Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch– rechtenstatus


Ga naar margenoot+XLIX. Vanden twaelff maenden. In twaelf manieren, dat is waer, Soe keert hem twaelf warf tjaer, In twaelf maenden, als ic weet. Deen is cout, dander heet, 5[regelnummer] Alsoe als comen hoer figuren; Ende alsoe doen die creaturen, Als sy van moeder sijn gheboren Entie werlt hebben vercoren, Figuer ghenomen naden mensch, 10[regelnummer] Is dat si leven dan te wensch, In goeden live ende in ghesonden, Soe verkeren sy te twaelff stonden,Ga naar margenoot+ Dat is van ses jaren tot sessen, Twaelffwerven, dat en mach niet messen, 15[regelnummer] Ten sijn twee ende tseventich jaer. Ist dat si leven daer naer, Soe vallen sy in groter outheden. Men vinter luttel, dats waerheden, Die nu alsoe langhe leven, 20[regelnummer] Sy en hebben die werlt eer begheven. Eer sy comen tot dien tyden, Soe moeten sy veel overlyden, Als ic u noch wil maken vroet. Die eerste ses jaer, nae dat si bloet
[pagina 98]
25[regelnummer] Ga naar margenoot+Ende vleysch vander moeder hebben ontfaen, Dair God consent toe heeft ghedaen, Soe leven si enen jonghen leven In wenen, in suchten ende in beven, Sieckelijc in teren leden, 30[regelnummer] In onrust ende in oncuuscheden: Dat is dat hem toebehoert. Gheliken der Loonmaent, als die voert Comt, machmen dien tijt gheliken; In reghen, in wynde ende in slyken 35[regelnummer] Soe sietmen desen maent regieren: Daer by mach icse compareren Billics byden voerseiden tyden. Als sy dander ses jaer overlyden, Soe laden sy in hem selven kennes. 40[regelnummer] Luttic sinnes ende verstannes Hebben si dan tot dier ure; Weec ende teder is hoer nature, Ende hoer cracht die es oock neder. Dier ghelijck soe is oeck dat weder 45[regelnummer] In de Sellen menighertieren; Doch sietmen an die manieren Vanden tyden, dat uutwert draecht. Dier ghelijc mijn sin ghewaecht, Draecht die mensche sijn natuer. 50[regelnummer] Die Maerte die is harde stuer Ende volcht der Sellen vaste naer. Sommels is dat weder claer, Recht oft bliven sonde ghestadich, Sommels doncker ende onghenadich: 55[regelnummer] Soc is des menschen derde staet. Wanneer hi opwert clymt een graet Van twaelff totter jaren achtien, Soe machmen wonder an hem zien, Tschijnt recht off hi waer verwoet; 60[regelnummer] Wanneer datmen hem misdoet, Soe wort hi wreet ende zeer verwaent Ende ongestadich gheliken der maent. Daer nae soe comt Aprille, Die beyde boomten ende hille 65[regelnummer] Groen maect mit sinen bloemen. Elck verblijt hem om sijn comen, Om dat hi is van vroechden so rijc. Desen maent dat ic ghelijc Tot vier ende twintich der jaren. 70[regelnummer] Dan sietmen den mensche baren Fresschelijck in sinen doen. Wel ghelijct hy der maent groen,Ga naar margenoot+ In hem selven soe wert hi soe froy, Dat hem nyemant en dunct so moy 75[regelnummer] Van gherechter behaghelheden. Entan als desen tijt is leden, Soe crijcht hi jaren totten dertich; Starck ende wel ghehartich Wort hi dan in sinen lede, 80[regelnummer] Ende tot sinen besten leven mede, Heet van naturen in sijn doen. Dan soe is hi int sysoen Vanden Meye ghecompareert. Desen maent die wort ghescheert 85[regelnummer] Inden zomer, daer sy steet; Vast is dan tweeder ende niet te heet, Ende alle cruden nemen haer ghewas. Dan soe comt int seste pas Die mensche, dat is die Wedemaent, 90[regelnummer] Dat die bomen sijn ontspaent Entie bloysem vallen seer: Alsoe doet die mensche min noch meer Als hi tot XXXVI jaren lijt, Dan soe heeft hi sinen tijt 95[regelnummer] Inder vroechden veel versleten. Die sevende tijt, suldi weten, Die is die Hoymaent ghenoemt; Die vrucht tot horen ripen comt, Ende men siet wel wat wesen zal 100[regelnummer] Alsoe ist byden menschen al Beyde wesen ende nature. Is hi niet tot dier ure Rijp, hine wort des nymmermeer; Hi is niet vroet by ghenen keer, 105[regelnummer] En sel hi hem ter vroescap stellen. XLII jaer machmen tellen An hem out tot dien stonden. Oestmaent, daer coern in ghebonden Wort, ghesneden ende thuus ghevoert, 110[regelnummer] In dese maent soe sijn beroert Die meeste meny vanden lieden. By deser maent wil ic bedieden Tachtende leven vanden mensch. Is dat hi dan te wensch 115[regelnummer] Ghewonnen heeft ende is hi rijc, Soe mach hi leven blydelijck; Want dese maent is vruchten vol: Die niet en wint dan, hi is dol,
