Max Havelaar. Deel 2. Apparaat en commentaar

[p. 402]

Hoofdstuk XVII

	zeventiende hoofdstuk^141 < [interlinie; streep]          M^a Vijftiende Hoofdstuk [streep]     M^b zeventiende hoofdstuk.     D^1-D^3 zeventiende hoofdstuk.^126     D^4 zeventiende hoofdstuk.^141     D^4a
1	Saïdjah's < Saïdjah's          M^a Vervolg van het opstel van Stern. Saïdjah's     M^b (Vervolg van het opstel van Stern.) Saïdjah's     D^1-D^3
2	deze < die M-D^3
9	deze < die     M-D^3
13	Saïdjah < dezen     M-D^3
15	van zyn < zijner     M-D^4
20	deze < dien     M-D^3 dezen     D^4
26	verzorgt. < verzorgt. Van die gehechtheid zal ik straks een voorbeeld geven dat niet verdicht is.          M verzorgt. Van die gehechtheid zal ik straks een voorbeeld geven, dat niet verdicht is.          D^1-D^3 verzorgt. Van deze gehechtheid zal ik straks een voorbeeld geven.^128     D^4
26	sterke < groote, sterke     M-D^3 groote sterke     D^4
27	buigt gewillig < buigt     M-D^3
30	dan had < had dan     M-D^3
35	den akker < het veld     M-D^3
35	duimbreed < duimbreedte     M-D^3
44	toetespreken. Want < toetespreken, en     M toe te spreken, en     D^1-D^3
51	bedroefd < zeer bedroefd     M-D^4
53	gezien had < had gezien     M-D^3
56	aan < van     D^3

[p. 403]

57	den < dien     M-D^3
62	't kind < dezen     M-D^3
67	al kon dan Saïdjah niet meer roemen < hoewel Saïdjah niet meer roemen konde     M-D^3
70	rechtlynig < lijnregt     M-D^3
71	als < indien     M-D^3
71	ondoorgesneden waren omgegaan, < waren òmgegaan zonder die doortesnijden,     M waren omgegaan, zonder die doortesnijden,     D^1-D^3
73	zelf had < had zelf     M^a1 zelf had     M^a2
74	van die < dier     M-D^4
75	wat spoed < spoed     M-D^3
78	riep < zeide     M-D^4
81	bedoelde < meende     M-D^3
81	't < dit     M-D^3
82	zoo dikwyls < dikwijls     M-D^3
83	over < op     M-D^3
86	sidderde, rilde... < sidderde,     M-D^3
88	riepen op-eenmaal < riepen     M-D^3
93	binnenrenden < binnenreden     M^a1 binnenrenden     M^a2
96-97	sprong van het dier < sprong     M-D^3
97	en < en          M^a1 en hem     M^a2-D^3
103	van de < der     M-D^4
104	zette < en zette     M^a1 zette     M^a2

[p. 404]

104	zyn lomp lyf op zyn lompe pooten < op zijne lompe pooten zijn lomp lijf     M, D^2-D^3 op zijn lompe pooten zijn lomp lijf     D^1, D^4
105	en keerde < en keerde     M^a1 keerde     M^a2 en keerde     M^a3
108	aanvaller < tijger     M-D^3
109-110	buffel!^143 < buffel!     M-D^4 buffel!^143     D^4a
113	twaalf < reeds twaalf     M-D^4
114	weefde < weefde reeds     M-D^4
119	haar kind ongedeerd < haar ongedeerd kind     M-D^4
134	van zyn < zijner     M-D^4
134	hetzelfde < datzelfde     M-D^4
135	Na 't verlies van den laatsten buffel hield hy zich < Hij hield zich evenwel na het verlies van den laatsten buffel     M Hij hield zich evenwel, na het verlies van den laatsten buffel,     D^1-D^3 Hy hield zich evenwel, na 't verlies van den laatsten buffel,     D^4
136	dit < dat     M-D^3
139	maakte zyn vader in een moedeloos oogenblik zich weg < was het dat zijn vader in een moedeloos oogenblik zich wegmaakte     M, D^4 was het, dat zijn vader in een moedeloos oogenblik zich wegmaakte     D^1-D^3
139-140	Lebak en uit Bantam, < Bantam     M B...,     D^1-D^3
140	Hy < Maar hij     M-D^3
140-141	met rottingslagen gestraft < gestraft met rottingslagen     M-D^3
142-143	geworpen < gezet     M-D^3
143-144	zoo onverklaarbaar niet zou geweest zyn < ik wel gelooven wil          M-D^3 zoo vreemd niet zou geweest zyn     D^4

[p. 405]

145	misschien amokh < amok     M amok     D^1-D^3 amokh     D^4
145-146	andere verkeerdheden < eene andere verkeerdheid     M-D^3
149	eenigen tyd ledig < ledig eenigen tijd     M-D^3
150	spoedig viel het in < viel spoedig in     M-D^3 't viel spoedig in     D^4
152	werd < was     M-D^4
153	naar Buitenzorg vertrok < vertrok naar Buitenzorg     M-D^3
154	daarheen vergezeld < vergezeld daarheen     M-D^3
154	omdat < wijl     M-D^3
154-155	in zyn gemoed omdroeg < had     M-D^3
155	te < op     M-D^3
155	zooveel < vele     M-D^3
156	in bendies reden < reden in bendie's     M-D^3
156	misschien voor hem < voor hem ligt     M-D^3 voor hem licht     D^4
158	iemand kiest < kiest iemand     M
159-160	Er was, had men hem verzekerd, by goed gedrag veel te winnen < Er zoude, had men hem verzekerd, veel te winnen zijn bij goed gedrag     M-D^3
161	zelfs zou < zou     M-D^3
161	deze < die     M-D^3
163-164	groote zaken < iets grootsch     M^a1 iets groots     M^a2-D^3
164	by Adinda binnen < binnen bij Adinda     M-D^3
167	trouwen < huwen     M-D^3
167	hebben < bezitten     M-D^3
168	Heel < Zeer     M-D^3

[p. 406]

168	met je < met u     M-D^3
168	als je < als gij     M-D^3
168	terugkomt < wederkomt     M-D^3
169	heel < zeer     M-D^3
171	geloof je < geloof u     M-D^3
171	ik je < ik u     M-D^3
172	je < gij     M-D^3
172	weet immers < weet     M-D^3
174	jyzelf < gij zelve     M-D^3
177	dat < het     M-D^3
179	je < ge     M-D^3
180	je < u     M-D^3
182	zich een oogenblik, < zich,     M-D^3
184	je < uw     M-D^3
185	je < gij     M-D^3
186	ketapan. Beloof je < ketapan;...belooft gij     M-D^3
187	onder den ketapan by het djatibosch wezen < wezen onder den ketapan bij het djatibosch     M wezen onder den ketapan bij het djatibosch     D^1-D^3
187	je < gij     M-D^3
195	daar ligt < ligt     M-D^3
195	te Serang aan < aan te Serang     M^a aan te S(...)     M^b aan te S...     D^1-D^3
205	dit < dat     M-D^3
205	omdat < wijl     M-D^3
205	hiermee < daarmede     M-D^3

[p. 407]

206	in-geval hy < als hij misschien     M-D^3
206	mocht < zoude     M-D^3
214	daar < daar toch     M
222-223	dat hy slechts omtekeeren had < als hadde hij slechts omtekeeren     M-D^3
225	en hoe < hoe     M-D^3
226	vreeselyken duur < duur     M-D^3
227	voor < er voor     M-D^4
230	aan, < aan om     M-D^4
233	drukte < hij drukte     M-D^3
234	begreep < hij begreep     M-D^3
236	telkens en zoo lang < telkens als          M-D^3 telkens en zoo lang als     D^4
239	Ook < En zelfs     M-D^3
241	van haar < harer     M-D^4
242	er, naar hy meende, < er     M-D^3
247	glasscherf - zoo ondeugend en handig dan geworpen < glasscherf die er geworpen was     M-D^3
259-260	Eerst was myn voornemen < Mijn voornemen was eerst     M-D^4
260	wat < ietwat     M-D^3
260-261	evenals Havelaar vind ik < ik vond, evenals Havelaar,     M-D^3 even als Havelaar vind ik     D^4
302	Saïdjah < Hij     M^a1 Saïdjah     M^a2-D^3
303	terstond < dadelijk     M-D^3
303-304	verstond. Want te Batavia heeft men gaarne bedienden < verstond, wijl men op Batavia gaarne bedienden heeft     M verstond; wijl men op Batavia gaarne bedienden heeft     D^1-D^3
306	europesche beschaving < Europeanen     M-D^3

[p. 408]

308	wilde < zou     M-D^3
313-314	byzonder tevreden < tevreden     M-D^3
315	en < zij     M-D^3
316	wanneer < als     M-D^3
316	zag. Ook < zag, en ook     M-D^3
317	zoo grooten < zooveel     M^a1 zoo grooten     M^a2
320	zyn ontslag vroeg en om een bewys verzocht < vraagde om zijn ontslag en een bewijs     M vraagde om zijn ontslag en een bewijs,     D^1-D^3 zyn ontslag vroeg, en om een bewys verzocht     D^4
320	goed < altijd goed     M-D^3
324	't < dit     M-D^3
324	droeg < had     M-D^3
324	heel < wel     M-D^3
326	't getuigschrift < een bewijs     M-D^3
327	aan een lederen riem bevestigd was < bevestigd was aan een’ lederen riem     M, D^2-D^3 bevestigd was aan een lederen riem     D^1
329	dit < dat     M-D^3
332	een < den     M den     D^1-D^3
334	bezat < had     M-D^3
335	breede zilveren < zilveren     M-D^4
338	koordjen < koord     M-D^3
343	vroegen < zeiden     M^a1 vraagden     M^a2-D^3
344	voornaam < schoon     M-D^4

[p. 409]

346-347	de resident kwam voorbyryden < hij den resident zag rijden     M hij den Resident zag rijden     D^1-D^3
348	van den Soesoehoenan < des Soesoehoenan's     M^a des Soesoehoenan's     M^b-D^3 des Soesoehoenans     D^4
350	al 't < het     M-D^3
350-351	Bantan-Kidoel? Dat hy nauwelyks luisterde toen men hem verhaalde dat < Bantam-Kidoel; - hoe          M^a B(...)-K(...)l; - hoe          M^b B... K...el; - hoe          D^1-D^3 Bantan-Kidoel? Dat hy nauwelyks luisterde, toen men hem verhaalde dat     D^4
351-352	na veel onbeloonde moeite geheel was ingetrokken? Dat < geheel was ingetrokken na vele onbeloonde moeite; - hoe     M geheel was ingetrokken, na vele onbeloonde moeite; - hoe     D^1-D^3
354	schoonvader? Dat < schoonvader; - hoe     M schoonvader: hoe     D^1-D^3
355	Rangkas-Betoeng? Dat < Rangkas Betoeng; - hoe     M^a R(...)-B(...)ng; - hoe     M^b R... B...ng: hoe          D^1-D^3
355-356	adsistent-resident* < adsistent-resident daar     M Adsistent-resident daar     D^1-D^3
356	gekomen was < was     M-D^3
359	klachte, en hoe < klagte; hoe     M-D^3
359	onder de bevolking hoopte < hoopte onder het volk     M-D^3 onder het volk hoopte     D^4
361	schooner beelden vertoonden zich < hij had schoonere beelden     M-D^3 hy had schooner beelden     D^4
369	van haar < harer     M-D^2d haren     D^3*
371	geweven had < weefde     M-D^3 geweefd had     D^4
377	van de < der     M-D^3
380	die < die zoo heerlyk     D^4

[p. 410]

380	in zyn ooren weerklonk < weêrklonk in zijne ooren     M-D^3
380	en < en die     D^4
382	donkere < groote donkere     M, D^2-D^4 grootere donkere     D^1*
385	van de < der     M-D^4
389	Panteh's < diens     M-D^3
389	zyn < Panteh's     M-D^3
391-392	anders had aangezien dan < had aangezien, anders dan     M-D^3
397	dit < dat     M-D^3
400	wanneer < als     M-D^3
402	toch < nu toch     M, D^2, D^2d
404-405	bepeinsde < bedacht     M-D^3
407	van de < der     M-D^4
408	aan de kim verdween < verdween aan de kim M-D^3
414	't niet < niet     M het niet     D^1-D^3
415	jaren lang < jaren     M-D^3
418	vóór < en vóór     D^4
420	Maar < En     M-D^3
423	komen zou < zou komen     M-D^3
423	haar < hunne     M-D^3 hun     D^4
427	heen-en-weer werden < werden heen en weder     M heen en weder werden     D^1-D^3
428	ondoordringbare < onbegrijpelijke     M-D^4
429	die nog altyd < die     M-D^3

[p. 411]

429	bleef verbergen < weg hield     M weghield     D^1-D^3
431	het allengs < het     M-D^3
432	de kuif onderscheiden < onderscheiden de kuif     M
432-433	klappa-boschje < klappabosch     M-D^3
435	Gewis, ze < Ze     M-D^3
436	nacht! Zeker < nacht; gewis     M-D^3
441	haar < het     M-D^3
450	de blikken < den blik     M^a1 de blikken     M^a2
457	en ze < en     M-D^4
458	een < den     M-D^4
459	grond van paarlemoer < azuren grond     M-D^3
459	en er < er     M-D^3
459-460	en geel, en zilver, en purper, en azuur < en zilver, en purper, en geel, en goud     M-D^3
463	dat < dit     D^4
464	sprakelooze < stomme     M-D^3
468	oogen < oog     M-D^4
476	ketapan < ketapanboom          M-D^3 ketapan-boom [einde regel]     D^4
478	eens < eenmaal     M-D^4
480-481	en ze < zij     M-D^3
481	rottan-koorden. Adinda's < rottan-koorden, en Adinda's [einde regel]     M, D^3 rottan-koorden, en Adinda's          D^1-D^2d
485	zyn < diens     M-D^3
490	o, zeker...'t < ...het     M-D^3 het     D^4

[p. 412]

490	zoo < zeer     M-D^4
492	diertje < lieve diertje     M-D^3
492	ergernis < schrik     M-D^3
495	dit < dat     M-D^3
496	na < van     M-D^3
499	Oosten,^145 doch ziehier de vertaling:* < oosten.          M-D^3 Oosten^130 doch ziehier de vertaling:     D^4* Oosten^145 doch ziehier de vertaling:     D^4a*
528	er was < nog was er     M-D^3
528	boom < ketapan     M-D^3 ketapan     D^4
542	Nog was er < En er was     M-D^3
553	op < op de     M-D^3
556	Nog was er < Er was          M-D^3 En nog altyd was er     D^4
560	Ziet < Zie     M-D^3
564	daar < daar alleen     M-D^4
570	En nog altyd was er < En nog was er     M-D^3 Er was     D^4
571	boom < ketapan     M-D^3 ketapan     D^4
572	tegen den morgenstond in slaap gevallen < in slaap gevallen tegen den morgenstond     M-D^3
573	lange nachten < nachten     M-D^3
574	door! Zeker had ze < door,... ze had     M door: ze had     D^1-D^3
575	Neen! Mocht het schynen alsof < Neen, dat zou wezen of     M-D^3
577	den < dien     M-D^3

[p. 413]

