Logo DBNL
Gedichten (1981)

Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

+X. Dit is van drien coeren.

 
Die kiesen mach tot sinen baten,
 
Die zal ymmer tarchste laten,
 
Ende kiesen tbeste tsinen vromen.
 
Waer om worter keur ghenomen
5
Off ghegheven mit voersien
 
Dan om dbeste lot te tien
 
Jeghen onsen medeghesel?
 
Ewich leven voer die hel
 
Dats een kenlijc onghelijck.
10
Die helle voer sijn hemelrijck
 
Kyesen woude, twaer een sot.
 
Nu isser noch een ander lot,
 
Dat onghelijc te kiesen waer,
 
Diet kennen mocht int openbaer.
15
Hy waer zeer wonderlijc bedocht,
 
Die eer voer schande kyesen mocht;
 
Liet hi eer ende coor die schande,
 
Waer hi quaem in enighen lande,
 
Datmen hem gave der schanden naem.
20
Eer is alte wel bequaem
 
Enen yghelyken voerden oren,
 
Diet mit ghenoechten willen horen,
 
Datmen die guede wercken noemt,
 
Daer der eren naem uul coemt.
25
Nu isser noch die derde keur,
 
Diemen al die werlt doer
 
Kiesen soude sonder beraet
 
Tusschen schade ende baet.
 
Die desen coer voer oghen siet,
30
Die dan sijns selfs bate liet
 
Ende coer die schade, dat waer een gheck.
 
Wat batet dat ic veel vertreck?
 
Dese drie coeren heeft een heer;
 
Anders en heeftse nyemant meer
35
In sulken schijn, in sulken maten,
 
Als ghi u selt beduden laten.
 
Een heer is van Gode, een knecht:
 
Doet hi vonnisse ende recht
 
Alsoe hem God gheboden heeft,
40
Soe heeft hi oerbaerlic gheleeft
 
Al sijn tijt, die is voerleden,
 
Ende hout hi voert sijn recht by reden,
 
Als die wisen hebben voerscreven,
 
Soe verkiest hi ewich leven:
45
God die sels hem onnen wel.+
 
Wie onrecht doet die kiest die hel,
 
Ende wairmen van hem spreken hoert,
 
Men trecten op in schanden voirt.
 
Een heer die recht ende vonnis doet,
50
Die gheeft der eren groete spoet;
 
Wairmen comt in enich lant,
 
Dair maectmen sinen naem bekant,
 
Hoe goeden rechten heer dat sy.
 
Men seit: die coepman is daer vry
55
In goeden rechte na costume;
 
Men vryet hem die straten rume
 
In te varen ende in te keren.
 
Wairmen leeft in sulker eren,
 
Dair wil die coopman tlant verzoecken:
60
Soe comt die baet uut allen hoecken
 
Hem ende sinen volke mede.
 
Een heer die recht ende vonnis dede,
 
Hem soude in broecken meer verschinen
 
Sonder pers ende sonder pinen
65
Mit vollen recht int openbaer,
 
Dan oft al te doen waer
 
Hier te disen, daer te stoppen.
 
Wye mocht dan opten ketel soppen,
 
Den heer en moste dat vetste bliven?
70
Wat item mochtmen claerre scriven
 
Van sheren broecken, groot off cleen,
 
Dan voer oghen waer ghesien
 
Off ghehoert mit rechten wisen?
 
Die heymelick hoer koecken spisen,
75
Om heymelike mate te draghen,
 
Die en hebben dair in gheen behaghen,
 
Datmen trecht soe hoghe prijst;
 
Nochtan isset goet ghewijst,
 
Wat openbaer mit rechte gheschiet,
80
Dat en can men wel verstoppen niet;
 
Men macht an allen zyden weten:
 
Rechte maet is goet ghemeten.
 
Waer gheen recht en wort gheploghen,
 
Daer sijn die heren selve bedroghen.
85
Die dan lijff ende goet verboeren,
 
Dat gaetmen heimelic versmoren
 
Ende verstoppen dairmen can:
 
Die heer die wint daer luttel an.
 
Waermen set een recht ghedinghe,
90
Dats een ander rekeninghe:
 
+Verboert een man lijff ende goet,
 
Ruymt hi tlant, dan bliven moet
 
Den heer sijn goet ende hi verdreven.
 
