Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

XIII

Doe waren in der kerken die tot Anthiochien was, propheten ende leraers, onder welke dat waren Barnabas ende Simeon, die de swarte gheheten is, ende Lucius van Cyrenen ende Manaen, die mit Herodes Tetrarcha ghesoghet was, ende Saulus.

Doe dese waren den Here dienende ende vastende, sprac die Gheest Gods tot hem: Scheydet my Barnabam ende Saulum vytten hope tot enen werke, daer ic se toe ghenomen hebbe. Doe vasten si ende bededen ende leyden hem die hande op thoeft ende lietense gaen.

Ende si waren ghesendet van den Hilghen Gheest ende ghinghen wech tot Seleuciam, ende van daer voren si mit scepen in Cypres. Ende doe si quamen tot Salaminam, predikeden si dat woert Gods inder Joden synagogen, ende si hadden Johannem Marcum mede in den dienst.

Ende doe si al dat eylant doer ghewandert hadden tot Paphum, doe vonden si enen man, enen toveraer, enen valschen propheet, ende het was een Joede, wies name was Barien, ende dese was bi den here vanden lande, Sergio Paulo, enen wisen man. Dese Sergius Paulus dede tot hem ropen Barnabam ende Paulum ende begeerde te horen dat woert Gods. Ende die voerscreven toveraer, die na Griexer talen Elimas hiet, pijnde, hoe dat hi den here of trecken mochte vanden ghelove. Ende Saulus, die oec Paulus hiete, waert vervullet van den Hilghen Gheest ende sach den toveraer aen ende seyde: O du, duvels kint, vol alre boesheyt ende alre bedrieghenlicheyden, alre gherechticheyden viant, du en laetste niet of die rechte weghe des Heren te verkeren? Ende sich, nu is die wrake des Heren op dy ende du salste blint wesen ende die sonne niet sien totter tijt. Ende rechtevoert viel op hem deemsterheyt ende duysternissen ende hy ghinch al omme soekende yemande, die hem die hant gave. Doe Sergius, die here, dit werc ghesien hadde, ghelovede hy ende verwonderde van der leringhe des Heren.

Ende doe Paulus ende die mit hem waren, van Papho voeren, quamen si tot Perghen in Pamphilien, mer Johannes scheyde van hem ende keerde weder tot Iherusalem.

Ende si ghinghen Perghen dore ende quamen tot Anthiochien in Cirien ende si ghinghen in der sinagoghen ende saten op enen dach der sabbaten. Ende na die lesse der ee ende der propheten senden die princen der sinagoghen tot hem ende seyden: Ghy brueders, ghy manne, isser in ju enich woert

[fol. 147v]

der vermaninghe totten volke, dat segghet. Doe stont Paulus op ende maecte een ghestille mitter hant ende seyde: Hoert ghy I[s]rahelsche manne ende die Goede ontsiet. God des volcs van Israel hevet onse vaders vercoren ende dat volc verheven, doe si vreemde incomelinghe waren in den lande van Egipten ende leydse daer vyt mit enen hoghen arme, ende leet haer seden in der woestinen een tijt van viertich jaren, ende destruierde sevender hande lude inden lande van Chanaan ende deelde hem haer lant mitten lote als na vyr hondert ende vijftich jaren, ende daer na gaf hy hem rechters tot Samuel den prophete toe. Ende daer na eyscheden si enen coninch ende hy gaf hem Saul Cis soene, enen man van den gheslachte van Benjamin viertich jaer lanc, ende doe die of ghedaen was, verweckede hi hem David den coninch, dien hy oec ghetughe ghaf ende seyde: Ic hebbe ghevonden David, Yessen zone, enen man na mijnre herten, die minen wille doen sal. God hevet na der beloeften van deses mans zade vyt ghebrocht Ihesum, den behouder van Israel, ende Johannes predikede voer den aensichte sijns toecomstes dat doepsel der penitencien alden volke van Israel. Ende doe Johannes sinen loep vervollede, seyde hy: Ic en bin niet, die ghy waent, dat ic bin, mer siet, hy coemt na my, wies ic niet werdich en bin tghescoete sijnre voete te ontbinden.

Manne brueders, kindere des gheslachtes van Abraham, ende die Gode onder ju ontsien, twoert deser salicheyt is ju ghesent. Want die te Iherusalem wonen ende sine princen en kenneden desen niet; der propheten woerde, die op alle sabbaten ghelesen waerden, hebben si ordelende vervollet, ende al wast dat si gheen zake der doet in hem en vonden, nochtan begeerden si van Pylato, dat sine mochten verslaen, ende doe si alle dinghe volbrocht hadden, die van hem ghescreven waren, deden sine vanden houte en[de] leyden in den grave. Mer God verwecten vytten doden des derden daghes; veel daghe was hy ghesien van den ghenen die mit hem op clommen van Galileen te Iherusalem, die thent nu sijn ghetughe [sijn] totten volke. Ende wy kundighen ju die gheloefte, die tot onsen vaderen ghesciet is, dat God die vervollet heeft onsen kinderen, Ihesum verweckende, als ghescreven is in den anderen Psalme: Du biste mijn kint, ic heb dy huden ghewonnen. Ende dat hine vytten doden verwecket heeft, voertmeer die vervulinghe niet te sien, so seyde hy aldus: Ic sal ju Davids ghetrouwe hilghe beloeften doen. Ende daer om seyt hi oec anders waer: Du en salste dinen ghehillichden die vervulinghe niet gheven te sien. Want David, doe hy in sijnre ghebuerte den wille Gods aen ghedient hadde, starf hy ende is gheleyd by sinen vaders, ende hy sach die vervulinghe, mer dien God verweckede en sach die verrottinghe niet. Daer om sijt ju kundich, ghy brueders ende ghy manne, dat ju overmids desen verlatenisse der sonden van allen gheboetscapt wert, daer ghy in Moyses ee niet of gherechtvardicht

[fol. 148r]

en mocht werden. In desen wert gherechtvaerdicht elkermalc, die ghelovet. Daer omme siet, dattet over ju niet en come, dat in den propheten ghesproken is: Siet die versmaders, ende verwondert ju ende werdet ghesceyfelt, want ic werke in juwen daghen een werc, welc werc ghy niet en suelt gheloven, al ist dattet ju iement vertellen sal. Doe si vyt ghinghen, baden si die apostelen, dat si hem dese woerde segheden ten naesten sabaoth. Ende doe die Joden en wech waren vytter sinagogen, volgheden veel Joden ende ander incomende lude Paulum ende Barnabam na. Si seyden ende rieden hem, dat si volbleven in die ghenade Gods.

Ende des naesten sabaots quam te gader bina al die stat om dat woert Gods te horen. Doe die Joden die schare saghen, sijn si mit nydichede vervullet ende weder spraken ende blasphemierden die woerde die van Paulo ghesproken waren. Doe bleven Paulus ende Barnabas volstandelic in den woerden ende seyden: Dat woert Gods moest ju ierst ghesproken wesen, mer want ghy dat verwerpet ende ju des ewichs levens onwerdich maect, ziet, soe kier wi totten heydenen. Want die Here hevet ons alsoe gheboden: Ic heb dy ghesettet den heydenen tot enen lichte, op dattu in salicheden sijste al totten eynde der eerden. Doe dat die heydene hoerden, worden si verblijt ende loveden twoert Gods mit glorien, ende alle gheloveden si, die te voren gheordinijrt waren totten ewighen leven, ende des Heren woert wert wyde ghezayet doer al dat lant.

Doe verweckeden die Joden tot toerne gheestelike ende eersame wive ende die vorbarste vander stat, ende maecten een persecucie jeghen Paulum ende Barrabam ende verdrevense vyt haerre ghebuerte. Ende si scudden dat pulver der voeten vyt tenen ghetughe jeghens hem ende quamen tot Yconium, ende die jongheren worden vervullet mit vrogheden ende mit den Hilghen Gheest.