tartend buiten bereik
van mijn verbijsterde hand

de eik die je droeg moet
nog altijd gekapt met beitels
en gutsen onhandig

hamer ik op je tekst: je kijkt
je ogen uit als het hout snijdt
stand houdt onthutst

ik maak mij een voor om
je boom aan te planten

veeg je naam uit het vocht
van je glasplaat

je bent wat je leest, jaar
ringen waaruit ik de wijk neem

als lucht die ontsnapt
met ontelbare vleugels

[p. 480]

6

hier lig je lief ten voeten uit
roerloos en rank en zijn handen
tergend - raak mij niet aan

in de stilste staat van leven
ruggelings naar je gebeente
cryptisch en veeg als je lijf

een teken: bronzen gisante
voel je zijn hand op je heup
mijn hoopvolle hand om je leest

niets raakt je nog in deze holte
een ijstijd verstreek als de voor
tussen twee strofen

die je toch al niet hoorde;
om je frêle gelaat vlij ik
mijn dode vingers - evenveel

namen bedacht hij voor je met
zo veel woorden bedenk ik je
in de schrijn van zijn handen,

de mijne - als was er iets
herstelbaar iets van je lippen
vloeiend te stelpen

[p. 481]

7

je schort je op met invallend duister
het gezicht afgewend, de kamer vriest dicht
stel je voor in je barstende ruit

een besneeuwde ruiter neemt
fronsend de wijk naar je ligplaats
in het holst van de eik

legt de hand op je schors vertakt
zich waar de stad leeg staat wortelt
heimelijk waar je je kleren uit

schoot - ik stel je bloot aan veel
te laat licht, pas als brandschoon glas
in je sponning, onmogelijk zo

onder het spinthout te rusten
als jij doet bij ontij zolang ik
mij voorstel dat iets je nog invalt

iets dat je dekmantel schroeit
met mijn brandglas - merkteken
waaraan het mij schort

[p. 482]

8

soms is het zo laat dat de klok niet meer slaan wil
de kroniek valt open bij een leeg blad
en ik schrijf het eindeloos over

dat iemand zich als je minnaar vermomde
je straten kruiste spiegelglad en verlaten
het zwerk zag drijven als wrakhout

hij riep nog iets mompelde wat
luisterde niet eens naar zichzelf
wist wel beter, elke slaap is voorgoed

je trommelvlies klinkt als een nagel
nooit meer raakt de hamer het
aambeeld, slaat een vonk over

het is volmaakt verleden, een akte
in een dode taal beduimeld geraakt
afgelegd bij de minuten

maar om de tijd te verdrijven
in de schelp van je oren
fluister ik onhoorbaar

aldoor hetzelfde altijd
dit lied dat de klok slaat

[p. 483]

Aantekeningen

De locatie van deze gedichten is Brugge. Er zijn zinspelingen op liederen uit het Gruuthuse-handschrift (vooral in 4: de minnaar die zijn meisje voor het altaar ziet, uit lied 132), de Beatrijs, het kwatrijn Le Cantonnier van Mallarmé, en het boek Prediker; enkele regels komen van Bredero.

In gedicht 4 was uitgangspunt de knielende Maria van Adriaen van Wezel (Rijksmuseum Amsterdam), in 5 de lezende Maria van dezelfde beeldsnijder (Gruuthuse-museum), in 6 het praalgraf van Maria van Bourgondië in de O.L.V.-kerk.

Meer verraad ik niet: ‘plus est en vous’.