Noord en Zuid. Jaargang 7

[p. 9]

Bijblad behoorende bij No. 5 van den Zevenden Jaargang van Noord en Zuid.

Vragen en opgaven,
waarvan de beantwoording en uitwerking wordt ingewacht voor den 1 December 1884, aan het adres van de Redactie 83 P.C. Hooftstraat Amsterdam.

De namen der inzenders worden in No. 6 bekend gemaakt, tenzij men dit anders verlange. De beste stukken worden geplaatst.

Bij verdere bewerking gelieve men woordenboeken te raadplegen, dit zal veel fouten voorkomen.

Men gelieve het papier slechts aan eene zijde te beschrijven, de vraag of de opgaaf met het bijbehoorend No, boven de uitwerking te plaatsen en elke uitwerking of beantwoording op een afzonderlijk stuk papier te schrijven, liefst 8^o postpapier in tweeën gevouwen en onder elke beantwoording den naam of de letters, waaronder men die geplaatst wenscht te zien. In den begeleidenden brief vermelde men dan naam en adres.

Het porto bedraagt tien cent per 100 gram.

Aan de Inzenders van Vragen. We worden overstelpt met vragen om verklaring van spreekwoorden, ook van de alleronzinnigste. Men gelieve zich echter, vóor de inzending te overtuigen of de uitdrukking, waarvan men verklaring vraagt, inderdaad een spreekwoord is, of slechts eene uitdrukking, door den een of ander wellicht een enkele maal in scherts gebezigd. Daartoe gelieve men het boek en de bladzijde optegeven, waar die spreekwoorden gevonden werden.

XXX.

Worden afleidingen van causatieven ook causatieven genoemd?

XXXI.

Wat bedoelt Justus van Effen met: ‘neerslagtige eerbied’, als hij zegt (in zijn Ongepastheid van 't geven van fooien): ‘.... en dit vlijtig oppassen, verzelt met een soort van neerslagtige eerbied, was in die gelegenheid als een heusche manier van mij te manen.’

K.

XXXII.

‘Men zegt: ‘in dezen nacht, en op dezen dag. Hoe komt dat?

K.

[p. 10]

XXXIII.

Het onderstaande fragment uit den Palamedes van volledig verklarende aanteekeningen te voorzien en in gewoon proza over te brengen.

Ulys.

Voorgaende deugden met een schelmstuk vergoeden.
Is Grieken ongewoon een schandelyke daet
Wischt alle weldaên uit, voorlede vroomheit baet
Geen' mensche, die van aert verandert, en verwandelt,
't Oog naer den vyant went, en heimlyk met hem handelt.
Geen ry van out geslacht, noch stam, noch adeldom
Wort aengezien in 't recht, nog buigt de wetten krom,
Want raekte dit in zwang, en was die dag geboren
[Wat zou d'er tegenstaen?] zo liep de staet verloren:
En om door kerkers zich 't ontstaen van Palameed,
Dit heeft bedenken in, en strydt met onzen eedt,
Die ons zo dier verbint, naerdien de man moet sterven,
Die schult heeft aen verraet, en 't algemeen bederven:
Ook geene burg nog huis verzekeren genoeg
Een' heer van groot gezag, men houdt of spade of vroeg
Om zyn verlossing aen, men zoekt de wagt te krenken.
Men houdt al 't vaderlant in onrust, en bedenken.
Men graeft de muren door, of draegt hem in een kist
Voor boeken uit: men veinst: men hangelt, en men vischt
Om torens, en om graft, en, eer de wacht kan rieken,
Krygt een gevangen heer, gelyk een vogel, wieken,
Zweeft over zee en zant door vrye en ope lucht;
Zo gaf de Cekroper Dedael zig op de vlugt.
Dan van zyn vangenis, waer in hy zat gesteken,
Ontbonden, past zijn leedt en ongelijk te wreken,
Het geen hy t'onrecht droomt dat hem is aengedaen,
En durf al wat hy denkt uit wederwraek bestaen.

XXXIV.

a. Wat beteekenen de volgende regels:

‘Wij groeijen vast,

In tal en last;

Ons tweede vaders klagen.

Ai ga niet voort,

Door deze poort,

Of help een luttel dragen’.

P.V.

(Vondel, Op ons weeshuis).

b. Wat in verband met de vorige regels:

‘Het spel heeft ook zijn tijd, wanneer 't de tijd gehengt;’
't Vermakelijk en nut wordt hier van pas gemengd.

P.V.

(Vondel, Op de schouwburg).

XXXV.

Wat is de beteekenis van het woord ‘scharmoes’?

[p. 11]

XXXVI.

Vondel gebruikt in zijn ‘Princelied’ de volgende ontkenningen:

‘Voor Oostenrijk noch Spanje
En ben ik niet vervaard.’

