Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

Vander stat regement en̄ van ghemeynen goede. C. XII.

DIe een stat sal regeren wel /
En selen ghierech wesen no fel;
Want die ghiereghe en̄ die felle mede
En berechten noyt wel stede;
Maer / als ons een wijs man leert /
Hebben si meneghe stat onteert;
Want die ghiereghe / wats ghesciet /
Es altoes wt om sijn gheniet.
Daer die rechtere van ere stede
Onwettich es en̄ die scepene mede /
Dats alse een wout / des gheloeft /

[p. 319]

 

Daer men die liede in beroeft;

 

En̄ sulke stede so sal

925

Elc goet mensche scuwen over al.

 

Nu seghet ons en̄ maect ons vroet /

 

Ghemeyn goet es godlijc en̄ goet.

 

Alse kerkelijc goet / sijt gewes /

 

Vrijer dan werlijc goet es /

930

Also es ghemeyn goet vrijer dan

 

Tgoet dat toehoert enen man;

 

Ende wiet anders keert en̄ leyt

 

Dan in ghemeyn orberlijcheyt /

 

Doet also quaet / des sijt vroet /

935

Alse ofte hi stale der kerken goet.

 

En̄ des goets aldermeest es

 

In kerkeliken steden / des sijt gewes;

 

Want daer es die ghemeente groet

 

Die dicke heeft hulpen noet

940

Van vele dinghen / wet wel dat /

 

Die toe behoren eenre goeder stat.

 

Daer om setmer toe / te waren /

 

Rike liede diese bewaren /

 

Ende van breken niet en selen

945

Tghemeyn goet gripen of stelen /

 

En̄ die dat qualike bekeren

 

Sijn wel weert groter onneren /

 

En̄ dicke hebben si oec scande groet /

 

Of hare kindre selen bidden broet.

950

Die Romeyne / wilen ere /

 

Pogheden daer na harde zere /

 

Dat si ghemeyn orber souden

 

Sterken en̄ menechfouden /

[p. 320]

 

En̄ daer vore setten si haer lijf /

955

Kindre / maghe / man en̄ wijf /

 

En̄ daer met waerlike

 

So wonnen si al ertrike.

 

Wie dat om sijns selfs gheniet

 

Tghemeyn orber achterliet/

960

Daer men ter waerheyt ondervant /

 

Si bleven ewelijc ghescant.

 

Sypio¹ die Affrikaen /

 

Die den Romeynen onderdaen

 

Dlant van Affrike hadde ghemaect /

965

Daer hi dicke om hadde ghewaect

 

Meneghe pine / meneghen strijt /

 

Om dat hi wert ghewroeght tere tijt

 

Dat hi van selver hadde juwele

 

Van .x. marken (dan was niet vele)/

970

So woudemen henen senden

 

Verre lants in ellenden /

 

Tote dat hi sijn onscout dede

 

Dat hi bleve in die stede.

 

Die goede poëte Valerius

975

Scrijft in sinen boeken aldus:

 

‘Alse een maet man / wildijt weten /

 

In groten dienste es gheseten /

 

En̄ dan cortelijc wort rike /

 

Dat es seker des ghelike

980

Dat hi sine rijcheyt dan

 

Met redenen niet allene en wan.’

 

Scepenen in gheender wisen

1 Scipio.

[p. 321]

 

En selen copen gheen assijsen /

 

En̄ die setten ende bestaden voert;

985

Want hem dat niet toe en hoert:

 

Men mochter arch in vermoeden.

 

Scepenen selen hen altoes hoeden

 

Ieghen die ghemeente zere /

 

Alse die knape doet vore den here;

990

Want ghemeyn goet / verstaet also /

 

Dat hoert der ghemeynten toe /

 

En̄ die ghemeynte sekerlike

 

Dat sijn beyde arme en̄ rike.

 

Daer en heeft nieman voerdeel an /

995

Here no knape / wijf no man;

 

En̄ so wie vanden heren

 

Die dat goet anders keren

 

Dan in ghemeynen profite /

 

Sijn dogheden ende eren quite.