Nieuwe taal- en dichtkundige verscheidenheden. Deel 1

(1824)–Willem Bilderdijk– rechtenstatus



[pagina 120]
Eerste Fragment. Ga naar margenoot+Alstie bode vernam Dathi in gasscoengen quam, 5[regelnummer] Doe vragedi aestelike Om den coninc vanden rike. Men wijsdene hem in corten stonden, So heifti den coninc vonden.aant. Hi boech [ned'] ou' sine knie,aant. 10[regelnummer] Ende sede: coninc god houde di!aant. V doet groeten vriendelike K'. die coninc van vrankerike.Ga naar voetnoot+ Die bode was een coene wigant;aant. Den brief gafhi he inde hant, 15[regelnummer] Ende seide: h'e, eist v lief,aant. So doet lesen desen brief,aant. Dats w'like dinc: V sentene K'. die coninc - Die coninc was .i. dege coene,aant. 20[regelnummer] Ende nam den brief vanden garsoene;aant. Ende binnen corten stonden Heifti den brief ontwonden, Ende lasen selue te hant,aant. Dat hire in gecreuen vant, 25[regelnummer] K's bodscap ende sine niemare:aant. Dathi hem sonde den mordenare,
[pagina 121]
Die hem hadde in vrankerike V'slegen [lode] hadde lodew'.aant. Als Yewe de bodscap v'stoet, 30[regelnummer] W't hi drouue in sinen moet, Ende riep te rade sond' sparen,aant. Alle sine man die d' waren, Met also groter listenaant. Dats de heren niet ne wisten.aant. 35[regelnummer] Ghi heren, sprac yewe die coninc,aant. Wat radet gi om dit dinc? Hier heeft geeist K'. die coene Ga naar voetnoot+Om aij: kind' van dordoene. Ne sendicse niet den coninc goet, 40[regelnummer] So hebbic sinen euelmoet. Ghi heren, sprac die coninc doe, Wat rade geuedi mi hier toe, *Dat ic bline in mine ere?* Van Reynolt heb ik grote ere 45[regelnummer] *Ende grote diensten* ontfaen, Ind' heidine lant sond' waen. Doe sprac anceel van ribemont, D' hi bi den rade stont: Wi hebben gehort te menig' stonden, 50[regelnummer] Dat wi de w'heit hebben vonden, Ga naar margenoot+Dat si groten lacht' dadenaant. Den coninc in sire kemenaden,aant. D' si slougen jam'like**
[pagina 122]
Doot den coninc lodew'. 55[regelnummer] Behouden goet ende leue Weldise bi mine rade geuen.aant. Si dat sake, dat gijs oec niet Ne doet, v es euele gesciet:aant. K' sal comen in v lant, 60[regelnummer] Ende stichten roof ende brant; Mach hi v seluen beuangen,aant. Hi doet v bid' kelen hangen.aant. Huge dauernaes sprac te desen. Dese raet moete v'meten wesen,aant. 65[regelnummer] K'. coninc sprac huge te waren; Geifdi also vp dese ridtaren,aant. Men sal v heten v'rad' hier naer, Dat weit wel, ou' .M. iaer. So menigen dienst si v daden, 70[regelnummer] Soudise also sere v'raden? So menigen hedeen hebsi v'slegen,aant. So menigen ... vten ..... gedregen.aant. V vaendrag'e es adel'.aant. .I. goet ridd' es gits',aant. 75[regelnummer] Ende writsart v drussate;aant. V'radise, het ware onmate.aant. Dit sprac die auernaes, Men soudu houden ou'dwaesaant. Geuedi vp aldus desen heren,aant. 80[regelnummer] Ghi sout uwen lachter meren. Doe sprac die h'toge ysoreit: H' huge, ghi hebt wel geseit.
[pagina 123]
Doe sprac van gasscoengen renier, .I. coene ridd' ende .i. fier: 85[regelnummer] V' locdi dese heren .iiij.aant. Ghi w't ontheert, coninc fiere. Wildise oec, sem myn leuen,aant. Met v'ranessen vpgeuen, Si syn van so hogen magen, 90[regelnummer] Si souden vwen lacht' iagen. Quamedi in poelien of in toscane, Of in calabren, v stonde tontfane Grooten lacht', dat weit wel. D' es so menich ridd' fel. 95[regelnummer] Die hem wel na sijn belanc.Ga naar voetnoot+aant. Ende in cecilien sond' wanc,aant. Sonen mogedi dan niet comen, Vne quamer af grote onvromen.aant. Quamedi in grieken ofte in ongerie,aant. 100[regelnummer] In ingelant of in normendie, Ga naar margenoot+Of comedi in vrancrike, V haten die hogeste van den rike. Iegen hare hoge maghenaant. Ne mogedi gene veete dragen. 105[regelnummer] Ne dordise iegen K'. niet houden,aant. Ende wildi niet syn bescoudenaant. Van haren magen, sond' waen, So moeti minen raet bestaen, So laetse varen aestelikeaant.
