Verzamelde werken. Deel 2. De school der poëzie

(1948)–Herman Gorter– rechtenstatus

Verantwoording van de tekst

Individualistische verzen
I

's Morgens op het witte laken		*11
	NG 4 II: 424; 1897: 57; 1905 I: 93; 1916 I: 88; 1925 I: 88. In de NG titel: Een meisje. Tekst volgens 1897. In 1916 en 1925 zijn de vzn 5-8 geschrapt.
Toen de tijden bladstil waren, lang geleen		12
	NG 4 II: 425; 1890: 1; 1897: 1; 1905 I : 1; 1916 I:1; 1925 I:1. In de NG titel: Een meisje. Tekst volgens 1890. In NG heeft vs 3: gekleurd (latere drukken: bleeklicht).
Ik zat toen heel stil te werken		13
	NG 5 I: 126; 1890: 2; 1897: 2; 1905 I: 2; 1916 I: 2; 1925 I: 2. In de NG titel: Verleden. Tekst volgens 1905.
O als de zon schijnt		14
	1890: 3-4; 1897: 3-4; 1905 I: 3-4; 1916 I: 3-4; 1925 I: 3-4. Tekst volgens 1897.
Wij zilvren wezens, nevellichten, gewassen		16
	1890: 5; 1897: 5; 1905 I: 5; 1916 I: 5; 1925 I: 5. Tekst volgens 1905.
Gij zijt een stille witte blinkesneeuw		17
	1890: 6, 7, 8; 1905 I: 6; 1916 I: 6; 1925 I: 6. In 1890 drie aparte gedichten, in de overige drukken samen één gedicht. De door ons gevolgde zetwijze wil hiertussen het midden houden.
O koele zwarte ademen van den nacht		18
	1890: 9-11; 1905 I: 7-9; 1916 I: 7-9; 1925 I: 7-9.
De zon. De wereld is goud en geel		20
	NG 5 I: 125; 1890: 12; 1897: 24; 1905 I: 10; 1916 I: 10; 1925 I: 10. In de NG titel: Voor een huis. Tekst volgens 1897.
De stille weg		21
	1890: 13; 1897: 25; 1905 I: 11; 1916 I: 11; 1925 I: 11.

In de zwarte nacht is een mensch aangetreden		22
	1890: 14-16; 1897: 18-20; I: 12-14; 1916 I: 12-14; 1925 I: 12-14. Tekst volgens 1897. Het handschrift van dit gedicht, uit het Witsenarchief thans in de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage, draagt het onderschrift: Bij den dood van Anna Witsen in 1889.
De boomen waren stil		25
	NG 5 I: 389; 1890: 17; 1897: 21; 1905 I: 15; 1916 I: 15; 1925 I: 15.
De heide is maar stil		26
	NG 5 I: 390; 1890: 18; 1897: 22; 1905 I: 16; 1916 I: 16; 1925 I: 16. Tekst volgens 1890. In de NG luidt vs 4: het ronde zonnelicht.
Het is weebleekerig grijs		27
	NG 5 I: 391; 1890: 19; 1897: 23; 1905 I: 17; 1916 I: 17; 1925 I: 17. Tekst volgens 1897.
Een kind dat altijd verlangt		28
	1890: 20; 1905 I: 18; 1916 I: 18; 1925 I: 18.
Beweging is vóór me ongewis		29
	1890: 21-23; 1897: 27-29; 1905 I: 19-21; 1916 I: 19-21; 1925 I: 19-21. Tekst volgens 1905, behoudens het in vs 48 door ons toegevoegde samentrekkingsteken op: gewaân.
Ik ben alleen in het lamplicht		32
	1890: 24; 1897 : 26; 1905 I: 22; 1916 I: 22; 1925 I: 22.
Toen zag ik je		33
	1890: 25-27; 1897: 30-32; 1905 I: 23-25; 1916 I: 23-25; 1925 I: 23-25. Tekst volgens 1897.
Ik zat eens heel alleen te spelen		35
	1890: 28-30; 1897: 8-10; 1905 I: 26-28; 1916 I: 26-28; 1925 I: 26-28. Tekst volgens 1897, behoudens weglating van de komma achter vs 35, overeenkomstig 1890.
Gij staat zoo heel, heel stil		37
	1890: 31; 1897: 61; 1905 I: 29; 1916 I: 29; 1925 I: 29.
Schaduwen wand'len in haar oogezalen		*38
	1890: 32; 1905 I: 30; 1916 I: 30; 1925 I: 30. Tekst

	volgens 1905. In 1916 en 1925 zijn de vzn 4-12 geschrapt.
Mijn liefste was dood		*39
	1890: 33-40; 1897: 11-12, 13-14, 15; 1905 I :31-32, 33-34, 35; 1916 I: 31-32, 33-34, 35; 1925 I: 31-32, 33-34, 35. Tekst volgens 1890, behoudens vs 1: Mijn (1890 drukfout: Mijnt); vs 43: om me (1890: om); vs 90: groenige (1890: groenege); vs 100: Groene (1890: groene); vs 141: tegemoet - (1890: tegemoet. -); vs 145: regenbogen (1890: regebogen); en toevoeging van komma's achter vs 37 en in vs 98. Door schrapping van de vzn 48-86 en 117-167 zijn in alle latere drukken drie afzonderlijke gedichten ontstaan.
Ik proefde de lauwe luchten		46
	1890: 41; 1905 I: 36; 1916 I: 36; 1925 I: 36.
Voel je den nacht		47
	1890: 42-44; 1897: 33-35; 1905 I: 37-39; 1916 I: 37-39; 1925 I: 37-39. Tekst volgens 1897.
De lente komt van ver, ik hoor hem komen		49
	NG 5 II: 277-278; 1890: 45-47; 1897: 36-38; 1905 I: 40-42; 1916 I: 40-42; 1925 I: 40-42. Tekst volgens 1897.
Het strand was stil en bleek		51
	1890: 48; 1897: 54; 1905 I: 43; 1916 I: 43; 1925 I: 43.
Hè ik wou jij was de lucht		52
	1890: 49; 1905 I: 44; 1916 I: 44; 1915 I: 44.
Dit zijn de bleeke, bleeklichte weken		53
	1890: 50; 1897: 62; 1905 I: 45; 1916 I: 45; 1925 I: 45.
Ik was toen een arme jongen		54
	1890: 51-53; 1897: 39-41; 1905 I: 46-48; 1916 I: 46-48; 1925 I: 46-48. Tekst volgens 1897.
Haar oogen tintelkelken		57
	1890: 54; 1897: 55; 1905 I: 49 en 62; 1916 I: 49; 1925 I: 49.
Stil zit ze, kijkt voor zich		58
	1890: 55; 1905 I: 50; 1916 I: 50; 1925 I: 50.
't Is zwart en donker		59
	1890: 56; 1897: 64; 1905 I: 51; 1916 I: 51; 1925 I: 51. In 1925 heeft vs 11: zingt; alle andere drukken: zing.

Het was in den zwarten nacht		*60
	1890: 57; 1897: 65; 1905 I: 52; 1916 I: 52; 1925 I: 52. In 1905, 1916 en 1925 zijn de vzn 6-9 geschrapt.
Het regende in de stad		61
	1890: 58; 1897: 66; 1905 I: 53; 1916 I: 53; 1925 I: 53.
Zacht kwam ze als jonge sneeuw		62
	1890: 59-62; 1897: 42-45; 1905 I: 54-57; 1916 I: 54-57; 1925 I: 54-57. Tekst volgens 1916, behoudens weglating van komma na vs 26, overeenkomstig 1890.
En ik bij de stille zeeën		65
	1890: 63-64; 1897: 46-47; 1905 I: 58-59; 1916 I: 58-59; 1925 I: 58-59. Tekst volgens 1897, behalve de plaatsing van het deelteken in vs 16: sneeuwweeë (alle drukken: sneeuwweëe).
De lucht was geel als gele chrysanthemen		66
	1890: 65; 1897: 6; 1905 I: 60; 1916 I: 60; 1925 I: 60. Tekst volgens 1897.
Gij zijt een bloem, een lichte roode bloem		67
	1890: 66; 1905 I: 61; 1916 I: 61; 1925 I: 61.
In de stilte van de stad		68
	1890: 67; 1897: 55; 1905 I: 62; 1916 I: 62; 1925 I: 62.
's Avonds in 't donker doet ze de oogen dicht		69
	1890: 68; 1905 I: 63; 1916 I: 63; 1925 I: 63.
Onz' hoofden weenen en zijn genegen		70
	1890: 69; 1897: 7; 1905 I: 64; 1916 I: 64; 1925 I: 64. Tekst volgens 1897.
's Nachts dan is 't leven haar zoo hel en roode		*71
	1890: 70; 1905 I: 65.
Toen bliezen de poortwachters op gouden horens		72
	1890: 71-72; 1897: 58-59; 1905 I: 66-67; 1916 I: 65-66; 1925 I: 65-66. Tekst volgens 1916.
Ik zat eens heel alleen te denken		73
	1890: 73-75; 1897: 48-50; 1905 I: 68-70; 1916 I: 67-69; 1925 I: 67-69. Tekst volgens 1905 met toevoeging van een koppelteken in vs 46, overeenkomstig 1916.

De straalpralende dag		75
	1890: 76; 1897: 68; 1905 I: 71; 1916 I: 70; 1925 I: 70.
Het gouden zongezwier		76
	1890: 77; 1897: 69; 1905 I: 72; 1916 I: 71; 1925 1: 71.
't Is alles weenen, de storm, het huis		77
	1890: 78; 1897: 70; 1905 I: 73; 1916 I: 72; 1925 I: 72.
Een roode roos is in mijn hand		78
	1890: 79-80; 1897: 51-52; 1905 I: 74-75; 1916 I: 73-74; 1925 I: 73-74. Tekst volgens 1905.
Mijn handen zijn zoo heet		80
	1890: 81; 1897: 71; 1905 I: 76; 1916 I: 75; 1925 I: 75.
Ergens moeten toch zijn de lichte watren van haar oogen		81
	1890: 82; 1897: 72; 1905 I: 77; 1916 I: 76; 1925 I: 76.
In de verte zag ik blanke wateren		82
	1890: 83; 1897: 73; 1905 I: 78; 1916 I: 77; 1925 I: 77.
Ik had zoo lang rondgeloopen		*83
	1890: 84-85; 1905 I: 79-80.
Ik wilde ik kon u iets geven		85
	1890: 86-87; 1897: 77-78; 1905 I: 81-82; 1916 I: 78-79; 1925 I: 78-79.
Ze zat daar rechtop en keek		*87
	1890: 88; 1905 I: 83. Tekst volgens 1890, behalve punt na vs 2.
Ik lag te slapen op mijn bed		88
	1890: 89-91; 1905 I: 84-86; 1916 I: 80-82; 1925 I: 80-82. Tekst volgens 1905.
Ik liep 's avonds door mijne stad		91
	NG 5 I: 392-393; 1890: 92-93; 1897: 16-17; 1905 I: 87-88; 1916 I: 83-84; 1925 I: 83-84. Tekst volgens 1897. In de NG titel: Een koning.
Samen te loopen tusschen breede zeeën		*93
	1890: 94-96; 1897: 53; 1905 I: 89-91; 1916 I: 85; 1925 I: 85. Tekst volgens 1905. In 1897, 1916 en 1925 zijn de vzn 12-65 geschrapt.
Zachtlichte lentenen		*96
	NG 5 II: 274; 1890: 97-98; 1897: 56; 1905 I: 92; 1916 I: 86;

	1925 I: 86. Tekst volgens 1890, behoudens vs 7: zonlichtboezems (overeenkomstig NG; alle drukken hebben ten onrechte: zonlichtbloesems) en vs 11 stil-sneeuwige (1890: stilsneewige). In 1897 en later zijn de vzn 21-24 geschrapt.
Laat ik nu denken hoe dat alles was		97
	1890: 99-100; 1905 I: 94-95; 1916 I: 89-90; 1925 I: 89-90.
In een grijs huis en in een kamerlicht		*99
	1890: 101; 1905 I: 96; 1916 I: 91; 1925 I: 91. In 1916 en 1925 zijn de vzn 5-8 geschrapt.
Zie je ik hou van je		*100
	1890: 102; 1905 I: 97; 1916 I: 92; 1925 I: 92. In 1916 en 1925 zijn de vzn 13-16 geschrapt.
Het was dien avond zoo stil		101
	1890: 103; 1897: 79; 1905 I: 98; 1916 I: 93; 1925 I: 93. Tekst volgens 1897.
'k Heb mijn oor tegen zooveel stemklokken geleend		102
	NG 5 I: 124; 1890: 104; 1897: 60; 1905 I: 99; 1916 I: 94; 1925 I: 94. Tekst volgens 1890. In de NG titel: Een oogenblik.
De grijze lucht als een satijnen waaier		103
	1890: 105; 1897: 80; 1905 I: 100; 1916 I: 95; 1925 I: 95. Vs 10: waait, luidt in 1897, 1905, 1916 en 1925: valt.
Avond. De heuvels vallen vaal		104
	1890: 106; 1897: 74; 1905 I: 101; 1916 I: 106; 1925 I: 106. In vs 6: stronk-rommelde, is het koppelteken door ons toegevoegd.
De lucht was fijn. Avond		*105
	1890: 107; 1905 I: 102.
Blinkend licht splinterde fijn		106
	NG 5 II: 275-276; 1890: 108-110; 1897: 89-91; 1905 I: 103-105; 1916 I: 96-98; 1925 I: 96-98. Tekst volgens 1890, behoudens komma achter vs 17. De NG heeft in vs 9: bloedige (alle andere drukken: bladige).
Daar ligt dat water - dat schitterende water		108
	1890: 111; 1897: 81; 1905 I: 106; 1916 I: 99; 1925 I: 99. Tekst volgens 1897.

Mijn grijze tintelreine		*109
	1890: 112; 1905 I: 107.
Stil grijs lichtrood leeft ze		110
	1890: 113; 1905 I: 108; 1916 I: 100; 1925 I: 100.
Al die grijze dagen		*111
	1890: 114; 1897: 63; 1905 I: 109; 1916 I: 104; 1925 I: 104. In 1897, 1905, 1916 en 1925 zijn de vzn 9-10 geschrapt.
In den heeten nacht een heet zwart grijs korenveld		112
	1890: 115; 1905 I: 110; 1916 I: 101; 1925 I: 101.
Gebenedijde		113
	1890: 116; 1905 I: 111; 1916 I: 103; 1925 I: 103.
Er was veel goud eikegeel		*114
	1890: 117; 1905 I: 112.
Er was toen sneeuw op 't mos		115
	1890: 118; 1897: 67; 1905 I: 113; 1916 I: 102; 1925 I: 102.
Nu schijnt de zon op straat		116
	1890: 119; 1905 I: 114; 1916 I: 105; 1925 I: 105.
Twee lampen schijnen		117
	1890: 120; 1905 I: 115; 1916 I: 110; 1925 I: 110.
Dat kouwe vleesch van een ander		118
	1890: 121; 1897: 76; 1905 I: 116; 1916 I: 114; 1925 I: 114. Facsimile van het handschrift van dit vers op bl. 451.
De lente - ik sta midden in haar -		*119
	NG 5 II: 271-272; 1890: 122-123. Tekst volgens 1890, behalve vs 7: honnige (overeenkomstig NG; in 1890: honnege) en vs 15: donslicht-omschenen (overeenkomstig NG; in 1890: donslicht omschenen). In vs 10 heeft de NG: zonnige (1890: zomerige).
De boomen golven op de heuvelen		*120
	1890: 124; 1905 I: 117.
De gonsregen, regen		121
	1890: 125; 1897: 75; 1905 I: 118; 1916 I: 116; 1925 I: 116.
De lamp schijnt, de kamer is open		122
	NG 5 II: 273; 1890: 126; 1897: 82; 1905 I: 119; 1916 I: 118; 1925 I: 118. Tekst volgens 1890.

Aldoor dat metalen ruischen van de metalen stralende zee		123
	1890: 127; 1897: 83; 1905 I: 120; 1916 I: 119; 1925 I: 119. Tekst volgens 1897 behalve vs 2: golfwee (1897: golfweê.)
De zee buiten grijs, zilverig, regenig, lommerig, in wolke' cirkelgespreide		124
	NG 5 II: 390; 1890: 128; 1897: 84; 1905 I: 121; 1916 I: 120; 1925 I: 120. Tekst volgens 1890.
De golven en hun òver voorovervallen		125
	NG 5 II: 390; 1890: 129; 1897: 85; 1905 I: 122; 1916 I: 121; 1925 I: 121. Tekst volgens 1890, behoudens accent in vs 13: nòg, overeenkomstig NG. In vs 6 heeft NG: hun sombere doffe (1890 en later: hun doffe).
Leven, zoele omsomberde even inschitterde		126
	NG 5 II: 388; 1890: 130; 1897: 86; 1905 I: 123; 1916 I: 122; 1925 I: 122. Tekst volgens 1890.

II

De Dagen		*129
	In 1916 en 1925 heeft Gorter deze titel verduidelijkt met de volgende noot: Fragmenten van een boek, dat, in dezen stijl, het leven en de gevoelens van een mensch beschreef.
De zee zoo volkoel in dezen regen, zoo in dit grauwe in dit kouwe wind		*129
	NG 6 I: 98-101; 1897: 92-94; 1905 II: 7-9; 1916 I: 123-125; 1925 I: 123-125. Tekst volgens NG, behoudens toevoeging Romeins cijfer I; vs 7: klokkend (overeenkomstig 1905; NG: Klokkend); vs 40: opgerezene (overeenkomstig 1905; NG: opgerene); en een komma in vs 122. In 1897 en 1905 zijn de vzn 42-106 geschrapt. In 1916 en 1925 is zo veel geschrapt dat alleen is overgebleven: vzn 1-4; interlinie; 13-20; interlinie; 28b; interlinie; 35, 38-41; interlinie; 107-109, 114-122.
Moeduinen groenflakkerend, witlicht, zwaarzandduinen		*133
	NG 6 I: 102; 1897: 95; 1905 II: 10; 1916 I: 126; 1925 I:

	126. Tekst volgens NG, behoudens toevoeging Romeins cijfer II; vs 3: zachtwaaiig (overeenkomstig alle bundels; NG: zacht waiig); vs 20: zichtbare (NG: zichtbere), en komma in vs 4. In 1897 en 1905 zijn de vzn 20-27 geschrapt. In 1916 en 1925 zijn bovendien de vzn 7-10 geschrapt.
De kamer en de tafel zoo guldig wit wit		*134
	NG 6 I: 103; 1897: 96-97; 1905 II: 11-12; 1916 I: 127-128; 1925 I: 127-128. Tekst volgens 1897. In 1916 en 1925 zijn de verzen 10b-13 en 25b geschrapt, terwijl na vs 10a een interlinie is aangebracht.
En maar uit in de plassende lucht		*135
	NG 6 I: 104-106; 1897: 98-101; 1905 II: 13-16; 1916 I: 129-132; 1925 I: 129-132. Tekst volgens NG, behoudens toevoeging Romeins cijfer IV; vs 19: zonschemerig (overeenkomstig alle andere drukken; NG: zonschijnerig); vs 72 nèèr (NG:neèr); en komma in vs 38. Van dit gedicht bevat alleen de NG de volledige tekst; in alle verdere drukken is vs 14 uitgevallen. In 1916 en 1925 zijn bovendien de vzn 70-74 geschrapt.
De kamer warm ritselig		*138
	NG 6 I: 107. Romeins cijfer V toegevoegd.
En de bestraalde ochtendzee		*139
	NG 6 I: 108-109; 1897: 102-103; 1905 II: 17-18; 1916 I: 133; 1925 I: 133. Tekst volgens NG, behoudens toevoeging van Romeins cijfer VI, en vs 38: pluimegetuim (alle publicaties: pluimegetuim'). In 1897 en 1905 zijn de vzn 40-58 geschrapt; in 1916 en 1925 bovendien de vzn 6-34.
En de koele luchten, de eenzame windluchten in		*141
	NG 6 I: 110-111; 1897: 104-105; 1905 II: 19-20; 1916 I: 134; 1916 I: 134. Tekst volgens NG, behoudens toevoeging van Romeins cijfer VII, en verbetering vs 13: en (NG: eu). In 1916 en 1925 zijn de vzn 7b-18, 22-25 en 31-42 geschrapt.

