Weesmoeder
Redactie Onze Taal
‘Ik heb geen kinderen meer in leven. En toch voel ik me “moeder”. Een echt woord voor wat ik ben, betekent voor mij een vorm van respect. Nu is er niet eens een naam voor.’ Deze verzuchting vormde de kern van een oproep in het juninummer, waarin we vroegen om suggesties voor een woord waarmee een ‘ouder van een overleden kind’ kan worden aangeduid. Ook waren we benieuwd of er misschien benamingen voor zo'n ‘weesouder’ bestaan die niet algemeen bekend zijn, en of andere talen er een woord voor hebben. Zeven lezers reageerden.
Eén inzender wees ons erop dat het Nederlandse nabestaande een woord is dat de lading goed dekt. Dat is zo, maar het woord suggereert wel een zekere afstandelijkheid. De persoonlijke betrokkenheid die nabestaande ontbeert, spreekt wel uit de woorden van eigen vinding eremoeder en moeder-zaliger, en vooral ook uit verliesmoeder en het veelzeggende weemoeder. Ten slotte was er een lezer die meende dat weesmoeder, ondanks de al bestaande betekenis ‘bestuurster van een weeshuis’, toch ook wel een goede term was: ‘woorden mogen best twee betekenissen hebben, en bovendien bestaan er helemaal geen weeshuizen meer’.
Slechts één inzender kende een taal die géén moeite heeft met het begrip ‘weesmoeder’: het Hebreeuws. Deze taal heeft namelijk het woord sjikoel (uitspraak [sjchol]), dat ‘het verliezen van kinderen’ betekent, en dit woord is de basis voor een aantal samenstellingen:
| av sjakoel - vader die een kind heeft verloren |
| em sjakoela - moeder die een kind heeft verloren |
| ach sjakoel - man of jongen die een broer of zuster heeft verloren |
| achot sjakoela - vrouw of meisje die/dat een broer of zuster heeft verloren |
| misjpacha sjakoela - gezin dat een kind heeft verloren (voornamelijk gebruikt om gezinnen aan te duiden die een kind hebben verloren dat in actieve militaire dienst was of als reservist dienst deed) |
Wij danken de volgende lezers voor hun inzending: Marjan Arts, Anna van Cooten, Helmi van der Helm, Els Franci-Ekeler, J.J. van den Top, Toon Vandenheede en Carla van Vliet
Auteursrechtelijk beschermd