|
| |
De Marckgrave van Salueen door zijnder ondersaten bede
ghedronghen om te houwen troude een Huysvrouwe na zynen sinne, ende was eens
| |
| |
boermans dochter, waer by hy twee kinderkens wan, die hy hem
gheliet te doen dooden. Daer nae veynsde hy hem haerder sat oft moede te zijn
ende een ander wijf ghetrouwet te hebben, doende zijns selfs dochter
weder 'thuys haelen, in allen schijne oft dat zijn Bruyt ware gheweest. Maer
nae hyse in 't hembde van hem verstooten ende in als verduldigh ghevonden hadde,
heeft hy haer met meerder liefde dan oyt te voren, weder in sijn hof doen
komen, haer hare kinderen nu al groot zijnde getoont ende haer ge-eert ende
doen eeren als een Marckgravinne.
| |
De vijftighste Historie.
Leerende den rijcken Mannen wel houwen, ende den schamelen
huysvrouwen gheduldigh ende haren Mannen gehoorsaem te zijn.
HEt is nu al een goede wijle geleden dat de mogenste van den
Marcgraefschappe van Salucen was een jonck heer genaemt Gualtier:
dewelcke wijf noch kint hebbende, gheen meerder lust en hadde dan in vlieghen
ende jagen: sulcx dat hy niet eens en dochte om een huysvrouwe te nemen oft
kinderen te winnen, waer inne hy niet alleen wijs te achten was. Maer want dit
zijne ondersaten mishaeghde baden sy hem menighmael dat hem doch ghelieven
soude een wijf te nemen: op dat hy niet sonder erfghenaem ende sy niet sonder
Heere en souden blijven: hem daer benevens aenbiedende een dochter voor hem te
besporen, die soodanigh ende van sulcken vader ende moeder ghekomen ware, dat
sy luyden daer een goede hope, ende hy daer een goet ghenoeghen af soude
mogen hebben. Waer op Gualtier gheantwoordt heeft. Ghy dringt my vrienden tot
het gene daer ick my nimmermeer gemeynt en hadde toe te begheven, als die wel
mercke wat swaerder sake het is een huysvrouwe te vinden diens seden met des
mans wel over een dragen: ende hoe grooten getale men vint die des contrarie
sijn, ooc mede wat ellendigher leven de gene bestaet die hem aen een wijf, hem
ongelijck zijnde, verbint. Ende dat ghy aen des vaders oft moeders zeden de
dochter soudt wanen te kennen, daer door ghy u duncken laet sodanigen bruyt
voor my te vinden, datse my wel soude behagen, dat is een sotheyt, gemerckt ick
niet en verstae hoe ghy den vader wel sout moghen kennen, noch vele min des
moeders secreet: het welcke oft noch al wel gheweten mochte zijn, noch niet en
behindert den kinderen heure ouderen dicwils (somen meest siet) gantsch
onmogelijck te zijn. Maer want ghy my immers met dese keten begheert te temmen,
soo sal ick u luyder wil daer inne volghen. Ende op dat ick my (oft mislucte)
van niemant anders dan van my selven en soude moghen beklagen, soo wil ick my
selfs een huysvrouwe verkiesen: u luyden versekerende, by aldien ghy de selve
die ick te wijve nemen sal, niet en eert als u Vrouwe: dat ghy met u groote
schade vernemen sult hoe swaer my gheweest is mijns ondancks om u luyder wille
een wijf te trouwen. Die goede luyden antwoorden dat sy daer al wel mede te
vreden waren, op dat hy hem maer begave aen een Huysvrouwe. Nu hadden al
een goede wijle daer voor in des Marcgraven Gualtiers oogen aengenaem ende
bevallijck geweest de seden van een schamele jonge maget woonende in een Dorp
niet wijt van zijnen Casteele ghelegen: ende overmidts sy hem ooc schoon
ghenoegh scheen te wesen liet hy hem beduncken met haer een rustigh ende
lustigh leven te mogen leyden: daer omme hy sonder eenigh verder bedencken voor
hem nam die selve tot sijne bruyt te trouwen. Alsoo dede hy haren Vader
(die uytter maten arm was) by hem roepen, ende heeft met hem dit huwelijck
| |
| |
gesloten. Dit gedaen zijnde heeft Gualtier alle sijne vrienden
van 't Landtschap by een doen versamen ende tot hun allen gesproken: Het heeft
u (mijn vrienden) belieft ende belieft u noch dat ick my inder echte
soude begheven, daer toe ick my nu wil voegen, meer om u lieden te
believen, dan uyt begeerte die ic tot een huysvrouwe hebbe. Ghylieden
weet oock wat my van u belooft is, te weten dat ghy met wat Huysvrouwe my
gheliefde te nemen, te vreden soudet zijn, ende dat ghy dieselve, als u
Landtvrouwe alle eere soudet bewijsen. Nu is de tijdt voorhanden, dat ic u mijn
beloften houden sal, ende wil oock dat de uwen my gehouden werde. Ick
hebbe een jonge maget na mijn herte ghevonden, woonachtigh niet verre van hier:
dewelcke ick dencke tot een wijf te trouwen ende binnen weynigh dagen
t'huys te halen. Daeromme meugdy bestellen datter een schoone bruyloft bereydt
werde, ende dat ghy bereet zijt om die bruyt eerlijck t'ontfangen: op dat ick
my so wel hebbe te vernoeghen van u toesegginge, als ghy u vande mijne. De
goede lieden verblijt zijnde, seyden ghelijckelijck hun sulck lief te wesen:
ende dat sy de selve (Godt geve ooc wie het mochte zijn) voor hunlieder
Vrouwe houden, ende als heur Landtvrouwe in allen saken eeren souden. Daer nae
hebben sy gereetschappe, om een groote ende vrolijcke Feest te houden beginnen
te maken, van gelijcken heeft oock de Marckgrave mede ghedaen: dewelcke alle
zijne vrienden ende maghen, oock veel treffelijcke Edellieden ende anderen van
daer ontrent ter Bruyloften heeft doen nooden: Hierenboven dede hy noch snijden
ende maken veel schoone rijckelijcke kleederen nae 't lichaem van een
jonge dochter: die hem van lichamelijc maecxsel de maget (die hy voorgenomen
had te trouwen) gelijc dochte te wesen: van gelijcken wert ooc door hem
besorght gemaeckt te werden gordelen ringhen, een chierlijcke ende kostelijcke
Kroone, met alle dat eene Bruydt toebehoort. Als nu den benaemden dagh gekomen
was, is Gualtier ontrent neghen uren voor middaghe te paerde gheseten met alle
d'andere die daer tot zijnder eeren ghekomen waren: ende als nu alle dingen
bequamelijck geschict ende bestelt waren, heeft hy tot hun allen
geseydt: nu ist tijt mijn Heeren dat wy de bruyt inhalen. Alsoo heeft hy hem
met alle 't geselschap opten wech begheven ende is in weynigh tijts
gekomen in't dorp, ende ontrent des vaders huysken vande maghet: dewelcke hy
daer vant met water wederkomende vande Fonteyne, haestende om met haer
ghebuermaeghden des Marckgraven Bruyt te gaen besien. De Marckgrave haer siende
hielt stille, riepse met haren name (die was Griselda) ende vraeghde haer waer
haren Vader was. De Maget wert beschaemt ende antwoorde, mijn Heere hy
is in huys. Doen tradt Gualtier van den paerde, ende alle den anderen bevelende
hem daer buyten te verbeyden, is hy alleen binnen dat arme huysken ghegaen,
daer hy des Magets vader vant die Jehannot genaemt was, ende sprac tot
hem: ick ben hier ghekomen om van u dochter mijn wijf te maken, maer wil eerst
in u teghenwoordigheydt yet wat uyt haren monde weten. Daer vraeghde hy
Griselda, by aldien hy haer te wijve name, oft sy altijdt arbeyden soude om hem
te behagen, ende haer in genen dingen, soo wat hy haer oock seyde oft dede,
verstooren en soude, oft sy hem oock 't allen tijden ghehoorsaem soude wesen,
ende noch vele meer andere diergelijcke saken: op alle 't welcke sy jae
gheantwoordt heeft. Terstont werdt sy daer na geheel naeckt uyt ghetoghen door
des Marckgraven bevele, ende metten gewade dat hy daer doen brengen en doen
maken hadde, bekleet, oock werdt op haer hayr (soo dat uytter natueren krulde)
een Kroone gestelt: ende heeftse alsoo buyten den huyse gebracht voor
alle sijn Heeren, die hen grootelijck hier of verwonderden, ende
tot hen- | |
| |
lieden ghesproocken. Dit is de Persoon vrienden, die mijn
huysvrouwe sal wesen by aldien sy my tot eenen man begheert. Daer nae hem
omkeerende tot haer, die in haer selven heel beschaemt stont, sprack hy tot
