Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij (ca. 1644)

Informatie terzijde

Titelpagina van Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij
Afbeelding van Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis BoccatijToon afbeelding van titelpagina van Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.12 MB)

Scans (42.02 MB)

XML (1.07 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

novelle(n)
vertaling


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

(ca. 1644)–D.V. Coornhert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Peeter Boccamasse vluchtende met een Dochter die hy beminde ghenaemt Angeline, coemt op den wech int ghemoete van een deel Roovers, van waer Angeline door een Bosschagie vloot ende wert gheleydet op een Casteel. Peter wert vanden Roovers ghevanghen, welcker handen hy noch ontquam ende gheraeckte daer nae noch by gheval op't selfde Casteel daer Angheline was, die hy aldaer tot eenen wijve troude: ende keerden daer nae t'samen wederom tot Roomen.

De eenentwintichste Historie.

Betoonende der liefden ende der Fortuynen mogentheyt.

BInnen de stadt van Roomen, die voormaels het hooft was, alsoo die nu ter tijdt is van de gantsche wereldt, was onlanckx een Jongelinc genaemt Peter Boccamassa, van een seer eerlijc gheslachte onder den Romeynen: die verlieft wert op een overschone ende minnelicke jonge maget wiens

[pagina P4r]
[p. P4r]

name was Angeline, eens Mans dochter diemen noemde Giglinosse Saulle die van cleynen staete was, maer hoochlijck onder der Borgheren geacht was: ende wist met zijnder minnen die Jonghe Dochter soo verde te brenghen, dat zy hem niet minder, dan hy haer en beminde. Daeromme hy hem ghenootsaeckt bevoelende door sijn brandende minne hem liet beduncken dat hy niet langher en mochte ghedooghen het sware ghequel twelck hem sijn beheerte, om haer tot sijnen wille te ghecrijghen aen dede, dies hy haer te houwelijck versocht heeft. Dit vernamen sijn Maghen die hem al te samen ginghen aenspreken, hem scheldende om tghene dat hy doen wilde: ende deden aen d'ander zijde des Maghets Vader oock weten dat hy doch naer Peeters segghen in gheenderley wijse luysteren en souden: want sylieden hem, in dien hy sulckx dede nemmermeer voor Vriendt noch mage houden en souden.

Peeter dan siende dat zy hem den wech besloten, door de welcke, (ende door geen ander) hy tot zijn begheerte verhoopte te comen: waende van droefheyt te sterven: zo dat hy ondancx alle sijne maghen die Maget getrout soude hebben indien de Vader sulcx hadde willen ghedoogen: nochtans nam hy voor hem in zijn ghedachten soo vele te doen, dat dese saecke (indien de Maghet willich ware) noch ten goeden eynde soude comen. Als daer omme Peeter door eenen heymelijcken Bode vernomen hadde dat de Maecht daer oock met allen wel toe gesint was, heeft hy besloten met haer uyt Roomen te vluchten. Dus is Peeter op eenen morghenstondt, als alle de saecken wel besteldt waren, seer vroech opghestaen ende ghelijckelijc met Angeline te peerde gheseten: met de welcke hy sijnen wech nam naer Alaigne toe, daer Peeter sommighe Vrienden hadde die hy wter maten wel betroude. Also zijn die twee ghelievekens over veldt ghereden sonder tijdt te hebben om heur bruyloft te houden uyt vreesen van vervolcht te werden: hoe wel zy nochtans onderlinghe van heur liefde coutende, malcander onderwijlen vriendelijcke montcuskens gaven. Nu ist ghevallen als zy ontrent vier mijlkens van Roomen waren ende Peeter den wech niet wel en kende, dat hy behoorende de rechterhandt te volghen, ter slincker inne gereden is: soo dat zy niet boven een mijle weechs in dien weghe en waeren ghevoordert, oft sy en sagen een cleyn Casteelken daer ontrent: ende niet lange daer nae twaelf Ruyers daer uyt comen die dese twee amoureuskens van verre genomen hadden. Angeline dese gesien hebbende, hoe wel nochtans soo spade dat zy nu al ontrendt Peeter ende haer waren, began ancxtelijcken te roepen: Om Gods wille lief, laten wy ons selven berghen want wy zijn hier bespronghen. Terstondt heeft Peter so hy eerst mochte sijn peert gheweent nae een groot bosch, sloot zijn sporen in des peerdts zijden ende hielt hem aenden Sadelboom: dies het peert hem alsoo ghenoopt bevoelende hem vals loops nae't Wout heeft gedraghen Maer want Peter meer op sijns liefs aensicht dan op den wech ghesien ende hy daeromme dese gesellen so haest niet vernomen en hadde: soo werdt hy van henlieden verrast ende gheprepen al eer hyse te recht int ghesicht hadde, ter wijlen hy al vluchtende herwaerts ende gins omme sach van wat hoecke zy quamen. Doen deden zy hem vanden peerde stijghen, hem vraghende wie hy was, het welc hy henlieden seyde, dies zy onderlinghen begonsten raedt te houden ende aldus te segghen. Dits onser vyanden vriendt, wat staet ons anders te doene dan hem naeckt te ontcleden, ende hem ten spijte vanden Vrsiners aen een van dees eycken Boomen te hanghen? Hier inne over een ghedraghen zijnde, bevalen sy Peeters hem selfs te ontcleeden. Als Peeter hier over doende was ende sijn

[pagina P4v]
[p. P4v]

misval nu wel voorsach, soo ist gevallen dat daer wel vijf en twintich wackere Ruyters, die hen selfs uyt een ander veste daer ontrent aldaer verborgen hadden, onversiens uyt haer laghen opghesprongen ende d'eerste twaelf ruyters aengerent zijn roepende gelijckelijc, sla doot, sla doot. Dese also verrascht zijnde verlieten Peeter ende stelden hem ter weer: maer want zy heur vyanden boven hen selfs meerder vonden in ghetale, soo begonnen zy te vluchten ende d'ander heur na te jagen. Als Peeter dit sach trock hy stracx zijn cleederen weder aen, steech op sijn Peert, ende began zijn alderbest te vluchten den selfden wech inne daer hy sijn liefken hadde sien vluchten. Maer al wast nu alsoo dat hy wel ghenoech scheen versekert te wesen voor de handen der gheenre die hem meynden op te hanghen ende ooc van henlieder nae jagers, so was hy (die wech noch pad noch spoor van eenich paert noch zijn alderliefste en vant) de alder-bedrucste man vander werelt, ende began al weenende nu hier dan daer te soecken nae sijn lief, welcks name hy vast luyde riep doort woeste wout, maer hem en wert van niemant geantwoort. Nochtans en dorste hy in gheender wijsen weder te rugghe keeren: dies is hy also altijt voorwaerts uyt gereden, sonder eenichsins te weten waer hy voleynden soude. Hier en boven hadde hy wel hooren seggen vanden wilden beesten die gewoonelijc in sodanighe wildernissen houden: het welcke hem tseffens beancxt maeckte, soo wel voor hem selfs als voor sijn lief: die hy hem nu al verbeelde in sijn gedachten elcke oogenblic te sien verworgt werden van eenich Bere oft Wolf: Also is dese arme Peeter dus ongheluckelijck alle den gheheelen dach al roepende, crijtende, nu achterwaerts rijdende als hy voorwaerts meynde te gane door die bosschagie ghereden: ende was, so om't roepen, weenen, ende vreesen, als om dat hy dien dagh noch niet gheten en hadde, nu also swack geworden dat hy niet meer en mochte: daer omme hy siende dat de nacht ghecomen was, ende niet wetende wat bestaen, van sijnder paerde is ghesteghen, d'welck hy aen eenen grooten eycke bandt, daer hy op geclommen is, uyt ancxten van eenich wilt beest dien nacht verslonden te werden. Na een luttel tijts is de mane gecomen ende began claer te schijnen: maer Peeter en was so stout niet, uyt vreese van vallen, dat hy hem dorste begeven om te slapen: twelck hy (oft hem noch al wel gelegen waer geweest) door sijn droefheydt ende t'gedencken zijns liefs niet en soude hebben connen gedoen: dies hy dien gantsen nacht genootsaect was te waecken suchtende weenende ende (in hem selfs) zijn ongeluc vervloeckende. De jonge dochter, so voor gehoort is, en wist mede niet wat wech te verkiesen: maer is gereden daert des paerts believen best was haer te dragen: sulcx dat sy mede soo diep int Wout verwerde: dat zy niet en cost weten door wat wech zy daer inne ghecomen was. Daeromme zy ooc min noch meer dan Peeter gedaen hadde den gantsen dach ree swermen door de eensame woestijne. Nu vertoefde sy wat, dan reet zy al weenende voort, dan riep sy, ende dan bekermde zy haer ongheluck. Ten laetsten siende dat Peeter niet en quam, ende dat den nacht voorhanden was is sy een cleyn pat, dat haer by gheval voor oogen quam, inne ghereden: het welcke haer paert so lange volchde, dat sy by na een mijle weechs voort ghereden zijnde, van verde voor haer ghesien heeft een cleyn huysken: daerwaerts zy opt voorderlijckste dat haer mogelijc was gereden is. Daer vant zy een seer out man met sijn wijf die oock met allen seere bejaert was: de welcke haer aldus alleen daer siende, tot haer seyden: Seght ons doch lieve dochter, wat maeckt ghy aldus alleen tot deser uren in desen hoecken? de maghet antwoorde al schreyende dat zy haer gheselschappe int Bosch verloren hadde, ende vraechde hoe nae

[pagina Q1r]
[p. Q1r]

zy nu was by Alaigne. Daer op haer die goede oude Man antwoorde segghende: dit en is de wech niet Dochter om nae Alaigne te gaen, het is meer dan ses mijlen van hier. Waer sal ick dan (sprak zy) hier ontrent erghens huysen vinden om te mogen herbergen? hier en zijnder (seyde die oude man) geen zo na by der hant, dat ghy daer by daghe soude mogen comen. Believet u dan wel vraechde de Maget, dat ic desen nacht hier om Gods wille blijve, ghemerckt ick nerghens ander gaen en mach? De goede man antwoorde haer, het believet ons seer wel schoon kint dat ghy desen avont voorts by ons blijft: maer willen u wel te voren waerschouwen dat hier door dese Bosschagien by daghe ende by nachte veele quaedt gheselschaps van vrienden ende vyanden wandelen, die ons dickwiis groot verdriet ende schade aen doen; ghevielt dan door eenich ongheluck, ter wijlen ghy hier waert, dat hier geboeft quame, die u schoon ende jonck siende, onwille ende oneere aen deden, wy en souden u niet moghen helpen: het welck wy u van te vooren wel hebben willen segghen, op dat ghijt ons naemaels (indient gheviel) niet en soudet mogen wyten. Al wast nu soo dat des oude Mans woorden de Maget ancxtich maeckten, zoo heeft zy dies niet te min, siende dat het spade was, tot hem gheseyt. Believet den Heere, hy sal u ende my voor sulck ongheluck beschermen: maer oft sulcx noch al geviel, duncket my al veel minder quaedt onder de ghenade van Menschen te staen, dan int Bosch vande wilde Dieren verslonden te werden. Dit gesproken hebbende ende van haer Paerdt ghesteghen zijnde is zy ghegaen binnen 't huysken vanden schamelen Man: daer zy armlijcken van 't ghene dat zyluyden hadden, met hun adt: ende is nae de maeltijdt in haer cleederen by hen beyden op hun bedde gaen ligghen: daer sy niet en op en hielt van suchten, stenen ende weenen om 't ongheluck van haer selfs, ende oock van Peeter, voor den welcken zy niet dan alle ongheluck ende verdriet bedruchtende was.

Alsoo wacker ligghende heeft zy ontrent den dagheraet een groot gherucht van volck die aen quamen, ghehoordt: dies zy haestelijcken ghespronghen ende op een groote plaetse die achter t'huysken stondt gheloopen is: alwaer zy eenen grooten clamp hoys ghevonden ende haer selfs daer binnen inne verborghen heeft: om van't volcxken dat daer aen quam niet ghevonden te werden. Sy en had haer selfs nauwelijcx te vollen verborghen, oft die luyden, die in groote menichte ende quade rabbauwen waren, en zijn ghecomen aen de deure van 't Huysken: de welcke zy terstont voor hun luyden deden openen. Als zy nu inghelaten waren ende des jonghe dochters Paerdt daer ghesadelt vonden staen, vraechden zy wie daer binnen waer. De oude Man de Maghet nergens siende antwoorde dat daer niemant in thuys en waer dan hy ende zijn Wijf: maer dat dit Paerdt (wien 't oock ontloopen mochte zijn) gister avondt aldaer ghecomen was, het welcke hy binnens huys hadde ghenomen op dat het van den Wolven niet ghegheten en soude werden. Het sal dan (sprak de opperste vant geboefte) goet voor ons zijn, ghemerckt het gheen ander Meester en heeft. Daer nae zijnse tsamen in ghecomen ende hebben hen hier ende daer doort cleyne Huysken verspreyt: ooc zijnder een deele achter opte plaetse ghecomen daer zy hen Schilden ende pijcken tot allen hoecken neder stelden. Daer ghevieldt dat een onder henluyden zijn javelijne uyt dertelheydt druckten inden Hoyberch: sulcx dat het weynich scheelde, dat de Maghet, die daer binnen verholen lach niet doorsteken en was, van gelijcke dat zy haer niet en melde. Want de javelijne streeck zoo dicht henen by haer slincker borste, dat het yser door haer cleedt passeerde: sulcks dat zy wanende

[pagina Q1v]
[p. Q1v]

gewont te zijn, eenen grooten creet meynde te geven: maer bedenckende in wat plaetse dat sy was hielt sy haer stillekens sonder eenich geluyt te slaen. Nae dat dit geselschappe daer sommige geytkens ende ander vleesch, ('t welck sy daer brachten) gebraden, ende wel geten ende gedroncken hadden, zijn sy al tsamen elck zijns weechs om heur hanteringhe van daer gegaen, ende namen met hen het Peert van Angheline. Doen zy nu een weynich van der hant waren, began die oude man zijn Wijf te vraghen: waer mach doch de deerne ghebleven zijn, die hier gister avondt quam? ick en hebse niet vernomen zedert wy vanden bedde zijn gheweest. Die goede Vrouwe antwoorde hem dat sy daer niet af en wiste, maer sach vast rontsomme dat zyse ergens sien mochte. De Dochter hoorende dat het quade geselschappe al van daer was gescheyden, is uyt het Hoy te voorschijn ghecomen, dies hem de goede Man seer verblijde, overmidts hy sach dat zy de Handen van die Rabbauwen ontgaen was. Ende want het nu al dach was heeft hy tot haer geseyt: Nu den dach voor handen is, Dochter, sullen wy u wel leyden (ist dat het u belieft) tot een Casteel dat twee mijlkens ende een half van hier leyt, daer ghy wel veylich sult moghen wesen maer ghy sult moeten te voete gaen overmits die Roovers, die daer stracx van hier scheyden, u Paert met hen genomen hebben. De Maghet niet vele op't peerdt achtende heeft henlieden om Gods wille gebeden, dat sy lieden haer doch aen dit Casteel wilden brengen, het welck zy deden, al waer zy den morgen tusschen seven ende acht uren ghecomen zijn. Dit Casteel behoorde een vanden Vrsiners toe ghenaemt Lyelle de Campoflore, wiens Huysvrouwe dat een deuchtsame ende heylige Vrouwe was, ter selver tijdt by alle geluck daer was op den Casteele. Dese de Maget siende, heeftse terstont ghekent ende geerne ontfanghen: ende haer ooc daer nae by ordre ondervraecht hoe zy daer gecomen was: alle twelcke haer volcomentlijc vande jonge dochter vertelt wert: dies de Vrouwe seer treurich wert, overmits zy Peeter oock wel kende als die van haer Mans maechschappe was. Want zy de plaetse hoorende daer hy gevangen was, gewislijck vermoeyede dat hy ghedoodt soude wesen. Dies sprac sy tot de Dochter, aengemerct ghy niet en weet waer Peeter is, zo sult ghy hier by my blyven, ter tijt toe dat ic de gelegentheyt sal hebben om u veylichlijc na Roomen te seynden. Peeter also jammerlijcken bedroeft op den eycken boom sittende, sach inden voornacht wel twintich Wolven aencomen: de welcke het Peert so haest niet en vernam, sy en waren altsamen rontsom zijn lijf. Het Peerdt merckende dattet onder de wolven was began thooft op ende neder te werpen, so dat het den teugel in stucken brac, ende stelde hem opter vlucht. Maer want het van alle canten so omcingelt was dattet niet en mochte ontvlieden, heeft hem lange met bijten ende smijten verweert ende wert nochtans ten lesten neder getrocken in stucken gescheurt ende met eenen vlucht ontweyt, zoo datse daer al gelijck af aesden het vleesch ende met al datter aen was zoo net op cloven, dat sy niet dan een deel naeckte beenen en lieten over blijven, ende zijn daer na heurder veerden geloopen. Nu hadde Peeter aen zijn Peerdt noch eenrehande gheselschap in dese eensaemheyt ende goet gemac in syn arbeyt bevonden: dies hy dit siende, gheheel verbaest werdt ende dacht in hem nemmermeer uyt die Bosschagie te mogen geraken. Int opgaen vanden dageraet, als hy van coude verging, sach hy (also hy d'oogen altijt rontsomme sloech) een groot vier ontrent wel een groote half mijle weechs verre van hem: daeromme hy so haest het licht dach was geworden, van dese eycke (niet sonder ancxte) af gestegen is, ende zijnen ganck nae't vier streckende dede hy zoo vele dat hy daer by quam: daer hy een

[pagina Q2r]
[p. Q2r]

deel Herders vant om sitten bancketeren ende vrolijc zijn, vanden welcken hy uyt medoogentheyt ontfangen wert. Na dat hy gegeten, ghedroncken ende hem gewermt hadde, heeft hy henlieden zijn ongheval vertelt ende hoe hy daer ghecomen was, ende vraechde terstont oft daer nergens Dorp noch Casteel en was daer hy gaen mochte. De Herders antwoorden hem dat daer ontrent een Casteel was toe behoorende Lyete de Campefloor welcx Huysvrouwe haer nu ter tijt aldaer ophielt. Hier inne wert Peeter seer verblijt ende badt henlieden datter doch een van hen allen met hem tot daer toe wilden gaen, het welcke twee vanden Herders geerne deden. Soo haest Peeter daer gecomen was ende een van sijnder kennissen gevonden hadde, dede hy neersticheyt om yemant te vinden die sijn alderliefste doort Bosch wilde gaen soecken: uyt welcke sorchvuldicheydt de vrouwe hem by haer dede roepen, daer hy terstont henen gegaen is. Als hy daer gecomen zijnde, sijn lief Angeline by haer sach, wert hy zoo blijde dat diergelijcke vreuchde noyt en was bevonden, want hy brande van begeerte die hy hadde om haer te cussen: maer hy bedwanck hem selfs uyt schaemte voor de vrouwe. Was zijn blijschappe groot, de vreuchde van Angheline (die hem mede sach) en was niet minder. Maer nae dat dese goede Vrouwe hem vriendelijck gewillecomt ende sijn avontuer gehoort hadde heeft zy hem ernstelijcken berispt, dat hy tegens sijnder vrienden raedt wilde doen: doch ten laetsten siende dat sulcx niet teghenstaende alle haer onderwijs, zijn uytterste voornemen was, ende dat die jonghe Dochter oock niet lievers en begeerde, sprack hy in haer selven. Waer mede wil ic my doch quellen? dese twee beminnen malcander: dese twee kennen malcander: beyde zijnse gelijckelijc mijns mans vrienden: henlieder begheerte is ymmers eerlijck. Hier en boven dencke ic noch dat aldus Gods wille ende schickinghe is. Want den eenen is den strop ontgaen, d'ander den steke vander javelijne, ende alle beyde den wilde dieren ende beesten, laet het dan geschieden in Godts name. Daer nae haer selfs keerende tot de twee gelievekens sprack zy tot hen beyden: Ist dan ymmers u beyder begeerten elckander te trouwen, zo ist my ooc lief ende wil dat de Bruyloft hier binnen op mijns Mans costen gheschiede: daer nae wil ick dan noch de vrientschappe maken tusschen u ende uwe maghen. Peeter seer verblijt zijnde ende Angeline noch meer, trouden malcanderen daer op't Casteel: alwaer de edele vrouwe heur een eerlijcke Bruyloft dede houden somen die alderbest te landewaert houden mach: ende waren daer alzoo de eerste vruchten der minnen soetelijck van die twee amoreuskens ghepluckt. Een weynich daghen hier nae is die vrouwe met de jonghe luyden opgeseten te Peerde ende seer wel verselschapt binnen Roomen ghereden daer zy Peeters magen seer vertoorent vant om t'gene dat hy ghedaen hadde: de welcke zy te vreden stelde ende met de jonghe luyden versoende: die daer na tot in heuren ouderdom vreetsamelijck ende vrolijck te samen leefden.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken