Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a. (1869)

Informatie terzijde

Titelpagina van Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.
Afbeelding van Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.Toon afbeelding van titelpagina van Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.47 MB)

Scans (18.14 MB)

XML (1.76 MB)

tekstbestand






Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

(1869)–F.A. Snellaert–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 609]
[p. 609]

Die achtenste plaghe en̄ dat achtenste ghebot.

 
DIe achtenste plaghe hoor een yghelike:
 
Dat lant wert vol ghemeenlike
1700[regelnummer]
Keeveren en̄ spelthanen mede /
 
Soe datment lant telker stede
 
Vol van dien ghewormten sach;
 
Ia / si bedecten den dach /
 
En̄ wat den onghewederte over was
1705[regelnummer]
Bleven / waest vruchte ofte gras /
 
Dat verteerden si al vorwaer:
 
Die bome worden loves baer /
 
Si maecten een jammerlike jaer.
 
Die keeveren die der bomen ghewaet
1710[regelnummer]
Verteerden en̄ dat saet /
 
Beyde gherrude en̄ gras /
 
Dat den onghewederte was
 
Overbleven tselker banen /
 
Dat aten op die spelthanen /
1715[regelnummer]
Die ghelike ic meneghen man /
 
Die valschelike fiet enen anderen an
 
Met hulpen der quader rechteren /
 
Die te rechte souden slechteren
 
Sijn jeghen ongherechticheit.
1720[regelnummer]
Nu es dat recht hem / leyder! leyt
 
Om haer snode ghewen!
 
Dus helpen die vorspraken hen /
 
Die valfcher ordelen nemen waer /
 
En̄ overtughen den gherechte daer
1725[regelnummer]
Met haren valschen droghenen /
[pagina 610]
[p. 610]
 
En̄ met gheviscerden loghenen.
 
Daer omme ons die wel suete God
 
Gaf dit achtenste ghebot.
 
Hi sprac: ‘Mensche / niet en liech /
1730[regelnummer]
Noch en gheeft gheen valsch ghetuuch /
 
Hout u aen die gherechticheit /
 
Onrecht laet u wesen leyt /
 
Soe wert u mijn rike bereyt.’
 
Nu hoort / mensche / dit ghebot /
1735[regelnummer]
Dat ons gaf die suete God /
 
Te houdene emmermere /
 
Dit was sine kere:
 
Mensche / wacht dattu niet en liech /
 
Noch valsch en tuucht no en bedriech /
1740[regelnummer]
Die suete God heeft ons hier bi
 
Ghegheven goeder leren dri.
 
Dat eerste / dat merct over al /
 
Niemen valschelike tughen en sal
 
Nemmermeer op nyemens leven.
1745[regelnummer]
Dit ghebot heefti ons ghegheven /
 
En̄ jeghen des ghebodes cracht
 
Es een quade meesterscacht /
 
Daer die voorsprake mede voert gaen /
 
En̄ niet den richte bi en staen.
1750[regelnummer]
Si spreken daer / si spreken heer /
 
Haer redene vlechten si int weer /
 
Tot dat si dat ordel venden /
 
Daer si mede verwenden
 
Een redene die gherecht was.
1755[regelnummer]
Hoor ordel overtughet das /
[pagina 611]
[p. 611]
 
Dat menech moet sijn lijf opgheven.
 
Dus gheneren si haer leven /
 
En̄ sincken haer ziele met hare cunst
 
In die ewelike brunst.
1760[regelnummer]
Daer omme haer valsche leven es
 
Ghelijc den spelthanen / des zijt gewes /
 
Alsoe Ysayas ons doet aenscijn.
 
Hi sprect: ‘Dese lands liede sijn
 
Gheworden alse sprinchanen /
1765[regelnummer]
Die al die werelt verteren wanen;
 
Haerre es soe veel overal /
 
Dat si sijn sonder ghetal.
 
Die goede God es hen oncont;
 
Soe wee hem / wie hem sinen mont
1770[regelnummer]
Laet van Gode wisen!
 
Die cunst en es niet te prisen /
 
Si werft siere zielen der hellen gloet /
 
Sijn valsche spreken dat hi doet
 
En̄ tuucht op enen gherechten man /
1775[regelnummer]
Dat hi wert Gods en̄ eren van /
 
Dat maect siere tonghen oert.
 
