Algemeen letterkundig lexicon
(2012-....)–Anoniem Algemeen letterkundig lexicon–
Auteursrechtelijk beschermdconcettoEtym: It. concetto = inval; Eng. conceit < Lat. con-capere = bijeen-nemen, in zich opnemen, zich voorstellen. Een concetto is een briljant idee waarmee een ingenieus woord(en)spel bedreven wordt, vaak met behulp van (te) vergezochte beeldspraak om de lezer te choqueren. Het concetto ontstond in de Italiaanse renaissance en werd als onderdeel van het petrarkisme een ware rage tijdens barok en maniërisme, vooral in Engeland bij de Metaphysical Poets. Men onderscheidt dan ook een petrarkistisch concetto, dat bestaat uit zeer uitvoerige en overdreven vergelijkingen (vgl. hyperbool) in verband met de even koude en wrede als mooie geliefde en met de vreselijke wanhoop van de minnaar; het concetto van de Metaphysical Poets, met name John Donne, bestaat uit een combinatie van zeer verschillende beelden (vgl. oxymoron, paradox), die op het eerste oog niets met elkaar gemeen hebben: het verhevene met het alledaagse (vgl. burleske literatuur), het heilige met het profane enz. In Nederland kan men concetti aantreffen in de maniëritische poëzie van Willem van Swaanenburg (1679-1728) en ook in bijv. de sneldichten van Constantijn Huygens, die invloed ondergaan heeft van Donne: Bij avond komt de wolf gegaan, Lit: K.K. Ruthven, The conceit (1969) • A. Fowler, Conceitful thought. The interpretation of English Renaissance poems (1975) • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 2 (1994), kol. 311-314 • P. Claes, Zwarte zon (2013), p. 142-147.
|
|