[pagina 124]
110[regelnummer] In .i. and' conincrike, D' si K'. niet ontsien. - Mijn h'e lamb't sprac mettien: H'e, also moetic met eren leuen, Ic horde anceline heden geuen 116[regelnummer] Goeden raet ende vroescap seggen. Wildise den coninc wed'seggen,aant. Ende gise wilt houden iegen hem, Ic segge v, wies ic seker bem,aant. Dat ghire dan sult winnen an, 120[regelnummer] Als dede van lacviden jan,aant. Die hier voren maecte strijt Tegen K'. in ontijt.aant. Als lamb't sprac die wort, Ysoreit sprak ende tart vortaant. 125[regelnummer] Ende seide, die desen raet mi gaf. Hine gaue niet om v ere .i. caf.aant. Want ic seggu, sprac die heilt fijn,aant. Geen coninc mach v'rader sijn. Dat ghi Reynolt entie broeder fine 130[regelnummer] Upgauet d' men hen dade pine Doen, ende nemen tleuen, So addit qualike vp gegeuen. M' doedi minen raet, te waren, H'e gi sultse laten varen 130[regelnummer] In poelien of in and' lant D' si in bliuen ongescant. - Yewe ginc vort mettesen rade, Ende seide dat hijt g'ne hade,
[pagina 125]
M' hem jam'de sere 140[regelnummer] Om Reynolt den ionch'e Ende om sine broed' die met hem waren, Dat si hem souden ontfaren Ende so menigen dienst hebben gedaen Ende in mach hem niet te hulpen staen.aant. 145[regelnummer] Deuelmoet van K'. den coninc Ware mi alte zware dinc. Die auernaes andworde zaen, Die biden rade was gestaen: H'e coninc ic seit v wel te voren, 150[regelnummer] Geen goet man (en) soude horen Naden raet dien si (v) geuen, Anceel ende lamb't, die .ij. neuen: Si syn beede vanden geslachte Dat nie goeden raet vort brachte 155[regelnummer] Vor negenen goeden man.aant. Also helpe mi s^t jan! M' coninc suldi houden v ere, So suldi ren' den jonch'eGa naar voetnoot+ Clarissien uwe docht' geuen 160[regelnummer] Emm'meer na dese stonde:aant. Entie roche vp die gerondeaant. Die geift hem, hi salre saenaant. .I. vaste borch vp doen staen. Biden h'e van paradise 165[regelnummer] Mach renoud die helt van p'se
[pagina 126]
Kind' hebben als hi sal, Bi uw' docht', heift hys geual. K'. es van so hogen magen, Die veete suldi wel gedragen 170[regelnummer] Iegen K'. geweldelike, Puppins sone van vrancrike. Yewe was d' talen snel:aant. Auernaes gi segget wel. Des waric int h'te vro, 174[regelnummer] Mocht mi comen noch also, Dat renout die wigant Met mi bleve in miin lant. Mettien omboot die coninc fijn Rt. entie broedren sijn 180[regelnummer] Dat si vor hem quamen zaen. Doe ginc die graue wel gedaen,aant. Ende sine broedre, tien stonden, D' si den coninc yewe vonden. Doe sprac Rt .i. helt vri:aant. 185[regelnummer] Coninc wat gebiedi? Yewe andworde nv: Rt, dat seggic v. Hier heift omboden sek'like K. die coninc van vrancrike, 190[regelnummer] Beede met ze(ge)gele ende met brieue,aant. Dat ic v, dor sine lieue,aant. Ende al v broedre met, Dat seggic v bi mire wet,aant. Ende ic v allen aestelike
[pagina 127]
195[regelnummer] Geuaen sende in vrancrike. Vort sprac yewe mettesen: Geen v'rad' willic wesen, M' des sijt sek' ende vroet, Ga naar margenoot+Te zw' es mi sijn euelmoet. Maer, renout, wildi te waren 201[regelnummer] In poelien of in calabre varen, Ofte ou' die zuut zee, In begeue v nemm'mee, No met scatte no met goede. 205[regelnummer] Doedijt so doedi alstie vroede. Nv segt mi ende doet verstaen, Soudijt willen anegaen? Rt andworde te hant: Edel h'e, hets ons bewant,aant. 210[regelnummer] Te sorgen jam'like. Tegen K'. van vrancrike Ne mogen wi striden min no mee, No in dit lant noch ou'zee. Vort sprac renout t' stonde. 215[regelnummer] .I. roche steet vp die geronde; Wildi mi de roche geuen,aant. Ic wils v'dienen al myn leuen: Want ic soud' vp doen w'ken, .I. huus van al zulk' st'ken, 220[regelnummer] Datic K'. ende sine mage Van .i. baste niet en ontsage;aant. Dat seggic v ende doe v'staen. Yewe andworde vele zaen:aant. Gauic v de roche, coene wigant,
