Het prieel der gheestelicker melodiie

[p. III]

Voor-sprake tot den Leser.

GOedtwillighen Leser, het is kennelijck, dat ghelijck de wereltlijcke ende oncuyssche ghedichten oft Liedekens seer hinderlijck zijn de menschen, alsoo de godtvruchtige ende gestichtighe zijn seer salich, nut ende profijtelijck. Niet alleen om dat de godtvruchtighe de onnutte groots deels plegen te weiren, het welc een groote baete is en onweerdeerlick om den grooten Siel-moort, die ghemeynlijck gheschiet int singhen van dusdanige Liedekens (om de welcke, als sy ghesongen worden, de boose vyanden dansen, ende d’Engelen des vredes, waert’ moghelijck, souden bitterlijck schreyen) maer oock om die goede leeringhe die sy zijn besluytende, ende die goede deuchdelicke beweghelijckheden die sy in’t herte zijn verweckende: want ‘tghene dat sy seggen veel dieper in’t herte valt, ende veel meer beklijft, door de wel gedichte rijmen, ende soete melodije, dan oft de selue dinghen sonder ghedicht oft musijcke werden gehoort oft gelesen. Het welcke van sijn seluen is ghetuyghende den H. Vader Augustinus in’t 10. Boeck sijnder belijdenissen in’t 33. Cap. daer hy belijdt hoe dat hy in’t beghinsel zijnder bekeeringe veel tranen van deuotien was stortende als hy hoorde de Lof-sanghen der H. Kercken: ende seyt dat door ‘tvermaeck der ooren een krancke siele op-staet tot eene Godtvruchtige beweghelijckheyt des herten. Iae den Prophete Helizeus [4. Reg. 3.] als hy begheerde den gheest Godts in hem seluen te verwecken om te propheteren, heeft doen roepen eenen Herpslager, ende als dese was spelende op de Herpe, so is de hant Godts op Helizeum geworden, ende hy heeft ghepropheteert. Ende op een ander plaetse lesen wy [1. Reg. 16.] dat door ‘tspelen van David den qua-

[p. IV]

den gheest is van den Koninck Saul gheweken. Voorwaer, om andere niet te verhalen, wij lesen dat den salighen Vader Ignatius de Loiola, instelder ende eersten gheneraelder Societeyt Iesu, wonderlijck in den gheest vermaeckt wierdt door gheestelijcke sanghen, soo datmen terstont de tranen sach ouer sijn wanghen loopen, ghetuyghende de deuotie die inwendelick door sulcks in hem oprijsende was. Ick late staen dat dusdanighe leeringhe, oft goede woorden by rijme ghestelt, soo door’t ghedichte, soo door den soeten thoon beter ende lichter worden gheleert ende onthouden. Alsoo dat niet sonder redene den H. Ambrosius om d’Arriaensche ketterijere niet te doen, ende de Katholijcke leeringhe te verbreyden ׀ sommighe gheestelijcke Liedekens heeft ghedicht, ende dieselue den volcke voor ghehouden om te singhen. Ende den H. Paus Gregorius selue, nu Paus wesende, ende den last vande gheheele H. Kercke op sijnen hals draghende, en heeft hem niet laten verdrieten den kinderen den kerckelijcken sanck selue te leeren. Voorwaer dit sijn de redenen om de welcke den H. Apostel Paulus soo menich reyse de ׀ Christenen menschen is vermanende tot gheestelijcke Liedekens te singhen. Om dese selue ist, beminden Leser, dat desen Liekens-boec nv op een nieu, ende de vierde reyse is gedruct, verbetert zijnde ende vermeerdert met niet luttel schoone Liedekens, ende ooc nieuwe thoonen, die met Noten van Musijcke daer by gheuoecht zijn. Ende hoe wel de sommighe gaen op thoonen die eertijts geschickt waren tot weerelijcke liedekens, nochtans hebbeb wy goet gheuonden de selue niet achter te laten, op dat de ghene die op sulcken thoonen seer ghesint zijn (als die somtijdts seer playsant ende lieflijck zijn) ende ouer sulcks en sou-

[p. V]

den de selue niet gheerne laten: oock goede, godtvruchtighe woorden souden moghen vinden die sy op dusdanige thoonen souden mogen singen: waer uyt volghen sal dat de menschen allenskens dese oneerlijcke woorden sullen laten varen, ende dat de selue in een eeuwige verghetenisse sullen comen: het welc anders om de lieflijckheyt der voysen nimmermeer en waere te verhopen. Noch dit en moet ons niet duncken vremt te sijne: want machmen te tempelen der af-goden in Godts tempelen verkeeren ende wijen, waerom en soudemen deydele thoonen niet tot gheestelijcke woorden mogen veranderen? Heeft den H. Paus Ghelasius ontrent het iaer ons ׀ Heeren 492. de Heydensche superstitie, van inde maent Februarius, lancks de stede van Roomen met brandende lichten te loopen, ter eeren van den af-godt Februus verandert in een godtvruchtighe salighe ceremonie van Lichtmisse, ende vande ghewijde Keerssen inde Processie ter eeren Godts ende zijnder H. moeder te draghen; waerom en soudemen sulckx niet moghen naevolghen in dusdanighe materie? voor-waer sulcx doende soo en doen wy anders niet dan Egypten spolieren, Ex. 12. ende zijn beste Vaten tot het cieraet des Goddelijcken tabernakels offeren: Wy snijden af het hayr ende de nagelen Deut. 21 vande Heydensche vrouwe inde oorloge gevangen, om die tot een wettige huysvrouwe nae Godts wet te trouwen. Ick en wil niet onkennen ten is misprijselijck datmen op de klocken oft orghelen der Kercken dusdanige thoonen is spelende, soolanghe als de onnutte woorden, daer sy eerst toe ghevonden zijn, noch sijn inde memorie der menschen. Ia ick segghe noch meer het is ongeoorloft de selue te spelen op instrumenten sonder leuende voysen, ooc buy-

[p. VI]

ten de Kercke: want het is een ander saecke iet op instrumenten alleene te spelen, dan iet met een ghearticuleerde voys te singhen: door dien dat alsmen een gheestlijck Liedeken met een menschelicke stemme op dusdanighe thoonen is singhende, soo vallen mede inde ooren, ende door de ooren in’t herte de Godtvruchtige woorden, die welcke weiren de memorie der onsuyuere eerst ghewoonlijcke woorden: maer de klocken, orghelen oft andere instrumenten sonder menschelicke stemme en doen sulcx niet, maer luyden alleen den enckelen toon, die de menschen doet ghedencken de ghewoonelijcke woorden, diemen daer op pleecht te singhen, ende alsoo wortmen verijdelt, ende daerom is d’een ongheoorloft, het ander niet.

Soo dan, Christelijcke Leser, neemt int goet, ende ghebruyckt dese Liedekens, om uwen geest in Gode te vermaken, ende v seluen tot Godts lof, oft andere goede beweechlijckheyt te verwecken, Laet varen, iae band uyt uwen monde, herte, ende memorie, ock uyt uwe huysen, steden, ende dorpen alle dertelijcke, oneerbare, oft oock ydele lichtueerdige Liedekens. Wetende voor seker dat ghelijck de dese Gode seer mishaghen, ende der ghemeente seer schadelijck zijn, alsoo dandere zijn hem seer behagende, ende een ieghelijck seer salich: als wesende een seer vruchtbarich saet van goede ghepeynsen, begeerten ende lusten, welcke zijn als bloemen die ghespeent zijnde wassen tot salighe vruchten, weerdich gestelt te worden op de tafel des Heeren. Bidt oock voor de ghene die hier mede uyt goeden ieuer besich geweest hebben, ende vaert wel.