Onze Taal. Jaargang 79

Gesignaleerd

Dagvaardigingen
Ruud van der Helm - Accra, Ghana

Vlak na de dood van Michael Jackson las ik in de Volkskrant het volgende:
Dagvaardigingen
Justitie in Californië heeft ondertussen dagvaardigingen laten bezorgen bij artsen of verzorgers van Jackson om meer te weten te komen over het ongewone en riskante medicijnengebruik van de wereldberoemde artiest, die 25 juni plotseling overleed.

Het woord dagvaardigingen komt hier twee keer in voor, waarbij één keer zelfs in de titel. De enige juiste term is natuurlijk dagvaardingen. Nu komt het gebruik van dagvaardigingen vaker voor en is het in die vorm zelfs op een aantal (met name Vlaamse) sites in woordenlijsten opgenomen. Ook van een vergelijkbaar woord als aanvaarden verschijnen foute vormen als aanvaardiging (i.p.v. aanvaarding). Het omgekeerde is eveneens het geval. Het woord afvaardigen blijkt regelmatig vervoegd te worden tot afvaarding (i.p.v. afvaardiging), bijvoorbeeld toen de Nederlandse ‘afvaarding’ aan een sporttoernooi volgens een stuk in Trouw teleurstelde.

Waar zou deze taaleigenaardigheid vandaan komen? Zou het iets te maken hebben met het woord vaardig, waar iets van een handeling uit spreekt? Of gaat het hier vooral om verwarring over de stamvorm van het werkwoord?

Driedubbelopisme
D. Lambooy-van Laar - Eindhoven

In de ochtend van 25 september 2009, de dag na een groot treinongeluk bij Barendrecht, meldt een woordvoerder van Pro-Rail in het Radio 1 Journaal dat er tussen Dordrecht en Rotterdam weer beperkt treinverkeer mogelijk is: ‘met pendeltreinen vice versa heen en weer’ - een driedubbelopisme! Als het nu nog niet duidelijk is...

Poetsen wordt steeds natter
Arie Snoek-Rotterdam

Steeds meer hoor je mensen zeggen dat ze hun huis gaan (of: laten) ‘poetsen’ in plaats van ‘schoonmaken’. Poetsen ondergaat daarmee een opvallende betekenisuitbreiding, want daar kwam tot voor kort geen dweil, water en zeep aan te pas, alleen een doek en hooguit wat poetsmiddel. De jongste Van Dale omschrijft poetsen als ‘al wrijvend schoonmaken, reinigen, m.n. door wrijven met een smeermiddel of met krijt e.d. glad en glanzend maken’; de betekenis ‘reinigen, schoonmaken’ staat ergens achteraan, met het label ‘gewestelijk’.

Dat die aanduiding inmiddels wel weg kan, kun je al zien als je poetsen intikt op Google. Je struikelt dan meteen over de bovengewestelijke resultaten waarin het draait om poetsen in de zin van schoonmaken, dus inclusief soppen, dweilen en klamvochtig reinigen. Van de website poetsendoejezo.nl tot schoonmaakbedrijf Poetsen.com - aan poetsen komt steeds vaker water te pas.

Praxis-zinnen
Gerard Nachbar - Almere

Steeds vaker zie ik wat ik maar even ‘Praxis-zinnen’ noem, naar een advertentie die ik laatst tegenkwam:

Dit product heeft Praxis uitgekozen om zijn moderne uitstraling.

Door de inversie lijkt het of het eerste zinsdeel (in dit geval ‘Dit product’) iets ‘doet’ (in dit geval: ‘Praxis uitkiezen’), terwijl natuurlijk juist het omgekeerde is bedoeld: Praxis kiest het product uit. Nog zo'n voorbeeld vinden we in een reclamespot van Blue Band: ‘Deze [nuttige stoffen] hebben onze cellen nodig om te groeien.’

Je kunt deze misverstanden eenvoudig voorkomen door de zinsvolgorde te wijzigen. Dus: ‘Praxis heeft dit product uitgekozen...’ en ‘Onze cellen hebben deze [nuttige stoffen] nodig...’