Levende Talen. Jaargang 1935

Ingezonden stukken.

De examens voor Duitsch M.O.A.

Duitsche A-examens zijn reeds een en ander maal een onderwerp van bespreking in dit blad geweest. Naar aanleiding van het laatste examenverslag (October 1934) mag ik wellicht een enkele opmerking hierover in het midden brengen. We lezen daarin, dat van de 156 candidaten reeds aan 76 (dus de helft!) de mededeeling moest worden toegezonden, dat de kans van slagen vervallen was of gering was geworden. Dat van de 80 die overschoten, er 30 de akte hebben verworven, d.i. 19,2% van het totale aantal.

Nu is mijn vraag: hoe komt het toch, dat voor dit examen zooveel candidaten worden afgewezen?

In het bovengenoemde verslag zoek ik daarop vergeefsch een antwoord. Heeft de commissie zich de vraag wel eens voorgelegd, niet, of de gestelde eischen te hóog, maar of ze júist zijn? Houdt de leiding van die examens zich voor oogen, dat deze vnl. bestemd zijn voor leerkrachten bij het M.U.L.O., die een breedere basis voor hun onderwijs wenschen dan het beetje

[p. 61]

kennis dat voor de lagere akte gevraagd wordt, maar dat bij den overvloed van volledig bevoegden de middelbare school voor A-menschen gesloten is?

Houdt men bij de beoordeeling van het schriftelijk werk voldoende rekening met het bovenstaande? En met het feit, dat het soms lang niet onberispelijk Nederlandsch in goed Duitsch vertaald moet worden in (gezien de lengte van het stuk) soms krap toegemeten tijd?

Nog gezwegen van de groote bezwaren, die een z.g. vrij opstel op een examen àltijd met zich brengt, vooral in een vreemde taal.

Wat het mondeling onderzoek aangaat, moet me tot mijn spijt één opmerking van het hart. Ik woon nu bijna tien jaar de examens bij, heusch niet voor mijn genoegen, maar terwille van mijn candidaten, die niet alleen Duitsch willen leeren, maar óók willen slagen. Een redelijke en begrijpelijke wensch.

Maar al te dikwijls erger ik me over het gebrek aan tegemoetkoming van sommige leden der commissie, over de nauwlijks correcte, hautaine manier, kortom de niet-humane behandeling. Ik weet wel dat een examenlokaal geen filantropische inrichting is waar diploma's worden verstrekt - ik zou de eischen eer verzwáard dan verlicht willen zien - maar kan het niet ànders?

Het schijnt soms, alsof de examinatoren door hun werk ageeren tegen het A-examen. Als zij vinden, dat de opleiding daarvoor naast de academische geen bestaansrecht heeft, dan is het hun goed recht, deze - overigens zeer aanvechtbare - meening te bevoegder plaatse kenbaar te maken; het feit echter, dat ze zich beschikbaar stellen als lid der commissie, moet een waarborg zijn dat ze con amore werken aan deze vrijwillig op zich genomen taak. Sommigen van hen, die niet de dingen willen vragen die in de gewone leerboeken te vinden zijn, maar uitsluitend een onderzoek trachten in te stellen naar het begrip van den candidaat met voorbijgaan van de geleerde stof, overschatten bij deze tests dikwijls eigen psychologisch inzicht.

De examinatoren hebben, voor zoover ik weet, de oorzaak van de slechte resultaten steeds bij de candidaten gezocht. Kunnen ze, nu die pogingen niet geheel slaagden, niet eens zichzelf afvragen, of aan hun kant óok geen schuld ligt?

Ik weet wel, dat bovenstaande opmerkingen niet voor alle leden gelden, ook, dat 't hier meer een gevoelskwestie geldt dan iets bewijsbaars. Misschien zie ik 't verkeerd. Maar èrgens zit

[p. 62]

hier een fout. Het is m.i. van groot belang voor het onderwijs, dat de bevoegde instantie's die kwestie onder de oogen zien.

J.H. SCHOUTEN.

Ik dank de Redactie van ‘Levende Talen’ zeer voor de gelegenheid, mij gegeven om aan de beschouwingen van den Heer Schouten dadelijk een antwoord toe te voegen; zo kan ieder over de waarde der verschillende argumenten zijn oordeel vormen.

De heer Schouten dan verwijt aan de commissie voor het examen Hoogduits M.O. A in hoofdzaak twee dingen. In de eerste plaats zou het examen te moeilijk zijn voor de candidaten, die veelal bij het M.U.L.O.-onderwijs werkzaam zijn en ‘een bredere basis voor hun onderwijs wensen dan het beetje kennis, dat voor de lagere akte gevraagd wordt’. Ik zou een verlaging van de eisen van de A-examens van harte toejuichen, als het te verwerven diploma inderdaad bevoegdheid verleende voor het M.U.L.O.-onderwijs en niet meer. Maar men bedenke, dat de A-acte een officiële middelbare acte is, die wel degelijk onderwijsbevoegdheid geeft voor middelbare scholen, en al tracht de heer Schouten dit te ontzenuwen met de opmerking, dat de middelbare school voor A-bezitters gesloten is, het is een feit, dat er nu nog tal van leraren middelbaar onderwijs geven alleen op grond van hun A-acte. Bovendien geldt een acte niet alleen nu, maar voor een heel mensenleven en is een gebrek aan volledig bevoegden in de toekomst altijd toch nog mogelijk. Verder wordt het A-examen toch niet alleen ten dienste van het M.U.L.O.-onderwijs afgelegd, maar zijn er nog verscheiden candidaten, die het doen als voorbereiding voor het B-examen. Ook voor hen zou een principiële wijziging en vergemakkelijking van het examen niet bijzonder nuttig zijn.

Ten tweede verwijt hij aan sommige leden der commissie ‘niet-humane behandeling’, en wanneer buiten de boekjes om gevraagd wordt, overschatting van eigen psychologisch inzicht. Indien deze laatste fout inderdaad het noodzakelijk gevolg mocht zijn van het vragen buiten de boekjes om, dan zal men haar helaas bij de commissie moeten accepteren en vergeven, want juist het vragen naar inzicht en begrip, niet uitsluitend naar geleerde stof behoort volgens haar tot het essentiele van een ietwat hoger georiënteerd, in casu ook een middelbaar examen.

Het verwijt van gebrek aan humaniteit zou de Duitse com-

[p. 63]

missie, opgevoed in de sfeer der klassieken, wel bijzonder erg moeten treffen, als de heer Schouten zich hier niet vergiste. Wat hij onhumaan en hautain noemt, is, naar ik meen, niets anders dan een uitvloeisel van een poging om het examen zakelijk en straf te houden, iets, dat door de candidaten dient te worden op prijs gesteld, omdat het een zuiverder kijk op hun examen mogelijk maakt, en dat het tegendeel verdient van de benaming, die schr. er aan geeft.

J. VAN DAM.

Ondervoorzitter der examencommissie

Hoogduits M.O. A 1934.