De cijfferinghe (1604)

Het rekenboek van de beroemde schoolmeester

[p. 272]

Den Regel Conjoint, oft t'zamen gevoeghden regel.
anders. Regel van vergelijckinge.

Dese wort also genoemt/om datze zo veele regels van dri en/ t'samen voegt alsmen begeert.

1	Hoe veel ellen antwerps/doen 87½ el Francforts/ Als 10 ellen Francforts doen 7 ellen te Vienne / in Oostenrijck. ende 35 ellen te Vienne doen 24 ellen te Lion / ende 3 ellen te Lion doen 5 ellen t'Antwerpen? Facit 70 ellen.
2	Hoe veel ellen Frantforts doē 70 ellen Antwerps als 5 ellen Antwerps doen 3 ellen te Lion/ende 24 ellen te Lion doen 35 ellē te Vienne / in Oostenrijc ende 7 ellen te Vienne/doen 10 ellen te Francfort¿ facit 87½ el.
3	Item om 3 stuy/kooptmen 25 suykerpeeren / en̄ 6 suykerpeeren kosten so veel al 9 Appelen/ende 3 Appelen zoo veel als 10 witte pruymen/ ende 50 witte pruymen kosten zo veel als 2 ℔. aardakers. vrage hoe veel ℔. aardakers/zalmen koopen voor 25 stuy? Facit 25 ℔.

[p. 273]

4	Als 5 ß. vlaams doen 12 hollantsche stoters / en̄ 2 stoters doen 5 brabantsche stuyvers / ende 100 stuy. doen 5 Carolus guldens/ende 21 gu/ doen 3 vlaamsche nobels / Ende 12 nobels doen 42 statē daalders / hoe veel staten daalders zalmen hebbē voor 4000 ß? fac. 600 staten daalders/
5	Wanneer 100 ℔. te Geneven/ 108 ℔. te Lion doē en als 100 ℔. te Lion cost 30 12 ß. 8 . / hoe veel cost dan 100 ℔. te Geneven.
☞	Zoeckt hoe veel ℔. te Geneve 100 ℔. Lions zijn/ door den gemeynen regel. Aldus: Vermindert 100. tegen 108. komt van wegen de 100.25 / ende van wegen de 108 komt 27. Multipliceert de waarde van 100. ℔. te liō met 27 / d'uytcomste divideert door 25 / zal kommen de waarde van 100 ℔. te Geneven. Neemt 1/10 van 30 12 ß. 8 . komt 3 1 ß. 3⅕ . neemt daar af ⅕ kōt 12 ß. 31/25 . die treckt van 3 . 1 ß. 3⅕ komt 2 ℒ. 9 ß 0 4/25. addeert die tot 30. 12 ß. 8 . komt voor facit 33 . 1 ß. 8 4/25 .

[p. 274]

6	Wanneer 100 ℔. t'Amsterdam/ 105 t'Antwerpt doen/en̄ als 800 ℔. t'Antwerpen costen 4 ℒ. 10 ß. 6 . hoe veel cost 100 ℔. t'Amsterdam dan? facit 4 . 15 ß 0 3/10 .
7	Als 100 ℔. tin te lonnen cost 68. sterlinghs / tot hoe veel komt 'tpond t'Amsterdam/wanneer 100 ℔ t'Amsterdam doen 109. te Lonnen/ende 3. Ca. gul doen 6 ß sterlins.
8	Item so een ℔. tin t'Amsterdam vercocht wordt voor 7 103/275 stuy / ende 100 ℔. t'Amsterdam doen te Lonnen 109. Vrage/hoe veel ß, sterlins/ de 100 ℔. te Lonnen gecost hebben / wanneermen 6 ß. sterlins telt voor 3 Ca. gul. facit 68 ß. sterlins.
9	Item voor 3 stuy. koopmen 25 peeren/ ende voor 6 peeren/heeftmen 9 appelen/ende 3 appelen doen 10 pruymen 50 pruymen kosten iuyst 2 ℔ aard-akers vrage hoe veel kosten dan 25 ℔. aard-akers? facit 15 stu.

[p. 275]

10	Als 5 ß. groot/doen 12 hollandsche stoters / est 2 sto. doen 5 brabantsche stuyvers/ende 100 brab. stu/doen 5 Carolus gul/ende 21 Car gul / doen 3 Vlaamsche nobelen/en̄ 12 vlaam nobelē. doen 42. staten daalders vrage hoe veel ß. groot men tellen zal voor 600 staten daalders? facit 4000 ß.

Tot besluyt. volght

Een vermakelijcke Additie die (hoemen die tellen wil 'tzy cruys-wijs/ofte recht op ende neder/gins en̄ weder) altijd uytbrengen zal.

Om dit te doen zo neemt het ⅓ van 'tgetal dat ghy begeert, ic heb hier 8 welc is het 1/3 van 24 die stelt int middelste perc, ende addeert 1 daer toe, komt 9. stelt int eerste benedenste perc treckt 1 van 8 rest 7. stelt int bovenste leste perc. voor de tweede reyse, ad. 2 tot de 8. komt 10 stelt benedē int middelste velt. sub. 2. van 8 rest 6 stelt boven int middelste velt voor de 3 reyse, ad, 3 tot 8 komt 11 zet boven int eerste velt, sub. 3 van 8 rest 5 stelt beneden int leste velt. voor de vierde reyse, sub. 4 van 8. rest 4 zet int eerste middelste velt, ende addeert 4 tot 8 komt 12 zet int achter middelste velt, addeert nu dry getalen van dien u belieft: zal kommen 24.

Te hebben wel gedaan was al mijns harts begeet:
Ist nu niet zoo 'tbehoort, doet my int harte zeer.

FJNJS.