De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 2
(1977)–P.C. Hooft–
Auteursrechtelijk beschermdTweede deel
|
Regelnummers proza verbergen
| |
[pagina 95]
| |
402 Aenden H Albert Coenraeds Ambassadeur der Ho. Mo. HH, algemeene staeten der Vereenighde Nederlanden, aen den Grootvorst der Russen.1 Ede &c. Heere, en de Gunstighe Neef, 2 In Italien wel eer hoord ick het daervoor houden, dat de geene dieGa naar eind2 3 tot Constantinopolen hanteren veeltijds van daer een meer alsGa naar eind3 4 gewoonlijke ervarenheit t'hujs brengen. Waer van de rede zoude 5 zijn, dat het gaeslaen der gemeene hujshoudinge van eenen bijkansGa naar eind5 6 anderen aerdbodem, ende nae die van den onzen zoo luttelGa naar eind6 7 sweemende, het oogh des vernufts wonderlijk komt te scherpenGa naar eind7 8 ende een' leerzaeme ziel als met dubble wereldkunde stofferen.Ga naar eind8 9 'T Gewest nu, daer U.Ed. jeghenwoordelijk verkeert, en is vanGa naar eind9 10 middelen tot gelijke onderrichting, misschien niet veel armer als 11 Turkijen. Want van meeningen, zeden, zinlijkheden, handel,Ga naar eind11 12 wandel, wijzen, wetten, beleidt in geestelijke en weirlijke zaken, 13 wat isser dat met die van 't hart der Christenheit over een komt? 14 Ende al waenen wij anderen, dat de wanschikkelijkheit der NoorderGa naar eind14 15 regeeringen, als van ruwe stof onbeschoftelijk op, oft te hoop,Ga naar eind15 16 gesmeten, tegens de formen van staet der behavenste volken nietGa naar eind16 17 op en magh, zoo en twijfelt mij echter niet, oft U Ed. klaerzienig-Ga naar eind17 18 heit en zal wel gedenkwaerdighe lessen weten ujt dat drabbigh 19 water te visschen. Een voeghlijke ujtspanning voor harssenen in 20 lantzaken afgeploeght ende die uwer Ed. mijns bedunkens gebeurenGa naar eind20 21 magh, gemerkt de wightighste bezighheden inden aert hebben,Ga naar eind21 22 zelden doorgaende te zijn, maer zelfs mits haere swaertte, dikwijlsGa naar eind22 23 aen den grondt rakende getijde moeten afwachten, dat haer weder 24 vlot maek. Maer alhoewel 't om 't een ende 't ander, Uwer Ed.Ga naar eind24 25 quaelijk aen kortswijl gebreken kan, ook rijker ende rijper pennen,Ga naar eind25 26 derzelve wellicht het pit der geleghentheden van herwaerts over 27 voordienen, wil niettemin vertrouwen, dat de mijne, met haeren 28 ijver ende goede geneghenheit, U Ed. meer vernoeghen, als metGa naar eind28 29 haer' plomp en wanhebbelijkheit, in 't afmalen vanden dop der 30 dingen, verveelen zal. Onze zaken dan, (oft schoon de FranchoisGa naar eind30 31 alle konstenarijen te werke stelt, om haer de vaek te verdrijven) 32 slujmeren vastaen, veer nocht vin des oorlooghs van zich stekende; 33 ongeterght ook vanden vijandt; min nocht meer dan oft men 't aenGa naar eind33 34 bejde kanten slapens ujr oordeelende, de klok van een waepen-Ga naar eind34 35 schorssing afwachtte, die van onzer zijde geschorst schijnt. Even-Ga naar eind35 36 wel gaet den Nieuwburgher nae, dat hij om plasdank bij denGa naar eind36 37 Spanjaert te behalen, hen het bestandt voor volslaeghen aensmeert.Ga naar eind37 38 Mijn Heer de Prins hebbende zijne gemalinne tot Wezel toe gelejdt, | |
[pagina 96]
| |
39 die van daer nae Aken trak, om gezontheit inde baden te zoeken, 40 heeft nae 't bezightighen der grensvestingen, deze plaets niet 41 vergeten, ende den 19en lestleden tot Weesp vernacht: ijverende 42 nae de daghvaert, die nochtans korts nae zijn' aenkoomst inden 43 Haeghe, op herzamening gescheiden is. Men verzekert mij, datGa naar eind43 44 aen 't Prinsselijn zoontjen zijner Vorstl. Doorl. de lantvooghdij vanGa naar eind44 45 Ujtrecht opgedraeghen is, zoo 't zijnen vader overleeft, ende deGa naar eind45 46 steden den gewillighen adel, traeghlijk daer in toegestemt hebben. 47 Amsterdam heeft ujtgeholt dunkt mij, ende weetm' 'er van geenGa naar eind47 48 gewagh. Maer nae dat heel Europe lang ujt de venster geleghen 49 had, om te zien hoe 't met de beweeghenissen van Italien, tzamt 50 het stooten van 't Fransche tegen 't Spaensch gewelt afloopen wilde, 51 is die groote verwachting op een bestant ujtgekoomen, dat den 52 4en Septembre inging, om met den 15en dezer te eindighen. De 53 Franchoizen geven Spinola nae, dat hij zich vermeten hebbende,Ga naar eind53 54 binnen Oestmaent meester van Casal te zullen zijn, ende aen zijn' 55 rekening te kort komende, het hier toe gebraght heeft, om 56 d'achtbaerheit der Spaensche wapenen, met eenen natten zak teGa naar eind56 57 dekken. Want de H. van Thoirax, overste dier stadt, heeft, doorGa naar eind57 58 overridderlijke ende ongelooflijke proeven van vroomigheit, alleGa naar eind58 59 zijn' toeleggen, zoo lang te leur gestelt, dat de Markgraef, naeGa naar eind59 60 groote sleet in zijn volk, door ujtvallen, en pest, entlijk zelf doodt-Ga naar eind60 61 krank te bedde gestort is. Jae wort bij veelen aengenoomen, dat 62 reeds overleden zij. Waerover (zoomen van Frankfoort schrijft) de 63 posten op Antwerpen draven, om een spaek in 't wiel vande 64 wisselen te steken, uit vreez dat de betaling bij anderen ende verreGa naar eind64 65 zal te zoeken zijn. Deze toeval kon lichtelijk 't beslujt zijnsGa naar eind65 66 koninx doen sprong neemen, datmen zeidt op de kant te staen omGa naar eind66 67 ook aen te tasten, 't geen zijn' onderzaten overgekreghen hebben 68 bij de laeste zilvervloot, die men achtien millioenen rijk riep, datGa naar eind68 69 nu op neghen gekoomen is. Mompen geldt meê: zeidt Roemer, inGa naar eind69 70 een' geestelijke Zinnepop, daer Jacob zijnen vader met de pelslappenGa naar eind70 71 loert, om 't water van Ezaus zeghening nae zijnen molen te lejden.Ga naar eind71 72 D'ijdelheit dezer leughen heeft terwijle de Spaensche borze doen 73 rondt staen, ende hoopen hoplujden met hun soldaten zich daer aen Ga naar eind73 74 vergapen. die door geen een eike plank, wat een goedt man in zijn'Ga naar eind74 75 tas, nocht van eersten in, konnen zien, dat het endt de last draeght! 76 Maer luttel oft veel, het schijnt datter de koopman van zijn' veeren 77 laten zal; zettende de Franchoizen, met stijve kaken ujt, dat hemGa naar eind77 78 althans veertigh tonnen schats van 's koninx weghe, bekommertGa naar eind78 79 zijn; die naer hun verstant, hier mede zijnen Westindischen handelGa naar eind79 80 inden grondt hobbelt: teffens dan 't geluk van Pieter Hein, dat onsGa naar eind80 | |
[pagina *3]
| |
 3 Magdalena van Erp
| |
[pagina *4]
| |
 4 Johan Colterman
| |
[pagina 97]
| |
81 niet het honderste deel daer af waerdt was. Krijghen wij dat vaer-Ga naar eind81 82 water, alleen, ick zie ons Salomons tijden koomen, en 't zilver voorGa naar eind82 83 slijk t' Amsterdam op straet leggen. Maer Ach zonder boerten, 84 zoo goedt en is 't lot niet van 't ellendigh Mantua geweest, 't welk,Ga naar eind84 85 hoe 't vechtender handt overvallen, bezuirt heeft dattet het den 86 Kaizar zoo zujr gemaekt had, kan ick UEd. voor niet nieuws 87 geeven. Nochtans verneeme luttel lichts vande toekoomst dier 88 verovering, ende werpt mij de twist der tijdingen te veel stofs indeGa naar eind88 89 ooghen. Doch midlertijdt hebben de Fransche meest al Savoyen,Ga naar eind89 90 welk<s> Hartogh haestigh gestorven is, afgeloopen, op Mont-Ga naar eind90 91 melian nae, dat een staele vesting schijnt. Wonderlijk zijn, de 92 nijverheit, list, kraft, en kosten, aen dat beleg besteedt, ende boven 93 al 't gedult, 't welk dat volk zoo goed'koop niet en heeft. Het laesteGa naar eind93 94 verhael van daer, aen hunnen Ambassadeur hier te lande gezonden, 95 neemt, nevens dezen, de Moscovische reize aen. Het docht mij 96 't gezicht Uwer Ed. te verdienen. Ook hebben zij de stadt SaluzzoGa naar eind96 97 bemaghtight, den rug, de toevoert vrij; ende door d'overhandt 98 van twee matelijke strijden, den Spanjart verbaest. Maer PiemontGa naar eind98 99 schijnt een heeter ijzer. Oft zij over den Po geraekt zijn oft niet, 100 zoud ick swaerlijk konnen verklaeren, zoo stamelen de loopmaeren 101 ende brieven ujt Venetien. Maer deze staet rust zich op nieuw tenGa naar eind101 102 krijghe, volk tot hier en in Engelant toe, ujt de gaat' stokende. OftGa naar eind102 103 dat een gat in de schatkamer gaet, waer' kleene konst te raeden. De 104 pest daer en tussen past op het oorlogh niet, nocht rekent, dat haerGa naar eind104 105 deel daerom te minder moet zijn. Tseventigh dujzent menschen 106 heeft ze tot Milan verslonden: eenighe kleener steden tot leedighe 107 lootsen gemaekt. De Kaizar blijft tot Regensbergh op den lantdaghGa naar eind107 108 zitten: de Sax met andere Onroomsche Vorsten, t'hujs, om volkGa naar eind108 109 tegens den Sweed te werven. Maer 't leitter, nae onzen zin, op eenGa naar eind109 110 andre moer. Moght dat schiên! zoo zagh ick 'er deur met dienGa naar eind110 111 konin[k,] die groote maght op de beên heeft, hondert duizent 112 kroonen ter maent ujt Vrankrijk verwacht, ujt Engelant zesdujzent 113 mannen; maer een' stujver aen g[-] niet. 'T wil 'er op een schaep-Ga naar eind113 114 scheeren, dat 's berojtmaken der gemeente, ende moghelijk keeren 115 van kanssen gaen, 't en zij de winter scheidsman wort. Wie weet 116 wat best is? Prudens, futuri temporis exitum,Ga naar eind117
Caliginosa nocte premit Deus.
119 Deez verleen uwer Ed. nae 't gelukkigh verrichten haerder bood-Ga naar eind119 120 schap, den hooghen dagh eener loflijke intreede ten Vaederland:Ga naar eind120 | |
[pagina 98]
| |
121 mij, nae hartlijke groete, dienst-ende eerbiedenis, de eer van door 122 werken te doen kennen,Ga naar eind122 123 Ede &c. voor 124 U Ed. 125 Ganstoegeneghen dienaer 126 ende Neef 127 P C Hóóft.
128 Vanden Hujze te Muiden, 129 den ven Oct. 1630
Dr. Albert Coenraedsz. Burgh, 1593-1647, Raad sedert 1618, herhaaldelijk schepen sedert 1619, tweemaal burgemr. van Amsterdam, Gedeputeerde resp. in de Raad van State, de Staten van Holland en de Admiraliteit van Amsterdam, ambassadeur o.a. aan het hof van de tsaar van Moscovië 1630-1631 en 1647 (†). Hooft schrijft hem het nieuws van den dag. |
|