Ideën III

596.

Deze, zeiden wy, buigt niet. In z'n cel bespiedde hy den aard der dingen, en hy zal straks, over 'n dag, over 'n maand, hier-of-daar meedeelen wat-i ontdekt heeft. ^*

* Noot van 1874. Wat hy meent ontdekt te hebben. Ter voorkoming van vervelende herhaling, verzoek ik eens-vooral, dusdanige uitdrukkingen optenemen in den zin die daaraan op wysgeerige gronden gehecht worden moet. 't Spreekt vanzelf, dat ik by 't noemen van 't woord ‘waarheid’ bedoel: wat ons voorkomt waar te zyn, enz.

[p. 37]

Daar zal hy staan te oreeren in 'n preekstoel - 'n houten broek, noemde de hoogleeraar abrah. van der hoeven zoo'n ding - of op 'n schavotje, met 'n tafeltje voor zich, en 'n glas suikerwater er op...

- Zou ik 't weer omgooien, als onlangs? siddert hy.

... en 'n lezenaar...

- Zou 't ding weer wibbelen, vraagt-i angstig, want hy herinnert zich hoe zeeziek dit maakt, en hoe z'n oogen schemeren. O, m'n oogen! jammert hy. Hoe zou ditmaal 't licht zyn? Zal men me weer plagen met 'n verblindende gaskroon die me in de oogen brandt? Die m'n arm manuskript geheel onzichtbaar maakt, en m'n hoorders nagenoeg?

Reeds zulke bedenkingen zouden voldoende zyn, om den zoeker eenigszins te hinderen in z'n nasporingen. Er zyn oogenblikken waarin hy iets voelt als: o, dien steen der wyzen zou ik hun wel kunnen toonen... als ik maar zeker was dat m'n tafeltje vast zal staan! Men bedenke dat zekere werkingen van den geest vele gewaarwordingen pynlyk maken, die ons niet of niet zoo gevoelig deren zouden, als we minder werk maakten van 't drillen onzer rekruten. Er is smart in 't voortbrengen! (30) Hebt ge 'r wel eens aan gedacht, lezer, dat 'n denker behoorde verpleegd te worden met dezelfde omzichtigheid als 'n kraamvrouw?