Neemtmen hem mit recht sijn leven,
95
Soe staet sijn goet in sheren hant;
 
Hout hi sonder recht sijn lant,
 
Soe crijcht hi schade ende al verlies,
 
Die wel te voren hadde kies,
 
Als ic roerde in mijn beghin,
100
Hoemen kiesen mocht ghewin
 
Voer verlies, die kiesen woude,
 
Eer voer schande, oock also houde
 
Voer der hellen duusterheit
 
Een licht, dat eweliken steit
105
Sonder middel, sonder eynde.
 
Hi seidet mi, diet waer bekende:
 
Die beste wijsheit, die een heer
 
Mach pleghen nu off ymmermeer,
 
Om eer te hebben ende guet,
110
Dats dat hi recht ende vonnis doet
 
Off laet gheschien in sinen lande.
 
Sonder sonde, sonder schande
 
Mach een heer van allen koeren
 
Nemen dat sijn luden verboeren.
115
Koeren, daer ghenade in stect,
 
Diemen onnoseliken breet,
 
Daer moetmen wel ghenade in pleghen,
 
Gaetet nyemant anders teghen.
 
Wat yemant goeders teghen draecht,
120
Dat en doech in rechte niet ghewaecht,
 
Alsmen den heer in trouwen dient.
 
Wil hi dan sijn der eren vrient,
 
Soe sel hi self sijn dienres lonen:
 
Soe en dorrense anders nyemant honen,
125
Off heymelijc hem selven stelen.
 
Men sel den goeden trecht bevelen
 
Opten lande off inden steden,
 
Soe staet alle dinck op reden,
 
Ende nyemant en mach hem zeer beclagen
130
Dan die ghewelt ende onrecht jaghen:
 
Die haten trecht tot allen stonden.
 
Trecht wort daer om eerst ghevonden,
 
Om datmen den quaden castien soude,
 
Wanneer hi buten maten woude.
135
Een heer die tlant aldus bewaert,
 
Dat hi schat noch miede en gaert
 
Te nemen voer gherechticheit,
 
Dat is een heer daer baet an leit;
 
Want hem en mach eer noch guet ghebreken.+
140
Ick heb hier voertijts horen spreken
 
Van enen heer, die des ghelijcs
 
Dede, ende hi wort selve rijck,
 
Ende daer toe al sijn ondersaten
 
Die bedancten utermaten,
145
Dat hise in goeden rechte liet,
 
Ende selve en was hi tarmer niet.
 
Dese edel heer, daer ic off ruer,
 
Die wilde zoecken avontuer
 
In Pruserlant off over meer;
150
Ende als hi daer toe hadde gheer,
 
Doe badt hi ridderen ende knapen
 
In sinen lande goet van wapen
 
Mede te trecken op die vaert.
 
Sijn volck lict hi soe bewaert,
155
Dat hise in goeden ruste vant,
 
Doe hi wederquam int lant.
 
Ende als die mare was vernomen
 
Van hoirs heren wedercomen,
 
Blyder volck en sachmen nye,
160
Dan sijn luden waren die.
 
Menich willecoem, menich gruet
 
Quam den heer in sijn ghemoet;
 
In doechden ende in waerdicheit
 
So was hem al sijn volck bereyt;
165
Men ghinc daer hoven ende hoveren,
 
Ende in eren guet verteren.
 
Nae desen feest, nae desen hoven,
 
Souds hem elck man wel beloven,
 
Soe mostmer andersins toe gaen
170
Optie mient horen cost te slaen:
 
Dat is hoer raedt ende hoer visieren,
 
Die hem verzellen mitten ghieren:
 
Des ghelyke vantmen daer.
 
Al toenden sijt eerst niet openbair,
175
Si onderspraken ende rieden,
 
Dat die heer van sinen lieden
 
Begheren soude een hoefsche bede,
 
Daer sy den cost betaelden mede.
 
Dit ghinghen sy horen heer ontdecken
180
Mit schone woerden ende vertrecken,
 
Die wijl hi was in goeden hoeghen;
 
Ende als sijt al hadden vertoghen,
 
Doe sprac die heer: ‘Hoe mendi dit?
 
Wat node ist, dat die ghene bidt,
185
Die selve ghenoech heeft off te leven?’
 
- ‘Heer, men selt u gaerne gheven,’
 
+Spracker som van sinen rade,
 
Ende wilden ymmer dat hi bade.
 
