|
| |
Frederick van Alberigui amoreus zijnde op een vrouwe die hem niet en
beminde, verdede alle sijne goeden in hoveringhen ende heuscheyden, ende
bederft hem selfs so geheelijcken, dat hem niet over en bleef dan eenen Valck:
dies hy op een maeltijdt als hem sijn lief quam vergasten, niet met allen
anders hebbende om haer aen te dienen, den valck dede braden: daeromme sy dese
heusheydt vernemende haer voornemen veranderde, hem tot een Man troude ende
rijck maeckte.
| |
De xxvj. Historie.
Daer onder beteeckent werdt, de beleeftheydt van een oprecht
minnaer, ende de grootmoedigheyt.
BInnen Florencen woonde voormaels een Jonck Edelman genaemt
Frederick een Sone van Messire Philippe Alberigui, ende was in feyten
van wapenen ende in abelheden ghepresen ende gheacht boven alle andere
jonghe Edelluyden in Toscane: welcke Frederick verlieft werdt (soo den edelen
veel tijdts ghebeurt) op een Edele vrouwe wiens name was Joffrou Johanna, die
wel voor een van de alderschoonste ende bevallijckste gehouden was
binnen Florencen: om de welcke ende om haer jonste te verwerven hy
groote feesten, streeckspelen, Tournoyspelen ende alle andere feyten van
wapenen maecte, schenckte daer en boven noch groote giften, ende
verteerde alle sijne goeden sonder yet te sparen: maer zy niet min eerlijck dan
schoon zijnde, en achte niet met allen op alle de dinghen die hy haer ter
liefden bedreef ende noch minder op hem selven, die alsulcx hanteerde.
Frederick dan veel meer verteerende dan sijn inkomsten verdraghen mochten ende
dit al sonder eenigen twist te doene, heeft sijn gorden (also dat
lichtelijc gevalt) so seere vermindert dat hem niet over en bleef dan een kleyn
arm Landthuysken met wat landts daer toe, van welcx inkomen hy spaerlijcken
leefde, ende daer en boven noch een valck den besten diemen
conste gevinden. Daeromme hy dese vrouwe noch meer dan oyt te voren beminnende,
ende siende dat hy nae sijn begheerte inder Stadt niet en vermochte staet te
houden, metter woon ghevaren is op 't lant in sijn kleyn landt huysken: alwaer
hy, alst gheleghen was, met sijn voghel ghevloghen, ende sonder van yemandt wat
te begheeren sijn armoede gheduldelijck ghedraghen heeft. Hier en tusschen als
Frederick aldus in d'uyterste behoeftigheyt ghekomen was, ist ghevallen dat de
Man van Vrou Johanna kranck gheworden is: de welcke siende dat sijn doodt niet
verre en was, sijn Testament heeft ghemaeckt: want | |
| |
inne hy sijn
sone, die nu al grootachtigh was, tot een erfghenaem stelde van alle sijne
goeden ende rijckdommen die boven maten groot waren: ende by gheval van des
Knechtkens overlijden sonder echte gheboorte achter te laten, stelde hy in sijn
plaetse van Huysvrouwe, de welcke hy seere bemindt hadde, ende is daer na
ghestorven. Als nu Joffrou Johanna haer selfs Weduwe vant, is zy soo langhe de
Somer gheduerde, uytter stadt ghetrocken op 't Lant (soo tot Florencen der
Vrouwen ghewoonte is) op een hoeve die zy hadde ligghen niet verde van
Frederickx huysken. Daer deur ist ghevallen dat het Soonken groote kennisse
began te maken met Frederick ende ooc lust te gekrijgen in honden ende
voghelen: sulcks dat hun Frederickx Valck, dien hy menighmael hadde sien
vliegen, so uytter maten wel behaeghde, dat hy die seere begeerde te
hebben: nochtans en dorste hy hem daer niet nae vragen, aenghemerckt hy
sach dat die liefde zoo seere van Frederick selfs bemindt werdt. Hier en
tusschen ist ghebeurt dat dit Knechtken in een swaere sieckte is ghevallen:
dies de Moeder seer bedroeft zijnde, als die geen ander Kinderen dan hem en
hadde, ende hem hertelijcken beminde, niet af en liet van eenen geheelen dagh
deure by haer Soonkens bedde te wesen ende hem te troosten: ende vraeghde hem
menigh werven oft daer eenigh dinck ware daer sijn begeerten toe strecten, hem
biddende sulckx doch te willen segghen, als die wel verseeckert mochte zijn dat
zy hem 't selfde soude doen hebben by alsoo verde het moghelijck ware om
verkregen te worden. Het knechtken soo menighmael dese sijns Moeders soo groote
toesegghinghen aenhoorende, heeft haer gheseyt: kondy soo vele doen Moeder dat
ick Frederickx Valck mach verwerven, soo hoope ick wel haest ghenesen te zijn.
Als de Vrouwe dit hoorde bleef een weynigh inden ducht staen ende began te
overleggen wat zy hier inne behoorde te doen. Want zy wiste wel dat Frederick
haer langhen tijdt bemint ende noyt vriendelijck ghelaet van haer ghehadt en
hadde: daeromme zy in haer selven sprack wat sal ick nu best doen? sal ick aen
hem seynden? oft sal ick hem selfs gaen vraghen om desen Valck dien ick hoore
de beste voghel te zijn alsser oyt inde locht ghevlogen heeft? ende hier en
boven soo is dese Valck alleen die hem noch int leven behout. Hoe dan? soude
ick wel soo onbeleeft zijn desen Valck eenen Edelman afhendigh te willen
maecken, den welcken anders geen vermaeckelijcheyt dan die vogel alleen
over en is ghebleven? De vrouwe dan vindende haer selfs bekommert met dese
ghedachten, en wiste niet wat segghen: zoo dat sy haren Sone niet een woordt
ter antwoorde en gaf, maer bleef al overpeysende ende bedenckende stille staen,
niet teghenstaende zy wel versekert was den Valck te sullen verkrijghen by
alsoo verre zy daerom wilde vraghen. Ten laetsten hielt haer soons liefde de
overhant: sulcx dat zy, om hem te vernoeghen, besloten heeft (daer quam af dat
mochte) niet aen hem te seynden, maer selfs daer henen te gaen om den Valck te
begheeren, ende die haren Sone te brenghen, dies zy tot hem seyde. Sijt
vrolijc van herten kint, ende denckt niet anders dan om te genesen: ick belove
u dat ick morgen voor alle werck den valck sal gaen halen ende u dien
brengen: waer inne het joncxken soo verblijde datmen noch dien selfden dagh
eenighe beternisse aen hem mochte mercken. Des anderen daeghs is de Vrouwe met
noch een ander Vrouwe om haer te verselschappen tot haer ghenomen hebbende, in
maniere als oft zy ginck wandelen ghekomen aen 'thuysken van Frederick: den
welcken zy dede roepen, als die doen ter tijt (by geval) was in sijnen
tuyn dien hy dede toe bereyden, overmidts het gheen vlieghens tijdt en was: de
welcke verstaende dat Vrou Johanna voor sijn deure was ende hem begheerde
| |
| |
te spreken, uyter maten seer verwonderde is blijdelijck
derwaerts geloopen ende heeft se eerwaerdelijcken ghegroet. Als hem de Vrouwe
vernam is zy hem met een sedigh gelaet, soo een eerbaer Vrouew betaemt, tegen
getreden ende sprack tot hem. Godt geve u goeden dagh Messire Frederick, ick
ben hier gekomen om u danckbaer te wesen vande moeyten die ghy om mijnen wille
wel ghehadt hebt eertijdts, als ghy my meer dan u goet was beminde: ende dese
danckbaerheydt sal sulckdanigh zijn dat ick u desen noen vrymoedelijcken kome
vergasten alleenlijck onder ons beyden, ic ende dese mijne gesellinne. Den
welcken Frederick met alder ootmoet gheantwoordt heeft, seggende. My en
gedenckt niet, mijn vrouwe, dat ic noyt om uwen wille eenighe schade gheleden
hebbe: maer hebbe ter contrarien soo veel goets van u genoten, dat indien ick
oyt in eenigen dingen wat hebbe konnen ghedoen, sulckx al ghekomen is door u
verdienste ende deur de liefde dien ick tot u ghedragen hebbe. Ende ick
achte voorwaer voor een veel grooter jonste, ende is my dese vrymoedighe
vriendelijckheydt, dat ghy my komt besoecken, al seer vele aenghenamer: dan
oftmen my zoo veel goets schenckte om te verteeren als ick voormaels verteert
hebbe, hoe wel ghy een armen Weert zijt gekomen vergasten: Dit geseyt
hebbende heeft hyse al beschaemdelijck in sijn kleyne Huysken ontfanghen, ende
brachtse daer deur achter inden Hof. Maer want hy daer niemant en hadde om haer
gheselschappe te doen houden heeft hy gheseydt: aenghesien mijn Vrouwe, dat ick
hier niemant en hebbe, soo sal u dit goede vrouken, dat hier inden Hof tuynt
soo langhe verselschappen, tot dat ick de Tafel sal hebben doen decken. Al hoe
wel nu die behoeftigheydt van desen armen Frederick op 't alderuyterste groot
was, soo en hadde hy die noch noyt als nu bekent (nu hy aldermeest wat goets
van doen hadde) dat sijn goet deur hem selfs soo onmatelijck deur gebracht was.
Maer als hy dien morghen niet met allen en vant om sijnVrouwe eerlijc mede te
onthalen, scheen hy van rouwe by nae ontsint te zijne: ende sijn ongheluck in
hem selfs vervloeckende, liep hy half rasende nu hier ende dan daer. Hy
en hadde gelt noch pant om wat te koopen, het was spade op den noen, ende sijn
begeerte was seer groot om die edele Joffrou erghens mede eenighe eere te
bewijsen, nochtans en wilde hy oock van niemant yet leenen oft begheeren, dus
is hem ten laetsten sijn goede valck voor oogen ghekomen, die hy in sijn
salette op 't reck sach staen. Ende want hy niet anders en wiste te
bekomen nam hy die: ende vant hem soo vet, dat het hem een waerdige
spijse voor sulcken vrouwe docht te wesen: dies hy hem sonder eenigh
verder beraet den hals af trock, ende dede die van sijn schamel jonckwijf op
ontpluymen, speten ende vlijtigh braden. Als nu het ammelaken opte
tafele lach met seer witte servetten, der welcker hy noch een luttel hadde, is
hy met een vrolijck aensicht in den Hof ghegaen tot de vrouwe, den welcken hy
seyde alle 't selfde, dat hy hadde moghen bekomen om te eten, bereyt was. Aldus
is de Vrouwe met haer ghesellinne opghestaen ende ter Tafelen gaen sitten: daer
zy, sonder te weten wat zy aten, vanden Valck hebben ghegheten met Frederick
die haer met goeder herten diende. Als zy nu vander Tafelen opgestaen, ende met
hem een goede wijle in een ghenoeghlijcken klap gheweest waren, hevet de vrouwe
tijdt ghedocht hem te segghen waerom zy ghekomen was, ende began minnelijcken
tot Frederick te spreken aldus. Frederick, indien ghy noch gedenckt op u
voorleden leven ende op mijn eerbaerheydt, d'welck ghy mogelijck ruytheydt ende
wreetheydt hebt geacht: zoo en twijfele ick met allen niet oft ghy en sult u
verwonderen van mijn vermetelheydt: als ghy d'oorsaecke ghehoort sult hebben,
die my by sonder hier | |
| |
nu heeft doen komen. Maer waert by alsoo
dat ghy kinderen hadt oft ghehadt haddet, waeromme ghy sout moghen weten hoe
groot der ouderen liefde totten kinderen is: ick soude wel seker zijn dat ghy my
in desen eensdeels ontschuldighen soudet. Al ist nochtans nu alsoo dat ghy
sonder kinderen zijt soo en mach ick, die Moeder ben, niet ontvlieden de gemeene
wetten vande ander moeders: welcker geboden ick ghedwongen zijnde te
ghehoorsamen teghens mijnen danck ende alle behoorlijcke reden, u moet bidden
om een gifte: dien ic sekerlijck weet van u in hoogher waerden ghehouden te
wesen, ende dat wel met goede redene: want u alder uytterste tegenspoet u geen
ander luste, geen ander tijt verdrijf, noch geen ander vermaeklijckheyt gelaten
en heeft dan dat selfde, ende is u Valck.
Daer is mijn jonge Sone soo begeerrlijck nae dat ick niet
anders en beduchte, indien ick hem die niet en brenge, dan dat zijn sieckte die
hy heeft soo seer verargheren sal: datter yet nae sal volghen daer door ick hem
sal verliesen. Daeromme bidde ick u hertelijck, niet door de jonste die ghy my
meucht dragen, want ghy daer inde niet ghehouden en zijt, maer door u selfs
heuscheyt, die altijdt in u boven yemant anders ter werelt groot ghebleken is
om yemandt vrientschappe te doen, dat het u believe my die te schencken:
op dat ick sal moghen segghen dat ick door u weldaedt mijns Kindts leven
ghebaet hebbe, ende ghy hem daer door oock alle zijn leven lanck aen u
verbonden sult hebben. Frederick verstaende wat zijnder vrouwen begheerte was,
ende wetende dat hy haer daer inne geenen dienste doen en mocht, om dat hyse
haer te eeten hadde ghegheven, began in haer tegenwoordigheydt de tranen in
zijn oogen te ghekrijghen eer dat hy een woordt mochte spreecken. Als de Vrouwe
dit sach meynden sy in 't beginne dat die tranen meer voort quamen uyt vreesen
van zijnen Valck te verliesen, dan uyt eenige ander oorsaecke: dies zy nu al
opte tonge hadde om te segghen dat sy die niet en wilde hebben: maer sy bedwanck
haer selfs noch om te hooren wat Frederick soude segghen: de welcke nae 't
schreyen began te spreken aldus. Mijn Vrouwe vander tijdt af het Godts believen
was dat ick mijn liefde op u eerst stelde, hebbe ick ghemeynt dat my de
Fortuyne in veel dingen tegen was ende my haerder beklaeght: maer alle
sulcx is my noch licht ende gemackelijck gheweest om draghen by 't gene te
reken en dat zy my nu tegenwoordelijck doet gedoogen, ende is sulcx dat ick
nemmermeer gherustigh herte en sal hebben. Want ick sie dat ghy ghekomen zijt
in mijn kleyn arm huysken, alwaer ghy u noyt ter wijlen ick noch rijck was, en
vernederde te willen komen: ende begheert nu een gifte van my, daer de Fortuyne
oorsaeck af is dat ick u die niet en mach gheven, ende sal u met luttel woorden
segghen hoe dat by koemt. Soo haest ick hoorde dat uwer liefden by my wilde
blijven eeten liet ick (die u waerdigheydt ende verdienste aenmerckende was) my
beduncken redelijck te zijn, dat ick u met uytgelesender spijsen, danmen in 't
gemeyn ander luyden voor steldt, behoorde te onthalen. Daerom werdt ick
denckende op mijnen Valck daer ghy om vraeght ende op sijn groote Edelheyt:
dies dacht ick dat een waerdige spijse te wesen voor u: ende alsoo hebdy hem
dese maeltijt tot een gerecht gehadt opte tafele al ghebraden, dien ick meynde
seer wel besteedt te wesen. Maer nu ick sie dat ghy hem op een ander maniere
begheert, ist my soo verdrietigh ende swaer (overmits ick u niet en mach
vernoegen) dat ick nemmermeer ghenoeghte en sal hebben soo ick my laet
beduncken. Nae dese woorden liet hy den nebbe, de klauwen ende de pluymen tot
ghetuygenisse van dien voor haer oogen brenghen. De vrouwe die siende,
heeft hem metten eersten berispt dat hy soodanighen Valck hadde ghedoodt om een
wijf | |
| |
t'eten te geven: maer daer naer prees sy in haer selfs met
allen seer zijn grootheyt van herten, die door gheen armoede en hadde mogen
vernedert werden. Als zy nu ten laetsten haer selfs hopeloos vant den valck te
mogen gekrijgen ende zy daer door grootelijck voor haer soons sieckte
beduchtende werdt: heeft zy Frederick van sijn eere aen haer bewesen, ende van
sijn goetwilligheyt gedanckt, ende is vol sware ghedachten van hem scheyende
tot haren sone ghekeert: de welcke, oft door het verdriet vanden Valck te
moeten ontbeeren, oft door de sieckte (die seer groot was) onlancx daer na
gestorven is: dies de Moeder uytter maten seer droevigh was. Nae dat sy nu een
goede wijle daer nae niet en dede dan weenen ende schreyen, wilden haer
broeders by nae dwingen om weder eenen man te nemen, overmits zy
uytgenomen rijck ende noch niet oudt en was: daerom zy haer alsoo
ghedronghen bevoelende van haer broeders, niet teghenstaende zy liever Weduwe
waer gebleven geweest, began te dencken op Frederickx heuscheyt
ende op sijn laetste heerlijcke miltheydt als hy sijnen valck doode om
haer eerlijck te onthalen, ende sprack tot haer broeders aldus. Ick soude
gheerde, indient u luyden beliefde, onghehouwet blijven: maer wildy immers dat
ick eenen man neme, so meugdy wel verseeckert zijn dat ick nemmermeer mans wijf
en sal werden: ten zy sake dat ick neme tot eenen man Frederick van Alberigue.
Waer op haer broeders spottelick seyden: ey dwasige wat spreect ghy? wat soudy
hem nemen? hy en heeft niet eenen penninck inde Werelt. Ick weet wel, antwoorde
zy, dat het alsoo is als ghy seght: maer ick hebbe liever eenen man
sonder rijcdomme, dan rijcdom die eenen man behoeft. De Broeders dan merckende
sulckx haren sinne te wesen, ende daer benevens wetende dat Frederick, niet
teghenstaende sijn armoede, een seer eerlijck Edelman was, hebben hem haer
suster met alle haer haven tot een huysvrouwe ghegeven: de welcke als hy sach
dat hy sulcke Vrouwe, die soo seer van hem was bemint gheweest, tot een
huysvrouwe hadde, ende hem selfs soo rijck bevant, een uytghenomen goet
huyshouder wert, ende bracht met haer sijnen tijdt over met grooter vreughden
ende gheneuchten.
|
|
Auteursrechtvrij