haer: Griselda, wildy my oock wel tot eenen man? daer op sy antwoorde, jae ick
mijn Heere. Ende ick wil u (seyde Gualtier) tot een huysvrouwe. Voorts heeft
hyse daer in hun alder tegenwoordigheyt getrout. Doen heeft hyse voort op een
hackeneye doen stellen, ende haer eerlijck verselschapt zijnde, binnen sijnen
Hove ghebrocht. Daer was de Bruyloft groot en schoon, ende de Feest niet
minder, dan oft hy eens Coninckx van Vranckrijcx Dochter ghetrout hadde
ghehadt. De Bruydt scheen met haer kleederen ooc haer seden verandert te
hebben. Want sy was fris van lichame ende schoon van aensichte, ende werdt daer
benevens oock soo minnelijck, aenghenaem ende bevallijck van gelate ende wesen:
dat sy geen Dochter en scheen te wesen van Jehannot die de Koeyen bewaerde,
maer van eenigh groot Heere ghesproten te zijn, sulckx dat zy daer deur alle
die haer te voren gekent hadden, hooghelijck dede verwonderen. Ende daer en
boven was sy haren man soo ghehoorsaem ende ghedienstigh, dat hy dies soo
gantsch wel te vreden ende vernoecht was, als eenigh man ter werelt. Van
ghelijcken droech sy haer soo minnelijck ende ghespraecksaem teghen haers mans
ondersaten, datter nauwelijcx yemant en was, die haer niet boven hen selfs en
beminde ende niet uyt jonstiger herten en eerde soo dat nu elckerlijck Gode
badt om haer welvaren ende langhe leven. Ende die te voren gheseydt hadden den
Marckgrave niet wijslijck ghedaen te hebben dat hy haer te wijve hadde
ghenomen, seyden hem nu de verstandighste ende voorsichtighste Man te wesen
vander Werelt: overmidts niemandt anders dan hy, sulcke hooghe deughden
verborghen zijnde onder soo slechten ende snooden gewade, en soude hebben
konnen bespieden. Metten kortsten, sy heeft haer soo goederhande ende
deughtsaem in alle haer doen ende laten ghedraghen, datmen in weynigh tijdts
niet alleen in 't Marckgraefschappe van Salucen, maer ooc over geheel Italien,
van haer goedertierenheydt ende deughdelijcke wercken hoorde spreken: daer door
oock verdoofde al datter tot haers mans oneere gheseydt mochte sijn gheweest,
als hy haer ghetrouwet hadde. Niet lange en hadde sy by Gualtier gheweest, sy
en werdt bevrucht, ende baerde hem (als den tijdt ghekomen was) een schoon
dochterken, waer mede de Marckgrave hooghlijck verblijdt was. Maer
onlancks daer nae is hem een vreemde ghedachte inden sinne gekomen: te weten
dat hy met een lanck versoeck ende met een ondraghelijcke teghenheyt, haer
lijdtsaemheydt voor nam te beproeven. Alsoo began hy haer eerst met bittere
woorden te prickelen ende hem verstoordelijck te ghelaten, segghende dat sijn
ondersaten uytter maten qualijck met haer vernoechden, overmits sy van so
kleynen state was ghekomen, bysonder nu sy began te kinderen: daer by hy noch
voechde, dat sijn ghemeente om dit gheboren dochterkens wille, treurigh
bestonden te murmureren. De vrouwe dese woorden aenhoorende, heeft sonder haer
ghelaet oft eenigh goet voornemen haers wercx te veranderen, tot haren man
gheseyt: Mijn Heere, doet met my alle dat ghy meyndt meest tot uwer eeren ende
vrede te strecken, ic sal in als wel te vreden zijn, als die my selven de
minste van hen allen bekenne te wesen: ick weet oock wel dat ick der
eeren, die u goedertierentheydt beliefde my te bewijsen, gheheel onwaerdigh
was. Dese antwoorde was den Marckgrave boven maten lief, als die daer uyt wel
vermerckte, dat sy niet met allen verhoovaerdight en was deur de eere, haer van
hem ende sijne ondersaten betoont. Als hy haer onlanckx daer nae | |
| |
eyntlijck gheseyt hadde zijnder ondersaten wille gantschelijck niet te wesen
dat hare Kinderen over hun heerschappen souden, heeft hy een dienaer van
hem wel onderwesen zijnde tot haer gesonden, die met een druckigh gelaet tot
haer sprack: Mijn vrouwe, indien ick selfs mijn leven niet en wil verliesen, so
