Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

Vanden toeuallen die dicmael d'officien doen veranderen.
Het xii. Capit.

Nv gheualt het dicmael, dat die dingen die eenen rechtuaerdighen man betamen, door den tijt verkeren ende gheheel int contrarie veranderen: ghelijck alsmen tgheen datmen in bevvaernisse ontfangen heeft, vveder behoort te gheuen. Maer salmen dat oock vervvoede menschen weder gheuen? soo mede, het beloofde te volbrenghen ende de dinghen die vvaerheyt ende trouwe aengaen onder wijlen te versaecken ende niet te volbrenghen, is somtijts oprechte rechtuaerdicheydt.

[fol. 12r]

Hier inne behoortmen hem te schicken nae tghene ick voor gestelt hebbe in tfondament van rechtuaerdicheyt. Eerst dat niemandt beschadicht en werde: daer nae dattet totten ghemeen oorbaer strecke. Als dese dingen door den tijt veranderen, soo veradnert oock het officie: ende en is niet altijt alleens, ouermits dat gheuallen mach dat beloften ende tvoorsproken te houden schadelijck sy voor den ghenen dien dat belooft is, oft voor den belouer. Vvant indien Neptunus (soo die Poeten segghen) tghene dat Theseo van hem belooft was, niet ghedaen en hadde: Theseus en soude sinen sone Hyppolitum niet verloren hebben. Vvant dat was (soomen seyt) de derde wensche die hy vergramt zijne (door zijn soons doot) wenschte: door welcks verweruen, hy in d'uysterste droefheyt quam. Hierom en behoortmen sulckdanighe beloften niet te volbrengen die den ontfangher onnut zijn: noch ooc niet, die den doender schadelijcker dan profitelijck zijn, voor dien, diese toegeseyt waren. Tis teghens t'officie ende behooren datmen tminste bouen tmeeste stelt. Recht oft ghy belooft hadde yemandts woort voor den rechter te doen, ende v sone daer en tusschen in dootlijcke sieckte viel, soo en soudy v belofte brekende nyet teghens

[fol. 12v]

behoorlicheyt doen: maer hy doet onbehoorlijcker indien hy (in sulcken gheualle) hem beclaecht van v verlaten te zijn. Voorts wie en merct niet licht, datmen beloften die wt dwanck, wt vreesen, oft bedrogen zijnde belooft zijn, niet schuldich en is te houden? de welcke meest door den macht vanden rechter, ooc sommige door de wetten te niet ghedaen werden.