577	daarginds < daar     M-D^4
577	naar 't veld dreef < dreef naar het veld     M-D^3
580	nu spoedig < spoedig     M-D^3
593-594	als om < om     M-D^3
594	den waanzin wegtepersen < weg te persen den waanzin     M-D^3
596	hare < hunne     M-D^3
600	den buffel < de buffels     M-D^3
608	... Adinda's vader was <... was     M-D^3
609	vernomen < gehoord     M-D^3
612-613	de Bataviasche Ommelanden... hy < Batavia,.... Hij     M B.... Hij     D^1-D^3
616	eenige anderen < eenigen     M-D^3
616-617	door het distriktshoofd van Parang-Koedjang beroofd waren van hun buffels < beroofd waren van hunne buffels door het distriktshoofd van Parang-Koedjang          M^a beroofd waren van hunne buffels door het distriktshoofd van P()ng-K()ng          M^b beroofd waren van hunne buffels, door het Distriktshoofd van P... K... ng          D^1-D^2d beroofd waren van hunne buffels, door het Distrikshoofd van P... K... ng          D^3* door het distrikshoofd van Parang-Koedjang beroofd waren van hun buffels          D^4*
620	westelyk < noordwestelijk     M ... lijk          D^1-D^3
621	Javapunt. Vanhier < Javapunt; van daar          M^a Javapunt; van daar          M^b J... t; van daar          D^1-D^4 Javapunt. Van-hier [einde regel]     D^4
621	noordwaarts < noordöp     M-D^3
622	Panah-itam voor zich zagen,* < voor zich zagen Pana-itam     M^a voor zich zagen Pana-itam     M^b-D^3 Tanah-itam voor zich zagen, D^4*

[p. 414]

626	't Lebaksche < Lebak     M Leb...     D^1-D^3
626	over officieelen < over     M-D^3
628	Maar de verbysterde < Maar     M-D^3
628	duidelyk < goed     M-D^3
633-634	met verdoofden blik rond < rond met verdoofden blik     M-D^3
641-642	voor zinneloos hield < hield voor zinneloos     M-D^3
644	by nacht < 's nachts     M, D^2-D^4 s' nachts D^1*
646	Het < Dit     M-D^3
646	gemakkelyk die te vinden, < gemakkelijk     M gemakkelijk,     D^1-D^3
652	en over < en     M-D^3
659	drukte < en drukte     M-D^4
659	het < dat     M-D^4
662	gestaan had < stond     M-D^3
664-665	aan Saïdjah kon aanwyzen < kon aanwijzen aan Saïdjah     M-D^3
667	die < der     M-D^3
667	was < waren     M-D^3
669-670	in de Lampongs aan < aan in de Lampongs     M aan in de L... ngs     D^1-D^2d aan de L... ngs     D^3* aan de Lampongs     D^4*
674	zekeren < eenen     M-D^3
677-678	bestaan. Als een spook waarde hy rond < bestaan; hij waarde rond als een spook     M, D^3 bestaan: hij waarde rond als een spook     D^1-D^2d
681	byna kinderen < kinderen     M-D^3
683	gedrongen < ingedrongen     M-D^4

[p. 415]

687	in 't vuur dreven < dreven in het vuur     M-D^3 in het vuur dreven     D^4
687	van de < der     M-D^4
691	te Batavia groot gejubel < groot gejubel op Batavia     M-D^3
691	over < om     M-D^3
693-694	schreef naar 't Moederland < schreef     M-D^3
697-698	in zondagskerk of bidstond uit de harten der vromen dankgebeden ten-hemel, < dankgebeden ten hemel uit de harten der vromen in zondagskerk of bidston,          M dankgebeden ten hemel, uit de harten der vromen, in zondagskerk of bidstond,          D^1-D^3 uit de harten der vromen, in zondagskerk of bidstond, dankgebeden ten-hemel,           D^4
706-707	terug voor de treurige ontknooping < voor de treurige ontknooping terug     D^4
708	dit < dat     M-D^3
708-709	over Saïdjah te spreken. Want < te spreken over Saïdjah, want     M te spreken over Saïdjah. Want     D^1-D^3
709	aanvankelyk vreesde ik, < ik vreesde     M ik vreesde,     D^1-D^3
710	om den lezer te treffen by 't beschryven van zoo vreemde toestanden < om te treffen bij het beschrijven van zoo vreemde toestanden     M-D^3 om, by 't beschryven van zoo vreemde toestanden, den lezer te treffen     D^4
711-712	myn publiek < den lezer     M-D^3
714	Toch had ik dit kùnnen < Ik had het kunnen     M-D^3
716	bekentenis, lezer! Ik < bekentenis! Ik          M bekentenis: Ik          D^1-D^3 bekentenis! Lezer, ik     D^4
717	werd vermoord < is gestorven     M-D^4
717	met < onder     M-D^3
725	dat alles < dit alles     M-D^4

[p. 416]

723	kan < ik kan het     M-D^4
727	werden < zijn     M-D^4
730	in Indie wordt uitgeoefend < wordt uitgeoefend in Indië     M-D^3
731-732	die met aandacht en belangstelling < die     M-D^3
735	der lyst van < van de lijst der     M^a1 der lijst van     M^a2
735	afpersingen < afpersing     D^4
736	ligt,^149* < ligt,     M-D^4 ligt,^149     D^4a
737	onderhoud < het onderhoud     M-D^4
741	aangaat? O, < aangaat,... O, dat men mij beschuldigde van laster! O,     M^a aangaat,... O,          M^b aangaat,... O!          D^1-D^2d aangaat, O!          D^3
743	nooit < niet     M
743	te < in     M-D^3
744	werd < werde     M-D^3
745	zou < zal     M-D^3
745	geen lasteraar te zyn < niet te lasteren          M geen lasteraar te zijn geweest     D^1-D^4
748	omdat geen < omdat men begrijpt dat geen     M omdat men begrijpt, dat geen     D^1-D^3 omdat - gelyk ieder begrypt - geen     D^4
751	misschien nooit < nooit     M-D^4
756	niet ook zy < zij niet     M-D^3 ook zy niet     D^4
756	in-plaats eener < voor eene     M-D^3
757	inkleedde < omgaf     M-D^3
757-758	't besef der behoefte aan verbetering < die     M-D^3

[p. 417]

758	te doen doordringen < inteleiden     M-D^3
759	den vorm had gegeven < had gegeven de vorm     M^a den vorm had gegeven     M^b
760	haar schuld - of de myne - < hare, of mijne, schuld     M hare, of mijne schuld,     D^1-D^3
762	misschien beweren < beweren zullen     M-D^3
765	heb < te veel heb     M-D^3
763-765	kunnen? Slechts zeer weinig Europeanen immers achten het de moeite waard zich neertebuigen < kunnen, daar slechts zeer weinige Europeanen zich de moeite gaven neêrtebuigen          M kunnen; daar slechts zeer weinige Europeanen zich de moeite gaven, neêrtebuigen          D^1-D^3
766	hun < die     M-D^4
767	zùlke bedenkingen < dit     M-D^3
768	ze < die aanmerking     M-D^3
768	luiden < luidt     M-D^3
770	ligt < is     M-D^3
771	als daarin < als     M als er in     D^1-D^3
771	liggen zou < wezen zoude     M-D^3
772	juister < juist     M-D^3
773	en dus < dus     M-D^3
785	my toegeve < toegeve     M-D^4
787	door dezen getoond werd < deze toonde     M-D^3
788	ligt.^149 < ligt.     M-D^3 ligt. D^4
789	dit < dat     M-D^3
789-790	Havelaar's voorganger < die voorganger van Havelaar     M-D^4

[p. 418]

791	werd < is     M-D^4
791-792	gestraft. Hy is vermoord. < gestraft.     M-D^3 gestraft!     D^4