De cijfferinghe (1604)

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

Substractio int ghebroken.

ALsmen een ghebroken ghetal van een ander trecken wil/ zoo besiet oft de noemeren even gelijck zijn/ ofte met: Wanneer dan de noemeren ghelijck zijn/ zoo treckt de Tellers van malcanderen/ ende stelt daar eenē noemer onder. Maar zoo de noemeren onghelijck zijn/ zoo zalmen de ghetalen int cruys multipliceren / en de producten van den anderen trecken/ 'toverschot zal den ghemeynen Teller zijn/multipliceert de noemers te zamen/'tproduct van dien zal den gemeynen noemer zijn.

Voorbeeld.

[p. 158]

2	Sub. ⅖ van ⅘ Facit ⅖
3	Sub. ongelijcke getalen / te weten ⅕ van 6/$.

4 Sub. ¼ van ¾ / fac. $/2.	5) Sub. 5/9 van 7/9 rest 2/9.
6 Sub. ⅝ van ⅘ rest 7/40.	7) Sub. ⅜ van 11/12 / rest 13/24.
8 Sub. 2 ⅖ van 4 ¼/ rest 1 17/20.

Merct: Om dat al-hier comen te trecken heelen en ghebrokens van geheelen en gebrokens / multipliceert de heelen met den noemer van zijn ghebroken / en addeert den teller daar toe: stelt t'product boven zijnen noemer/ werckende als voren.

9 Su. 5 ⅛ van 6 1/16/rest 15/16.	10) Su. $/3 van 3 / rest 2 2/$.
11 Su. ⅖ van 5 / rest 4 ⅗.	12) Su. 2 van 5 ¼ rest 3 ¼.
13 Su. 3 ½ van 6 / rest 2 ½.	14) Su 1 ¾ van 7 / rest 5 ¼.

De heele die sonder gebroockes zijn/stelt in gebrokens aldus: 6/1/ 7/1 / 8/1.

15	Item treckt 19 gul. 15 stuy. 3 ¾ pen. van 37 gul. 10 stuy. 12 ½ penningen.

[p. 159]

16	Treckt 12 pond 13 schel. 9 2/7 grooten / van 19 pond 2 schel. rest 6 pond 8 schel. 2 5/7 grooten.
17	Treckt 73 gul. 13 stuy. 4 ⅜ pen. van 100 gul. 0 stuy. 0 9/20 pen. rest 26 gul. 6 stuy. 12 $/40 pen.
18	Treckt 13 pond 0 ß 5 2/$ van 77 ℒ 11 ß 0 3/17 . rest 64 ℒ 10 ß 6 101/136 .
19	Treckt 19 Last/ 5 mud/ 2⅛ schepels/van 38 last/ rest 18 last/ 21 mud 1 ⅞ schep
20	Treckt 10 Last 5 mud 2¾ schep. van 18½ last. rest 8 last 7 mud 3 ¼ schepel.