Frans(e) dichter, Nederlands(e) cabaretier
? Voor mijn gevoel is ‘Arthur Rimbaud was een Frans dichter’ een normale zin, maar ‘Theo Maassen is een Nederlands cabaretier’ niet: ik zou een e toevoegen na Nederlands. Is dat verschil te verklaren?
! Niet helemaal. Er zijn geen duidelijke regels voor het al dan niet schrijven van de buigings-e na een aardrijkskundig bijvoeglijk naamwoord dat voor een persoonsaanduiding staat. In elk geval is zowel een-Frans dichter als een Franse dichter juist, en zowel een Nederlands cabaretier als een Nederlandse cabaretier.
Maar de e kan niet bij álle combinaties van dit type achterwege blijven. Het wegblijven van de e lijkt vooral voor te komen bij mannelijke, traditionele functies, die vrij algemeen ‘erkend’ zijn als een vak met een zekere status, in culturele of historische zin bijvoorbeeld. Gevallen als een Deens gravin, een Weens lasser en een Brits keeper zijn vreemd.
Als beide vormen mogelijk zijn, is bij de versie mét buigings-e doorgaans geen sprake van een bijzondere betekenis; het gaat, in het geval van een Franse dichter, heel neutraal om een dichter die Frans is. Wie een Frans dichter gebruikt, geeft er een andere betekenisnuance aan - al is die moeilijk te omschrijven. Het heeft er vaak mee te maken dat de dichter als dichter typisch Frans is, dat hij als zodanig de geschiedenis in is gegaan, en/of dat hij behoort tot de ‘stroming’ van Franse dichters.
Vooral bij die laatste nuance is de combinatie op te vatten als een soort eenheid, een categorieaanduiding; daardoor gelden de gewone regels voor het verbuigen van bijvoeglijke naamwoorden minder sterk. Als de categorie waartoe iemand behoort er in de context minder toe doet, en er geen sprake is van een vaste eenheid, is de versie met e gewoner: ‘In Parijs zag ik een beeld van een Franse dichter.’
Er zitten dus allerlei nuances aan de kwestie. Die gelden bovendien sterker voor Franse dichters dan voor Nederlandse cabaretiers en Weense lassers; dichters hebben nu eenmaal een meer tot de verbeelding sprekende geschiedenis dan cabaretiers of lassers, en vormen veel meer een categorie.
Auteursrechtelijk beschermd
