Ideën III

854.

Ik vergis me. Verkeerd onderwys als waarover ik handelde in de vorige bladzyden, maakt even geschikt tot het welvervullen der plichten van 'n mecklemburgschen onderdaan, als geen Onderwys. Ook hier raken de uitersten elkaar. De overbeschaafde Griek was evenzeer voorbeschikt om 'n prooi van de Romeinen te worden als de onbeschaafde Barbaar, en wie 't plebs beheerschbaar maken wil, kan dit doel zoowel door misvormen bereiken, als door 't verhinderen van vorming. Een tegen-wil-en-dank ingepompte cicero verzwakt het weerstandsvermogen niet minder dan volslagen onschuld aan letterkunde. 't Laatste middel zou dan nog te verkiezen zyn, omdat het goedkooper is. Wie echter daaraan de voorkeur geeft, leest myn ideen niet. lk mag dus aannemen te spreken tot dezulken die de scholen nog niet willen afgeschaft zien.

Ze behooren evenwel te bedenken dat er 'n zonderlinge

[p. 269]

krachtsverspilling zou plaats vinden, indien ze moeite en geld ten-koste legde aan 'n Onderwys, dat dezelfde rezultaten opleverde als 't mecklemburger systeem. Wie 'n kind voedt tot het in den vorm van vyftig kilo gewicht behoorlyk kan dienst-doen in den tredmolen, heeft te berekenen hoeveel water- stoom- of paardekracht hy terug-ontvangt voor de uitgegeven aardappels en karnemelk. Deze berekening is eenvoudig, en 't moet al 'n heel slecht ekonoom wezen die er niet van-tyd-tot-tyd 'n stevigen ezel mee uitwint, waarvoor-i anders kontant geld had moeten neerleggen. Maar de weifelaar die z'n kind voor den tredmolen te ligt maakt, en tegelyker-tyd ongeschikt voor iets anders, werpt z'n voedingskosten - dan met de kosten van zoogenaamde òpvoeding verhoogd - zonder nut weg.