[pagina 128]
225[regelnummer] Ghi dwonct' met al myn lant, Ende van gasscoengen alle die steden.aant. In dade, h'e, bi w'heden, Des willic v geuen mine trouwe. Also helpt mi onse vrouwe! 230[regelnummer] En wont so hoge man in dit lant, Mesdoethi v, ic ben syn viant, Ende hine sal niet met sinen cnapen Nachtes met gemake slapen, No smorgens met rusten vpstaen, 235[regelnummer] No eten no drinken, sond' waen.aant. Wildi mi de roche geuen, Ic sal v dienen al miin leuen, Ende mine broedre alle gad', Gelijc gi w't onse vader.aant. 240[regelnummer] Yewe andworde met staden:aant. Hier vp willic mi beraden. Doe ginc hi te rade tehant Met alden hogesten die hi vant. Doe sprac yewe, die coninc stout, 245[regelnummer] Heren, seiti, hier's Rt Ende bidt mi te d're stoude Om die roche vp die geronde: Want in gasscoengen mach hi niet Hem onthouden, wats gesciet, 250[regelnummer] Tegen den coninc K'. vri. Ghi heren, bedi wille hiaant. .I. huus maken, also vast, Dat hi niet gaue .i. bast,
[pagina 129]
Ga naar margenoot+Al quamer die coninc selue voren, 255[regelnummer] Hine soude wel sinen toren D' in onthouden sek'likeaant. Tegen de man van vrancrike. Nv heift .K'. die coninc vri Enen bode gesent te mi 260[regelnummer] Met zegele ende met brieve, Dat ic hem sende dor sine lieue Rt. ende sine broedre coene. Nv raet, ghi heren, gi baroene, Wat mag ic nv anegaen? 265[regelnummer] Ysoreit andworde zaen: Ghi sulc . Rt. den wigant Die vaste roche geuen te hant Vor ons allen, bi mire wet, Ende vw' docht' clarissien met. 270[regelnummer] So salmen v in cort' tijt Ontsiende ou' de marken wijt, W' ment v'nemit seggic v. Lamb't andworden nv: So sulwi yewe den conincs wijsaant. 275[regelnummer] Doen setten iegen .K'. van parys,aant. So salne .K'. comen vangen,aant. Ende hier in sinen lande hangen, Ende ren'. den graue fyn,aant. Ende d'toe alle die broedren syn. 280[regelnummer] Dat es onser alre scande, Hanget men yewen in sinen lande, Ende ren'. den coenen h'e. Des balch hem dau'naes s'e;
[pagina 130]
Lambe'te (hi) bet na streec,aant. 285[regelnummer] Biden h'e hine greep,aant. Sine hant hi v'drouch,aant. Inden als hine slouch.aant. Dat nes logene ne geen, Den hals slonch hi hem ontween. 290[regelnummer] So dat hi doot al met allenaant. Vor sine voete quamen geuallen. Vrient, sprac huge dau'naes Nemmeer sprec als .i. dwaes, Dor dat gi behiet onsen here,aant. 295[regelnummer] Alsvlke scande, alsulke onnere, Als dat men angen soudeaant. Ende den iongen renoude; V'ga also v'gangen mach, Ghi hebt' omme vwen domesdach.aant. 301[regelnummer] Ga naar margenoot+Doe sprac yewe te desen:aant. Ghi heren, laat de tale wesen. Also behoude mi god dat leuen, Ic sal .Rt. mine docht' geuen; Entie roche vp die geronde 305[regelnummer] Die geuic hem te desen stonden, So sal hi mi te hulpen staen, Ende iegen hem allen te staden staen. Doe riep yewe .Rt. zaen, Alsic v mach doende v'staen, 310[regelnummer] Ende sprac: edel graue Rt. Wildi mi sijn van h'ten houd, Ende alle v broedren met, So geuic u, bi mire wet,
[pagina 131]
Te hant die roche vp die geronde;aant. 315[regelnummer] *Ende mire docht', die scone blonde,aant. Tenen wiue al v leuen.* D'toe so willic v geuen Die ene helt van minen goede,aant. So mogedi van ou'moedeaant. 320[regelnummer] .I. huus maken vp die geronde, Al quame .K'. die name condeaant. D' voren met al sinen h'e, Hine mochtu niet deren vp ereaant. Binnen .c. jaren. 325[regelnummer] Rt. andworde te waren,aant. Dat lone v god van p'adise! *V docht' die scone maget van prise* Die nemic g'ne hier t' stede,aant. Ene d'toe die roche mede. 330[regelnummer] Aldus gaf ywe die coninc Om w'like dincaant. Sire docht' te wiue sond' wanc. Wat holpe dat ict vpdecte lanc,aant. Vand' brulocht die d' was, 335[regelnummer] Also alsict gescreuen sach; So v'loric minen tijt. D' was joie ende delijt;aant. Die brulocht die was groot. Doe ginc .Rt. ende omboot 340[regelnummer] Al die temm'liede die hi vant, Ende maetsers, in dat lant, Alle die haue willen winnen. .I. casteel wilhi beginnen
[pagina 132]
Vp die roche indie geronde. 345[regelnummer] Si quamen, diet v'nemen conde; Entie goede meest's waren Camen t' roche sond' sparen, Vesten dat huus vp die geronde, Vp die roche, in cort' stonde. 350[regelnummer] Ga naar margenoot+Ons seit de bouc, bi s^t jan,aant. Hi hadde wel .M. temm'manaant. Ende .vii^c. maetsenaren, Nu sal .Rt. al sond' sparen, .I. casteel sal hi beginnen, 355[regelnummer] Met vasten muren, met hogen tinnen. Dat seggic v in waren dingen, Datt' .ij. pare mure ommegingen.aant. Do omboot renout, godweet, Ou' al dat landscap breet, 360[regelnummer] So wie dat v'name, Dathi tot' roche quame; Rt. soude hen huusingen geuen, Ende houden vri al h' leuen, Alle die dit v'namen. 365[regelnummer] Wijf ende man, t' roche quamen, So dat .Rt. die helt erameronteaant. V'gad'de in cort' stonde Hem .xv^c. bi getalle, Die van ambochte waren alle. 370[regelnummer] Sulke lieden wonnen wijng'deaant. M'sche, bossce, ende boong'de;aant. Sulke wonnen coren ende lant;
[pagina 133]
Ende stichten gond' altehantaant. .I. ut'maten scone stede. 375[regelnummer] Nv hort, wat .Rt. doe dede. Hi omboot (in) w'like dinc Sinen zweer den coninc Dathi te hem quame zaen. Alst yewe heift v'staen, 380[regelnummer] Voer hi d'w't bi s^t jan, Met menigen goeden man; Ende alstie coninc doe vernam Dat hi tot' roche quam Doe sprac yewe, sijt des wijs: 385[regelnummer] Rt. bi gode van p'adijs, Ghi hebt gemaect .i. scone huus, Also help mi ihs. Ende enen casteel bequame, .Rt. nv segt hoe es sine name? 390[regelnummer] Renoud andworde zaen: Hijs vp .i. roche gestaen, Die algad' es marberyn; D' omme es die name sijn Montalbaen, dat seggic v. 395[regelnummer] Yewe andwordede nv: Also moeti heten sond' blame, Ghi hebt .i. goeden nameaant. En .i. gerechten gegeuen.aant. Aldus es die tale bleuen.	margenoot+ [Bladz. 1. Kolom A.] voetnoot+ Vs. 12. K'. d.i. Kaerle of Karel, en zoo overal. voetnoot+ Vs. 38. Ay: d.i. Aymons kinderen. margenoot+ [Kolom B.] voetnoot+ Vs. 95. Misschien beter: Die hem wel sijn nabelanc. margenoot+ [Kolom C.] voetnoot+ Vs. 158. Ren'. d.i. Renoud, gelijk hy hier genoemd wordt; even zoo is vs. 168. R'. Renoud (of Reinolt). margenoot+ [Bladz. 2. Kolom A.] margenoot+ [Kol. B.] margenoot+ [Kol. C.] margenoot+ [Kol. D.]

Vorige Volgende

Eerste Fragment.