Soe langhe leyden sijt hem te voren,
190
Dattie heer hem liet becoren,
 
Dat hi sijn volck bidden woude;
 
Maer hoe veel hi bidden soude,
 
Dat vraechde hi hem al tenemale.
 
Si antwoerden nader tale:
195
‘Heer, dat raemt in uwen sin;
 
Ist een luttic meer of min,
 
Ju volck en selre niet om schelen.’
 
- ‘Soe willic bidden sonder helen,
 
Dat sy my gheven dusent pont.’
200
Sy antwoerden ter selver stont:
 
‘Dusent pont is alte clien
 
Om te bidden int ghemeen;
 
Vijff dusent pont is cleyn ghenoech.’
 
Die heer des mit hem overdroech,
205
Dat hi vijff dusent pont begheerde,
 
Des hem nyemant en verweerde.
 
Als die mare was becant.
 
Sy bereyden hem te hant,
 
Ende spraken tot malcander bloet:
210
‘Heeft onse heer dus hulpe noot,
 
Wy willen houden in sijn eer,
 
Ende gheven hem te helfte meer
 
Dan hi ons om ghebeden heeft,
 
Opdat hi voert in eren leeft.’
215
Dese antwoirden vriendelijc,
 
Om horen heer te maken rijck,
 
Die brochten hem die wise vroede,
 
Ende seiden: ‘Heer, tot onsen goede
 
Ende tot onsen live moechdi tyden.
220
Wy kennen wel an allen zyden,
 
Wat doechd ghi pleecht tot ons te mienen,
 
Wy willen u nu weder dienen;
 
Ghine dort in ghenen commer leven:
 
Thien dusent pont willen wy gheven
225
Ende nochtan meer, hebdijs te doen:
 
Over ons weest seker koen.’
 
Als dit die goede heer vernam,
 
Hoer gonst die hem soe wel bequam,
 
Dat hi sprac een vriendelic woert:
230
‘Kinder, ic heb wel ghehoert
 
U trouwe gonst, uwen goeden wil,
 
Had ic commer off gheschil,
 
Dat ghi wel wilt mijn hulpe wesen.
 
Ick verdraghe u nu van desen,+
235
Mar houtet nu in sulken schijn,
 
Dat ghi moecht mijn hulpe sijn.
 
Heb ics te doen in enigher maten,
 
Ic selt u dan wel weten laten.
 
Tis bet bewaert in uwer hoede
240
Dan offment hier nu schaffen sonde.
 
Wy sijn alle rijck ghenoech:
 
Wat sal ons meer dan int ghevoech?’
 
Doe daelden si neder op hoer knyen
 
Ende dancten horen heer van dien,
245
Oeck dancten si God der liever maren,
 
Dat hoer heer wel mocht ontbaren
 
Hoerre ghiften daer ter tijt,
 
Ende waren sonderlinghe zeer verblijt.
 
Die des hadden cranck behaghen
250
Die en dorsten nyemeer woorde waghen,
 
Als sy te voren hadden ghedaen:
 
Hoer wil en mochte niet volgaen.
 
Anders wasser volle vroechde
 
Overmits hoers heren doechde,
255
Die sy gaerne hadden belet.
 
Wat here dat hem daer toe set,
 
Dat hi sijn meente laet becliven,
 
Gheen beter schat en mach hem bliven.
 
Rijcke meente in allen keer
260
Die hebben selden armen heer,
 
Die ghierich is off nau besneden.
 
Dit proef ic waer by desen reden:
 
Doe die heer sijn luden bat,
 
Had hise veronrecht off gheschat,
265
Ende hoer goede recht ghebroken,
 
Si en hadden niet dat woert ghesproken,
 
Dat sine rijck wouden maken.
 
Twaren al verkeerde saken,
 
Soud enen goeden gherechtighen heer
270
Ter werlt breken goet off eer,
 
Off hemelrijc ten lesten male.
 
Hier off is hi zere in dwale,
 
Die onrecht doet ende daer om kiest,
 
Dat hi sijn hemelrijck verliest,
275
Der werlt eer daer toe bineven,
 
Ende in schanden veel te leven.
 
Die dus kiest, ist heer, ist vrouwe,
 
Hi. is hem selven onghetrouwe;
 
Want argher coor en coesmen nye
280
Dan dese te hebben alle drie.

Vorige Volgende