De ruiten beduisterd in de flauwgroene weilanden		*143
	NG 6 I: 112-113. Romeins cijfer VIII toegevoegd.
Duizelig ging hij de straten over		145
	1897: 159; 1905 II: 56; 1916 I: 138; 1925 I:138. Tekst volgens 1897, met vervanging van de titel: De Dagen (fragment), door: IX. In 1897 en 1905 staat dit fragment apart, na de Kenteringssonnetten en voor de Spinozistische gedichten; in 1916 en 1925 werd het zelfs ná het enige overgebleven Spinozistische vers geplaatst.

III

Luchten, blauwhooge wimpere		*149
	NG 6 I: 466.
Gingen de straten heen in eindeloosheid		150
	NG 6 I: 467; 1897: 106; 1905 II: 21; 1916 I: 135; 1925 I: 135. In NG titel: Stadavond. In 1916 en 1925 als fragment VII van De Dagen.
In de tintelige lente		*151
	NG 6 I: 468.
De grijze luchten hongeren		152
	NG 6 I: 469; 1897: 107; 1905 II: 22; 1916 I: 111; 1925 I: 111.
De zonnezweemen		*153
	NG 6 I: 470; 1897: 108; 1905 II: 23.
In zelfvergeten hoekje in den geur		*154
	1897: 109; 1905 II: 24.
Terwijl de wind scheen en de bij bromde		*155
	1897: 110; 1905 II: 25. Tekst volgens 1897, behoudens vs 8: onmeetlijkheen, volgens 1905 (in 1897: onmetlijkheen).
De zonn'ge dag met schaduw doorgeschoten		*156
	1897: 111; 1905 II: 26.
De lucht is vol met onvolkomen drang		*157
	1897: 112; 1905 II: 27.
In de stad met het zilverig oogerondkijken		*158
	1897: 113; 1905 II: 28.

Hoe zacht bij het vonkeschijnsel		*159
	1897: 114; 1905 II: 29.
Mijn oogen zijn stil		160
	1897: 115; 1905 II: 30; 1916 I: 115; 1925 I: 115.
De zon, de zon in wit vuur		161
	1897: 116; 1905 II: 31; 1916 I: 107; 1925 I: 107.
Het opene zoo klare aardeleven		162
	1897: 117; 1905 II: 32; 1916 I: 108; 1925 I: 108. Tekst volgens 1916.
De zilte regen over de boomen		163
	1897: 118; 1905 II: 33; 1916 I: 112; 1925 I: 112.
Zijn teerbruine oogen op zijn weeke wangen (Doodsgezicht)		*164
	1897: 119; 1905 II: 34.
In den grijzen avond was de stad luidruchtig		*165
	1897: 120; 1905 II: 35.
Het gras heeft den nacht al begonnen		166
	1897: 121; 1905 II: 36; 1916 I: 109; 1925 I: 109.
De mistregen komt verhalend		167
	1897: 122; 1905 II: 37; 1916 I; 113; 1925 I: 113.
De zilver begonnen dag		*168
	1897: 123; 1905 II: 38.
Wankelschrijdend in den wankelschrijdenden wind		*169
	1897: 124; 1905 II: 39.
Het is om 't al stil verachtend van me te gooien		*170
	NG 6 II: 422.
Als een kind dat de weeke zonde		*171
	NG 6 II: 422; 1897: 125; 1905 II: 40. Met verbetering van vs 5: nog (NG, 1897 en 1905:noch)
Schrikkend is de nacht met een stillen schrik		*172
	NG 6 II: 423.
Als een bosch waar de groote stammen		*173
	NG 6 II: 423.
O wat een groote kracht heb ik gekregen		*174
	NG 6 II: 424; 1897: 126; 1905 II: 41. In 1897 en 1905 is vs 12 zinloos geworden door het uitvallen van: Uw.

Een vrouw als de wereld, als een wezenlooze		*175
	NG 6 II: 424. Met verbetering van vs 6: men (NG: m'n).
Ik kan niet begrijpen dat er niet veel meer zijn die zoo spreken		*176
	NG 6 II: 425.
De verre toren staat vast		177
	NG 6 II: 425; 1897: 127; 1905 II: 42; 1916 I: 117; 1925 I: 117.

IV

Is dit het roepen van den morgen? Winden		181
	NG 6 II: 426; 1897: 128.
Het witte westen en de overval		*182
	NG 6 II: 427; 1897: 129.
Het riviergras waar zich het vee in baadt		*183
	NG 6 II: 428; 1897: 130.
Weerend zijn de witte onstuimigheden		*184
	NG 6 II: 429; 1897: 131. Tekst volgens NG, met wijziging van vs 14: blakren in: blaakren, overeenkomstig 1897.
Op komt de zee met wijdend openkomen		*185
	NG 6 II: 430; 1897: 132. Tekst volgens 1897, met verandering van vs 11: een (NG en 1897: eene).
De groote wateren zijn ruste-gevend		*186
	NG 6 II: 431; 1897: 133.
Mij is het wachten, zal niet uit de volle		*187
	NG 6 II: 432; 1897: 134; 1905 II: 43. Tekst volgens NG, behoudens vraagteken in vs 3, overeenkomstig 1897 en 1905.
Hoe onzeker is toch het leefgevoel		*188
	NG 6 II: 433; 1897: 135; 1905 II: 44.
De zomer is de tijd van alle rozen		*189
	NG 6 II: 434; 1897: 136.
De hemel is zoo vast, de volle blauwe		*190
	NG 6 II: 435; 1897: 137.
Zit ik niet in diamantene stilte		*191
	NG 6 II: 436. Met verbetering van vs 4: tikkend (NG: tikkent).

Vlakten van landen en bergen van steden		*192
	NG 6 II: 437; 1897: 138; 1905 II: 45.
De schoone boom die zijn geblaart uithangt		*193
	NG 6 II: 438; 1897: 139.
Dikwijls loopt 'n meid zonnige dag te denken		*194
	NG 6 II: 439; 1897: 140.
Zooals de maaiers 's avonds huiswaarts gaan		*195
	NG 6 II: 440; 1897: 141; 1905 II: 46.
En in het scheemerige zomerlicht		*196
	NG 6 II: 441; 1897: 142; 1905 II: 47. Tekst volgens 1897, behoudens vs 10: leliën (NG, 1897 en 1905: lelieën).
De heidevelden waar hellingen wonen		*197
	NG 6 II: 442; 1897: 143. Tekst volgens 1897.
Dag is muziek van wisselende dingen		*198
	NG 6 II: 443; 1897: 144.
Ik vlood vandaan de wereld achter deuren		*199
	NG 6 II: 444; 1897: 145; 1905 II: 48.
Ik ruik iets jongs en iets schoons in de bosschen		*200
	NG II: 445; 1897: 146.
De grondelooze tonen hoor ik in		*201
	NG 6 II: 446; 1897: 147; 1905 II: 49. Tekst volgens 1897.
De omvattende liefde heeft mij nog		*202
	NG 6 II: 447; 1897: 148; 1905 II: 50. Tekst volgens 1897.
Regelmatig gingen regelen wateren		*203
	NG 6 II: 448; 1897: 149; 1905 II: 51.
Zij stond en had haar blank gezicht wijd open		*204
	NG 6 II: 449; 1897: 150.
Nu rieken eerst de dingen scherp en stekend		*205
	NG 6 II: 450; 1897: 151; 1905 II: 52.
Zooals de zee met eindelooze deining		*206
	NG 6 II: 451; 1897: 152. Tekst volgens1897.
Ik kom om 't groene hout. Daar is de vrede		*207
	NG 6 II: 452; 1897: 153.
Mijn omvattende liefde heeft genoeg		*208
	NG 6 II: 453; 1897: 154.

Om nu te slapen met mijn handen over		*209
	NG 6 II: 454; 1897: 155; 1905 II: 53. Tekst volgens NG, behoudens komma na vs 12, overeenkomstig 1897 en 1905.
De aarde en de groote halmenris		*210
	NG 6 II: 455; 1897: 156. Vs 6 heeft in 1897 niet: gedegene, maar: gelegene. Wegens het fraaiere rijm en het rijkere begrip verdient m.i. de NG-versie de voorkeur.
Koude rilling doorgaat me van de zee		*211
	NG 6 II: 456; 1897: 157; 1905 II: 54.
In 't land der droomen in het droomenland (Aan zee)		212
	NG 6 II: 457; 1897: 158; 1905 II: 55; 1916 I: 136; 1925 I: 136.
In het grof duister zit mij eene vrouw		*213
	NG 8 II: 241. Facsimile van het handschrift van dit sonnet in: Dr G. Stuiveling: Versbouw en ritme in de tijd van '80, tgo. bl. 184.
Ik was nog jong toen ik op eenen dag		*214
	NG 8 II: 242.
De morgen-frischte komt van uit de zee		*215
	NG 8 II: 243.
God kleedt de lente aan in witte kleeren		*216
	NG 8 II: 244.

V

Balder		*219
	Herdrukt volgens de enige publicatie: Nieuwe Gids, Augustus 1893, met weglating van de titel: Balder (Fragmenten) door Herman Gorter, en met toevoeging van Romeinse cijfers boven de fragmenten.
Maar toen verschenen, d' een boven den and'		*219
	NG 8 II: 304-306.
Zooals wanneer, midden in regenbuiën		*221
	NG 8 II: 307-308.

Maar toen was Balder als die Jupiter		*223
	NG 8 II: 309-310.
Het land was wit om 't woud, van madelieven		*225
	NG 8 II: 311-314.
	Met verbetering van vs 59: vindt (NG: vind) en vs 70 hemel, (NG: hemel.)
Zooals wanneer het heilig morgenlicht		*228
	NG 8 II: 315-316.
Zooals de dichter die het goede doet		*230
	NG 8 II: 317-318. Met toevoeging van het aanhalings-sluitteken achter vs 31.
En gaande ging hij, zooals hij die gaat		*232
	NG 8 II: 319-321.

VI

Substantia infinita extensa et cogitans (Spinoza's leer)		*237
	1897: 162-165; 1905 II: 59-62; 1916 I: 137; 1925 I: 137. Tekst volgens 1897, behalve vs XIII: defetiscens, overeenkomstig 1905 (in 1897: defetîscens). In 1916 en 1925 is de gehele Nederlandse tekst geschrapt.
En nu deze waarheid dus hier zoo staat		*240
	1897: 166.
Altijd bewege' in ons aandoeningen		*241
	1897: 167. Met wijziging van vs 4: den wang, in: de wang.
Hoe meer het lichaam kan worde' aangedaan		*242
	1897: 168.
Dit is dus de Verbeelding, als een Kind		*243
	1897: 169.
Opdat ik nu ten duid'lijkste aanwijs		*244
	1897: 170.
In God, dat Wezen waar de mensch ontvangt		*245
	1897: 171.
Maar God kent niet slechts 't menschelijke lijf		*246
	1897: 172.

Maar de mensch heeft geen juiste kennis van		*247
	1897: 173. Vs 1: juiste, is in 1897 cursief gedrukt.
En de gedachte van een aandoening		*248
	1897: 174. De vzn 5-14 zijn in 1897 geheel cursief gedrukt.
Hieruit volgt dat de menschelijke geest		*249
	1897: 175.
Wanneer de goddelijke geest in een		*250
	1897: 176. De vzn 1-8 zijn in 1897 geheel cursief gedrukt.
Drie wijzen zijn er, 't algemeen te kennen		*251
	1897: 177. Met toevoeging van de komma in vs 1.
Daar God de gedachten der Verbeelding		*252
	1897: 178.
En ik moet opmerken dat op zich zelf		*253
	1897: 179.
Deze woorden hoorde ik als in een droom		*254
	1897: 180; 1905 II: 63.
Terwijl ik op een morgen nederlag		*255
	1897: 181-182.
Nadat ik jong en teer geboren was		*256
	1897: 183-184. Vs 22: wisten, is in 1897 cursief en niet gespatieerd.
Toen 'k ziek was, trad bij mij de kamer in		*257
	1897: 185-186; 1905 II: 64-65.
O hart, begeef u in de eenzaamheid		*258
	1897: 187; 1905 II: 66.
Al het begrepene is zuiver schoon		*259
	1897: 188; 1905 II: 67.
Als een moeder die alles in zich sluit		*260
	1897: 189.
Daar de een'ge kracht van de gedachte is		*261
	1897: 190; 1905 II: 68.
Er is een wijs van zien naar ieder ding		*262
	1897: 191.
Onder den schijn van de hemelsche zon		*263
	1897: 192; 1905 II: 69.

Er siddert onder alles dat ik zie		*264
	1897: 193; 1905 II: 70.
Niet maar eens nu en dan, en in half duister		*265
	1897: 194; 1905 II: 71.
Ik die de schoonheid dikwijls zag		*266
	1897: 195; 1905 II: 72.
Er daalde tot mij neder uit den hemel		*267
	1897: 196-197.
Gij zegt mij, liefste, om deugdzaam te zijn		*269
	1897: 198.
Van uit Gods wezen, zijn eeuwige licht		*270
	1897: 199.
Wanneer ik lang met haar gesproken heb		*271
	1897: 200; 1905 II: 73.
De regen valt in stroomen naar beneden		*272
	1897: 201; 1905 II: 74.
In diepe somberheid van regendag		*273
	1897: 202; 1905 II: 75.
In stilte des avonds is mij gekomen		*274
	1897: 203; 1905 II: 80.
Wat is het, dat mij zulk een blijdschap geeft?		*275
	1897: 204; 1905 II: 81.
Zooals een schip dat rondgeworpen wordt		*276
	NT 2: 14-15; 1897: 205-206; 1905 II: 82-83. Tekst volgens 1897, maar met toevoeging van een komma in de laatste regel, overeenkomstig 1905.
Het zoete licht des middags giet op mij		*277
	NT 2: 15; 1897: 207; 1905 II: 84. Tekst volgens 1897.
Van uit den boezem van de wilde wolken		*278
	1897: 208. Met schrapping van een zinstorende komma na vs 15.
In diepe stilte, in het fijne weder		*279
	1897: 209.
Voor mij uit zie ik als een nevel hangen		*280
	1897: 210.

Zooals des morgens in den koelen herfst		*281
	1897: 211.
Terwijl ik wandelde in 't stille woud		*282
	1897: 212; 1905 II: 76.
En langzaam schreed ik verder. En ik las		*283
	1897: 213; 1905 II: 77.
O Gij die in alle hemelen zijt		*284
	1897: 214-215; 1905 II: 78-79.
In de sneeuw waren alle duinen wit		*285
	NT 2: 42; 1897: 216; 1905 II: 85.
Reeds is de winter ons voor goed gescheiden		*286
	NT 2: 43; 1897: 217; 1905 II: 86. Tekst volgens 1897. In NT titel: Gezicht op Holland.
Vorstin de lente komt, en vóór haar komen		*287
	NT 2: 44; 1897: 218; 1905 II: 87. Tekst volgens 1897.
De zon is nog niet uit den nacht geboren		*288
	NT 2: 45; 1897: 219; 1905 II: 88. Tekst volgens NT; vs 10 heeft in 1897 en 1905: Duister (NT: bloemen), een onverklaarbare wijziging.
Terwijl ik voel dat ik wel iets meer ken		*289
	1897: 220; 1905 II: 89.

Socialistische verzen

O God! ik sta aan den verkeerden kant		293
	1916 I: 139; 1925 I: 139. Van dit gedicht is de tijd van ontstaan niet zeker.

I

De arbeidersklasse danst een groote reidans		297
	1903: 7; 1905 III: 7; 1916 II: 1; 1925 II: 1.
Het socialisme het is een eikeltje		*298
	1903: 8; 1905 III: 8. Tekst volgens 1905.
Ai, 't is nog klein nog, dat groot socialisme		*299
	1903: 9; 1905 III: 9.
Een vlies, een zachte film, het socialisme		*300
	1903: 10; 1905 III: 10.
Zoo als nu in een kamer van de stad		*301
	1903: 11; 1905 III: 11.
Te midden van 't oneindige heelal		*302
	1903: 12; 1905 III: 12.
De arbeidersklasse stijgt langs trappe' omhoog		*303
	1903: 13-14; 1905 III: 13-14.
Ik hoor de arbeiders klimmen naar de macht		*304
	1903: 15; 1905 III: 15.
Zooals men zien kan op den witten gletscher		*305
	1903: 16; 1905 III: 16. Tekst volgens 1905.
De arbeiders staan op den rand van de zee		*306
	1903: 17-18; 1905 III: 17-18.
Zooals men op de droomerige zee		*308
	1903: 19; 1905 III: 19.
Niet gemak'lijk, uit één kamertje		*309
	1903: 20; 1905 III: 20.
Zooals de rijen van de wolken die		*310
	1903: 21; 1905 III: 21. Tekst volgens 1905, met wijziging van de punt na vs 6 in een dubbele punt.

Zooals de herfst de lucht doortintelt met kleuren		*311
	1903: 22-23; 1905 III: 22-23.
O dichters, ziet ge niet dat hier de bron		313
	1903: 24; 1905 III: 24; 1916 II: 107; 1925 II: 107. Volgens 1916.
Arbeiders, ziet ge daar dat goud, die zon		*314
	1903: 25-27; 1905 III: 25-27. Tekst volgens 1905.
O klaar, klinkklaar Holland van water en lucht		*316
	1903: 28; 1905: III 28.
Het socialisme komt, de wolken jublen het		*317
	1903: 29-31; 1905 III: 29-31.

II

Een zoeker, een poëet ziet in de ruimte		321
	1903: 35; 1905 II: 93; 1916 II: 2; 1925 II: 2.
Eens zal een dag zoo vol van Eenheid dagen		*322
	1903: 36; 1905 II: 94.
Dat ik klaar zien kan, dat ik als een rots		*323
	1903: 37; 1905 II: 95.
De mensch aan 't werk		*324
	1903: 38; 1905 II: 96.
Er zijn in de menschheid van die trillende nerven		*325
	1903: 39; 1905 II: 97.
Ik sta voor den mist van den tijd		326
	1903: 40; 1905 II: 98; 1916 II: 9; 1925 II: 9.
Poëzie is hartstocht, maar in de verbeelding		327
	1903: 41; 1905 II: 99; 1916 II: 3; 1925 II: 3.
Evenals door de zee gaat door de menschen		*328
	1903: 42; 1905 II: 100.
Het licht is nog niet geworden		329
	1903: 43; 1905 II: 101; 1916 II: 8; 1925 II: 8.
Gedoken zit ik in de ruimte		*330
	1903: 44; 1905 II: 102.
Gedoken zit ik in de ruimte		331
	1916 II: 7; 1925 II: 7. Dit gedicht is behalve vs 7: de Mensch-

	heid (1903 en 1905: de natuur) gelijk aan het vorige, maar deze variant wijzigt het gehele gedicht.
Mijn kamer is der stilte diepste groef		332
	1903: 45; 1905 II: 106; 1916 II: 10; 1925 II: 10.
Zuiver, in den moreelen band zuiver geslagen		*333
	1903: 46; 1905 II: 107.
Helder schijnt de grijze lucht		*334
	1903: 47; 1905 II: 109.
De honingvloeiende lucht zweeft daar heel hoog		335
	1903: 48; 1905 II: 110; 1916 II: 11; 1915 II: 11.
Meer dan de zon schijnt mij het socialisme		*336
	1903: 49; 1905 II: 118.
Dit is heerlijk, om met een echten vrind		337
	1903: 50; 1905 II: 119; 1916 II: 13; 1925 II: 13.
Wanneer men stil in mannenkring neerzit		338
	NT 4: 697; 1903: 51; 1905 II: 120; 1916 II: 14; 1925 II: 14. Tekst volgens 1903, behalve vs 8: in (overeenkomstig NT; in 1903, 1905, 1916 en 1925: van). In NT titel: Samenkomst van Kommunisten.
In 't lichte oosten kwam de zon		*339
	NT 4: 699. Met weglating van de titel: Bondgenootschap.
De dag gaat open als een gouden roos		340
	NT 4: 700; 1903: 52; 1905 II: 121; 1916 II: 12; 1925 II: 12. Tekst volgens 1903. In NT titel: Vreugde; in NT zijn de verzen 9-12 vragend: Heb ik 't gevonden... gebaar?
Terwijl de aarde om het zonlicht gaat		341
	1903: 53; 1905 II: 122; 1916 II: 16; 1925 II: 16. Tekst volgens 1916.
Men moet niet droomen dàn wanneer men doet		*342
	1903: 54; 1905 II: 123. In 1903 en 1905 zijn de woorden doet (vs 1), weet, en doe (vs 14) cursief gedrukt.
Zooals een meisje, o wonder zoo zoet		343
	1903: 55; 1905 II: 124; 1916 II: 17; 1925 II: 17. Tekst volgens 1916. De tekst van vs 10 is in alle vier drukken gelijk, zodat een drukfout niet waarschijnlijk is.

Een schoone rij van menschlijke gezichten		344
	NT 4: 698; 1905: 56; 1905 II: 125; 1916 II: 18; 1925 II: 18. Tekst volgens 1903. In NT titel: Hoop.
Wanneer men tusschen een schaar mannen treedt		345
	1903: 57; 1905 II: 126; 1916 II: 19; 1925 II: 19.
De arbeiders dringen zich aan den trog		346
	1903: 58; 1905 II: 127; 1916 II: 20; 1925 II: 20.
Wanneer men stil is, met zich zelf, de macht		*347
	1903: 59; 1905 II: 128.
Alles in zich te laten zinken, en 't		*348
	1903: 60-61; 1905 II: 129-130.
Kan men ooit zulk een gelukkig mensch denken (Natuur)		*350
	1903: 62-66; 1905 II: 131-135. Dit gedicht staat als I tegenover de reeks van de zes volgende, die door Gorter genummerd is als II-VII, door ons echter als II: i, II: ii, II: iii enz.
Gij ligt onder mij. Gij zijt als een woud (Menschheid i)		*354
	1903: 67-69; 1905 II: 136-138.
Wanneer gij onder mij ligt, wij zijn stil (ii)		*356
	1903: 70; 1905 II: 139.
O liefste, 't is of van uw aangezicht (iii)		*357
	1903: 71; 1905 II: 140.
Mijn liefste, ik heb u wel eens zacht verteld (iv)		*358
	1903: 72; 1905 II: 141.
Zooals er tusschen ons beide ontspringt (v)		*359
	1903: 73; 1905 II: 142. Met verbetering van vs 9: 's werelds (1903 en 1905: 's werelds').
Aan u dank ik deez' woorden, zachtste wezen (vi)		*360
	1903: 74; 1905 II: 143.
O zoo te minnen in den grooten gloed		361
	1903: 75; 1905 II: 144; 1916 II: 21; 1925 II: 21.
Soms, als men buiten loopt in zee van zon		362
	1903: 76; 1905 II: 145; 1916 II: 22; 1925 II: 22. Tekst volgens 1916.
Men zou voor de menschheid gaarne willen sterven		363
	1903: 77; 1905 II: 146; 1916 II: 23; 1925 II: 23.

O te leven in dezen schoonsten tijd		364
	1903: 78; 1905 II: 147; 1916 II: 24; 1925 II: 24.
O nu te branden als een enkel licht		365
	1903: 79; 1905 II: 148; 1916 II: 25; 1925 II: 25.
O diep en dieper stijgt de een'ge schoonheid		*366
	1903: 80; 1905 II: 149; 1916 II: 26; 1925 II: 26. In 1903 en 1905 is: niet (vs 7) cursief gedrukt. In 1916 en 1925 zijn de vzn 3-14 geschrapt.
Er gaat een storm naar Eenheid, dat 's de schoonheid		367
	1903: 81; 1905 II: 150; 1916 II: 27; 1925 II: 27.
In de zachte kleedage van de Vrijheid		*368
	1903: 82; 1905 II: 151. Tekst volgens 1905.
Vrijheid, waartoe de arbeid zich verheft		*369
	1903: 83-84; 1905 II: 152-153.
O alvoedende menschmaatschappij		371
	1903: 85; 1905 II: 154; 1916 II: 28; 1925 II: 28. In 1916 en 1925 heeft vs 1: menschenmaatschappij.

III

Dikwijls als ik de arbeiders zie gaan		*375
	1903: 89; 1905 III: 35.
O om nu een van 't werkend volk te zijn!		*376
	1903: 90-91; 1905 III: 36-37.
't Was stil over de wereld, 't licht alleen		377
	1903: 92-93; 1905 III: 38-39; 1916 II: 105-106; 1925 II: 105-106.
Toen het dag was geworden en het eerste daglicht (hij)		*379
	1903: 94; 1905 III: 40. In vs 5 heeft 1905: koude wereld.
Toen het dag was geworden en het eerste daglicht (zij)		*380
	1903: 95; 1905 III: 41.
Toen 't avond was geworden, maar de lucht		*381
	1903: 96; 1905 III: 42.
Een vrouw, een jonge en zachtlijnige vrouw		*382
	1903: 97; 1905 III: 43.

Schitterend als zonnestralen kwamen mannen (Eén Mei)		*383
	1903: 98-100; 1905 III: 44-46.
Een schoone vastheid had hij in zijn wezen (Marx)		*385
	1903: 101; 1905 III: 47. Met verbetering van vs 6: verheerlijktst (1903 en 1905: verheerlijkst).
Gij schoone vrouw, in wie gedachte leeft (Aan Henriette Roland Holst)		386
	1903: 102; 1905 III: 48; 1916 II: 15; 1925 II: 15.
Er is iets groots in ons klein land geschied (30 Januari 1903)		*387
	1903: 103; 1905 III: 49. Tekst volgens 1905.
O wanhoop van de moeder, die haar man		*388
	1903: 104; 1905 III: 50.
Arbeidersklasse, mannen, en gij, vrouwen		*389
	1903: 105; 1905 III: 51. Met verandering van de punt na vs 9 in een dubbele punt.
Een mensch die nu tot eene andre zegt		*390
	1903: 106; 1905 III: 52.
Stort, o arbeiders, u diep in de zee		*391
	1903: 107; 1905 III: 53.