[pagina 99]
Ga naar margenoot+Die wijl dat hijs heeft die macht. 120[regelnummer] Te XL jaren ende acht Heeft hi gheleeft dan. Pietmaent volcht den Oest an, Daermen tlant in winnen gaet Ende al dat op die bomen staet; 125[regelnummer] Appelen, nocten ende peren Doetmen in omt verteren: Dits een maent van wisen sinnen. By deser maent wil ic bekinnen, Dat die mensche danne sal 130[regelnummer] Sine vruchten inden schuren slepen al, Soe dat neghenste leven doet vertoghen, Dat elck mensche dan sal poghen Goet te winnen ende daer om pinen Ende legghent op, so dat hem schinen 135[regelnummer] Mach in sijn oude daer naer. Dan heeft hi LIIII jaer Gheleeft in desen aertschen dijck. Daer nae comt een sisoen rijck Van October, sonder waen. 140[regelnummer] Den wijngaer sietmen sniden gaen Vanden rysen, men stampt verjnys; Jeghens den winter doetmen in huus, Oeck hanctmen menighen harinc; Turf, hout ende ander dinck 145[regelnummer] Doetmen in tieghens die coude. Die winter comt, ende tot sijnre onde Gaet die mensche ende faelgiert. Heeft hi hem selven dan soe bestiert, Dat hi rijc van goede sy, 150[regelnummer] Daer hi mach wel leven bi Entie oude wederstaen, Soe heeft hi wijslijc ghedaen; Heeft hijs niet mit gheenre lere, Soe en gheerijcht hijs nymmermere, 155[regelnummer] Noch hi en macher te tyde au comen, Ten doe datter sterven hem sommen: El en crijcht hijs in gheen maniere. LVI jaer ende viere Heeft hi dan bi rechten ghetale. 160[regelnummer] November, die die elfste pale Brenghet van des menschen nature, Cout ist weder ende stuere, Ende tgaet ten ende waert.Ga naar margenoot+ Grijs wort die mensch ende out ghejaert, 165[regelnummer] Cranc, teder van naturen; Qualic mach hi pijn besuren. Heeft hi goet, hi macht verteren; Heeft hijs niet, hi moet ontberen Ende leven in groter armoede; 170[regelnummer] Vrienden en heeft hi gheen soe goede, Die hem veel sullen gheven. LXVI jaer heeft sijn leven Gheduert, dat is een lanc termijn. December moet die twaelfste sijn, 175[regelnummer] Die comt int ende vanden jaer. Conde is dan tweder, entie haer Vanden mensche worden wit. Wanneer hi dit sysoen besit, Soe heeft hi LXXII jaer, 180[regelnummer] Ende oeck soe is hi voerwaer Out, cout, cranck, teder. Warme scoen, warme cleder, Eten ende drincken nae sijn ghenoghen, Langhe slapen soude hem wel voeghen; 185[regelnummer] Ende hadde hi goet, datmen hem diende, Ende heeft hijs niet, hi en heeft gheen vriende, Die hem ter noot sullen bistaen, Sy en saghen liever, had hi ontfaen Die doot dan hi langher leeft. 190[regelnummer] Ist dat hi veel goets heeft, Wouden sijn maghen dat hi storve, Ende tgoet op hem verworve. Aldus, alst comt ten ouden tyden, Weet, dat een sijn maghen beniden, 195[regelnummer] Ende hem langhet nae sijn doot wel zeer. Dat seg ic ons tot eenre leer. Hadden wy alle wisen sin, Wy souden exempel nemen hier in, Ende stellen daer nae onsen moet, 200[regelnummer] Mar niet te zeer om taerdsche guet; Want dat is verganclic dinc, Ende nae ons leven en volcht ons twinc, El dan ons werken sullen Ghelonet werden, ghelovets mi, 205[regelnummer] Van Gode, den wy souden dienen; Onse spel mocht daer bi voersienen
[pagina 100]
Ga naar margenoot+Meer dant an die werlt doet. Die selve Here die sijn bloet Gaf om onse salichede, 210[regelnummer] Die brenghe ons ter hemelscher stede,Ga naar margenoot+ Ter rechter hant der Triniteit! Nu spreket Amen, dats wel gheseit.	margenoot+ H. fol. 52 c. d. B. fol. 26 a. margenoot+ H. fol. 52 d. B. fol. 26 a. [tekstkritische noot]25 van m. 27 in een jonge l. 32 Gelijc als d. Loeymaent. 34 slike. 35 dese maende. 40 Luttel sins e. verstandenis. 44 tweder. 45 Inder Scellen. 46 dien. 47 tide. 50 Die ontbr. 55 Alsoe is d. m. dorden s. 56 climt ende gaet. 57 jaer. 58 Dan m. 62 gelijc. 64 boemte. 67 vrochten. 68 Dese. 71 Vreselijc. 72 hi der m. H. byder. 73 I. h. s. wort hi s. moey. 74 dunct s. froey. H. denct. 75 behagelicheden. 76 dese t. 77 tot. 79 leden. 80 t. s. lesten 1. 81 Heeft v. n. i. sinen d. 84 Die m. 85 d. hi stoet. 86 weder e. n. te h. H. n. het h. 87 crude n. hoere was. 88 H. comt si. 89 die ontbr. 90 D. d. bome. H. bloemen. 91 vallet. 92 m. no m. 93 H. toe. 95 vrouden. 96 dat s. w. 97 die ontbr. 100 mensche. 3 hi en wordes n. 4 Is hi n. v. 5 En sal hem totter vroetscap keren no stellen. 8 daert c. in wort g. 9 Wort ontbr 11 Dese m. gemeint van luden. 18 H. D niet e. w. dan is hi d. margenoot+ H. fol. 52 d.-53 a. B. fol. 26 a. c. margenoot+ H. fol. 53 a. b. B fol. 26 c. d. [tekstkritische noot]19 hi hevet m. 20 Tot. 23 lant. 24 opten b. 25 Appel. 26 D. in om te v. H. in ontbr. Vs. 129 en 130 ontbr. bij B., terwijl de twee volgende verzen aldus luiden: Dat negende leven ende vertogen. Dese betekent dat elc sal pogen 34 op ontbr. 35 sinen ouder d. nae 40 wijngaert. 41 stamptmen. 42 Tegen. 43 herinc. 44 Torve. 45 tegen. 50 wel mach. 51 Ende ouder. 53 in genen keer. 54 Hi en gewinnes. 56 sterf. 57 Al en c. h. niet in geenre m. 59 gerechten getal. 60 den elften pael. 63 gaet. 65 C. ende t. 69 armoeden. 70 Vriende. 71 iet voel. 73 tis. 76 Cont i. d. weder. 81 cr. ende t. 83 ende ontbr. 84 Ende saecht te leven s h. w. v. 86 Heeft h. n. soe en heeft hi vr. 87 Geen d. h. t. noot b. 88 Si en hadden 1. 91 sine mage. 92 E. dat goet aen h. v. 93 tot o. t. 94 mage. 95 na sijnre d. seer 97 allen. 200 niet te seer. H. nieste. 1 Dat i. verganckelike. Vs. 202-204 ontbr. bij B., terwijl vs. 205 en 206 aldus luiden: God den hemelschen coninc Dien sullen wi bidden ende dienen. 6 Ons, versienen. margenoot+ H. fol. 53 b. c. B. fol 26 d.-27 a. margenoot+ H. fol. 53 c. d. B. fol. 27 a. b. [tekstkritische noot]10 in die hemelsche s. 1 vynt s. lude. L. vint s. liede. 3 L.D. sijt h. i. haer. 4 L. alse mensche. 5 L. lichame ende lede. 6 Alsoe a. h. L. Also hi onse. 7 diet waer vereist. L. diet wel v. 8 L. een ontbr. 9 L. hemele. 12 L. op b. 13 L. Sine d. 14 L. Sine h. en es. 15 Sijn wijsheit. H. Sij. L. Sine dicheit. 16 N. en can weten. L. Niement en mach v. 17 manier noch s. w. L. Sine ghedane noch s. w. 18 L. Ende die d. 19 L. Dolen meest w. e. w. 20 naden ey. L. Alse d. b. die slaen n. t. H. die ontbr. 21 g. en c. L. haerre g. g. en c. 22 Tis waer gelijc e. m. L. Hets waer ghelijc e. m. 23 L. zone op aertrike. 24 D.G. w. gewaerlijc. L. Die G. w. ghewaerlike. 25 Mer sijn godheit gedaen. L. Maer s. godheide ghedane. 26 L. En scouwedmen d. n. ane. 27 sijn. 28 L. vrooch. 29 D. s. d. int o. L. d. aen openbare. 30 L. Ooc sietmen inden outhare. 31 Dat b. d. l. des sijt gewes. L. Dat br. des sijt ghewes. 32 waerlic. L. ghewaerlijc. 33 L. die g. 34 L. Blijft. 35 T. w. dats d. 36 L. Daer in es. 37 L. Dat sijn. 39 hemels ontbr. L.O. den h. throne. 40 D. drie wesen een persoen. L. Dan een w. d persone. 41 enen. L. persone in enen G. 42 N. en is soe sot. L. Niement en si zo zod. 43 B. en L. o. te lange. 44 L. Te wetene Gods n. 45 Die m. en can h. s. nan bekennen. L. Die m. can h. s. cume bekinnen. 46 Houde h. s. h. dan God v. 48 Die en sijn. L. En waren so scone n. 49 B. en L.N. al hemelrike. 50 sijnre. L.A. hi is in sijnre godhede. margenoot+ H. fol. 53 d. B. fol. 27 b. margenoot+ H. fol. 53 d. B. fol. 27 b.

Vorige Volgende

Ga naar margenoot+XLIX. Vanden twaelff maenden.