Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Is dat goed Nederlands? (1998)

Informatie terzijde

Titelpagina van Is dat goed Nederlands?
Afbeelding van Is dat goed Nederlands?Toon afbeelding van titelpagina van Is dat goed Nederlands?

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.75 MB)

XML (0.32 MB)

tekstbestand






Editeur

Wim Daniëls



Genre

sec - taalkunde

Subgenre

column(s) / cursiefjes
taalkunde/algemeen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Is dat goed Nederlands?

(1998)– Charivarius–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

XV. Frans

Verwarring met het Frans komt zelden voor: het kost duur (is duur of kost veel), maar wat wilt ge? (het was te verwachten, het is zeer begrijpelijk, enz.), ik ben aan het eind van mijn Latijn (ik heb, of ik weet niet meer), ik nam (hield) hem voor den directeur, en dan te bedenken (en als men daarbij bedenkt), verzen zeggen (voordragen), in antwoord (als, ten antwoord), terugbrengen (verlagen), aan de bovenkaak mist (ontbreekt) een tand. Maar veel gevaar dreigt niet uit Parijs. Daarvoor kent men hier het Frans te slecht of te goed.

Op twee gallicismen moet ik echter de aandacht vestigen, die als om het gemis aan meer te vergoeden, dagelijks verschijnen.

[pagina 68]
[p. 68]

1. Van een. Vooral kunstbeoordelaars, die in hoge regionen plegen te zweven, zijn hier verzot op:

Dit tafereel is tegelijk van een verrukkelijke naïveteit en van een geraffineerde bekoring. Deze kunst is van een zeldzaam mannelijke fierheid, van een perfecte beheersching der materie, van een rijkdom die alle cultuurgoederen der menschheid omvat.

Maar ook zij die zich meer op de aarde bewegen, hebben er soms last van:

Van deze opzettelijkheid zijn de meeste gesprekken in dit leerboek. Het is van een gevaarlijke naïveteit om voor deze politieke verschijnselen de oogen te sluiten.

2. Onderstrepen

De minister onderstreepte (herhaalde nadrukkelijk) dat dit voorstel slechts het belang der mijnwerkers beoogt. De rede werd door hartelijk applaus onderstreept (bekrachtigd). Weer klinkt het Wilhelmus, forsch onderstreept (ondersteund) door het muziekkorps. Bloemen hebben deze waardeering fleurig onderstreept (bezegeld): Zijn gebaren laat hij onderstrepen door wijde togamouwen (versterken). Het oog werd getrokken door haar kousen, die haar kleine voet zo flatteus onderstreepten (deden uitkomen).

Een gallicisme (of germanisme) is zich voor elkander. Het reflexief zich past alleen waar het onderw. tevens als voorw. of bepaling voorkomt: Zij hebben zich bezeerd.

Onze wegen kruisen zich (elkaar). De deelnemers ontmoetten zich (elkander) in het feestgebouw.

Een veel voorkomend gallicisme is wellicht ook de meervoudige imperatief gericht tot één persoon als beleefdheidsvorm, bv. ‘Excellentie, weest rechtvaardig!’ Zo in brieven aan één persoon, bv. aanvaardt of wilt aanvaarden, houdt u overtuigd, gelooft mij, enz.

De imperatief, tot wien ook gericht, heeft in het enkelvoud nooit de meervoudsvorm: ‘Vergeef ons onze zonden...’

Men voor het onpers. Pass. of iemand is een gallicisme:

Men klopt (er wordt geklopt). Men komt (daar komt iemand).

[pagina 69]
[p. 69]

Vandaag betekent op deze dag, deze datum. Het wordt in de laatste tijd vaak in navolging van het Franse aujord' hui gebruikt voor in deze periode, heden, tegenwoordig: de schilderkunst van vandaag. Dit is niet goed Nederlands.

De modeterm vandaagdendag betekent in 't geheel niets.

Algemene opmerking

De scheidingslijn tussen barbarisme en goed Nederlands is niet altijd duidelijk zichtbaar. Sommige barbarismen zijn door het gebruik geijkt, b.v. opvoering (vertoning), onbestemd (vaag), liefdevol (liefderijk) en moeten als geheel ingeburgerd beschouwd worden - zoals ook ingeburgerd (inheems geworden). Mijn boek is geen wet, maar een wenk: toets elk verdacht woord nauwkeurig en verkies in geval van twijfel het onbetwistbaar Nederlandse, bv. onbetwistbaar boven onaanvechtbaar.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken