Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

Johan van Procide bevonden zijnde by een jonghe dochter die hy beminde, ende den Coninck Frederick van Sicilien ghegheven was, werdt aen eenen stake ghestelt om verbrant te zijne, daer hy van Rogier Doria Admirael van Sicilien ghekent wert: dies hy de doodt ontgaende die selfde Dochter te Wijve nam.

De vier-en-twintighste Historie.

Daer aen te mercken is, dat liefde de Mensche in sulcke nooden kan brenghen, daer hy swaerlijck uyt gheraken mach.

YSchia is een Eylant ghelegen seer dicht by Napels, al waer voormaels onder veel anderen een schoone ende minnelijcke jonghe Maghet was genaemt Restitue, eens edelmans dochter van dien Eylande wiens name was Marin Bolgare: welcke maghet een jongelinck geheeten Jan metten byname van Procide (overmits hy uyt sulck ghenaemden Eylant was dat dicht daer by lach) boven sijn selfs leven beminde ende zy hem oock wederomme: zoo dat hy gewoone was om haer te mogen sien, niet alleen by dage, maer oock mede menigh werven by nacht tot Yschia te komen: ende en ontsach hem niet over te swemmen als hy gheen barcken oft schepen en vant, ende dat noch dickwils als hem niet beters gewerden en mochte om ten minsten de mueren van haer wooninge te aenschouwen. Onder dese vierige minne ist gevallen dat dese dochter alleen aen strant zijnde, van d'een rotse aen d'ander ginck met een mes in haer hant om oesters vanden klippen te rucken: ende is also gaende gekomen in een plaetse tusschen de klippen, alwaer (soo om de bequaemheyt vander schaduwen, als om een koele fonteyne die daer was) sommige jonge Sicilianen die van Napels quamen, van heuren wegh af gheweken waren: de welcke dese Dochter seer schoon vernemende, hoe wel de maget henlieden niet en vernam, te samen sloten die te nemen ende met henlieden te voeren: het welcke zy ooc deden sulcx dat zy die, niet teghenstaende haer luyde roepen, opnamen ende in hunluyder barcke droegen. Als zy nu in Calabrien waren ghekomen, hielden sy sprake wie dat dese Maghet soude hebben: maer elck was begheerlijck, om kort te segghen, die maghet voor hem te hebben. Daeromme zy luyden hier inne gheensins konnende over een dragen, ende beducht zijnde datter erger af komen ende zy lieden hun onderlinghe vrientschappe om haer breken souden mogen, hebben met gemeender stemmen eendrachtelijc besloten: dat het best waer dese maget den Coninck Frederic van Sicilien te schencken, die doen ter tijt een jonc man was ende groote lust in soodanige Coopmanschappe hadde: 't welck zy lieden alsoo gedaen hebben so haest zy tot Palermen aengekomen waren. De Coninc siende dat de maget schoone was heeftse in dancke ontfangen: maer want hy niet wel te passe en was op dien tijdt, beval hy dat mense in een lustighe plaetse de Cune genaemt bewaren ende wel tracteren souden, ter tijdt toe dat hy wat stercker soude wesen: het welcke alzo gedaen wert. Van dese ontschakinge was groot rumoer in Yschia: ende was

[p. R2v]

henlieden noch aldermoeyelijckste dat zy niet en wisten wat volck het was, die de maecht geschaect hadden. Maer Johan, dien dit boven al ter herten ginck, wetende werwaerts de Barcke gevaren was, en heeft niet vertoeft tot dat hy in Yschia tijdinghe af verhoorde: maer heeft selfs een ander barcke toe doen rusten, daerinne hy is gaen sitten ende heeft zijn lief over al gaen soecken, varende lanckx alle de zee-kuste van la Minerve af, tot la Scalee in Calabrien daer hem gheseyt werdt dat zy van eenighe Sicilianer zeelieden ghebracht was tot Palermen, alwaer Johan hem so haest het moghelijck was heeft doen voeren. Als hy daer zijnde nae lanck soecken vernomen hadde dat zy den Coninck gegeven was, ende dat die haer in een Lusthof den Cune gheheten, dede bewaren, soo wert hy uytter maten seere bedroeft: sulcx dat hy by na wanhoopte niet alleen van haer ymmermeer weder te ghekrijgen, maer oock van haer tot eenigen tijden meer te moghen aenschouwen. Nochtans is hy van sijn liefde daer ghehouwen, soo dat hy zijn barcke wederomme thuyswaert sant. Johan siende dat hy daer gantsch onbekent was, is eenighe tijdt lanck tot Palermen ghebleven, ende ginck dickmael wandelen verby den voornoemden Lusthof: daert hem op eenen dagh gheluckte dat hy haer in een venster ende zy hem op der straten siende, dies zy beyde verblijdt ende seer wel te vreden waren. Dese plaetse was eensaem ende verre vant volck, het welck van Johan vermerckt wert: dies hy terstont zoo na alst hem doenlijck was, genaect is by Restitue zijn lief: met de welck hy sprack, die hem middel onderwees om haer (alst hem believen soude) van naerder by te moghen spreecken: ende is na van daer ghescheyden nae dat hy eerst alle de ghelegentheyt dier plaetsen wel aengemerct hadde. Alsoo heeft hy gedeylt tot dat den nacht ghekomen was, vande welcke hy eerst een goet deel liet overlijden ende is daer nae wederomme derwaerdts ghekeert. Daer heeft hy over een plaetse geklavert daer de ecxters nauwelijcx over en souden konnen klaveren, ende is binnen den hof gecomen: alwaer hy een kleyne maste van een scheepken ghevonden heeft, die hy (soo hem de maghet onderwesen hadde) teghens haer venster aengerecht heeft, ende is lichtelijck daer by opwaerts gepalmt. De jonge Dochter overleggende dat zy nu genoegh verloren hadde haer eere om welcx bewaringe zy hem voormaels wat strengh was gheweest, liet haer nu beduncken dat die aen niemandt, die dies bat weerdigh was, besteet mochte werden, ooc mede dachte zy hem lichtelijck daer toe te brenghen dat hy haer van daer weder t'huys soude voeren: dus heeft zy voorghenomen hem te believen na alle sijn behagen, waer omme zy ooc haer venster op hadde ghelaten, op dat hy dies te lichtelijcker daer binnen soude mogen komen. Daeromme Johan het venster opgevonden hebbende, lijfelijck daer binnen gekomen is ende is op 'tbedde gaen liggen by de jonge Dochter de welcke niet en sliep, maer hem voor alle welck haeren sinne verklaerde ende boven alle dingen aen hem begeerde, haer daer uyt te willen helpen ende met hem wegh te voeren. Daer Johan weder op antwoorde dat hem geen sake ter wereldt meer ter herten en ginck: ende dat hy so haest niet van daer en soude ghescheyden wesen, oft hy en soude sonder alle twijfele de saecken soo wel bestellen: dat hy haer met hem daer uyt soude brengen: ten alder eersten mael dat hy daer weder soude komen. Hier nae hebben sy elkander omhelsende zo groote geneuchte genoten, dat liefde genen meerderen en mach verleenen: ende zijn ten laetsten, nae menige lustige repetitie oft verhael van dit amoureuse liedeken d'een in des anders armen ontslapen geworden, sonder dat sulcx van hen lieden gemerct was. Nu was dese Dochter in 't eerste aenschouwen seer bevallijck geweest voor

[p. R3r]

des Conincx ooghen dies hy haerder gedenckende ende hem selfs redelijcken gesont bevoelende, van sinne wert een weynich tijts by haer te wesen, niet teghenstaende het niet verre en was vanden dageraet: ende is daeromme alleenlijc met een van sijn dienaeren heymelijck gegaen nae de Cune. Daer binnen ghecomen zijnde heeft hy sachtelijcken de deure doen ontsluyten vander Cameren daer hy wiste dat de dochter lach: ende is daer binnen getreden met een brandende toortse inder hant, al waer hy opt bedde siende, haer in Johans ende Johan in haren armen vant liggen: dies hy haestelijcken zo hittichlijck vergramt ende met sulcken grooten toorn ontsteken werdt dat het luttel scheelde hy en soudese alle beyde sonder eenich woort te segghen met een dagge, die hy aen zijnre sijden droech, doorsteken hebben. Maer overdenckende dat het verwatelijck soude staen, niet alleen voor een Coninck, maer ooc mede voor eenich ander man (zoo wie dat oock zijn mochte) twee menschen slapende al naeckt te dooden, heeft hy sijnen toornighen moet noch bedwongen, ende ghedacht dat hyse beyde opentlijck wilde doen verbranden. Ende hem selfs om gekeert hebbende tot eenen die daer by hem was, sprack hy al grammelijc. Wat bedunct u van dese snoode vrouwe, daer ic nu mijn herte al op geset hadde? Daer na vraechde hy den selfden oft hy dien jonghen man niet en kende de welcke hem selfs soo verstout hadde, dat hy in sijn huys was dorven komen om hem zoo grooten overdaet ende verdriet te doen. Dese heeft den Coninc geantwoort dat hem niet voor en stont die jonghen Man oyt gesien te hebben. De Coninc dan uyter cameren getreden zijnde, beval datmen die twee arme minnekens vanghen ende zo naeckt als zy waren binden soude, ende datmense terstont metten daghe soude brenghen binnen Palermen, om aldaer op de groote merckte ruggelinge tegen elckander aen een stake gebonden, tot neghen uren toe ghehouden, van elckerlijck besien ende ten laetsten (nae heur verdienste) verbrant te werden: ende is voorts als hy dit ghesproken hadde, toornichlijck ontstelt zijnde weder tot Palermen binnen zijn kamere ghekeert. Terstont als de Coninck van daer was, zijnder vele tseffens op de twee schamele ghelievekens gevallen: de welcke zy niet alleen onsachtelijck en weckten, maer oock haestelijck vingen ende sonder eenige bermherticheyt bonden. Men kan wel lichtelijc dencken oft die twee jonghe Creatueren als zy dit sagen ende ghevoelden bedruckt waren, oft zy voor de doot vreesden, oft zy weenden ende oft zy klagelijck versuchten. Alzo zijn zy na des Konincx bevelen binnen Palermen gebracht, ende opte merct aen eenen pale ghebonden: al waer voor haer beyder oogen het hout ende t'vier bereyt lach om henlieden mede te branden: ende dat op sulcken tijt alst vanden Koninck bevolen was. Daer is terstondt gantsch Palermen komen gheloopen Mannen ende Vrouwen, om dese twee ongeluckighe amoureuskens te siene. De Mans stonden ende gaepten al te samen opte Dochtere, ende gelijck zy die voor schoon ende wel geschickt van leden presen, alzoo hebben oock mede min noch meer de vrouwen die daer oock al om den jongelinck te sien quamen geloopen, hem ooc mede over haer zijde gepresen voor schoon ende wonderlijcken wel gemaeckt te wesen maer de ellendige twee minnekens stonden uyt schaemten met nedergheslagen hoofden, ende hebben alzoo haer ongheluck beweenende van ure tot ure de wreede doot des viers verwacht.

Terwijlen zy daer alzoo totter bestelder uren ghehouden waren, was elck mans mont door de gantsche Stadt vol vande faute by henluyden bedreven: sulcx dat dit gerucht oock geraeckte ten ooren van Rogier Doria dat een hoochwaerdich Man ende doen ter tijdt Admirael van Sicilien was, de welcke om heur te siene oock quam ter plaetsen daer zy gebonden

[p. R3v]

waren. Daer ghekomen zijnde sach hy eerst op de jonghe dochter, die hem seer schoon dochte: ende daer den jongelinck aenschouwende heeft hy hem sonder veel twijfelen ghekent den welcken hy wat naerder genaeckt ende gevraeght heeft oft hy niet en ware Johan van Prucide. Johan 't hooft opbeurende ende den Admirael kennende heeft hem gheantwoort. Eertijts was ick de selfde daer ghy af seght, maer sta hier nu om dien man niet meer te wesen. Doen vraeghde hem de Admirael wat ongeluck hem daer toe gebracht hadde. Daer Johan weder op seyde: liefde ende des Coninckx verwoedende toorn. De Amirael dede hem dit woort int langhe vertellen, ende wilde van daer gaen als hy de gantsche sake ghehoort hadde also die geschiet was. Maer Johan riep hem wederom, seggende: Verwerft my doch, om Gods wille, mijn Heere een genade aen den ghenen die my hier aldus doet staen, indient mogelijc is. Gevraecht zijnde vanden Admirael wat dat was, heeft Johan tot hem gheseydt. Ick sie wel dat mijn doot voor oogen is, dus begheerde ick wel soo veel gratien, ghelijck ick met dese jonge dochter, die ic oyt boven mijn selfs leven, van ghelijcken zy my beminde) rugge teghens rugghe stae gebonden, dat wy alsoo metten aensichte teghens malkander gestelt mochte werden, op dat ick alst aen een sterven sal gaen haer aensicht aenschouwen ende dies te badt ghetroost verscheyden mach: De Admirael heeft hem al lachende geseyt: ick salt geerne also maken dat ghy haer soo veel sult mogen aenschouwen, dat het u ter avontueren selfs noch vervelen sal. Als hy van hem ghescheyden was beval hy den ghenen die last hadden om de executie te volbrenghen, daer mede niet verder voort te gaene dan daer ghedaen en was, sonder ander last vanden Coningh te hebben: ende is voort sonder erghens te vertoeven voor den Coninck ghekomen: den welcken hy niet teghenstaende hy hem vertoornt sach, niet ghelaten heeft zijn goetduncken te verklaren, ende sprack tot hem. Sire wat hebben doch misdaen die twee jonge luyden, de welcke ghy bevolen hebt daer beneden opte Merckt verbrandt te werden? De Coninck hevet hem verhaelt. Daer op de Admirael sijn begonnen redene voort vervolghende gheseydt heeft: Haer bedreven misdaedt heeft sulckx voorwaer seer wel verschuldet, maer dat seker van u niet. Merckt oft dit niet alsulcx en is: gelijck als de misdaden straffinghe verschulden, alsoo verdienen weldaden vergheldinge, behalven den danck ende genade. Kent ghyse wel die ghy daer wilt doen verbranden? De Coninck antwoorde, neen. Ende ick begheere dat ghyse kennen sult, op dat ghy meught mercken hoe onbescheydelijck ghy u vanden gheweldige aenval uws toorns laet verleyden. De Jongelinck is een Sone van Landolfe van Procide, broeder van Messire Jan van Procide, door wiens toedoen ghy Coninc ende Heere zijt van dit Coninckrijck. De jonghe Vrouwe is de Dochter van Marin Bolgare: wiens macht d'oorsake is dat u Majesteyt heden niet uyt Yschia verdreven en is. Behalven alsulcx, zijn dit noch jonge Menschen die malkanderen al over eenen langen tijt bemindt hebben: de welcke niet met voornemen om u Majesteyt leedt te doene maer ghedwongen zijnde door liefde, dese misdaet bedreven hebben: in dien ment anders misdaet mach noemen 't ghene dat jonge lieden uyt liefden bedrijven. Waeromme wilt ghy dan de ghene doen dooden, die ghy met groote weldaden ende giften behoort te eeren? De Coninck dit verhoorende ende voor seecker wetende dat hem vanden Admirael de waerheyt werdt gheseydt, en beval niet alleen datmen metter saecken niet voortgaen en soude, maer hadde oock leetwesen van 't ghene datter geschiet was: ende heeft daerom terstondt ghesonden om te segghen datmen de

[p. R4r]

twee gelievekens vanden staecken ontbinden ende voor hem brenghen soude, 't welck alsoo terstont gedaen wert. Als hy daer nu volkomentlijck van hunluyder state onderricht was, hevet hem goet gedocht henluyder gheleden smaetheyt met gaven ende met eere te versoeten: daeromme heeft hyse eerlijck doen bekleeden, ende verstaende dat zy eens ghesint waren dede hyse te samen trouwen, gafse rijckelijcke gaven, ende santse met allen wel vernoeght t'huyswaert, al waer zy met grooter vreughden ontfangen waren ende noch eenen langhen tijdt daer een lustigh ende gheneughlijck leven leyden.