IV

Ik zag een man, rein en naakt		*395
	1903: 111; 1905 III: 62.
Zooals een engel door de blanke lucht		*396
	1903: 112; 1905 III: 63.
Zoo zeker in doodstillen lentenacht		*397
	1903: 113; 1905 III: 64. Tekst volgens 1905.
O schoonheid gij zijt niets		398
	1903: 114; 1905 III: 65; 1916 II: 112; 1925 II: 112.
Ik heb een zeer schoon man gezien		*399
	NT 5: 318. Met toevoeging van een komma na vs 13.
Een man trad op mij aan		*400
	NT 5: 319; 1903: 115; 1905 III: 66. Tekst volgens 1903.
Er treedt een man mij aan		*401
	NT 5: 320. Met wijziging van vs 14: gericht (NT: gezicht).

Een zwaar breed volk staat te wachten		*402
	NT 4: 769-770; 1903: 116-117; 1905 III:67-68. Tekst volgens 1903 behalve vs 7: schitt'rende. (overeenkomstig NT; in 1903 en 1905: schitterende). In NT titel: Het sociaaldemokratische volk.
De schoone mannen en vrouwen		*404
	1903: 118; 1905 III: 72.
Van uit een nieuwe wereld treedt een man		405
	NT 5: 192; 1903: 119; 1905 III: 73; 1916 II: 111; 1925 II: 111. Tekst volgens 1903. In NT, 1916 en 1925 is dit gedicht geplaatst ná het bijbehorende over de vrouw.
Van uit een nieuwe wereld treedt een vrouw		406
	NT5: 191; 1903: 120; 1905 III: 74; 1916 II: 110; 1925 II: 110. In 1916 en 1925 is vs 2: toe, veranderd in: aan.
Eenmaal zal kunst en leven niet meer zijn		*407
	1903: 121; 1905 III: 75. Tekst volgens 1905.
Eenmaal zal één persoon zeer rustig vlieten		*408
	1903: 122; 1905 III: 76.
O vrij te zijn! Met geene vaste banden		409
	NT 8: 763-764; 1903: 123-124; 1905 III: 77-78; 1916 II: 108-109; 1925 II: 108-109. Tekst volgens 1903. In NT heeft vs 24: heerlijkste.
De aarde ligt in de armen van de zon		411
	1903: 125; 1905 III: 79; 1916 II: 113; 1925 II: 113.
O bergen, die met uwe hoofden steekt		*412
	1903: 126-128; 1905 III: 80-82. Met spellingswijziging van vs 11: kleinodiën (1903 en 1905: kleinodieën).

V

Maannacht		*417
	1905 II: 103; 1916 I: 87; 1925 I: 87. In 1916 en 1925 is vs 4 geschrapt.
Het was stil		418
	1905 II: 104; 1916 II: 6; 1925 II: 6. Voor facsimile van het handschrift van dit gedicht zie

	H. Roland Holst: Herman Gorter, tegenover de titel. Het draagt daar het opschrift: In de duinen.
De zon schijnt. Het lijkt wel een gouden bad		*419
	1905 II: 105.
Eene die ik liefheb, en nooit gezien (De Muze)		420
	1905 II: 105; 1916 II: 5; 1925 II: 5.
Er vloeit een vloed van zon		*421
	1905 II: 108.
Toen 't avond was		422
	NT 10: 465; 1905 II: 111; 1916 II: 4; 1925 II: 4.
Het grootste derven is mijn lafenis		*423
	NT 10: 465; 1905 II: 112.
Zooals wie veel gefeest heeft, veel geslapen		*424
	1905 II: 113.
's Morgens, men treedt voor de vaalgroene weiden		*425
	1905 II: 114.
Toen ik de stad zag, zeilend met de boot		*426
	1905 II: 115.
Zooals een meeuw 's morgens over zee trekt		*427
	1905 II: 116.
Uit de bruine menigt komt het licht karbonklen (Visioen)		*428
	1905 II: 117.
Zooals 's morgens uit 't zwijgen van de zee		*429
	NT 10: 286; 1905 III: 57.
Er is een wonderschoone Vrouwe		430
	NT 10: 287; 1905 III: 58; 1916 II: 114; 1925 II: 114. In NT zonder titel als I uit een reeks van vier gedichten. In 1916 en 1925 met titel: De Menschheid, het Proletariaat en de Vrijheid. I.
In de donzige warmte (De Moeder)		*431
	NT 9: 455-456; NT 10: 288; 1905 III: 59. Tekst volgens NT 9, behalve dubbele punt in vs 15; en vs 24: zij zelf, beide overeenkomstig NT 10 en 1905 (NT 9: is ze zelf). In NT 10, en 1905 zijn alle interlinies verdwenen, en heeft dit gedicht, opgenomen als II van een reeks, de symboliserende titel gekregen: De Arbeid.

De Vader gaat door het licht (Het Proletariaat)		*432
	NT 10: 289; 1905 III: 60. Tekst volgens 1905. Gedicht III van de reeks. In vs 9 heeft NT: lichaam (1905: leden).
Daar zit de Moeder (De Vrijheid)		433
	NT 10: 290; 1905 III: 61; 1916 II: 115; 1925 II: 115. In NT en 1905 als IV van een reeks. In 1916 en 1925 als II bij: De Menschheid, het Proletariaat en de Vrijheid; met hoofdletters bij de woorden: vader, moeder, en kind.
Als een vroolijke kwant treedt de arbeider op		*434
	NT 10: 773-774; 1905 III: 69. Tekst volgens 1905. In NT titel: Het proletariërs-geslacht; in NT vs 2: 't worde' eener wereld (1905: een wereldwording).
In de buitenlucht zit een vrouw met geel		*435
	1905 III: 70. Met wijziging van vs 6: de schaduw (1905: den schaduw).
Dat is die Arbeid, de zit		*436
	1905 III: 71.

VI

Kom, Vrijheid, met uw paarden die gevoed (De propaganda)		439
	NT 11:813. Door Gorter opgenomen in de bundel Liedjes II, die in 1922 privé werd gedrukt in drie exemplaren, en in 1930 posthuum is uitgegeven.

Vorige Volgende

Verantwoording van de tekst

Individualistische verzen I

II

III

IV

V

VI

Socialistische verzen

I

II

III

IV

V

VI

Individualistische verzen
I