Logo DBNL
Gedichten (1981)

Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

+XV. Van Reynaert ende van Aven.1

 
Archeit ende schalkernye
 
Die henghet God wel dat ghedye,
 
Als ghi tot menigher uren ziet.
 
Oeck henghet God wel dat gheschiet,
5
Datmen den schalken somtijt hoont,
 
Soe dat sijn schalcheit wort gheloent.
 
Een oerkonde wil ic doen blyken,
 
Dat wel gheschiet is dier gheliken,
 
Hoe eens den schalken wort beraden
10
Torment, ende al mit schalken daden.
 
In een winter, alst was cont,
 
Quam ghelopen in een wout
 
Vos Reynaert mit groten zeer,
 
Want hi en vant nauwer min noch meer
15
Daer hi hem op mochte bedraghen:
 
Dus ghinc hi in hem selven claghen,
 
Dat hem die hongher dede wee.
 
Velt ende wout was al mit snee
 
Ende mit groten vorst bevanghen.
20
Van sorghen mocht hem wel verlanghen;
 
Want hi en conde niet gheweten,
 
Waer hi soude vinden teten:
 
Dus was hi veel te meer begaen.
 
Van verre soe sach Reynaert staen
25
Een aexter op een hoghen boom.
 
Reynaert docht: ‘Dit waer een droem
 
Mi te helpen hoer te winnen;
 
Doch willics een arbeit beghinnen,
 
Ende proeven mijn ghewin.
30
Mijn hert dat weet soe menighen sin:
 
Sy sel mi qualijck moghen ontvlyeghen,
 
Des icse crighen can mit lieghen.’
 
Dus ghinc hi voert mit groten wille
 
Ten boomwaert, daer die aexter stille
35
Op stoet ende hoer wel luttel hoede.
 
Reynaert sprac mit sachten moede:
 
‘Vrou Ave, God die moet u gheven
 
Blyschap ende ghenoechlijck leven!’
 
Die aexter die sach neder waert,
40
Daer si sach staen den vos Reynaert,
 
Ende docht: ‘Wes hier mede bediet,
 
Dat Reynart mi dese groete biet?
 
Hi moet menen mi te honen.’+
 
Doch sprac ver Ave: ‘God moets u lonen
45
Der groeten, die ghi spraect tot my.
 
Reynart, neve, hoe staet u bi?
 
Hoe gheneerdi u, Reynaert?’
 
Reynart sach ter aexter waert,
 
Ende gaf ver Aven dus antwoerde:
50
‘Ver Ave, dat ic mi vermoerde
 
Ende van onwil al bedorve,
 
So en wistic niet hoe ic verworve
 
Dat ic tot enen male sat aet.
 
Nu moechdi horen hoet bi mi staet:
55
Ic verderve al sonder weer,
 
Ick en vinde nouwer ghenen lijfneer.
 
Hoe gheneerdi u, ver Ave?’
 
- ‘Reynart, neve, mit crancker have;
 
Ick en vinde oeck gheen ghewin.
60
Al hier soe bruke ic minen sin
 
Een deel mit sorghen ende mit pinen,
 
Want gheen gheluc wil mi verschinen.’
 
Ave zwech ende Reynart begonde
 
Te spreken, als hi seer wel konde:
65
‘Ver Ave, soe sijn wi eens van heil;
 
Mar mocht ons vallen noch te deyl
 
Daer wy lijfneer mede creghen,
 
Soe mocht van ons sijn ghesweghen
 
Raet, die ons te doene staet.
70
Ave, weet ghi enighen raet,
 
Die ons comen mocht te baten?’
 
- ‘Reynart, suldi op mi verlaten
 
Raet, dat donct mi wonder wesen.
 
Ic en can den hongher niet ghenesen,
75
Die ic lide te deser uren.
 
Soude ic in desen hongher duren,
 
Wist ic raet, lieve Reynart,
 
Dit waer alte selsijn aert.
 
Weet ghi yet raets, dat laet ons weten:
80
Ic en sels int eynde niet vergheten.’
 
Ave zweech ende Reynaert oeck;
 
Mar Ave docht: ‘Ic make u tlooc
 
Tot uwer feest, heb ics die macht,
 
Eer ghi volbringhet u ghedacht.’
85
Ende also docht oeck Reynaert mede:
 
‘Mocht ic mit mijnre behendichede
 
+U bi mi crighen opten snee.
 
Ic soud u leren tellen twee,
 
Entaer toe twee, al eer wy scheiden,
90
Dat u u leven mocht verleiden.’
 
Aldus docht elc om sanders scade;
 
Mar Reynart vant in sinen rade
 
Een loos dinc, als hi wel conde.
 
‘Ave, ghi moecht mi alte gronde
95
Vraghen raet. Nu latict weten,
 
Ic wist wel raet dat wy te eten
 
Souden crighen langhe tijt,
 
Had ic help, des zeker sijt;
 
Want sonder hulpe yet te bestaen
100
Dat mocht wel misselic vergaen.
 
Hier om en dar ic niet beghinnen
 
Sonder hulp; mer mocht ic ghewinnen
 
Hulp, die mi ghetrou bistoede,
 
Wy souden wesen vroe van moede:
105
Dat wetic sonder twifel wel.’
 
- ‘Och, Here God, hoe quaet, hoe fel
 
Is u herte ende dat ghi mient,’
 
Dat docht ver Ave: ‘Reynaert, vrient,
 
Weti oerbair, haddi vuylst,
110
Soe segtet mi al onghehuylst.
 
Mach u helpen minen raet,
 
Die ic can vinden of mijn daet,
 
Die sel u seker sijn bereyt.
 
Waer ons beyden baet an leit,
115
Daer willic seker comen bi.
 
Spreect op, Reynart, wat raet wety?’
 
Reynart die gaf wedertale:
 
‘Trouwen, Ave, ten voecht niet wale
 
Raet te segghen over luut.
120
Tis tot menigher stadt beduut:
 
Tfelt heeft oghen, twout heeft oren.
 
Onsen raet mocht yemant horen,
 
Die hier onverschiets quaem gaen,
 
Daer wy wel schade by ontfaen
125
Mochten: des coemt hier by;
 
Ic sel u segghen hoe dat wy
 
Die saken alre best hantieren,
 
Daer wy den honger mede verweren.
 
Ic heb een woert van u ontfaen,
130
Dat ghi mi trouwelic wilt bistaen
 
Van desen daghen voert an meer,
 
Ende op dat woert troest ic mi zeer.’
 
Ave die was wel besocht
 
Ende mercte nauwe des vos ghedocht;
135
Entaer om quam si node lagher.+
 
Mittien soe sach si enen jagher
 
Van verre comen, die honden springhen.
 
Doe docht ver Ave: ‘Wils God ghehinghen,
 
U sel nu rechte loen gheschien,
140
- Des hoep ic ende bin in dien -
 
Van uwen wercke, claer ende al.
 
Nu wouts God hoet varen sal!’
 
Ave viel uut horen dencken,
 
Ende si sprack: ‘Menich crencken
145
Is ghevallen hier ende daer;
 
Tis wel recht dat ghi hebt vaer
 
Voer dinghen, diere moghen gheschien.
 
Ghi ducht voer horen ende sien,
 
Entair voer duchtic utermaten;
150
Mar wondi u in trouwen saten,
 
Ende mi gheselscap doen int goede,
 
Soe mocht ic voert an sonder hoede
 
By u comen ende wesen vry.’
 
Reynart sprac ende swoer by
155
Gode ende onser soeter Vrouwen:
 
‘Ghi sult mi vinden vol van trouwen
 
In allen sticken ende in desen:
 
Des moechdi sonder twifel wesen.’
 
Dus maecten si vast hoer ghespan;
160
Mer Ave sach den jagher an
 
Comen, dat si zeer begheerde;
 
Si vloech vast lagher totter aerden.
 
Recht off si neder wilde comen
 
Tot Reynaerts rade, so heeft vernomen
165
Reynaert den yagher also naer,
 
Dat hem te moede was wel swair;
 
Want hi sach wel ende dochte,
 
Dat hi niet ontganghen en mochte.
 
Doe sprac hi tot ver Aven aldus:
170
‘Kir Deus, Deus Dominus!
 
Ver Ave, hoe mochti sijn dus quaet
 
In uwer herten, dat ghi daet
 
Mi aldus lang by u te beyden,
 
Dat ic van minen live moet scheiden?
175
En hoerdi niet mine woerde?
 
Al hadse een monick in een oerde
 
Ghesproken, hi mochter mede volstaen.
 
Waerom hebdi dit ghedaen?
 
Hoe, en haddi mi alre eerst besocht
180
Wat ic mit u soud hebben ghewrocht?’
 
- ‘Trouwen,’ sprac ver Ave doe,
 
‘Soe had voersien weest veel te vroe.
 
+Die saken, die ghi mit mi mient,
 
Die sijn mit sulker aert veryent,
185
Dat icker by soud sijn verloren;
 
Entaer om woude ic slechs niet horen
 
Uwen raet: ghi sijt soe fel.
 
Al spraecti mitten monde wel,
 
Ghi moecht van uwer doecht wel zwigen:
190
U hert dat meende mi al te crighen
 
Ende in uwen buuck te stoppen.
 
Nu seldi mit sulck gheselscap soppen,
 
Dat u te rechte wel sal payen.
 
Gaet anders striken ende drayen,
195
Ende weest vroem in uwer const;
 
Ghi hebt nu loen nae uwer gonst,
 
Off die waen sal mi bedrieghen.
 
Vaert als ghi moecht, ic wil vlyeghen
 
Daer ic mi andersins ghemeyst.’
200
Mittien die jagher vaste heyst
 
Sine winden mitten honden,
 
Soe dat si Reynart deghelic pronden
 
Mitten tanden, ende maecten
 
Dat Reynart al sijn naden craecten+
205
Vanden rocke, die hi droech,
 
Des vrou Ave int herte loech.
 
Ver Ave vloech hoerre vaerde,
 
Doch si sach verdorven Reynarde
 
By macht des yaghers op tfelt.
210
Hier bi soe heb ic dit vertelt,
 
Dat hem bi wilen arch gheschiet,
 
Die archeit gaern ghedien siet.
 
Reynaert meende te honen Aven,
 
Mar Hi versacht mit sijnre gaven,
215
Die alles dinghes hevet macht,
 
Dat afterbleeff Reynarts ghedacht;
 
Ende hi bleef selver inder noot
 
Mitter pinen vander doot.
 
Ende alsoe moeten si alle bliven,
220
Die hoorscheit ende schalcheit driven,
 
Alst noch, oft God wil, sel gheschien.
 
Woude elkerlijck die waerheit lyen,
 
Men vonde noch vele meer Reynarden,
 
Al en draghen si gheen rode baerden.

Vorige Volgende