moet ic doen dat my belast is van mijnen Heere: die heeft my belast u u
dochterken te nemen ende dat ic: voort sweech hy stille. De vrouwe dese
woorden hoorende, ende des dienaers gelaet van aensichte aenmerckende, daer by
oock haers Mans woorden ghedenckende, began sy te vermoeden dat desen knecht
belast soude zijn haer Dochterken te dooden. Daerom heeft sy dat terstont
uytter wiege ghenomen, ghekust, gesegent ende niet sonder alderbitterste
hertseer, maer sonder veranderinghe van aengesichte tot des dienaers armen
gheleydt, totten welcken sy sprac: doet ghy volkomentlijcken 't gene dat u
ende mijn Heere u belast heeft, maer laet het doch niet ligghen daer 't
van den voghelen oft dieren verscheurt werde, ten waer dat ons Heere u sulcx
gheboot. De dienaer het dochterken met hem dragende, ginck by den
Marckgrave, dien hy overbracht wat Griselda ter antwoorde hadde ghegeven:
dewelcke hem niet ghenoegh en konste verwonderen van haer ongelooflijcke
stantvasticheyt, ende sant den selven dienaer met het kindeken tot Bolonien aen
een zijnder Nichten, om dat sorghvuldelijck op te voeden ende in goede zeden te
onderwijsen, haer biddende niemandt ter Werelt te segghen wiens dochterken het
was. Daer nae ist weder ghebeurt dat Griselda wederomme bevrucht wert, ende op
haren tijt ghelach van een schoon Jonck Knechtken, 't welck Gualtier uytter
maten lief was. Maer hem noch niet vernoeghende aen 't ghene hy ghedaen hadde,
heeft hy haer met noch bitterder schamperheyt toegesproken, ende op een
verstoort schijnende ghelaet tot haer ghesproocken aldus: Wijf, nae dat ghy
moeder zijt gheworden van desen sone, en hebbe ic met allen geen rust mogen
hebben van mijn ondersaten: want henlieden grootelijck spijt dat de neve
van Jehannot, die een schamel lantman is, henlieder Heer sal wesen, sulcx dat
ic beduchte een verdreven heere te werden, ten sy dat ic nootlijck met
dit soonken doe soo met het meysken gedaen is. De vrouwe luysterde met eenen
lijtsamen moet na haer mans woorden, ende en gaf hem gheen ander antwoorde dan:
Mijn Heere dunckt om uwen sinne te vernoeghen, ende te doen dat u gelieft,
sonder my oft yemandt anders aen te sien want my en is gheen dinck aenghenaem,
dan dat ick u sie behaghelijck te wesen: Aldus heeft Gualtier niet langhe daer
na inder selver voeghen, als met het meysken was gedaen oock om sijn soonken
gesonden, ende dat selve mede onder ghelijcken schijne, als oft hy dat hadde
doen dooden, tot Bolonien gheschickt om aldaer opghevoedt te werden, daer hy
het Dochterken besteldt hadde, tot welcke saecke Griselda gheen ander woorden
en sprack noch ander ghelaet en toonde, dan sy voor getoont hadde: waer inne de
Marckgrave soo hooghlijck verwonderde, dat hy hem selfs vastelijcken liet
beduncken, dat sulckx van gheen ander vrouwe ter Werelt en soude moghen soo
gheduldelijck gheleden werden als sy dat ghedooghde, ende ten waer dat hy wel
gheweten hadde dat sy haer kinderkens meer dan Moederlijck beminde, hy soude
ghemeyndt hebben 't selve uyt onachtsaemheydt soo gedooghsaemlijck van haer
gheleden te hebben gheweest: daer hy nu sekerlijck merckte dat sy dit uyt een
wijse lijtsaemheydt verdroegh. Sijn Ondersaten in 't heymelijck dit gheruchte
vernemende ende gheloovende dat hy sijn kinderkens hadde doen dooden, hebben
hem deshalven grootelijckx ghelastert, een fel man gheacht, ende seer treurigh
medoogen met heur vrouwe gedragen: dewelc- | |
| |
ke teghens de ander
Vrouwen, die met haer hare kinderkens als gedoot synde, deerlijc
beklaegden, nimmermeer anders en seyde, dan dat des geens believen diese
geteelt hadde, niet anders en was geweest. Maer als daer nu veel jaren verleden
waren vander tijt af dat het dochterken geboren was, ende het Gualtier nu tijdt
dochte de uyterste proeve haers lijdtsaemheydts te versoecken, heeft hy tot
