Vijftigh lustighe historien oft nieuwigheden Joannis Boccatij

[p. T4v]

Tofan sloot op eenen dach sijn wijf buytens houys: de welcke siende dat zy door gheenderley smeeckinghen in mochte comen, haer veynsden in eenen put te springhen, daer zy eenen grooten steen in liet vallen, dies Tofan als hy dat hoorde uyt sijnen huys daerwaerdts liep, zoo dat sy daer en tusschen binnen 't huys gheraeckte, haren man daer buyten sloot, ende hem duysenderley scheltwoorden toe riep.

De twee-en-dertighste Historie:

Leerende dat der Vrouwen arghelisticheyt der mannen loosheyt te boven gaet.

VOormaels woonde binnen de stede van Arezze een rijck man gheheeten Tofan, den welcken een seer schoone jonghe dochter ghenaemt vrou Gitte te wijve werdt gegeven, vande welcke hy, sonder te weten waeromme jalours is gheworden, waer inne het wijf als zy dat vernam, met allen seer vertoont was. Als zy hem nu menich werven sijnder jalousien oorsake ghevraecht hadde, de welcke hy haer noyt en wiste te seggen, dan van sulcke snoode oorsaken daermen in ghemeen af seyt, quam haer inden sinne hem vant leedt te doen sterven, daer voor hy sonder oorsake gevreest hadde. Alzo vermerckte zy dat een eerlijck jonckman, naer haer beduncken den amoureus van haer maeckte, metten welcken zy heymelijck kennisse ghemaeckt heeft, ende de saecke nu alzoo verre ghebracht hebbende datter tusschen hen beyden, niet meer aen en ghebrack dan van de woorden totter daet te comen, began zy daer middel toe te soecken. Nu hadde zy onder andere van haers mans quade zeden gemerckt dat hy gheerne droncken dronck, dies zy hem sulcx niet alleen began aen te prijsen, maer hem oock dickmael met voorraet der toe aen te porren: daer hy zoo fijn toeghewent werdt, dat sy hem zoo dickmael alst haer beliefde, droncken dede drincken, ende ginck hem dan, als zy hem wel droncken sach, te bedde legghen. Door desen middel dan, quam zy d'eerstemael by haer lief, het welcke zy daer nae noch menichmael veylichlijck onderhielt. Hier en boven verliet zy haer noch zoo gewislijck op haer mans dronckenschap, dat zy niet alleen zoo stout en was dat zy haer Boelken somtijdts binnen haer huys brachte, maer dat zy oock wel onderwijlen by hem ginck in sijn huys, dat niet wijdt van daer en stondt, ende bleef daer dickwils het meeste deel vanden nacht. Dese maniere van doen aldus by dees amoureuse vrouwe onderhouden zijnde, zo ist gevallen dat haer onsalighe man begonste te mercken dat zy nochtans nemmermeer selfs en dronc, als zy hem alzoo dede drincken: dies hy began te vermoeden oft wel sulcx mochte zijn, alst inder waerheydt was: te weten oft hem sijn wijf droncken maeckte om terwijlen hy alsoo sliep haer lust te moghen plegen. Om dit nu te besoecken oft zo was dan niet, keerde hy eens wederom thuys sonder van aldien daghe ghedroncken te hebben, ende geliet hem nochtans in woorden ende wesen oft hy versmoort droncken waer geweest.

Dit gheloofde het wijf lichtelijck, de welcke niet meynende dat hem meer drancks van noode was om vast te slapen, hem terstont te bedde gheholpen heeft: dat ghedaen zijnde ghinck zy nae haer gewoonte uyt haren huyse tot haer Boelkens huys daer zy totter middernacht toe gebleven is. Soo haest oft so saen nu Tofan sijn Huysvrou niet meer en vernam stondt hy op vanden bedde tradt aende deure, sloot die wel vast van binnen ende ginck int veynster, om zijn wijf te sien wederomme comen ende

[p. V1r]

haer te doen verstaen dat hy haer cluchten wiste. Alzoo is hy daer ghebleven tot sijns wijfs wedercomste: de welcke wedercomen zijnde de deure gesloten vant, dies zy uyter maten droevich was: ende began ten laetsten te besoecken oft zy de deure niet met crachte en soude moghen openen: 't welck de Man een wijle tijts ghedoocht ende daer nae tot haer ghesproken heeft: ghy doet verloren moeyte wijf, want ghy en meucht hier niet in comen, dus gaet vry wederomme daer ghy tot deser uren toe geweest zijt: overmidts ghy hier nemmermeer binnen en sult gereaken voor dat ick u by alle u magen ende gebueren alsulcke eere aengedaen sal hebben als u toebehoort. Het wijf began te bidden om Godts willen dat hy 't hem doch liet ghelieven haer in te laten, overmits zy niet en quam van sulcker plaetsen als hy waende, maer alleenlijck van waken by een van haer ghebuerinnen, ghemerckt de nachten zo lanck waren dat zy die niet gheheel over slapen, noch oock niet alleen binnens huys over waecken en mochte. Maer haer smeecken en was niet gehoort, alzoo dese beest van een mensche voor ghenomen hadde alle de luyden vander stede sijns wijfs oneere cont te maken, die noch van niemandt gheweten en was. De vrouwe dan siende dat haer bidden te vergheefs was, heeft haer toevlucht ghenomen totten dreyghementen seggende: laet ghy my niet in huys, ick sal u de bedruckste man maken die daer leeft. Wat cont ghy doch doen? sprack Tofan. De vrouwe, wiens verstant de liefde deur sijnen raedt al verscherpt hadde, antwoorde: Eer ick die oneere, die ghy my t'onrecht doen wilt soude gedoogen, sal ick my selven liever gaen werpen in desen put die hier ontrent is. Als ick daer dan doot in ghevonden sal wesen en sal daer niemant zijn die niet en gelooft dat my anders daer niemant dan ghy door u dronckenschap in gheworpen hebbet: ende dan sult ghy moeten vluchten, oft u goet verliesen ende ghebannen wesen: oft men sal u 'thooft afslaen als een moorder van u huysvrouwe, zo ghy dan oock waerlijck wesen sult. Deur alle dese woorden en werdt Tofan niet beweecht van sijn sot voornemen: dies hem het wijf seyde: Nu wel dan ick en mach dese uwe moetwil niet langher verdraghen: God wilt u vergeven, ghy meucht mijn spinrocken, dien ic hier late in huys sluyten. De nacht was zo duyster dat d'een mensche den anderen nauwelijck op't strate sien mochte: dus is zy dit geseyt hebbende, ghetreden na den bornput, daer zy eenen grooten steen, die aenden voete van dien lach, nemende, began te roepen, O Heere Godt vergevet my ende liet met eenen den steen inden put vallen. De steen maeckte inden gront vant water een seer groot gheluyt, 't welck van Tofan ghehoordt zijnde, hem terstondt vastlijck dede gheloven dat zy haer selfs daer inne gheworpen hadde: daeromme hy eenen eemer metter coorden ghenomen hebbende, rasschelijck uyten huyse nae den put is gheloopen om haer te helpen. Maer daer en tusschen hadde zy haer by der deuren verborghen, dies zy siende dat hy na den Put liep, flucx binnen 'thuys snapte, de deure toe sloot, int veynster ginck liggen ende began te segghen: men moet den Wijn wateren alsmen die drinckt maer niet alsmense ghedroncken heeft. Tofan sijn wijf hoorende hielt hem voor bespot, ende is weder aender deuren ghegaen, maer als hy sach dat hy niet in mochte, heeft hy tot haer gheseyt dat zy hem op doen soude: maer zy die nu het schoon spreecken dat zy te voren gebruycte, al verlaten hadde, began by na al roepende te seggen: by gants bloet ghy pijnlijcke dronckaert als ghy zijt dese nacht en comdijer niet binnen: ick en mach u byster leven niet langher verdraghen, maer wil een yeghelijck doen blijcken wat man dat ghy zijt, ende tot welcker uren ghy des nachts t'huys comt. Tofan aen d'ander zijde oock seer t'onvre-

[p. V1v]

den zijnde began haer schandelijck aen te spreken ende te roepen, dies de gebueren Mannen ende Vrouwen deurt ghehoor van sulck gherucht uyten bedde resen, ende ter vensteren uyt quamen kijcken, vraghende wat daer te doen waer. Terstont began het Wijf al weenende te seggen: het is dese vermaledijde Man die alle nachten droncken t'huys comt dus spade inde nacht, nae dat hy een wijle heeft ligghen slapen inden Taveernen, het welcke ick nu langhe verdragen, ende hem daer duysentmael om bekeven hebbe, 'twelck al niet en helpt, dies ick niet machtich zijnde sulcx langher te gedoogen, hem dese schande van buyten te sluyten eens hebbe moeten doen, om te sien oft wat helpen mochte. Dese plompe beeste Tofan, seyde daer teghens de sake alsoo die was, ende dreychde haer eere. Nu meuchdy sien, sprack het wijf totten ghebueren wat dit voor een man is: wat soude hy dan noch al van mijn segghen, waer ick, soo hy is, opter straten, ende waer hy, zoo ick ben, binnens huys? ick sorghe, by alle helsche goden, dat ghy hem ghelooven soudet de waerheydt te segghen, hier aen meuchdy wel kennen oft hy wijs is: want hy seyt van my ghedaen te zijne t'ghene ick hem gedaen te hebbe vermoede: meynende my vervaert te maecken deur yet, 'k en weet niet watte, inden Put geworpen te hebben. Och oft God gave dat hy daer selfs met ernst in gespronghen ende verdroncken waer: zoo mochte de wijn, die hy te veel ingeslorpt heeft wat gewatert zijn. Alle de Buermans ende oock de Buerwijven begonsten Tofan te straffen, hem den schult te gheven, ende qualijck toe te spreken, om tghene hy sijn wijf op seyde, sulcx dat het gherucht soo verde van ghebuer tot ghebuere in luttel tijdts verspreyde, dat het des wijfs maghen ter ooren is ghecomen, de welcke daer quamen, ende van den eenen ghebuer voor, vanden anderen nae, ghehoort hebbende hoe dat met deser saecken was, Tofan by den cop namen, dien zy blau ende bloedich sloeghen. Daer nae ginghen zy binnens huys, namen alle des wijfs dinghen, ende keerden met haer tot hun luyder huysen, vanden welcken Tofan noch ghedreycht wert dat hem dit noch ergher becomen soude. Tofan siende dat hy qualijck uyt was gestreken, ende dat hem zijn jalousie verleydt hadde, als die zijn wijf boven alle dat ter Werelt was beminde, heeft vrienden ende middelen ghesocht door de welcke hy so vele dede dat hy zijn wijf met vrientschappen verwerf, die hy weder t'huys bracht, ende beloofde voorts aen nemmermeer jalours te wesen. Hier en boven gaf hy haer noch oorlof, om alle te doen dat haer believen soude, op dat het maer soo wijselijck geschiede, dat het van niemandt vernomen en wert, ende heeft alsoo, als een oprecht schandelijck dwaes, na de geleden schade vrientschappe gemaeckt.