Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

De Soudaen van Babylonien seynde sijn Dochter om die te houwelijcken aenden Coninck van Grave: de welcke by avontuer vier jaeren lanck

[p. E3r]

tot verscheyden plaetsen swervende, in handen quam van negen mannen: ende wert ten laetsten haeren Vader weder ghelevert, van daer sy doen noch voort maeght gheraeckte by den Coninck van Gerven, alsoo sy daer te vooren voor Wijf ginck.

De negenste Historie.

Om te onderwijsen dat der vrouwen schoonheydt haer selven dickmael schadelijck oock oorsake van veel quaden ende veel luyder doot is.

HEt is een goede wijle gheleden datter in Babylonien een Soudaen was ghenaemt Beminedab: den welcken veel saken in sijn leven na wensche gelucten. Dese hadde onder veel andere sonen ende dochteren een dochter genaemt Alathiel, de welcke na d'ordeel van alle diese oyt sagen de alderschoonste creatuere was diemen op die tijt mocht vinden inde gantsche werelt. Nu was dese Beminedab in een groote victorie teghen de Arabiers die hem quamen bespringhen, wonderlijcken seer byghestaen van een Coninc van Garbe: de welcke dese dochter te houwelijck van hem begeerde, daer de Soudaen hem gheerne in verwillichde, dies hy sijne dochter met eerlijck gheselschap van mannen ende vrouwen, ooc met veel costelijcke ende rijckelijcke cleederen gestelt heeft in een schip van oorlooghe dat van wapenen ende alle nootdruft wel voorsien was: ende sijn dochter Gode bevelende, sant hy die also naden Coninc van Garben. De schippers siende dat het goet weder ende wint was, zijn t'seyl ghegaen ende gevaren wt de haven van Alexandrien: een goet deel dagen geluckelijck seylende heuren cours. Maer als sy voorby t'landt van Sardinien waren ende hunlieden lieten duncken by na ten eynde heurs weechs te wesen, so zijn daer op eenen dach haestelijck veele verscheyden winden teenemael opgheresen: de welcke elck bysonder soo onmate vreeslijck stormden, ende het schip daer dese vrouwe met de schippers in waren met sulcker verwoetheyt overvielen, dat sy dicmael waenden verdroncken te zijn. Nochtans hebben zy, als versochte zeelieden heur uyterste best doende ende van onophoudelijcker stormen aenghevochten zijnde, die swaeren tempeest twee daghen lanck wederstaen. Maer als den derden nacht aenquam van dit begonnen onweder, het welck inde plaetse van minderen elcke ure vermeerde, en wiste zy niet te bemercken waer ontrendt dat zy waeren, ende dat noch door scheepse raminghe noch door eenich ander blijc: want den Hemel was gantsch verduystert door de wolcken ende door des nachts donckerheydt. Alsoo zijn zy vast voort ghedreven nae het Eylant van Majorke, daer zy vernamen dat hun Schip van een began te gapen: dies elck sorchvuldich werdt voor hem selven ende niet voor een ander, als die nu gheen hoope en saeghen om het lijf te berghen, ende hebben den boodt in Zee laten dalen, in meyninghe om hen liever daer inne dan int gescheurde schip te betrouwen. Daer zijn de Schippers alder eerst inne ghespronghen, ende nae henlieden oock (nu d'een dan d'ander) alle de mannen die in den scheepe waeren. T'is wel soo dat de gheene die daer eerst inne ghespronghen waren, sulcx te doen met blancken sweerden inder handt, beletten wilde den gheenen die daer nae inne quamen: maer meynende alsoo den doodt te ontgaen, zijn zy daer op verrascht gheweest: overmits het boot door des volcks veelheydt overladen zijnde in sulcken vervaerlijcken storme te gronde ghesoncken is: soo dat alle die daer inne waren daer mede verdroncken. Het

[p. E3v]

schip dat nu seer wijt gespleten ende by nae met water vervult was, sonder yemant meer in te hebben dan die vrouwe met haer jonckvrouwen, is nochtans snellijck als den wint voort gevlogen ende crachtelijc gedreven op een bancke oft sant ontrent eenen steen worp na aent eylant van Majorcke: ende dat met so geweldigen stoot, dat het gants diep bewelde int sant, sulcx dat het onbewegelijc vast bleef staen tegens de winden, maer alle dien gehelen nacht vanden aenslach des waters aengevochten wert: daer de vrouwe met haer joffrouwen niet anders binnen en lagen dan oft sy doot waren geweest, so door sieckte vander zee ende des storms ongemack als door die verschrickelijcke vreese daer sy in waren. Als nu den lichten dach gecomen ende het onweder een weynich over was so heeft de vrouwe half doodt zijnde haer hooft opghebeurt, ende (also zy swac was) nu den eenen, dan den anderen van hare dienaren begonnen te roepen. Maer zy riepse alle te vergeefs: want de gene die zy riep waren al te wijt van haer, dies zy uyter maten seer verwonderde als zy niemant en hoorde antwoorden noch geen van hen allen en sach: ende began met allen seere te vreesen. Sy stont oppe, also zy best mocht ende sach die joffrouwen van haren gesinne ende ooc de ander wijven al plat neder int schip liggen. Also heeft zy nu den eenen, dan een ander aengestoten, ende na lange geroepen te hebben, weynige onder haerluyden gevonden dien noch gevoelen inne hadden, als de gene die nu al by na doot waren, soo wel door hun hertsen weedomme, als door die vreese die sy luyden hadden geleden. Dit heeft der vrouwen ancxt noch vermeerdert: de welcke dies niet te min de noot raet volgende (als die haer selve alleene vandt sonder te weten waer zy was) zy lange gestoten heeft aen haer joncvrouwen, die noch levendich waren, dat zy die noch op dede rijsen. Maer als zy bevant dat zy niet en wisten waer de mannen vervaren mochten wesen, ende ooc sach dat het schip also vervult zijnde met water aen 't lant gestoten was, began zy deerlijc met henlieden te schreyen: ende was middach eer zy yemant opten strant oft elders sagen, die zy tot medogen bewegen mochte om henlieden te bergen. Opten middage is by geval daer verby gereden een edelman genaemt Pericon de Disalgo: de welcke met veele dienaers verselschapt zijnde te paerden quam gereden na een lusthof die hy opt lant hadde. Als dese het schip eerst sach, is hem terstont het gene datter af was inden sinne gevallen: dies hy een van sijn dienaren bevolen heeft terstont daer in te climmen ende hem te comen seggen wat daer binnen waer. Aldus is de dienaer al wast met groote swaricheyt, daer binnen geclommen daer hy gevonden heeft dese schoone jonghe maecht met dat selfde cleynde geselschap dat haer noch overgebleven was, ende dat noch in grooten ancxte zijnde: de welcke verborgen lagen onder den snuyte van des scheeps voorcasteel. Dese hebben dicmael om een genade geroepen soo haest sy den dienaer ontrent haer vernamen: maer vermerckende dat sy niet verstaen en waeren, noch dat syluyden ooc niet met allen en verstonden also wat de knecht haer oock seyde, hebben hun beste gedaen omme hem haer ongheluck door teeckenen te beduyden. Als de dienaer nu alle ditte ten besten dat hy mochte doorsien hadde, heeft hy sijnen Heere vertelt wat daer binnen den Schepe was. Die heeft sonder vertreck uyten schepe doen nemen alle de vrouwen met de dierbaerste dingen die daer binnen waren daer men by comen mochte: ende daer mede ghecomen zijnde op sijn hoeve ofte lusthof, dede hy met wijn, ende met ruste de vrouwen wat verquicken: als die wel vermerckte aende rijckelijcke gewaden vanden vrouwen die hy gevonden hadde dat zy van overgrooten huyse moesten wesen: het welcke hy ooc terstont geware wert door de uytgesonderde eerbiedinge die alle d'ander haer alleen bewesen. Ooc mede heeft den ommetrec van haer aengesichte, niet tegenstaende het selfde om d'ongemac vander zee geheel bleeck

[p. E4r]

ende ontstelt was, uyter maten schoon gebleken inden oogen van Pericon, dies hy eensgancx in hem selfs van meyninghe wert haer tot eenen wijve te nemen, by alsoo verre zy noch onghehouwet waren oft indien hyse niet tot een Huysvrouwe vercrijgen en mochte, haer liefde te verwerven. Dese Pericon t'welc een sterck man ende fier van ghesichte was, bestelde eenige dagen dat die vrouwe met allen wel ende sorchvuldelicken ghedient wert, daer door hyse fijn vertroost heeft: ende siende dat van schoonheyt haers gelijcken niet en mochte ghevonden werden, was hy gheheel bedroeft dat hy haer, noch oock sy hem niet verstaen en conste, noch daer omme oock niet wie sy waer, weten en mochte: dies hy onmatelijck door haer schoonheyt ontsteecken zijnde vlijtelijck ghearbeyt heeft omme haer met listighe bediensticheydt ende Amoureus ghelaet sonder eenighe weygheringhe tot sijnen wille te gecrijgen. Maer dit was al tsamen te vergeefs: want zy weygerde gantschelijc sijn ghemeenschappe: waer door Pericons viericheydt dies noch te meer ontsteken wert. De Vrouwe vermercte sulcx ooc met allen wel, ende naer sommige dagen geweest zijnde verstont zy wel uyt des volcx zeden dat zy onder de Christenen was, ende dat oock in sulcker plaetsen daert haer luttel gebaet mochte hebben, al waert alsoo dat zijt hadde connen te verstaen geven wie sy was: daer door sy oock wel voorsach dat sy noch int eynde, het waer met vrientschappe oft met ghewelt, verwillighen soude moeten om Pericons begeeren te volbrengen. Daeromme heeft sy uyt een grootmoedich herte voorgenomen den tegenspoet haers onghelucx onder haer voeten te vertreden ende heeft haer Joncvrouwen (der welcker noch maer drie te lijve ghebleven waren) ernstelijck bevolen gheensins te openbaren wie sy waren, ten waer dat in eenige plaetsen mochte zijn daer sy eenighe blijckelijcke bystandt om tot haer vrijheyt te comen, sagen. Hier en boven vermaende sy de selfde noch hooghelijck haer cuysheydt te bewaeren: henlieden versekerende haer uyterste voornemen te wesen dat sy die niemant ter werelt dan haren man opofferen en soude. Hier inne wert sy van haer Joffrouwen seer ghepresen, die haer oock beloofden nae alle vermogen haer bevelen te volbrengen. Pericon brande van dage te dage so langer so meer, ende dat noch dies te seerder dat hy hem naerder vant aen de begheerde ende gheweygerde welluste, dies hy siende dat sijn bewijsingen der vrientschappen niet met allen daer toe en voorderden, heeft voor hem genomen door arglistigheyt daer toe te gheraecken, het ghewelt noch sparende om opt laetste ende ter noot te gebruycken. Daeromme hy gemerct hebbende op eenige tijden dat de Vrouwe lustich was tot de wijn (alsoo zy die niet gewoone en was te drincken, overmidts sulcx in haerlieder Wet verboden is) voor hem genomen heeft haer te verlackeren doort behulp vanden wijne, als die een dienaer van Venus is. Also heeft hy hem geveynst niet meer begeerlijck te willen zijn na t'geene dat sy betoonde te willen myden: ende maecte op eenen avont als verdorsaeckt zijnde door eenrehande groote vrolijckheyt, een rijckelijck banket, dat met alreley wellustige dinghen toebereydt was, al waer dese Vrouwe oock mede quam, na dat van hem te voren al besteldt was dat haer Schincker haer vele leckere t'samen geminge wijnen te drincken soude schincken. Dit wert met allen wel volbracht. Also dranck sy (die hier voor niet beducht, ende van des drancx lieflijckeyt aengelockt was) meer wijns dan haer eerbaerheyt wel betaemde: dies sy alle haer voorleden ongeluck vergetende geheel vrolijck werdt sulcks dat sy siende sommige vrouwen danssen opte maniere van Majorcke, begonnen heeft te danssen opter Alexandriner wijsen. Doen heeft hem Pericon laten duncken na by het volbrengen sijnder begeerten te wesen, daeromme hy ooc het banc-

[p. E4v]

ket ende avondtmael met overvloet van Wijn ende van spijsen onderhouwende, tot een groot deel inder nacht heeft doen ghedueren. Als nu ten laetsten de gasten gescheyden waren, is hy met de vrouwe alleen in der cameren gegaen: de welcke meer verhit zijnde van de wijn, dan getempert met eerbaerheydt, sonder eenich ontsich van schaemte te bedde is gaen liggen ten aensien van Pericon: niet anders dan oft hy een van haer dienst joffrouwen waer gheweest. Die en heeft oock niet langhe ghebeyt haer nae te volgen: maer heeft het licht uytghebluscht, ende hem terstont aen de ander zijde benevens haer gheleyt: daer hyse inden armen nemende, sonder eenige weygeringe amoureuselijcke ghecust heeft. De vrouwe die onbekende weelde ghevoelende, hadde leetwesen Pericons versoeck indien niet eer verwillicht te hebben, dies sy voorts aen niet veel meer en beyde dat sy tot alsulcke soete nachten gebeden wert, maer heeft dickwils selve Pericon daer toe ghenoodt: ende dat niet met woorden (want men haer niet en conste verstaen) maer metten gelate. De Fortuyne noch niet vernoeghende in dese groote weelde van Pericon ende van haer, die sy van eens Conincx wijf tot eens Castellains boelaigie verworpen hadde, heeft noch een wreeder liefde voor haer bereyt, ende was dese. Pericon hadde eenen broeder van vijf ende twintich jaeren, schoon ende versch als een roose, ghenaemt Marate: de welcke gesien hebbende dese vrouwe, die hem wonderlijcken wel behaechde, hem liet duncken dat hy jonstich in haren sinne stont, dat hy uyt haer ghebaere hadde konnen mercken: maer alsoo hy waende dat hem gheen dinck en behinderde om tot sijn voorgenomen begeerlijcheyt te comen, dan de seer scherpe hoede die sijn broeder Pericon op haer dede nemen: is hem een vreemde ende wreede gedachte inden sinne gecomen, daer seer onlancx een ongeluckich eynde nae ghevolcht is. Op die tijt was daer by geval inde haven voor dese stede een schip met Coopmanschap geladen om te seylen tot Clerencen in Romanien: waer af twee jonge Genevoysers schipheeren waren, die al gereet met Ree gecruyst lagen om metten eersten goede windt t'seyle te gaen: metten welcken Marate verdinge gemaeckt ende henlieden besteldt hadde, dat hy met noch een vrouwe dien aenstaende nacht van hun int Schip ontfangen soude werden. Als dit beschickt, de nacht gecomen, ende van hem tghene hy doen wilde, voorghenomen was, is hy in ombekenden gewade gecomen int huys van sijnen broeder Pericon, die zijnder gantsch niet beducht en was: daer hy hen met sommige sijne seer ghetrouwe gesellen, van hem tot sijns voornemens volbrengen gebeden zijnde, binnen den huyse verborghen heeft nae den aenslach onderlingen van henlieden gemaect: ende als hy, nae datter een groot deel vander nacht overleden was, zijn gesellen de plaetse gheopent hadde daer zijn broeder met de vrouwe sliep hebben zy Pericon al slapende doorsteken. Doen namen zy de vrouwe die nu wacker zijnde deerlijc weende, ende dreychden haer oock metten ghelate te doorsteken indien sy eenich gerucht maecte: sy namen oock mede een groot deel van Pericons aldercostelijckxsten goeden sonder van eenich mensch ghehoort te zijne: ende zijn daer mede sonder eenich vertrec haestelijcken aen de zeecant ghegaen. Daer is Marate met de vrouwe terstondt tschepe ghegaen, sijn gesellen keerden wederomme, ende de schippers eenen wackeren voorwindt hebbende seylden haeren cours. Het is wel soo dat de vrouwe hertelijck ende met allen bitterlijck om haer eerste ende daer op nu noch dit tweede ongheluck bedroeft was: maer sy werdt door den minnelijcken ommeganck van Marate metter tijt so lijffelijck van hem vertroost, dat zy nu al aen hem began te wennen, Pericon te vergeten ende haer redelijck te vernoegen: als de Fortuyne

[p. F1r]

noch nieu verdriet voor haer bereyde, recht oft dit voorgaende niet ghenoegh en waer geweest. Want aengemerckt dese vrouwe (so nu al dickwils geseyt is) soo beeldelijcken schoon was, ende daer by noch loflijck ende heusch van zeden, begonsten die twee jonge schipheeren daer soo hittichlijck op te verlieven, dat sy alle andere dingen uytten sinne stellende niet anders en sochten dan haer te dienen ende te behaghen: waerinne sylieden nochtans altijt voor hun sagen dat Marate alsulcx niet gewaer en wert. Maer als sy onderlingen elcanders liefde verstonden, hebben sy daer heymelick te samen af gesproken ende geseyt behoorlijck te zijn daer sy deses gewin te samen deelachtigh souden wesen: niet anders dan oft liefden gedeylt mochten werden, alsoment doet metten waren ende metten gewinne datmen daer af verovert. Daeromme sylieden oock bemerckende dat sy van Marate te nauwe bewaert, ende daer door henlieder voornemen behindert was, zijn op eenen tijt als het schip eenen snellen voortganck hadde, van achteren by hem ghekomen daer hy in 't Water siende sonder eenigh arch te dencken opt voor Casteel stont: daer sy hem onversiens verrascht ende in't water ghestooten hebben, sulcks dat hy by nae al een half mijle achterwaert uyt in Zee lach eermens gheware wert dat hy over boort ghevallen was. De vrouwe dit vernemende sonder eenigen hope te hebben den selfden ymmermeer weder te moghen ghekrijgen, began opt Schip een nieu misbare te maken. Terstont zijn de twee minnaren by haer gekomen om haer te vertroosten: de welcke hen onderwonden met soete woordekens ende met schoone beloften (hoe wel sy daer een weynigh af verstaen konste) de vrouwe te bedriegen: de welcke nochtans niet so seere en weende om 't verlies van Marate, als om haers selfs onghevalligheydt. Maer als nu dese twee Genevoysers (nae lange woorden die sy dicwils met de vrouwe gehad hadden) hun lieten duncken dat sy al by nae vertroost was, zijn sy onderlinge te woorde gekomen, wie die van hun beyden eerst by hem te bedde soude leyden: daer sylieden gheen middel vindende om in sulcx over een te dragen, met malkanderen begonden te kijven, te schelden ende uyt toorn ende liefde verhit zijnde met de handen aent geweer te grijpen ende so verwoedelijcken malkanderen menigen slach op 't lijf te slaen ende te wonden, datter niemant vanden Bootslieden tusschen mochte komen om scheyden: sulcx dat de eene van hen beyden daer ten laetsten doodt neder viel, ende dat de ander tot veele plaetsen in sijn lijf seere gewont was, hoewel dese nochtans int leven bleef. Dit heeft de vrouwe boven maten seer verdroten, als die haer sonder bystant oft raet van eenigh mensche ter werelt alleene vant, sorghende met allen seere dat de gramschap van dese twee Genevoysers noch op haer komen soude. Maer de begeerten vanden ghewonden, oock mede het aenkomen tot Clerence ('t welck niet langhe aen en liep) hebben haer vander doodt verlost, ende is aldaer metten ghewonden op't lant ghekomen. Daer is sy met hem in een herberge gebleven, ende is het gerucht van haer hemelsche schoonheyt snellic door de gantsche stadt vliegende, oock ten oore gekomen vanden Prince de la Moree, doen ter tijt binnen Clerence wesende: de welcke begeerlijck wert om haer te sien, ende hem (na dat hyse ghesien hadde) noch al veel schoonder beviel in 't ghesichte danmen hem daer af gheseydt hadde, dies hy daer schielijcken alsoo vierichlijcken Amoureus af wert, dat hy nergens anders op dencken en mochte. Als hy daer na vernam in wat maniere sy daer aengekomen was, nam hy voor hem so vele te doen dat hy daer aengeraken mochte: daer toe hy alle middelen die hy bedencken konste by hem selven overleyde. De vrienden vanden gewonden dit vernemende hebben de vrouwe, terstont thuys gesonden ende hem die van selfs aengeboden, twelcke

[p. F1v]

den Prince uytter maten lief ende aengenaem was, van gelijcken wat ooc de Vrouwe als die nu het haer duncken een groot perijckel ontgaen te wesen. Terstont heeft de Prince gemerckt dat dese vrouwe behalven haer schoonheyt noch met Coninclijcke seden verciert was: dies hy vermoede (sonder te mogen vernemen wie zy was) dat het een Vrouwe van Edelre stammen moeste wesen: daer door oock zijn liefde tot haerwaerts verdubbelt werdt, sulcks dat hyse seer eerlijck onderhielt, ende tracteerde, niet als een boelschappe, maer als zijn getroude Princesse. Daeromme zy haer voorleden ongevalligheden overdenckende, ende haer selven nu seer wel benomen te wesen siende, wert dies soo wel getroost ende so blijde, dat haer schoonheyt zo bevallick weder began te bloeyen, dat het gantsche lant van Romanien niet anders niet scheen te doen te hebben, dan daer af te spreken. Hier door is de Hertoge van Athenen daer een schoon jonc ende vroom man ter Wapenen, ooc mede mage ende vrient vanden Prince was, ooc lustich geworden om haer te besien: ende hem gelatende als oft hy den Prince waer komen besoecken (also hy somtijts gewoone was te doene) quam hy met een schoon ende heerlijc gesinne tot Clerencen: alwaer hy eerwaerdelijcken ende met grooter feesten ontfangen wert. Na sommige dagen onderlinge sprekende van de schoonheyt deser vrouwe, heeft hem de Hertoge gevraecht oft ooc so wonderlijcken dinck was, als vanden lieden geseyt wert: daer op hem de Prince ter antwoorde gaf, dat het al veel meer waere datmen daer af segghen mochte: maer (sprac hy) ic en wilt niet dat ghy mijn woorden meer dan ws selfs oogen sult gelooven. Als nu sulcx aenden Prince vanden Hertoghe begheert wert, heeft hy hem gebracht daer dese vrouwe was de welcke nu te vooren van hunluyder koemste de wete hebbende, hen-luyden met een hupsch gelate ende met een vrolijck aenghesichte ontfanghen heeft. De Prince dede haer tusschen hem ende den Hertoge neder sitten, daermen geen vermakelijckheydt van couten uyt haer en mochte ghenieten, want zy en verstondt hunlieder spraecke niet oft ymmers seer weynich. Daeromme saten zy beyde ende aensagense als een wonder oft miracule. Daer sadt de Hertoghe die in hem selfs nauwelijcx en conste gelooven dat het een sterffelijck creatuer was, ende dranck al soo (hopende alleenlijck metten ghesichte sijnen lust te boeten) in dat lieffelijck aenschouwen soo veele Amoureuselijck fenijns door sijn ooghen in zijn herte, dat hy hem selfs jammerlijck daer inne bewentelde ende vierichlijcken verlieft werdt. Maer als hy metten Prince van haer gescheyden was ende nu bequamen tijdt hadde om by hem selfs hier op te dencken, soo heeft hy den Prince boven alle menschen ter Werelt saligh gheacht om dat hy soo over schoonen dinck te wille hadde: ende heeft na vele verscheyden gedachten, meer sijn bernende minne dan zijn eere aenmerckende, ten laetsten voor hem genomen (Godt geve ooc wat daer of komen mochte) den Prince van desen saligheyt te berooven, om hem selfs nae al zijn vermoghen gheluckigh daer door te maken: sulcx dat hy nu gesint zijnde dit voornemen behendelijck te volbrengen, alle redene ende billickheyt achter rugghe ghestelt ende niet dan bedroch ende arghelistigheydt voor ooghen genomen heeft. Het geviel op eenen dagh na dat hy zijnen schandelijcken aenslach int heymelijck gemaeckt hadde met een van des Princen Camerlingen Churiaey genaemt, dat hy met allen bedecktelijck alle zijn Paerden dede sadelen ende coomen om des nachts haestelijck wegh te rijden. De nacht gekomen zijnde, werdt hy met een geselle beyde wel ghewapent sachtelijck van Churiaey ghelaten inde Camer vanden Prince: de welcke ter wijlen de Vrouwe lach ende sliep, in zijn hemde stont aen een venster dat nae den zee kant streckte, om vanden wint die van daer quam een weynich verkoelinghs te

[p. F2r]

ontfanghen, alsoot een seer heeten nacht was: daeromme hy naer dat sijn geselle te voren van hem onderwesen was, al stillekens trat door de Camer na 't venster, daer hy den Prince van achteren met een scherp sweert door de lendenen stack, zoo dat het mes ten buycke voor uyt stack, ende wierp hem voort haestelijcken doort venster van boven neder. Nu was dit Palleys seer hooge ende gelegen aende Zee-strant: ende het venster daer de Prince doen was, sach over sommighe ghevallen Huysen die door den verbolghen aenslach vander zee ter neder ghespoelt waren, inden welcken selden oft nimmermeer volc en quam: sulcx dat het gevallen is nae dit vanden Hertoghe al van te vooren overleydt was, te weten dat den val van des Princen lichame van gheen mensche ghehoort noch vernomen en was. Des Hertogen gheselle dit werck volbracht siende, werp behendelijcken eene strick (dien hy met voordacht daer toe mede ghebracht hadde) om den hals van Churiaey onder 'tdecxel van hem te willen vrientschappe bewijsen: den welcken hy terstondt soo krachtich toe stopte, dat Churiaey noyt gheluydt slaen noch woordt spreecken en mochte: daer hem de Hertoghe flucx in te hulpe quam, so dat sy hem verworchden ende ter vensteren af worpen, daer de Prince te voren gheworpen was. Als dit nu aldus volbracht was, ende hy wel sekerlijck wiste dat niemandt, noch oock de vrouwe niet, sulckx ghehoort en hadde, heeft hy een licht ghenomen, ende is daer mede heymelijcken by het bedde ghegaen: alwaer hy allijfelijck de gantsche vrouwe (die vastelijcken sliep) ontdeckt, besien ende hoogelijc gepresen heeft: want hem die selfde nu naeckt zijnde al ongelijck badt behaechde dan te voren inde kleederen. Daeromme hy nu ontsteken zijnde met vierigher luste dan oyt te voren heeft hy hem sonder eenige verbaestheydt van die verssche bedreven sonde, also met zijn bloedige handen in 't bedde gheleyt bij de vrouwe, die so slaperich was dat sy hem waende den Prince te wesen. Daer is hy een wijle tijdts in grooter wellusten met haer blijven liggen, tot dat hy opstaende een deel van zijn volcxken daer binnen heeft doen komen. Die haer door sijnen bevelen in sulcker wijsen namen dat sy geen gerucht en mochte maken. Voort dede hyse door een klincket of kleyn poortken, waer door hy binnen gelaten was, uytbrengen, ooc mede te peerde helpen, ende heeft hem met alle sijn volc, so hy opt heymelicste mochte, opten wech begeven ende na Athenen gekeert: hoe wel zy van hem aldaer niet ghebracht en wert, overmits hy ghehouwelijckt was, maer in een ander lustighe plaetse die hy hadde ontrent de stadt gelegen: daer hy haer, die boven eenigh mensche ter werelt treurich was, heymelijcken onderhielt, ende van alle nootdrufticheyt eerlic ende weeldelijc dede dienen. De Edellieden vanden Prince hadden alle den morgen tot den middage toe gewacht na des Princen opstaen: maer alle niemant en hoorden, stieten sy aende deuren vande cameren die maer simpelijck gesloten waren: ende als sy daer binnen komende niemant en vonden, dachten sy dat hy in 't heymelijck ghetrocken was met dese schoone Vrouwe op eenige plaetse daer hy eenige dagen in vreuchde wilde leven, dies sy hun daer niet meer mede en bekommerden. Dese dingen aldus noch staende, ist gevallen dat des anderen daechs eenen sot gecomen is in dese vervallen huysen daer des Princen ende Churiaeys lichamen lagen: welcke Churiaey metten strop daer uyt ghetrocken wert vanden sot, die dat doode lichaem also na hem ginc sleypen: daer dit lichaem niet sonder groote verwonderinge van vele menschen terstont bekent wert. Dese lieden deden hem met schoone woorden leyden vanden geck ter plaetsen daer hy dit lichaem gevonden hadde: alwaer sy ooc (tot een jammerlijcke droefheyt vande geheele stadt) het lichaem gevonden hebben van heuren dooden Prince: het welc zy met treuriger klach-

[p. F2v]

ten ende met grooter eerwaerdigheyt ter aerden brachten. Also wert neerstlijc om gespoort na den genen die sulcdanigen leelicken moort bedreven mochte hebben: ende vernemende dat de Hertoge van Athenen niet meer aldaer, maer steelwijs wech gereden was, so hebben sy vermoedet (so 't oock waer was) dat hy de ghene moste zijn die sulcx bedreven ende de Vrouwe wech gevoert hadde. Daeromme hebben sy terstont voor heurlieder Prince gekoren den broeder des genen die vermoort was: den welcken zy ooc tot wraeckgierigheyt verwecten en hem alle hunluyder vermogen te hulpe beloofden. Also nu dese nieuwe Prince namaels door veelderley ander sekerheden gewisselijck vernam dat vanden Hertoge gedaen was, heeft hy terstont (so dat was gesloten) zijnder ondersaten, vrienden, magen en dienaren om hulpe aengesocht, ende is alsoo met een groot schoon ende machtig Heyr getrocken na Athenen om oorloghe te voeren teghens den Hertoge. Dese dit vernemende heeft ooc tot sijn beschermenisse alle zijn macht opgeschreven ende by een versaemt: in wiens hulpe veel heeren gekomen zijn, ende onder anderen waren daer oock mede ghesonden vanden Keyser van Constantinopolen sijn sone Constantijn ende sijn Neve Emanuel met een groot ende schoon heyr volckx: de welcke eerlijck ontfangen, ende noch meer vanden Hertoginne also die sijn schoonsuster was. Alsoo nu den handel vander oorlogen van dage te dage in desen schijne aen staende was, heeft de Hertoginne een bequaem ure verkoren hebbende, dese twee in haer kamere doen komen: alwaer sy met heete tranen ende met veel woorden alle de geschiedenisse ende de gantsche oorsake vander oorloghen verhaelt heeft, van ghelijcken den spijse die haer door den Hertoge haer man om dese vrouwe gedaen was: die sy soo bedecktelijck ghemeynt hadde te onderhouden dat zy daer nimmermeer af weten en soude. Alle dit beklaechde sy haer seere hunluyden om des Hertogen eere ende haer vertroostinge biddende, den alderbesten middel daer inne te willen soecken die sy vinden mochten. Dese twee jonge Heeren wisten vante voren alle den handel, also die geschiet was: dies sy sonder verder gebeden te zijn vander Hertoginne de selfde (soo zy best mochten) vertroosteden ende haer hope gaven. Als sy nu vander Hertoginne onderwesen waren vande plaetse daer dese Vrouwe was, sijn sy van haer ghescheyden. Maer want sy dese Vrouwe dickmael van wonderlijcker schoonheyt hadden hooren prijsen, waren sy soo seer begheerlijck om die te sien dat zy den Hertoghe baden haer henluyden te willen toonen: de welcke niet denckende op 'tgene dat den Prince geschiet was, overmidts die selfde hem oock ghetoont hadde, hunluyden dat te doene beloofde. Daeromme heeft hy een Heerlijcke maeltijt doen bereyden in eenen lustigen Boomgaert ter plaetsen daer die vrouwe was: ende heeft se des anderen daechs opten noene met kleyn gheselschap met hem aldaer ghebracht om by die Vrouwe te eten. Constantijn ter tafelen gheseten zijnde began die met een groot verwonderen te aenschouwen: soo dat hy in hem selfs voor seecker hielt dat hy noyt zijn daghen soo schoonen dinck ghesien en hadde: sulckx dat hem dochte dat de Hertoghe, oft yemandt anders wie dat oock sien mochte, rechtelijck te onschuldighen waere indien hy om de selve te hebben verraderye oft eenighe ander boosheyt bedreef. Als hy die vrouwe nu eenmael, ende dan wederomme aensach ende hy die telcken aenschoude meer ende meer prees, zoo en ghevielt niet anders met hem dant met den Hertoge toe ghegaen was: alsoo hy nu half Amoureus van haer was, ende alle ghedachten vander oorloghen uytten sinne stellende niet anders en began te dencken, dan hoe dat hy die selfde den Hertoghe best soude moghen ontschaecken: ende heelde nochtans sulcke zijne liefde voor alle menschen ter werelt. Maer ter wij-

[p. F3r]

len hy altijdt in sijn vyer hittelijck brande, genaeckte de tijt datmen moste gaen trecken tegens den Prince, de welcke nu al ontrent de Hertoghe ende Constantijn met alle den anderen, soo hunlieder aenslach was, ghetrocken om seecker palen des lants te beschermen, op dat de Prince niet dieper in 't landt en soude komen. Daer zijn sy sommige dagen ghebleven, al waer Constantijn nochtans ghestadelijck op de Vrouwe gevesticht hebbende, by hem selfs overleyde dat hy daer wel lichtelijck sijnen wille van ghekrijghen soude mogen, nu de Hertoge niet by haer en was: dies hy, om bequamelijck wederomme tot Athenen te mogen geraecken hem selfs uyttermaten sieck van lichame gheveynst heeft: daer door hy alle sijn macht in handen van sijnen Neve Emanuel latende, oorlof genomen heeft aenden Hertoghe ende na Athenen ghetrocken is by zijn suster. Naer luttel tijts heeft hy die te woorde gebracht van den spijte die hem dochte dat sy om dese vrouwe van haren man moeste ghedooghen: ende seyde voorts tot haer dat hyse seer wel wiste te helpen, de Vrouwe te doen nemen van daer zy was, ende die met hem te leyden, indien zy sulcx begheerde. De Hertoginne wanende dat Constantijn alsulcx haer te liefden ende niet om der Vrouwen wille bestaen wilde, antwoorde dat haer alsulcx uyttermaten lief was, by alsoo verre hy 't alsoo wilde bestellen, dat haer Man nimmermeer en vername, dat sy daer inne verwillicht hadde: alle 't welcke haer volkomentlijck van Constantijn toegeseyt wert. Daeromme heeft Constantijn heymelijcken een behendige barcke met crijchsrustinge doen voorsien, ende die op eenen avont ghesonden ontrent den boomgaert daer hem de Vrouwe hielt: nae dat hy eerst verborgentlijck zijn volck, die daer inne waeren, onderwesen hadde wat sy doen souden. Daer nae is hy met ander van sijnen ghesinne gegaen op't Casteel daer de Vrouwe was: al waer hy blijdelijck ontfangen wert vanden genen die by de vrouwe om haer te dienen ghelaten waren, van gelijcken mede van de vrouwe: de welcke met twee van haren dienaers af ginck in den Boomgaert met hem die oock die twee dienaren by hem hadde: overmidts hem alsulckx gheliefde, hem gelatende als oft hy van des Hertoghen weghen yet met haer te spreecken hadde. Alsoo zijn zy alleen te samen voor uytgetreden nae een poort vanden boomgaert die aen de zee stont: de welcke nu al gheopent was door een van sijn Dienaren, dien hy het teken om daer met de barcke aen te komen ende de poorte te ontsluyten, gegeven hadde. Daer heeft hy snellijck de Vrouwe doen nemen ende inde barcke stellen: van waer hy wederomme gekeert is tot haer volck seggende. Niemandt en verroere hem om eenich gheruchte te maken soo lief als hy sijn leven heeft. Want mijn voornemen niet en is om den Hertoge zijn boelagie te ontschaken: maer om de schande ende oneere die hy mijn Suster doet, wech te nemen ende te verjagen. Daer en was ooc niemant soo stout die daer een woordt dorste spreken. Dus is Constantijn strackx weder te rugge by zijn volck in de Barcke ghegaen: ende hem neder stellende by de Vrouwe die bitterlijcken weende, beval hy de riemen in 't Water te slaen tot den voorghenomen wech te voltrecken: de welcke niet oft zy ghedreven, maer oft zy ghevloghen hadden, by na metten dagheraet gekomen zijn tot Egine: daer sy opt landt getreden ende heur vermoeyde leden gerust hebben. Ooc heeft Constantijn daer sijn begheerte vreucht ghenoten met de vrouwe: de welcke niet veel anders en dede, dan dat sy haer onghevallighe schoonheyt beschreyde. Van daer zijn zy wederomme met den Barcke gescheept ende binnen weynich dagen ghekomen int Eylant van Seyon: al waert Constantijn goet ghedocht heeft te blijven als in een veylighe plaetse: soo uyt vreese van sijns vaders berispinghe, als

[p. F3v]

uyt sorghen dat hem de Vrouwe ontschaeckt mochte werden. Daer heeft dese schoone Vrouwe veel dagen lanc haer ongheluck beweent, maer nae datse van Constantijn wat vertroost was, began sy (so sy eermaels gedaen hadde) haren lust te plegen met het gene dat haer van der fortuyne toegheschickt werdt. Terwijlen dese dinghen aldus ghevielen, soo is Osbech, die tot dien tijden Coninck van Turckijen was, ende gestadighlijck teghens den Keyser Oorloghe was voerende, ter selver tijdt by ghevalle tot Smirres aenghekomen. Daer heeft hy verstaen ende vernomen, hoe dat Constantijn een veyl leven leyde met een Vrouwe die hy gheschaeckt hadde, ende dat hy hem tot Seyon hieldt sonder seer op zijn hoede te wesen, dies hy op eenen nacht met een deel kleyne scheepkens van oorloge derwaerts gevaren is, heymelijc met zijn volc inder stadt quam, ende veel volcx op haer bedden gevangen nam eer dat sy te recht vernamen dat de vyanden binner der stede waren. Oock mede hebben sy daer ten laetsten sommige verslagen die hem ter were stelden, ende sijn met heuren roof ende gevangenen (na dat sy al die stadt in brandt gestelt hadden) weder t'schepe ghegaen ende te rugghe nae Smirres gekeert. Als sy daer gekomen waren, heeft Osbech (dat een jonck man was) de monsteringe vanden buyte gedaen daer onder hy oock die schoone vrouwe sach: ende was uytter maten verblijt als hy vernam dat het die selfde was die met Constantijn gewoont hadde ende slapende by hem op't bedde gevonden was: dies hy daer sonder vertreck zijn huysvrouwe af maeckte, de bruylofte hielt ende een goet deel maenden tot Smirres met grooter vreughden by haer sliep. Maer eer dese dingen aldus gevielen, hadden de Keyser eenen heymelijcken aenslach gemaect met Bassan de Coninc van Capadocien dewelcke met alle zijn macht vande eenen cant soude vallen op Osbech, ende hy selfs soude hem van d'ander syde met al sijn gewelt over vallen: het welcke noch niet volkomentlijc hadde mogen te werc geleyt werden, overmits de Keyser sommige voorwaerden niet en hadde willen bewillighen die al te onredelijcken van Bassan beheert waren. Maer vernomen hebbende wat zijnen sone geschiet was, wert hy swaerlijcken bedroeft: dies hy sonder hem langer te beraden des Coninckx van Capadocien begheeren verwillighde, ende porde hem aen Osbech te overvallen soo haest hem sulcx mogelijc ware, hem selfs daer en tusschen oock vlijtich gereet makende om teghens hem te trecken. Osbech dit vernemende versaemde sijn heyr eer dat hy hem besloten vant tusschen twee soo mogende Princen, ende is getrocken teghens Bassan: sijn schoone Vrouwe tot Smirres latende in bewaernisse van een getrou dienaer ende vrient die hy daer ooc liet, Alsoo heeft hy onlancx daer na, den Coninck van Capadocien ghenakende, den selfden slach gelevert waer inne hy verslagen bleef ende sijn Heyr verstroyt ende verjaecht wert. Daeromme began de Coninc van Capadocien als een verwinner sonder eenighe vreese voorts te trecken na Smirres: daer hem alle de werelt te ghemoete quam, ende als den verwinner ghehoorsaem werdt. Middeler tijt heeft Osbechs dienaer Antoiche genaemt dese schoone vrouwe bewaert: de welcke niet teghenstaende sijn outheydt van dagen daer op verliefde, om die groote schoonheyt die hy in haer sach: dies hy sijne vrient ende Heere trou noch geloove en hielt. Dese konste haer tale spreken, het welcke een seer aenghenaem saecke was voor de vrouwe: als die nu een deel jaren ghenootsaeckt hadde gheweest om te leven, niet anders dan een doove, ende stomme: overmidts sy niemandt verstaen en hadde noch oock van niemandt verstaen en was. Alsoo heeft hy die tot sijn liefde begonnen te trecken: ende heeft met haer soo groote gemeenschappe binnen luttel tijdts ghekreghen, dat sy sonder acht te nemen op hunlieden Heere, die te velde

[p. F4r]

lach, dese ghemeenschappe niet alleen vriendelijck, maer oock Amoureuselijck deden werden: sulcx dat sy een wenschelijcke vreughde te samen tusschen de slapelakens bedreven. Maer dese twee vernomen hebbende dat Osbech verwonnen ende verslaghen was, ende dat Bassan voorts aen alle dat hy vant, quam plonderen, zijn zy te samen ghestoten hem aldaer niet te verwachten: dies namen zy een groot deel vande schatten die Osbech daer hadde, ende zijn daer heymelick mede getrocken na Rodes. Niet lange en hadden zy haer ghewoont of Antioche en is doot sieck geworden, by den welcken ter avontueren aldaer was komen woonen een Coopman uyt Cypers, die seer van hem bemint, ende zijn groot Vriendt was. Ghevoelende dan dat sijn doot genaeckte heeft hy voor ghenomen dien selfden coopman sijn goet ende sijn waer de Vrouwe achter te laten: dies hy het eynde voor ooghen siende die selfde beyde by hem gheroepen heeft, seggende. Ick sie ongetwijfelt mijns leven seynde ghenaken, 't welck my grootelijc verdriet, als die gheen hope en hebbe meer in dese werelt, alsoo ick plach te moghen leven. Nochtans is hier een saecke die my met allen wel gerust sal doen sterven: dat is, dat ick voor mijn doot tusschen de armen van twee persoonen het ghene sie dat ick boven alle dinghen ter werelt beminne: te weten tusschen uwen armen, o mijn waerde vriendt, ende tusschen der armen van dese Vrouwe, die ick oyt sedert ick haer kende boven mijn selven bemindt hebbe. Het is wel waer dat het my seer verdrietigh is (te voordencken dat zy, ist dat ic sterve) hier een vreemdelinck zijnde sonder hulpe oft raedt van eenigh mensche sal blijven, ende soude my sulcx noch veel swaerder vallen indien ick niet en wiste u alhier te wesen: maer ick betrouwe dat ghy om mijnen wille die sorghe voor haer sult dragen, die ghy voor mijnen persoone selfs gehadt soudet hebben. Daeromme bidde ick u soo vele my mogelijc is, dat ghy (ist dat ick sterve) mijn saken ende dese Vrouwe ter herten wilt nemen om te besorgen: ende dat ghy voor beyden doch wilt doen 't ghene dat ghy meynen sult tot vertroostinghe mijnder zielen te wesen. Ende u bidde ic mijn waerde Vrouwe dat ghy mijnder doch nae mijn doodt niet vergeten en wilt: op dat ick mijn daer sijnde sal mogen beroemen al hier bemint te zijn gheweest van die alder schoonsteVrouwe die oyt vander natueren gheschapen was: gheefdy my maer eenen volcomen hope van dese twee saken, soo sal ick sonder alle twijfel heel wel getroost van hier scheyden. De coopman sijn vrient, van gelijcken de vrouwe dese woorden aenhoorende, bestonden deerlijck te wenen: ende hebben hem, als hy op hielt van spreken ghetroost ende by hem trouwe belooft te doen het ghene dat hy begheerde by aldien hy quam te sterven. Het en liep oock niet lange aen oft hy en is uyt dit leven gescheyden, ende wert van henlieden eerlijck ter aerden besteet. Nu hadde ooc de coopman binnen luttel tijts daer nae alle sijn dinghen tot Rodes beschickt: ende was in meyninge wederomme te seylen in Cypers op een Catelaensche Kraecke die daer was: dies hy de schoone Vrouwe vraechde wat haren sin was om te doen, nu hy na Cypers moste reysen. De vrouwe heeft hem geantwoort dat zy geerne (indient hem beliefde) met hem soude reysen: hopende dat zy van hem, ter liefden van Antioche, als sijn sustere ghetracteert soude werden. De coopman antwoorde wel te vreden te zijn met al dat haer beliefde, ende heeft gheseyt dat het zijn huysvrouwe was, om haer te beschermen van alle overdaet die haer (voor dat sy in Cypere waren) op soude mogen komen. Als sy nu t'schepe gegaen waren, wert henlieden op 't achter casteel vande Crake een kleyn Kijckuytken oft camerken gedaen: daer sy te samen op een bedde sliepen, op dat die daer niet tegens heur woorden en soude schijnen te getuygen: deur welcken middel aldaer ooc geschie-

[p. F4v]

den 'tgene dat d'een noch d'ander gedacht en hadde als sy van Rodes voeren. Dat is te weten dat sylieden aengeloct zijnde door de duysterheydt, door de bequame gelegentheyt ende door de wermte vant beddeken (welcx krachten niet kleyn en zijn) dat sy de liefde ende vriendtschappe vanden dooden Antioche vergaten, ende beyde verweckt zijnde, als door een ghelijcke begheerte, begonsten sy elcander te ketelen, ende maeckte te samen maechschappe al eer sy tot Basse quamen van waer die Cypersche man geboren was: sulcx dat sy daer aengekomen zijnde eenen goeden tijt byden selven Coopman bleef woonen. Nu ist gebeurt by gevalle dat daer ooc tot Basse om eenighe sijne saken (die hy daer te doen hadde) ghekomen is een edelman genaemt Antigone die out van jaeren, maer noch veel ouder van sinnen was, maer cleyn van rijckdomme, overmits dat hy hem veel dingen onderwonden hadde ter wijlen hy in dienste van den Coninck van Cypers was geweest, waerinne hem de Fortuyne altijdt vyant gheweest hadde. Dese gevielt op den tijt dat hy rydende verby 't huys daer de schoone vrouwe was, dewijle de Cypersche Coopman gereyst was in Armenien met Coopmanschappe, ende dat hy de vrouwe in een venster sach vant selfde huys: de welcke hy om haer uytgelesen schoonheydt ernstelijck aensach ende werdt in hem selfs ghedenckende dat hy die noch eertijts ghesien hadde, maer hy en konste niet wel dencken tot wat plaetse. Dese schoone vrouwe, die nu langen tijt der fortuynen spel ende korte wijle hadde geweest, wiens tijt nu oock genaeckte dat haer onghevalligheyden eens eynde soude nemen, wert oock ten eersten aensien van Antigone ghedachtigh dat sy hem voormaels wel tot Alexandrien gesien hadde in grooten state, indien dienste wesende van haren vader: dies sy eenen schielijcken hope bevandt om door dese mans raet weder in haren Conincklijcken state te mogen komen: daeromme zy den selven, soo haest haer mogelijck was heeft doen roepen, die wel wiste dat haren coopman niet by huys en was. Antigone by haer ghekomen zijnde, vraechde zy al beschaemdelijck oft hy niet en waere Antigone van Famagoste? zo haer wel ja dochte. Ick ben de selfde man sprack hy, daer en boven noch segghende. Ick laet my duncken mijn vrouwe dat ick u eenighsins kenne: maer ick en weet oock niet wel te bedencken waer ick u ghesien mach hebben: daeromme bidde ick u dat ghy my (indient u belieft) wilt doen herdencken wie dat ghy zijt. De Vrouwe hoorende dat het dese Man selfs was, viel hem al weenende met open armen om den hals. Terstont daer na wert Antigone (die hem dies seere verwonderde) van haer gevraecht: oft hy haer noyt gesien en hadde binnen Alexandrien. Antigone dese vraghe hoorende, kende hy terstont dat het was Alathiel des Soudaens Dochter, diemen al meynde verdroncken te wesen: ende wilde haer soodanighe eerbiedinghe bewijsen als haer toebehoorde, maer sy en wildes niet gedooghen ende badt hem een weynigh by haer neder te sitten. Dat heeft Antigone gedaen ende haer met alder eerweerdigheyt gevraecht hoe, wanneer, ende van waer sy daer gekomen was? ghemerckt men over 't gantsche lant van Egypten voor seecker hielt dat sy al over een deel jaeren in zee verdroncken waer geweest. Ick wilde wel, sprak de vrouwe, dat sulcx ooc waerachtigh ware veel liever, dan sulck leven (als mijn leven middeler tijt gheweest is) geleeft en hebben: ende dencke oock wel dat mijn vader van gelijcken alsulckx wel sal wenschen, ist dat hyt immermeer verneemt: ende dit geseydt hebbende, began sy wederomme deerlijcken te schreyen. Daeromme heeft Antigone tot haer gheseyt: en wilt doch niet mistroostich zijn mijn Vrouwe voor dat den noot u daer toe dringhet: verhaelt my (believet u) u misvallen, ende hoedanigh dat u leven is geweest: de sake sal

[p. G1r]

mogelijc also gegaen wesen, dat wy met Godts hulpe daer noch raedt toe sullen vinden. My dunct sprac de schoone vrouwe (o Antigone) dat ick mijnen Heere mijnen vader sie, nu ic u aenschouwe: daeromme beweeght zijnde door de liefde ende dochterlijcke minne die ic hem schuldigh ben te draghen, hebbe ick my tegen u te kennen ghegeven, daer ick my nochtans wel hadde moghen verberghen: My mochten oock weynigh menschen voorkomen die ick liever hier gesien hadde dan u, dien ick oock voor yemant anders kende: daeromme ic u ooc, als mijn Vader alle mijn teghenspoeden, die ick oyt voor alle de werelt verborghen hebbe, vertellen sal: op sulcke voorwaerden dat ick u bidde, u moghelijcke beste te willen doen, naer dat ghy 't al ghehoort sult hebben, om my wederomme in mijnen eersten staet te brengen, indien ghy sulcx moghelijck verstaet te wesen: indien dat oock niet sijn en mach, dat ghy dan doch gheen Mensche op aerden te kennen en wilt geven dat ghy my gesien oft van my yet ghehoort hebt, als sy dit gheseyt hadde, began sy hem te vertellen (al weenende) wat haer weder varen was vanden tijdt af dat sy op de zee van Mejorcken scheepbrekinge gheleden hadde, tot dien tegenwoordighen tijt toe, sulcx dat Antigone uyt medoogentheydt van dien met haer began te schreyen. De welcke een wijlken tijdts hier op ghedocht hebbende tot haer seyde. Nu men noyt in allen misvalligheden niet en heeft gheweten wie dat gy waert, so sal ic u sonder twijfele leveren in uws Vaders jonste ende liefde, meer dan oyt te voren, ende daer na den Coninc van Garben tot een Huysvrouwe. Sy vraegde hem terstont hoe dat sulcx te wercke soude mogen gaen, het welcke hy haer altemael by oordene verklaerde. Voorts, op dat deur eenigh vertreck hier niet anders tusschen comen en soude is hy stracx wederomme gekeert tot Famagoste, daer hy op 't palays ghegaen is by den Coninck, seggende: Ghy meught nu Sire (indient u belieft) u selven een groote eere, ende my (die in uwen dienste verarmt ben) groot profijt doen, sonder eenighe merckelijcke kosten oft schaden. Als hem nu vanden Coninck gevraeght wert in wat manieren, heeft hem Antigone geantwoort: De schoone dochter vande Soudaen, daermen so veel af geseyt heeft datse verdroncken was, is aen gekomen tot Bassa: dewelcke om haer cuysheydt te bewaren, langen tijt seer groote ellendigheden geleden heeft: ende is noch op desen tegenwoordigen tijt in schamelen state, verlangende om tot haren Heer Vader te keeren. Daeromme, ist dat het u belieft haer den Vader weder t'huys te seynden onder mijn behoudinge: het sal u een groot eere ende my een groot oorbaer zijn: want ick wel vermoede dat de Soudaen zoo grooten weldaet nemmermeer vergheten en sal. De Coninck beweeght zijnde door een Conincklijcke grootdadigheydt, heeft terstont gheantwoort dat hem sulcks met allen wel beliefde, dies hy om haer ghesonden heeft met een eerlijcken staete, ende dedese brengen tot Famagoste: alwaer sy van den Coninck ende vander Coninginne met ongelooflijcker vriendelijcheyt ende met hooger eerweerdigheyt ontfanghen wert. De welcke na dat sy geantwoordt ende haer ongheval (nae het ingheven van Antigone) verteldt hadde voor den Coninc ende Coninginne vande welcke haer sulcx ghevraeght was, binnen luttel daghen daer na (door haer begheeren) gesonden werdt onder het regement van Antigone met een schoone ende eerlick geselschappe van Edellieden ende joncvrouwen aen den Soudaen haren vader: waer af zy met soo grooten vreughden ontfanghen wert, dat het uytspreken van dien onmogelijck is: van gelijcken ontfinck hy oock om haeren wille Antigone met alle zijn gheselschappe blijdelijck. Maer als nu dese vrouwe sommige dagen wat gherust was, wilde de Soudaen weten hoe dat het mogelijck mochte zijn dat zy

[p. G1v]

noch in't leven was: ende ooc waer zy soo langhen tijdt was gheweest, sonder hem eenighsins van haeren state te ontbieden. De vrouwe haer lesse van Antigone gantsch wel van buyten connende began te segghen aldus:

Mijn Heer en Vader, het en leet maer ontrent twintigh dagen nae dat ick van u ghescheyden was, dat onse schip door een vreesselijck onweder van een gheschuert zijnde op eenen nacht ghedreven wert in eenen hoecke lants Oostwaerts op gelegen, ontrent een plaetse genaemt Aiguesmortes: maer waer de mannen die in 't schip waren gebleven zijn, en weet ic niet, noch en wiste daer oock noyt yet af. My ghedenckt alleenlijck dat als den dach aen quam ende ic oock by na uytter doodt in 't leven ghekomen was, het schip nu al ghebroken zijnde, vernomen wert vanden boeren, de welcke uyt alle het omgheleghen lant daer terstont by quamen geloopen om te stelen. Doen werde ick eerst op 't strant gheset met twee van mijn dienstvrouwen: de welcke terstont van jonghe Lieden aengherant zijnde, d'een met die eene herwaerts ende d'ander met die ander derwaerts begonde te loopen: sulcx dat ick noyt en konste vernemen waer sy gebleven waren. Maer als my twee jonge Mannen genomen hadden, de welcke my (om dat ic my al weenende daer teghen ter weer stelde) metten hayre geweldelijc trocken ende sleypten lanckx den wegh om in een groot Bosch te brengen dat daer ontrent was, so hebben de ghene, die my alsoo sleypten, by avontuere vier mannen te peerde vernomen, die derwaerts quamen ghereden: dies sy my terstont daer lieten liggen: ende zijn rasschelijck ten Bossche waert inne gevloden. Die vier Mannen, het welcke treffelijcke Lieden schenen te wesen aen hun maniere van doene, dit siende, zijn terstont gekomen rennen daer ick opten wege lach: de welcke my veel vraeghden, daer ick oock vele op antwoorde, maer ick en was van henlieden, noch sy van my niet met allen verstaen. Aldaer schenen zylieden hun onderlinghe te beraden een goede wijle tijts: zoo dat ick ten laatsten van een onder hunlieden, achter op't Peert werde gheset ende gebracht in een Clooster by Gheestelijcke Nonnen van henlieder gheloove. Ick en weet niet wat de Klooster Vrouwen van dese Mannen doen bevolen wert: maer weet wel dat ick van hun allen eerweerdelijcken ontfangen ende ge-eert was: ende hebbe daer met henlieden ghelijck devotelijck gedient een heylich die meest vanden vrouwen in dat lant wert ge-eert. Maer als ic een goede wijle tijts by henlieden ghewoont ende een weynich van hun sprake geleert hadde, soo vraeghden zy my wie ende van waer ick was: maer ick wel vermerckende waer ick was, ende beduchtende dat sy my van haerluyder verjaeght souden hebben, als een vyandinne van hun Wet oft geloove indien ick de waerheyt gheopenbaert hadde, seyde my selven te wesen eens Edelmans dochter uyt Cypers de welcke my te houwelijcke sandt tot eenen man in Candien, maer was onder weghen vander Fortuyne bestreden ende schipbrekich aent strant geworpen. Als hebbe ic daer menighmael ende in vele saken, uyt vreese van erger, henluyder zeden ghevolcht ende onderhouden. Maer als my de opperste van hun allen, diemen daer Abdisse noemt, dan vraegde oft ick niet en begeerde wederomme in Cypers te trecken: so antwoorde ick altijt dat my niet lievers ter werelt mochte gheschieden: maer want sy voor mijn kuysheydt sorghvuldigh was en dorste sy my noyt eenig man, die uyt Cypers quam, betrouwen. Ten laetsten quamen daer twee eersame Edele Mannen met haer wijven uyt Vrancrijc, waer af deene na maegschappe was metter Abdisse: de welcke verhorende waer hunluyder reyse strecte, my in haer hoede ende gheselschappe bestelde, hunluyden sorchvuldigh beval ende bat dat zy my doch by mijnen Vader in Cypers brenghen souden. Want dese trocken be-

[p. G2r]

devaert nae Jerusalem om 't Heylighe graf te versoecken: daer sy gelooven dat de gene die sy voor hunlieden Godt houden begraven wert nae dat hy vanden Joden gedoot was. Maer soude ick alle de eere ende vrientschappe verhalen die my van de deugtsame mannen ende van hunlieder wijven bewesen wert, het soude te lange vallen om te hooren. Maer als wy t'schepe ghegaen ende na een wijle tijts tot Bassa aengekomen waren, en wiste ick niet wat ick seggen soude tot die goede mannen die my wilden by mijnen vader brengen, also hunluyden vande eerweerdige Abdisse belast was: gemerct ick my daer zoo vreemt vant, dat ick daer niet een mensch en kende. Daer scheen Godt te lijden te wesen met mijn ellendigheyt: want die sant my daer ter selfder uren: dat wy tot Basse aenquamen, desen selfden Antigone op 't strant int gemoete: den welcken ic terstont by my riep in onser spraken om niet verstaen te werden van die twee Edelluyden noch ooc van heur wijven: ende seyde hem dat hy mijnder aen nemen soude ende besorghe niet anders dan sijns selfs dochter. Die verstont my metten gange: ende na dat hy de Fransche Edelluyden met heur Vrouwe groote eere ende vrientschappe (nae sijn schamel vermogen) bewesen hadde, bracht hy my voor den Coninc van Cypers: de welcke my terstont ontfangen ende met so groote eeren alhier weder tot u gesonden heeft, dat ick niet en soude konnen volseggen. Indien hier inne noch yet meer is om te segghen dat sal Antigone u wel konnen verklaren, die my dickmael dit mijn ongeval heeft hooren vertellen. Doen keerden hem Antigone totten soudaen seggende: mijn heere, na dat ic dicmael uyt ws dochters mont gehoort hebbe, ende na dat my ooc vanden Edelluyden, ende heur wijven die met u dochter quamen geseyt is, so heeft sy u in als de waerheyt vertelt: behalven dat zy noch eendeel vergheten heeft, oft en heeft dat niet willen seggen, overmits sulcx haren eygen mont min betamen soude mogen. Namelijc hoe veel die Edelluyden met heur vrouwen die met haer quamen, my seyden van haer eerbaer ende kuysch leven dat sy daer byden Nonnen geleyt hadde, wat Edeler, goedertierender ende manierlijcker seden sy daerin bevonden hadden, ende ooc mede hoe die Vrouwen met haer Mannen weenden ende bitterlijc schreyden als sy my u dochter int afscheyden overgaven: van alle 't welcke indien icx te vollen vertellen soude, ic desen geheelen dach ende oock de gantsche nacht genoegh te seggen soude hebben. Maer ick wil daer alleenlijc so vele af verhalen dat het genoegh zy, te weten dat ghy (na dien sy my vertrocken ende ic noch hebbe konnen bemercken) u wel mocht beroemen te hebben, de alderschoonste, de aldercuyschste ende de alderdeughtsaemste dochter die eenig Prince mach hebben die nu ter tijt opten aertbodem krone draeght. De Soudaen maecte int aenhooren van dese dingen wonderlijcke groote blijschappe ende badt Gode veelmaels hem die ghenaden te willen verleenen dat hy doch genoeghsame danckbaerheyt soude mogen betoonen aenden genen vanden welcken zijn dochter oyt eere ende deughde gheschiet was: maer sonderlingen aenden Coninc van Cypers, diese hem so eerlijcken weder te huys gesonden hadde. Na sommige daghen dede hy Antigone seer rijckelijcke gaven bereyden, die hy hem gaf, ende ooc mede oorlof wederomme te moghen keeren na Cypers oock mede hoogelijck, so wel door brieven als door machtboden, dieshalven sonderlinge gesonden, van't gene hy sijn dochter bewesen hadde. Hier nae, begheerigh zijnde om 't ghene datter begonnen was te volbrenghen, te weten dat sy ghehouwet soude moghen werden aende Coninck van Garben, heeft hy hem alle de gheschienisse ontboden: hem daer beneven noch schrijvende dat hy mochte seynden om haer te halen indien hyse voor sijn Bruyt begheerde. De Coninc van Garbe was van dese tijdinghe seer verblijdt, ende gesent hebbende om die Dochter te halen, heeft hy die met groo-

[p. G2v]

ter vreuchden ontfanghen: byden welcken ze, moghelijck meer dan duysentigh malen by acht verscheyden Mannen geslapen hebbende, noch voor een goede maget te bedde ginck, het welcke sy hem also te sijn ooc vroet heeft gemaeckt: ende leefde langhe daer nae met hem in vreughden als sijn Coninginne.