velen van synen volcke geseyt dat hy in gheender wijse langher ghedoogen en
mochte dat Griselda sijn Huysvrouwe waer, ende dat hy bekende qualijck ende
kintsch gedaen te hebben doen hy haer eerst troude: daerom wilde hy syn
neersticheyt aenden Paus doen om dispensatie te gecrijgen van Griselda te moghen
scheyden ende een ander wijf te moghen trouwen: in welck voornemen hy van veel
goede mannen met allen seer berispt wert, daer hy niet anders op antwoorde, dan
dat het alsoo moeste wesen. Die vrouwe dit vernemende ende beduchtende
dat sy weder in haers Vaders huysken soude moeten keeren, ende moghelijck de
beesten oock moeten hoeden so sy eertijts gedaen hadde, ooc mede een ander
vrouwe sien by den genen die sy boven haers selfs leven beminde, soo wert sy
ancxtelijcken inwendich bedruckt: maer overmits sy die voorgaende
overdadicheydt der onspoediger fortuynen gedoogt hadde, so heeft sy nu oock
voorghenomen dit mede met een onveranderlijck gelaet van aenghesicht te
verdraghen. Onlancx hier na heeft de Marcgraef zijne brieven van dispensatie
(maer gheconterfeyt zijnde) doen comen van Romen, ende maeckte zijn
ondersaten vroet dat hy uyt kracht dier brieven Griselde verlaten ende
een andere huysvrouwe mochte trouwen. Daeromme heeft hy Griselda in veel luyder
tegenwoordigheyt voor hem doen comen, ende tot haer geseyt, Griselda, de
Paus heeft my toeghelaten een ander wijf te mogen trouwen, en u te verlaten.
Ende overmits myn voorvaders altijt groote edelluyden ende Heeren van desen
Lande zijn gheweest, daer tegens uwe voorouders oyt boeren ende
lantluyden waren: so is mijn meyninghe dat ghy mijn Huysvrouwe niet meer en
sult wesen, maer ghy wederomme sult keeren ten huyse van Johannot met sulcken
bruytgave als ghy hier gebracht hebt: ende ic sal dan een ander bruyt
trouwen, die ick gevonden hebbe ende my al veel betamelijcker is. Griselda
aenhoorende dese woorden, hielt (niet sonder de alderbitterste droefheyt te
gevoelen) de tranen noch binnen hare ooghen teghen de natuere der vrouwen ende
heeft geantwoort: Ick hebbe altijt wel geweten mijn Heer, dat mijnen nederen
state in geender wijsen betamelijcken was voor uwe hoocheyt: ende heb
sulcx oyt dat ick dus lange by u geweest ben, voor een weldaet gheacht die my
van Gode ende van u bewesen was: noch en hebbe ick sulcx ooc noyt beseten
als of my 't selve van u ghegeven, maer oft my geleent ware gheweest: daerom
het my ooc wel behoort te gelieven, u het geleende wederomme te geven, nu het u
believen is het ghene dat u toegehoort weder te eysschen. Siet daer is den rinc
metten welcken ghy my getrouwet hebt ontfanght die weder. Ghy beveelt my met my
te nemen de bruydt-gave die ick hier gebracht hebbe: om 't welck te volbrengen
u niet van noode is eenighe betalinghe te doen, noch my een borsse te hebben om
'tgelt daer in te steken, want my noch geensins vergeten en is dat ghy my
naeckt ontfangen hebt. Ende ist sake u eerlijc dunct dat dit lichaem
twelc u twee kinderkens ter werelt ghebracht heeft, van elckerlijc naeckt wert
gesien, so sal ic naeckt van hier gaen. Maer ick bidde u dat ic met u believen
dit hembde alleenlijc boven mijn bruyt-gave met my van hier mach dragen:
ende dat in vergeldinge van mijn cuyssche maegdelijcheyt die ick hier
gebracht hebbe, ende niet met my wederomme en draghe. Gualtier meer genegen
zijnde tot weenen dan tot eeni- | |
| |
ghe ander sake, sprac dies
niettemin met een streng aensicht. Wel draeght dan een hemde met u. Alle die
daer ontrent waren, baden den Marcgrave dat hy Griselda doch eenen rock liet
mede draghen, op datmen van hem niet seggen en soude dat hy de ghene die
derthien Jaeren oft langer zijn wijf was gheweest, so armelijc ende so
schandelijc in 't hemde van hem verstiet. Maer alle 't bidden was te vergeefs.
Alsoo is die lijtsame vrouwe, nae dat sy haren Man Gode bevolen hadde, bloots
voets ende bloots hoofts uyt des Marckgraven hof wederomme gegaen tot haren
Vader met medooghende tranen ende treuren van alle die dit saghen. Nu en hadde
Jehannot noyt wel connen gelooven dat de Marckgrave zijn dochter voor sijn wijf
soude houwen: ende hadde dieshalven, dit oft deser ghelijcken altijt
beduchtende, de klederkens sorgvuldelick bewaert, die Griselda uyt getrocken
waren dien morghen als de Marckgrave haer troude: dies hy haer die weder gaf,
daer mede sy haer selven kleede, ende begaf haer weder inden schamelijcken
dienst van haer vaders huysken so sy te voren plach te doen, gedoogende alsoo
met stercmoediger herten den fellen aenstoot van haer vyandelicke fortuyne.
Als dit aldus van Gualtier bedreven was, liet hy een geruchte onder sijn
ondersaten verspreyen, dat hy een Dochter van den Grave van Pagano te
wijve ghenomen hadde: ende doende groote gereetschappe maken om die bruyloft te
bereyden, heeft Griselda ontboden by hem te komen: de welcke daer ghekomen
zijnde, hy aldus aengesproken heeft. De huysvrouwe die ick nu onlancx ghetrout
hebbe, sal ick nu thuys doen halen, ende ben in meeninge haer met grooter eeren
te ontfangen. Nu weet ghy wel dat ick geen vrouwe hebbe in mijn gantsche
hofgesinde die so wel de kameren bereyden ende meer andere
nootsakelijcke dingen in sulcker feesten doen kan als ghy. Daerom sult ghy als
die alleen den huysraet van mijnen huyse ooc best kent, alle dingen doen
ende beschicken dat hier te doen is, ende sult oock daer toe
alsulcke Vrouwen hier by u ontbieden alst u believen sal: dewelcke ghy (als oft
ghy hier noch de vrouwe waert) altsamen ontfangen sult: ende sult na de
bruyloft geeynt sal sijn, wederomme moghen keeren ten huyse van uwen
vader: Alhoewel dese woorden niet anders dan priemen en staken door 't herte
van Griselda als die haer liefde tot den Marckgrave niet so wel en hadde konnen
vergeten, als haren voorspoedigen state ende geluc, so heeft sy nochtans
geantwoort: Ick ben bereyt ende willich, mijn Heere, om te volbrengen
dat ghy my beveelt. Alsoo is sy met haer schamele dorp-klederkens
gegaen binnen 't hof, daer sy onlancx te voren int hemde uyt
verstooten had geweest. Daer began sy de kameren te reyningen
ende te vegen, stoelen en bancken inde sale te stellen, ooc mede de
koken te besorgen, ende selfs aen alle dingen de handen te
slaen, niet anders dan of sy de alderminste dienstmaert waer
geweest vanden hove, sonder eenigsins op te houden tot dat alle
saken bestelt ende geschiet waren so 't behoorde. Als dit al
t'samen ghedaen was, heeft sy alle die Joffrouwen van daer ontrent doen te hove
nooden ende began den dagh van der bruyloften te verbeyden: dewelcke
ghecomen zijnde, ontfinc sy eerlick ende met een bly ghelaet van
aensichte alle de jonckvrouwen die daer quamen, ende dit noch al in haer
arme klederkens. Nu hadde de Marckgrave zijn twee kinderkens sorgvuldelijcken
doen opvoeden ende leeren by een zijnder Nichten tot Bolonien, ende was
een Gravinne van Pagano: ende want het dochterken nu al ontrent twaelf
jaren ende het schoonste creatuerken datmen sien mochte gheworden was, ende het
knechtken ooc mogelijc ses jaren out mochte zijn, so hadde hy sonderlinge om
den Grave ende sijn Nichte ghesonden, hen ooc ernstelijc gebeden met sijn
dochter ende soonken eerlijck ende rijckelijck verselschapt te
willen komen by hem tot | |
| |
Salucen, ende tot elckerlijc te willen
segghen, dat sy dese dochter brachten tot een Bruyt voor den Marckgrave van
Salucen, sonder yemant verder te verklaren wie dat maeghdeken ware. Alsoo heeft
die Grave met de Gravinne van Pagano tot zijnre begeerten gedaen: ende zijn met
des Marckgraven dochterken ende soonken, ende met een heerlijck
gheselschap opgheseten, ende ontrent den middaghe by Salucen gekomen, daer sy
alle de boeren ende veel ander omliggende ghebueren vonden verwachtende des
Marckgraven nieuwe Bruydt. Als sy nu vanden Joffrouwen eerwaerdelijcken
ontfangen ende binnen de sale op 'thof gecomen waren daer de tafelen bereyt
stonden, soo is haer Griselda in sulcken ghewade als sy was, vrolijck van
ghelate tegen gekomen, seggende: Mijn heere ende mijn vrouwe met hun
gheselschap moeten hier willecome zijn. De Jonckvrouwen die den Marckgrave veel
(maer te vergeefs) gebeden hadden dat Griselda binnen een kamer soude mogen
blijven, oft dat hy haer ten minsten eenighe vanden kleederen die sy eertijdts
ghedraghen hadde, leenen soude, om niet voor zijn nieuwe bruydt te komen met
soo snoode kleederen. Sy zijn ter tafelen geseten ende men began de
spijse aen te rechten. De nieuwe bruyt werdt van elckerlijck aengesien,
ende jeghelijck seyde dat de Marckgrave goede mangelinge gedaen hadde:
maer sonderlinghen werdt sy met haer jonghe broederken van Griselda hoogh
ghepresen. De Marckgrave nu volkomentlijck soo vele als hijs begheerde van
sijnder huysvrouwen lijtsaemheyt gesien hebbende, ende merckende dat
gheenderley nieuwigheydt ofte veranderinghe haer stantvastigheyt beweghen en
mochte, ende daerenboven wel seker wetende dat sulcx door geen
gebreck van sinnen en quam, overmidts hy haer uytter maten wijs te wesen kende,
soo hevet hem ten laetsten eens tijt gedocht te zijn om haer uyt den bitteren
hertseere te verlossen, die hy gewislick wiste onder haer blijde gelaet
verborghen te wesen. Daeromme heeft hyse voor hem doen komen, ende in
tegenwoordigheyt van alle menschen al lacchende tot haer gheseyt. Seght my
Griselda, hoe behaecht u mijn Bruyt? Mijn Heere sprack Griselda: zy behaeght my
met allen wel: ende indien sy so verstandich als schoon is (daer aen ic
niet en twijfele) soo dunckt my dat ghy het ghenoeghsaemste leven sult leyden
boven alle andere Heeren ter werelt. Maer een dinck bidde ick u
ootmoedelijcken, ende is, dat ghy dese met sulcke bittere woorden niet terghen
en wilt, als ghy d'ander, die eertijts den uwen oock was, ghedaen hebt: want ic
qualijcken en geloove dat sy (overmits haer teedere jonckheyt ende ooc
om haer sachte opvoedinghe) sulcks soo wel soude konnen verdragen, als d'ander
die van haer kintscheydt af in arbeydt ende moeyten opgewent is. De Marckgrave
noch siende dat sy vastelijcken gheloofde dat dit sijn Huysvrouwe soude wesen,
ende dat sy dies niet teghenstaende niet anders dan eerlijck ende wel
ghesproken en hadde, heeft haer aen sijn zijde doen sitten ende aldus
aenghesproken. Nu is de tijdt eens ghekomen dat ghy de vruchten van u
lanckmoedige verduldigheydt sult genieten, ende dat de gene die my voor
een wreet, quaet ende beestelijck man aenghesien hebben, eens verstaen
mogen dattet gene ick gedaen hebbe, een voordachtigh werck is geweest: daer
mede ick u wilde te verstaen gheven dat ghy eens mans huysvrouwe zijt, daer
mede ic henluyden een huysvrouwe wilde leeren verkiesen ende wel onderhouwen,
ende daer mede ick my eenen ghestadigen vrede wilde baren soo langhe ghy ende
ick te samen sullen leven: het welcke ick grootelijck duchte dat my niet en
soude moghen gebeuren als ick eerst houwelijckte. Om dit dan te beproeven,
hebbe ick u (soo ghy wel vernomen hebt) met verscheyden schampere woorden
gheprickelt ende gheterght: ende want ick noyt en hebbe | |
| |
konnen
mercken dat ghy dieshalven met woorden oft met wercken oyt van 't gene dat my
beliefde, gheweken zijt, sulckx dat ick my liet duncken allen dienst, lust ende
ghemack te hebben van u, diemen van een huysvrouwe soude mogen wenschen: soo is
nu mijn meeninge u in eender uren tijts weder te geven, 't gene ick u in veel
jaren benomen hebbe, ende alle de bittere prickelinghe met die
alderhooghste versoetinghe weder te versachten. Ontfanght daeromme dit
maeghdeken (d'welck ghy mijn Bruyt waent te zijn) met haer broederken voor u
ende mijn Kinderen. Dit zijnse die ghy ende veel andere langhe meynden door
mijn bevel wreedelijcken ghedoodt te hebben gheweest: ende ick ben u man, die u
boven alle dat ter Wereldt is, hertelijcken beminne, die my te deser uren wel
beroemen mach boven alle menschen op aerden wel ghehouwet te wesen. Als dit
gheseyt was, heeft hyse minnelijck omhelst ende gekust: ende met haer (die van
onverhoopter vreughden weende) opgestaen zijnde, gingen sy daer heur dochter
(hierinne vreemdelijck verwondert zijnde) geseten was, die ende oock haer jonge
broederken zijn moederlijck van Griselda inden armen ghenomen, ende is alsoo
met alle die daer tegenwoordigh waren, uyt den droome deser saecken ghekomen.
Doen sijn de Joffrouwen vander Tafelen opghestaen, ende blijdelijcken met
Griselda inder Cameren gegaen: den welcken sy die snoode kleederen uyttrocken,
haer voorleden schoonste ende rijckelijckste kleederen aen deden, ende
alsoo inde sale wederom brachten als de rechte Princesse, die sy noch altijt
oock in die snoode kleederen wel gheschenen hadde. Daer bedreef sy met haren
Sone ende Dochter onbedenckelijcke groote vreughde: oock was daer een yegelijck
om dese sake hoogelijc verheucht, sulcx dat de blijtschappe ende vrolijckheyt
vermeerde ende de feeste menigen dagh daer na gheduerde. Doen wert de Marcgrave
van een yegelijc voor een wijs man ghehouden, hoewel dat de proeve die
hy van zijnre Huysvrouwen ghedooghsaemheyt genomen hadde elckerlijck te bitter
ende te ondraghelijck dochte te wesen: maer boven al hielden Griselda voor een
wijse ende deughtsame vrouwe. De Grave van Pagano is ten laetsten weder na
Bolonien ghetrocken. Maer de Marckgrave heeft Jehannot zijnder huysvrouwen
vader van den arbeyt ghenomen, ende hem als zijn schoonvader in sulcken state
ghestelt, dat hy eerlijck ende rustigh daer inne leefde ende zijn ouderdom
voleynde. Daer nae heeft hy zijn dochter oock hooghlijck ten houwelijcke
besteet, ende met Griselda die hy nae alle zijn vermoghen eere boot, langhe
ende salichlijcken gheleeft.
FINIS.
|
|
Auteursrechtvrij