Was zoo iets toen ter tijde geoorloofd?

P.V.

XXXVII.

Wat zijn ‘meijen’?

‘Nog wil ik 't vendel zweijen

Van Hollandsch fieren leeuw,

En met Oranje-meijen

Bedekken wees en weeuw.’

P.V.

Vondel. (Princelied).

XXXVIII.

In de Spraakleer van Dr. Brill, 4de uitgave, lees ik in § 17, 1, 4: ‘In het Oud-Saks. werden de telwoorden zeventig, tachtig en negentig door de lettergreep ant (in het Angels. hund) voorafgegaan. Waarschijnlijk is derhalve de scherpheid der z in zeventig en de t in tachtig en tnegentig als een overblijfsel van dat voorvoegsel te beschouwen.’ Welke beteekenis had die lettergreep ant of hund?

V.

XXXIX.¹⁾

In dezelfde Spraakleer komen in § 92, II, 4, als factitieven voor: dekken, stellen en tellen.

Is dekken geen denominatief? Welke zijn de verbale stammen, waarvan stellen en tellen zijn afgeleid?

V.

1) Vragen van 40-71 ontvangen; ze komen in het volgende bijblad.

Algemeene Wedstrijd van Noord en Zuid.
voorwaarden.

De redactie van Noord en Zuid schrijft eene reeks wedstrijden uit, onder de inschrijvers op haar tijdschrift.

Zij verlangt kleine verhandelingen in den vorm van artikels voor het tijdschrift over de gekozen onderwerpen.

De handschriften moeten aan het hoofd dragen de aanduiding van den wedstrijd, waaraan de schrijvers deel willen nemen, en voorzien zijn van eene spreuk,

Die spreuk zal herhaald worden in een verzegeld briefje, bevattende den naam en het adres van den schrijver.

De mededingers mogen eene vraag uitkiezen of ze alle beantwoorden, maar ieder stuk afzonderlijk moet van spreuk en verzegeld briefje vergezeld zijn.

De stukken moeten nog niet in druk zijn verschenen en geschreven op eene zijde van het papier, liefst op 4o.

[p. 12]

De mededingende stukken moeten vrachtvrij toegezonden worden aan den Redacteur van Noord en Zuid vóor 15 Februari. In het nummer van 1 Maart wordt kennis gegeven van de ingekomen stukken, met vermelding van de spreuken.

De redactie behoudt zich het recht voor, geenen prijs te verleenen, indien de stukken onvoldoende geacht worden.

De schrijvers behouden, indien zij dat verlangen, het eigendom van hun werk, maar komen slechts in het genot van hun recht van uitgave na de verschijning van het stuk in Noord en Zuid.

De redactie behoudt zich het recht voor, de stukken die den prijs niet hebben bekomen, in haar tijdschrift op te nemen, tegen een honorarium van f 1. - per bladzijde en 25 overdrukken.

De handschriften der stukken die niet gedrukt worden, zullen aan een adres door de schrijvers te bepalen, worden teruggezonden, als zij hunne spreuk opgeven en den eersten en den laatsten regel van hun stuk.

Voor dit jaar wordt gevraagd.
No. 1.	Methodiek van het taalonderwijs: Welke middelen zijn er om de leerlingen vertrouwd te maken met den woordenschat hunner moedertaal? Welke oefeningen zijn dienstig om hun de beteekenis en het gebruik van woorden en uitdrukkingen, zoowel in overdrachtelijken als in eigenlijken zin te leeren, en hen aldus voor te bereiden tot het verstandig lezen der goede schrijvers in dicht en ondicht? Prijs: Een woordenboek of taalkundig handboek ter waarde van f 15 ter keuze van den bekroonde, en f 1. - per gedrukte bladzijde.
No. 2.	Spraakleer: Men vraagt eene kritische beschouwing van de leer der rededeelen. Zijn de indeeling en de bepalingen der rededeelen niet vatbaar voor verbetering en vereenvoudiging? Men houde het oog, zoowel op de gegevens der wetenschappelijke taalbeschouwing als op de practische eischen van het lager onderwijs, en toone vooral aan of en in hoeverre beide deze gegevens en deze eischen met elkander kunnen vereenigd worden. Prijs: Van Dale, Nieuw Woordenboek der Nederlandsche taal, Nieuwe Uitgave (Waarde: f 12. - of een ander werk van ongeveer de waarde); en f 1. - per gedrukte bladzijde.
No. 3.	Letterkundige geschiedenis: Welke waarde had Brederode's arbeid voor zijn tijd en voor den onzen? Staaf uwe beweringen, door ontleding van en met aanhalingen uit de werken. Prijs: De Keyser, Neerlands Letterkunde of Jonckbloet, Geschiedenis der Nederl. Letterkunde, waarde ± f 25. - en f 1. - per gedrukte bladzijde.