Die tonghe brengt toe menech moert;
 
Soe wee hem diense es ghehat!
 
Salomon die seghet dat:
1780[regelnummer]
‘Die macht es der tonghen ghegeven /
 
Dat si die doot heeft en̄ dat leven.’
 
Sus heeftsi totten beyden plecht.
 
Wie dat ganseliken sprecht
 
Dat hem wel vorwaer es cont /
1785[regelnummer]
Dats een recht rechtere / si u cont.
 
Wie oec valscheliken liecht /
[pagina 612]
[p. 612]
 
En̄ overtuucht en̄ bedriecht /
 
Dien doet dat Ysayas cont:
 
Die werden verdoemt inder hellen gront /
1790[regelnummer]
En̄ God keert van hen sijn aensichte.
 
Wie voor den gherichte
 
Den onsculdighen belieght /
 
En̄ valschelike op hem tuucht /
 
Weet dat seker en̄ vorwaer /
1795[regelnummer]
Dat hi hem selven verdoemt daer.
 
Daer om / mensche / raedic di /
 
Dat in dijn herte altoos si
 
Dat recht na dijnre macht /
 
En̄ keert onrecht na dijnre cracht /
1800[regelnummer]
Soe es u hemelrike gheacht.
 
Mensche / di si dat ander cont /
 
Daer met du inder hellen gront
 
Dijn arme ziele sinckes /
 
En̄ eweliken verdrinckes:
1805[regelnummer]
Dat es / als ghi te claghene gaet
 
En̄ voor den gherechte staet /
 
Op dien dat dan dijn claghe leyt
 
Draechdi soe grote nydicheit /
 
Dat ghi met alle der herten dijn
1810[regelnummer]
Wilt nemen der eren sijn /
 
En̄ pijnt daer nae sere
 
Hem te nemene goet en̄ ere /
 
En̄ bringht valsch ghetuuch op hen /
 
Die alle moeten metti hen
1815[regelnummer]
Toten ewighen viere /
 
Daer u ghenade es diere.
 
Het spreect Sinte Augustijn:
[pagina 613]
[p. 613]
 
‘Wie jeghen den evenkersten sijn
 
Een valsch ghetuuch vueret /
1820[regelnummer]
Veel grote sunde hi rueret /
 
Hi es die staf die daer verleyt
 
Sijn ziele in die ewighe bitterheyt;
 
Sijn tonghe ghelijctGa naar voetnoot1 den scarpen strale /
 
Dat den meneghen doet quale /
1825[regelnummer]
Si es als een gheslepen zweert.’
 
Wee hem die daer met voort vaert!
 
Dat hi eens ere versnidet
 
Door dat hine nidet /
 
En̄ trouwe aen hem brect!
1830[regelnummer]
Daer omme Sente Iacob sprect:
 
‘Eens menschenGa naar voetnoot2 tonghe / des sijt gewes /
 
Niet arghere op aertrike en es /
 
En̄ tsalichste dinc oec sekerlike
 
Datmen vindt op aertrike.’
1835[regelnummer]
Met haer loven wi alre meest
 
Den Vader / den Sone / den Heiligen Gheest /
 
En̄ metter tonghen verdoemen wi sere
 
Die liede die God / Onse Here /
 
Na sinen beelde heeft ghewracht /
1840[regelnummer]
Alsoet sijn godheit heeft verdacht;
 
Want wt den monde vlieten can
 
Die salicheyt en̄ die ewighe van.
 
Wie hem te loghene spannet /
 
Hem selven hi verbannet;
1845[regelnummer]
Want loghene es ene mesdaet
 
Die live en̄ ziele evel beraet;
[pagina 614]
[p. 614]
 
Want die loghene ere can saluwen /
 
En̄ des menschen ziel vervaluen.
 
Si velt oec enen reynen naem.
1850[regelnummer]
God entie liede sijn hem graem
 
En̄ haren valschen listen.
 
Yoden / Heydenen en̄ Cristen
 
Draghen alle logheneren hat.
 
Salomoen die sprect dat:
1855[regelnummer]
‘Wies mont der loghenen nemt ware /
 
Hi doot sijn ziele openbaer.’
 
Sente Pauwels heet ons mede
 
Voortgaen met gherechtichede /
 
En̄ die loghenen van ons driven /
1860[regelnummer]
En̄ bider waerheit bliven.
 
Een yghelijc mensche die doet aenscijn
 
Waerheit den evenkersten sijn.
 
Die heilighe man Ysidorus /
 
In sijnre leren sprect hi sus:
1865[regelnummer]
‘Die logheneren maken dat /
 
Dat si verdienen Gods hat /
 
En̄ ongonst vander werelt openbaer;
 
En̄ op dat si yet segghen ware /
 
Datmen hen niet gheloven en wele.
1870[regelnummer]
Die ander wairheit wanet te vele /
 
Dats een grote mesdaet.’
 
Daer om David ghesproken haet:
 
‘God Here / Ghi wilt alle die
 
Verliesen die opter werelt hier
1875[regelnummer]
Lieghen ende drieghen.’
 
Ouwi! si moeten nyeghen
 
Voor des duvels gherechte.
[pagina 615]
[p. 615]
 
Wie metter waerheit plechte
 
En dorven niet vrdchten des duvels toren.
1880[regelnummer]
Wel hem die de werheit heeft vercoren /
 
Die es salichliken gheboren.
 
Dat derde es dat ghi inden moet
 
Niet en neemt der armer goet /
 
Noch hen en bedrieghet
1885[regelnummer]
Met valschen ghetughe / noch en belieghet /
 
Noch met lasterliken stucken
 
Dat hare en selt ontsucken.
 
Wie met liste den armen sijn goet afwint /
 
Seker dat es des duvels kint /
1890[regelnummer]
Omdat sijt ghewinnen
 
Met haren valschen sinnen /
 
En̄ tughen hen ave haer goet.
 
Wee den ghenen die dat doet!
 
Die niet des rechts en nemen waer /
1895[regelnummer]
Die rechtere es oec onrecht daer /
 
En̄ brect daer die gherechticheit.
 
Ysayas aldus seyt:
 
‘Wie na rechte rechtet /
 
Nae Gods loon hi vechtet /
1900[regelnummer]
En̄ Gods loon es hem ghereyt.’
 
Wie oec die gherechticheit
 
Vercoopt om enigherande goet /
 
Onrecht hi aen Gode doet /
 
En̄ Gode nemt hi sijn recht alsus.
1905[regelnummer]
Het sprect Sinte Ieronimus:
 
‘Het es een recht gherechte daer /
 
Daermen die waerheit wel nemt waer /
 
En̄ die persoene niet.’
[pagina 616]
[p. 616]
 
Daer om ons God selve bediet:
1910[regelnummer]
‘Ghi en sult niet rechten
 
Na den aenghesichten /
 
Ghi sult recht gherechte gheven /
 
En̄ aen den rechte niet sneven.’
 
Die prophete Ysayas seyt:
1915[regelnummer]
‘Siet aen die gherechticheit /
 
Besiet die sake en̄ niet den man.
 
Wee hem die wet houdenGa naar voetnoot1 can /
 
En̄ niet te rechte en rechtet /
 
En̄ den rechte veronrechtet /
1920[regelnummer]
En̄ dat recht hout voor nier.’
 
Seneca ons bediet:
 
‘Ghi selt in allen enden
 
Armen / crancken en̄ ellenden /
 
Weduwen en̄ wesen
1925[regelnummer]
Hulpen in haerre vresen;
 
En̄ een yghelijc mensche sal
 
Sinen brueder bistaen over al /
 
Dats sinen evencristen.
 
Hine sal met valschen listen
1930[regelnummer]
Niet arch op hem dincken.’
 
Mensche / du salt sinckenGa naar voetnoot2
 
Dit effene inder herten dijn /
 
En̄ salt altoes gherecht sijn /
 
Soe weet di des hemels scijn.
voetnoot1
Hs. ghelijc.
voetnoot2
Hs. Een valsche.
voetnoot1
Hs. ween houden.
voetnoot2
Hs. scincken.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken