|
| |
Een Weduwe die van eenen scholier bemint was, ende selfs een ander
Man beminde, dede den Klerck eenen geheelen winterschen nacht lanck inder sneeu
te vergheefs na haer wachten: de welcke haer namaels door sijn schalckheydt,
eenen gheheelen dagh lanck inde maent Julius op eenen tooren gantsch naeckt
dede staen inde Sonne voor de Vliegen en Wespen.
| |
De vijf-en-dertighste Historie.
Radende de vrouwen niet te spotten metten gheleerden daer sy bemint
werden, indien zy niet vanden selven ontfanghen en willen.
HEt en is noch niet lange geleden datter binnen
Florencen was een jonge vrouwe, van edele magen, van
schoonen lichame, van hoogen moede, ende van matelijcke
rijckdomme genaemt Helena. Dese weduwe gebleven zijnde, en wilde noyt
weder houwen, over mits zy verlieft was op een bevallijck ende
schoon jonc man die zy na haer behagen verkoren hadde: metten
welcken zy alle ander swaricheyt uytten sinne stellende dicwils in
grooter genoeghten ende in duysent vreughden leefde; ende dat doort behulp van
haer dienstmaerte die zy met allen seer betroude. In desen selfden tijdt
ghevielt dat een jonck Edelman van Florencen, ghenaemt Reynier, die langhen
tijdt tot Parijs ghestudeert hadde, wederom keerde tot Florencen: niet om sijn
konste in 't kleyn ende om pennincx waerde te verkoopen, soo menighe doen, maer
om de redene der dinghen ende de | |
| |
oorsaken van dien te
ondersoecken: het welcke een edelman wonderlijcken seer voeght ende aenstaet.
Alsoo was hy daer ghe-eert ende van elckerlijck in grooter waerden ghehouden,
soo wel om sijnen edeldom als om sijn gheleertheydt, ende droegh hem selven als
een oprecht Burgher. Maer ghelijckt ghemeynlijck ghevalt dat de ghene die
d'beste oordeel ende grootste kennisse der dinghen hebben alderlichtelijckx
bestrickt werden metter liefden, alsoo ist oock met desen Reynier gevaren. Want
op eenen tijdt als hy ergens ter feesten was gaen spelen, is hem dese vrou
Helena met swerte kleederen (so de Weduwen daer draghen) voor oogen verscheenen,
ende dat vol van so grooter schoonheydt ende goede gratie, dat hy hem
nae sijnen oordeele liedt beduncken zijn daghen noyt schoonder Wijf ghesien te
hebben: sulckx dat hy den ghenen saligh achte, die soo gheluckigh waer dat hy
die vrouwe eenen nacht in sijnen armen mochte naect
beluycken. Als hyse nu dickmaels aensach ende wederomme aensach ende wel
verstont datmen sonder moeyte geen groote ende waerde dinghen verwerven en
mochte werdt hy van meeninghe alle sijnen vlijte ende sorghvuldigheydt te werck
te stellen om haer te mogen behaghen: op dat hy in haer behaghen staende, haer
liefde, ende daer deur dan ooc sijnen wille van haer soude mogen
verwerven: De jonghe vrouwe die haer ooghen niet nederwaerdts en sloegh om in
der hellen te sien, maer meer van haer selfs houwende dan sy wel was, draeyde
zy die konstelijck herwaerts ende gins ende lietse rontsomme gaen
ende terstont wist te mercken wie haer uytter
herten aenschoude, werdt Reynier gheware, dies zy al lachende by haer
selven seyde: Vande daghe en sal (soo ick gheloove) mijnen tijdt niet verloren
zijn van dat ick hier ghekomen ben: want ick hebbe (ben ick anders niet
bedroghen) het dofferken by sijnen nebbe ghevanghen. Daerom began sy hem met
een stralen ooghsken te aenschouwen, alle vlijte doende om hem te doen verstaen
dat zy hem van herten geerne sach. Oock mede liet sy haer beduncken dat haer
schoonheydt dies soo vele te meer gepresen soude werden, oock vanden ghenen
selfs dien sy die selfde met haer liefde ghegheven hadde: als zy meer ende meer
janckerkens aen haer snoer lockte ende opten teugel reet. Dese wijse Scholier
ooc alle de gedachten der Philo sophien uytten hoofde gestelt hebbende, hinck
hert en sinnen aen dees weduwe: dies hy op hopen van haer te mogen behagen na
'thuys vernam daer sy woonde: alwaer hy onder 't dexel van eenigh ander oorsake
daghelijckx voorby began te lijden: waer inne de vrouwe haer seer verwaende om
de voorschreven redene, haer ghelatende oft zy hem met allen gheerne ghesien
hadde. Om dieswille de Klerck oock middel ghevonden hebbende, om met haer
Maerte kennisse te maecken, heeft de selve zijn liefde ontdeckt, ende haer
gebeden so veel aen haer vrouwe te doen, dat hy in haer jonste soude
moghen gheraken. Dit heeft hem de Maerte gaerne belooft, ende oock
terstont haer Vrouwe aenghedraghen, dewelcke daer met de grootste lachernye
vander Werelt na hoorde ende seyde: hebdy wel gesien waer dese man de wijsheyt,
die hy van Parijs heeft gebrocht verloren heeft, maer laet ons daer niet
meer af spreken, men moet hem int gene dat hy soect, so
uytrechten als hy wel verdient. Daerom als hy u meer hier af sal spreken, suldy
hem seggen dat ic hem noch al meer dan hy my bemint, minne: maer dat ic mijn
eere moet bewaren om mede (als ander vrouwen doen) met een ongedeckt voorhooft
te mogen gaen: daer door hy ooc, is hy anders so wijs, als hy seyt, my
noch veel te liever behoort te hebben. O sottinne sottinne, ghy en
verstont niet wat het was hem mette Klercken te moeyen. De maerte weder
by den amoureus komende dede haer bootschappe aen hem, soo haer vande Vrouwe
bevolen was. Dies | |
| |
wert de Klerck verblijt, die began sijn sake
met vierigher begheerte te volghen, brieven te schrijven, ende gaven te seynden
alle t'welck wel ontfangen was: maer hy en kreegh van haer gheen
antwoorde dan in't gemeen: ende in deser wijsen voerde sy hem lange om
den tuyn. Ten laetsten heeft zy dit al t'samen haer boelken ontdect, die
welcke daer soo t'onvreden inne was, dat hy jalours van haer wert: dies
zy, om hem te betoonen dat hy t'onrecht sulc quaet op haer vermoede, haer
maerte heymelijck sant aen den scholier, vanden welcken zy met allen
seere aengesocht wert, om hem van haren wegen te seggen: dat zy noyt wel
gelegen tijt en hadde gehad om yet te bedrijven dat hem aenghenaem mochte
wesen, na dat hy haer zijn liefde te kennen hadde gegeven, maer sy hoopte inde
naest komende heylige dagen van kersmisse by hem te moghen wesen. Belieft hem
daeromme den eersten nacht nae Kersdagh op de plaetse van haer huys te
komen, sy wilde by hem zijn soo haest haer sulckx doenlijck soude wesen.
De Klerck de vrolijckste Man zijnde die daer leefde, en faelgeerde opten
betekenden nacht niet te gaen ten huyse van zijn vrouwe: daer hy van de maerte
ingelaten ende in een plaetse gesloten wert ende began te
verbeyden dat de vrouwe by hem daer soude komen. Dese hadde dien avont
haer lief mensch daer doen komen, ende vrolijck met hem haer
maeltijt gehouden: dien zy al vertelde wat zy inden sinne hadde om dien nacht
te doen, ende sprac tot hem: nu suldy mogen sien wat liefde ic drage
ende ghedraghen hebbe totten ghenen die dwaeslijck jaloers van my geworden is:
welcke woorden haer lief met groot behagen aenhoorde, begeerlijck sijnde inder
daet te sien 't ghene haer woorden hem vroet maecten: Nu wasser by gheval den
voorgaenden dagh so swaren sneeu gevallen, dat alle dingen
metten sneeuwe bedeckt lagen: dies de Klerk niet lange daer op ter
plaetsten ghestaen en hadde, hy en began veel grooter koude te ghevoelen dan hy
wel en begeerde, maer verwachtende dat met lusten te boeten gedoochde hy die
geduldelijc. Een weynigh daer na sprack de vrouwe tot haer lief mensch ic bids u
laet ons gaen in mijn Camere om deur een vensterken te sien wat doch de ghene
daer ghy jalours af sijt daer doen mach, oock om te hooren wat hy mijn Maerte
antwoorden sal, die ick ghesonden hebbe om met hem te spreken. Dit geseyt
zijnde gingen sy aent vensterken, doort welcke sy den scholier sagen, sonder
van hem te mogen ghesien werden, ende hoorden de maerte, die uytter vensteren
tot hem sprac, seggende: Reynier noyt mensch en was soo verdrietigh als mijn
Vrouwe nu ter tijdt is, om dat sy tot noch toe by u niet en heeft moghen komen,
ende dat overmits een van haer gebroeders haer desen avont is komen besoecken,
langhe met haer ghesproocken heeft, by haer ten eten is gebleven, ende noch
niet van hier ghegaen en is. Maer ick vermoede dat hy terstondt wegh gaen sal,
dan sal zy stracx daer nae by u komen, ende doet u bidden dat ghy u dit wachten
doch niet en laet verdrieten. De scholier dit al voor waerachtigh gheloovende,
heeft gheantwoort, ghy sult mijn vrouwe segghen dat zy haer met my niet en
becommere, tot dattet haer wel gheleghen sal zijn by my te komen, doch bidde
ick haer sulckx soo haest te willen doen alst haer moghelijck wesen sal. De
maerte binnens huys ghekeert zijnde is gaen liggen op haer bedde. Doen sprack
de Vrouwe tot haer boelken: Wel wat segdyer nu af? meyndy dat ick hem alsoo om
van koude te bevriesen daer beneven soude laten staen, waert dat ick hem soo
lief hadde als ghy wel voor beducht zijt? na dese woorden is sy gaen
slapen met haer lief, die nu eensdeels wel te vreden was: ende bleven
daer langhen tijdt in grooter vreughden ende gheneuchten, spottende ende
boertende met den ellendighen ende mistroostigen Klerck: de welcke vast
wandelde ende sijn lichaem vast beweeghde om hem | |
| |
te
verwermen, sonder te weten waer hy neder sitten oft de bitter koude lucht
vermijden soude moghen: ende vervloeckte dat langhe blijven aen sijnre vrouwen
broeder, meynende al 't gene hy hoorde, eenighe deure te wesen daer door zijn
vrouwe hem quam inne laten, maer hy hoopte al te vergheefs. De vrouwe tot aen
de middernacht toe haren lust met haer boelken gepleeght hebbende, sprack tot
hem: wat dunct u lief van onsen Klerc? wat acht ghy meerder te
sijne, zijn wijsheydt, oft mijn liefde tot hemwaert? sal de koude die ick hem
doen lijden, uyt u borste konnen drijven den genen die daer onlancx door mijn
woorden inne quam? Sekerlijck jae, sprack haer lief, ende bekenne nu ghenoegh,
alsoo ghy alle mijn wensch, mijn rust ende mijnen lust zijt, dat ick ooc
mede also den uwen ben. Nu cust my dan spack de vrouwe, duysentmael indien ghy
de waerheydt segghet. Alsoo heeft haer liefken haer hertelicken
omhelsende niet alleen duysent maer meer dan hondert duysent werven gekust. Na
dat sy nu een wijle tijts in desen klap waren geweest sprack de vrouwe tot hem:
Om Godts wille laet ons doch opstaen om te besien oft 't vyer noch niet
ghebluscht en is, waer inne dese nieuwe minnaer my dagelijcx schreef
hittighlijck te branden. Opgestaen zijnde gingen sy aen tselfde
vensterken daer sagen zy den Klerc op de plaetse eenen dansse inden sneeu
dansen op 't geluyt vant geklap sijnre tanden die telcken oogenblick
klapten, overmits de bittere koude die hy ghevoelde. Doen sprack de
vrouwe, wat seghdyer nu af, mijns herten troost? dunct u niet dat ick de mans
wel sonder Pijp ofte Trommel ooc wel kan doen danssen? Ja ghy voorwaer
antwoorde haren minnaer al lachende, dat kondy ter goeder trouwen
wel doen. De Vrouwe seyde, Laet ons nu t'samen beneden gaen, tot d'ander deure
toe: ghy sult stillekens swijgen, ic sal spreken, so mogen wy hooren wat
hy seggen sal, dat en sal ons ter avonturen gheen minder tijt verdrijf zijn,
dant wel is hem aldaer te sien. Alsoo hebben sy de camere deure geopent,
ende gingen inselijck beneden aender deure, al waer hem de vrouwe
sonder eenighsins op te doen, met jachter stemme door een spleetken
vander deure aen sprack. De Klerc hoorende dat hy geroepen wert heeft Gode
gedanckt, ende geloofde vastelijck binnen ghelaten te worden: dies hy by de
deure gekomen sijnde tot haer sprac: hier ben ick al mijn vrouwe, doet doch op
om Godts wille, want ick van koude sterve. De Vrouwe heeft hem al
spottende geantwoort: denckt doch oft goet om gelooven is dat ghy soo seer
grillich soudet wesen oft dat de koude soo groot soude zijn, ende dat om een
weynich sneeus, 't welck hier gevallen is: weet ic niet wel dat de sneeu
al veel dicker valt tot Parijs: seker ic en mach u noch niet in laten:
om desen mijnen vervloecten broeder die hier gister avont by my quam
eten, ende noch niet van hier gaet: maer hy sal terstont wech
gaen, dan sal ic u eensgancx comen inne laten
ende versekere u dat ic my selven noch dit weynich tijts met groote
moeyte van hem gestolen hebbe om u wat te komen vertroosten, op
dat het wachten u niet en soude verdrieten: Ick bidde u (sprack de Klerck) mijn
Vrouwe om Godts wille dat ghy de deure doch opent, op dat ick daer binnen onder
het dac mach wesen, want het is binnen luttel tijdts het waerdts wider dicht
beginnen te sneeuwen, sonder dat het noch ophout: dan wil ick u daer binnen
geerne, soo langhe alst u believen sal verbeyden. Wacharman, alderliefste, dat
en mach ick niet doen: Want dese deure so grooten gheluyt maeckt, alsmen die op
doet, dat ick doort openen van dien lichtelijck hier van mijnen broeder
ghehoort soude worden: maer ick wil hem wel gaen segghen dat hy gae, op dat ick
daer nae weder hier komen ende u binnen laten mach. Och gaet dan doch
gheringhe, sprack de scholier, ende doet oock een goet vyer maken, dat bidde
ick u: op dat ick bin- | |
| |
nen komende my wel doorwermen mach:
want ick alsoo kout gheworden ben, dat ick mijn leven nauwelijck en ghevoele.
Dat en is niet wel moghelijck sprack de Vrouwe indien het anders waerachtigh is
dat ghy in mijnder liefden vierighlijck gebrant hebt, also ghy my menighmael
hebt geschreven: maer ick weet wel dat ghy mijnder daer inne spottet: ick gae
henen, wacht ghy daer met goeder herten. Haer boel die alle dit aenhoorde, nam
hier sijn genoeghte inne ende is met haer weder te bedde gegaen, so nochtans
dat zy dien nacht niet veel en sliepen, maer die overbrachten haren spot metten
Klerc drijvende. Maer die arme minnaer, die by nae eenen oyevaer geworden was,
(soo seer klaterden sijne Tanden) vermerckende dat hy bespot was, besocht oft
hy de deure soude moghen open doen: ende niet konnende eenigh middel daer toe
gevinden, began hy sijn lichaem te draeyen ende te wringen als een Leeuwe doet,
ende vervloeckte het quade weder der Vrouwen valscheyt, des nachts lanckheydt
ende sijns selfs dwaesheydt en simpelheyt: sulckx dat hy hem spijtelijcken
teghens haer veronwaerdigende zijn lange ende vierighe minne haestelijcken in
een felle ende bittere hate verwandelde: overleggende in hem selfs vele
ende verscheyden middelen om hier wraecke over te doen, daer hy
nu noch veel begeerlijcker toe gheneghen wert, dan hy te voren was tot het
slapen by die Vrouwe. Na desen langhen nacht ghenaeckte den dagh ende began de
dageraet aenden Hemel te komen: dies is doen de maerte, van haer
vrouwe dies vermaent zijnde, beneden gekomen ende heeft de deure vander
plaetsen open ghedaen, daer zy haer gelatende mededoogen metten Klerck te
hebben tot hem seyde: De duyvel moet hem halen die gister avondt hier quam:
want hy ons alle den nacht in roere ghehouden ende u hier doen vervriesen
heeft. Maer wil ick u seggen? draget geduldelijck, want dat desen nacht niet en
heeft mogen wesen, sal moghelijck op een ander tijt wel werden. Nochtans weet
ick wel dat mijn Vrouwe gheen leder saecke en mochte opkomen dan dese haer
gheweest en is. Al was nu de scholier vol veronwaerdigens, soo wist hy nochtans
wel dat dreyghementen niet anders en doen dan den vyant met wapen te voorsien
ende hem op sijn hoede brenghen: dies hy als een vernuftigh man in sijnder
borsten besloten hielt sijnen onmatigen wille, die hem gaerne gheopenbaert
hadde: zoo dat hy sonder eenighe gramschappe te thoonen met sachter stemmen
sprack: Ick en hebbe inder waerheydt quader nacht mijn daghen noyt gehadt: maer
ick mercke wel dat het mijnder vrouwen schult niet en is: overmidts zy selve
met my te lijden zijnde afgekomen is by my om haer te ontschuldigen ende om my
te vertroosten: dus sal (soo ghy segt) 't gene dat nu niet en heeft moghen
zijn, op een ander tijt wesen: ghebiet my aen haer, ende adieu. Alsoo is de
arme scholier by nae al stijf van koude, soo hy best mochte, weder tot sijnen
huyse ghekeert daer hy vermoeyt ende seer vakerigh zijnde, op sijn bedde ginck
ligghen om te slapen. Als hy daer na ontwaeckte en mocht hy Arm noch Been
verroeren: dies hy stracx om de Medecijns gesonden hebbende, henluyden
verklaerde wat grooter kouden hy dien nacht gheleden hadde: de welcke terstont
tot sijn ghesontheyt sagen, ende met vele raedts oock haestelijck nauwelijcks
de sake soo verde brachten, dat hy zijn leden uyt mochte
strecken: ende soude vele pijnen hebben moeten gedoogen, ten waer dat hy
jonck geweest ende de Lente genaeckt en hadde. Nae dat hy zijn ghesontheydt
weder verkregen hadde, droegh hy desen haete altijt verborgentlijck inder
herten: ende maeckte nochtans meer dan oyt den amoureus vande selfde weduwe.
Dus ist nae een goede wijle tijts gevallen datter door gheluck een onvoorsiene
ghelegentheyt bereyt wert voor den Klerc om | |
| |
zijn begeerte te
versaden want de jonghe man, die van dese vrouwe bemint was, haer liefde tot
hemwaert niet meer achtende, op een ander vrouwe verlieft wert: sulckx
dat hy vrou Helena niet met allen meer ter liefde en seyde noch en dede, dies
zy in tranen ende versuchtinge scheen te verdwijnen. Maer haer Maerte
die grootelijck met haer te lijden was gheen middel wetende om haer treurighe
swarigheydt te verdrijven, die zy door 't verlies van haren boel int herte
droegh, ende siende den Klerck noch dagelijcx nae sijn ghewoonte voorby der
deure lijden, is in een sotte gedachte gekomen: te weten, dat sy gheloofde
haerder Vrouwen boel wederomme tot sijn oude ende gewoonlijcke liefde te mogen
getrocken werden door seeckere konsten van Nigromantie, ende dat de voorseyde
Scholier daer inne wel een groot meester soude moghen wesen dies zy sulcke haer
gedachten ontdect heeft voor haer vrouwe. Dese oock onbedacht zijnde, ende niet
overleggende dat de Klerck sodanige consten (indien hy die gheweeten hadde)
voor hem selven te wercke gheleydt soude hebben ghehadt, heeft haerder Maerten
woorden geloove ghegeven: den welcken sy terstont beval uyt de Klerc te
vernemen oft hy sulcx wel soude willen doen, ende daer by versekerlijck te
bevoelen dat zy wederomme tot danckbaerheyt al sijn believen vol brenghen
soude. De Maerte heeft haer bootschappe wel ende naerstelijck gedaen.
Hier door werdt de Klerck soo blijde, dat hy in hem selfs seyde: O Heere God
ghy moet gelooft zijn. Nu is de tijt eens ghekomen dat ic met uwe hulpe dese
snoode vrouwe eens vergelden sal de boosheydt die zy my voor groote liefde die
ick haer droegh: bewesen heeft. Voort sprack hy tot het Jonck wijf. Ghy sult
mijn vrouwe seggen dat zy hier inne met allen geen swaerigheyt en neme:
want al waer haer lief in Indien, ic sal terstont hier doen komen
ende haer om vergiffenisse doen bidden van 't gene tegen haer misdaen
mach hebben. Maer aengaende den raet die sy daer toe moet gebruycken, is mijn
meeninge haer mondeling selfs te seggen alst haer sal believen: dit en
suldy niet laten haer aldus te seggen ende haer van mijnen
wegen te vertroosten. Dese bootschappe werdt de Vrouwe door de Maerte
gedaen, de welcke te samen sloten dat zy in sint Lucien kercke met hem daer af
spreken souden. Daer gekomen zijnde, en alleen te samen sprekende, heeft zy,
sonder te gedencken dat zy hem by na inder doot hadde gebracht, den
Klerc alle haer ghelegentheyt ende haers herten begeeren in 't
heymelijck te kennen gegeven, ende hem seer ghebeden dat hy haer
doch behulpelijck wilde zijn. Daer op hy haer geseyt heeft: Het is alsoo mijn
vrouwe dat ick onder ander leeringhen die ick tot Parijs hanteerde, oock mede
de swarte konsten oft Nigromantie gheleert hebbe, sulcx dat ick 't gene daer
van is, wel wete: maer want dese konste Gode mishagelijck is, hadde ick die
versworen nemmermeer voor my selven noch voor anderen meer te pleghen: nochtans
is de liefde die ick tot u drage van soo grooter krachte, dat ick niet en wete
hoe ick u yet soude konnen gheweygheren van 't ghene ghy van my ghedaen begeert
te werden: dus ben ick bereydt (nu dit u believen is sulcx te doen) al soud ick
daer oock voor duysent duyvelen om varen. Doch laet ick u te voren weten dat
het een saecke al quader om doen is dan ghy wel waent: ende dat noch bysonder
als een Vrouwe eenigh man, oft een man eenige vrouwe wederomme tot de versleten
liefde wil brengen: want sulcx niet en mach geschieden dan door de
persoon selve die sulcx aengaende is. Ooc moet de gene die sulcx bestaen
wil onbevreest zijn ende stout
van moede, want het moet by nachte ende op eensame plaetsen
gedaen werden sonder eenich menschelijcke geselschappe: tot
welcker dingen volbrenginge ick niet en can mercken hoe ghy
bequaem sout mogen wesen. Hier op heeft de vrouwe, meer verlieft dan
| |
| |
vernuftich zijnde, geantwoort: Die liefde prickelt my in sulcker
manieren, datter geen dinck en is d'welc ic niet wel soude willen
doen om wederomme te verwerven, den genen die my sonder
redene begeven heeft. Maer seght my doch wat is 't gene daer ick
onvervaert inne moet zijn? De Klerc arch inden sinne hebbende heeft haer
gheantwoort: Ick sal (vrouwe) een tinnen beelt moeten maken, in
des genen name, die ghy begeert te verwerven: na dat u dit van my
gesonden sal wesen, suldy u met een afgaende mane inden eersten
slape vander nacht seven werven in een loopende Reviere met dit beelt
sonder eenig ander geselschappe moeten baden: ende daer nae soudy alsoo
naeckt zijnde, oock moeten klimmen op eenen boom oft op eenigh onbewoonde
huysinghe: ende daer u selven metten beelde inder hant, ten noorden-waert
ghekeert hebbende sommighe woorden spreken die ick u in gheschrifte soude
geven. Dese woorden dan gesproken zijnde, souden daer twee vrouwen by u komen,
schoonder van ghedaente dan ghy u leven oyt saecht, die sullen u dan groeten
ende vriendelijcken vraghen wat u belieft van haer ghedaen te hebben, Segt haer
dan wel ende volkomentlijck al u begheeren: maer wacht u wel dat ghy den
eenen name hier en noemt, voor den anderen. Als ghyt dan geseyt sult
hebben, soo sullen sy van u scheyden, dan meught ghy oock afgaen ter
plaetsen daer ghy u kleederen gelaten sult hebben, u selfs weder
kleeden ende in u huysinge keeren. Ende voorseecker en sal de
naestkomende nacht niet half geleden zijn, oft u lief sal al weenende om
genade ende vergiffenisse komen bidden: oock meughdy wel voor ghewis
weten dat hy u van dier uren af nemmermeer om eenigh ander Vrouwe verlaten en
sal. De Vrouwe dit aenhoorende ende ontwijselijck geloovende, liet haer nu al
schier beduncken haer lief inden armen te hebben, dies sy half verblijt zijnde
sprack. En twijfelt niet eens oft ick sal dit al t'samen met allen wel
volbrenghen, daer ick oock de bequaemste plaetse toe hebbe vander werelt: want
mijn hove is een weynigh boven de valey vande Arne ghelegen, daer den oever
vander Rivieren niet wijt en af en is, oock ist nu inde maent Julius, dies het
lustich valt om te baden: hier en boven gedenckt my noch dat daer ontrent een
out onbewoont toornken staet: daer op men niet wel komen en mach dan met
eenrehande houten leeder van Castaengien-hout gemaeckt die daer staet: metten
welcken de herders somtijdts op den dijck klimmen om nae hun verdoolde Beesten te
sien. Dit is oock een seer eensame plaetse ende verre uytten wege: daer sal ic
opkimmen, ende hope met allen wel te doen 't ghene ghy my bevelende
zijt. De klerc, die uyter maten wel wiste waer der vrouwen hoeve ende
ooc dit toornken stont, was seer wel te vreden dat hy haer voornemen
seeckerlijck wiste, ende sprack tot haer: Ick en quam noyt mijn Vrouwe, tot die
plaetsen, dus en kenne ick die hoeve noch dat toornken niet: maer ist alsoo als
ghy seght, zoo en mach men daer geen bequamere plaetse ter Werelt toe
bedencken. Daeromme wil ick u ( alst bequame tijdt sal zijn) het beeldt met de
woorden toe schicken: maer bidde u daer benevens, als ghy u begeerte
verkregen ende mijnen ghetrouwen dienst goet bevonden sult hebben, dat
ghy mijnder dan niet vergheten, maer u beloften volbrenghen wilt. Daer op
sprack de vrouwe dat sy sulckx sonder alle twijfele doen soude, ende aen hem
oorlof genomen hebbende, is sy t huyswaert ghegaen. De Klerck was blijde
overmits het scheen dat zijnen aenslagh voortganck soude hebben: daer toe hy
een tinnen Beeldt met eenrehande caracteren oft litterteecken dede maecken,
ende schreef een versierde Fabele oft beuselmerckt voor een besweeringhe. Hier
nae heeft hy, alst hem tijdt dochte, dese dingen gesonden tot de vrouwe: ende
dede haer seggen dat sy sonder langer vertreck dien aenstaenden
nacht doen moste, | |
| |
't gene hy haer gheseyt hadde. Daer nae is hy
met sijn dienaer heymelijck gegaen ten huyse van sijnen vriendt die niet verre
van dat toornken woonde: om sijnen wensche te mogen sien
geschieden. Aen d'ander sijde is oock de Vrouwe met haer maerte op wech
gheslagen, ende quam op haer hoeve daer zy als den nacht gekomen
was haer gelatende oft zy wilde te bedde gaen, haer maerte slapen
gesonden heeft: ende is in de voornacht heymelijcken uytten huyse ghegaen nae
het Toornken by de Riviere van de Arne. Als sy daer gekomen was sach sy al
rontsomme: maer niemant vernemende heeft sy haer kleederen uyt ghedaen
ende die onder een hage verborgen. Doen ginck sy
daer metten beelde seven malen baden ende is daer nae alsoo naeckt
zijnde, met het beeldt in haren arme, ghegaen na het toornken. Nu hadde hem de
Klerc met sijnen dienaer int begin vanden donckere, onder willigen ende
andere boomen by dit toornken verborghen: dies hy alle haer doen
voorseyt, wel te recht ghesien hadde, ende sach oock mede, als zy soo naeckt
zijnde by na dicht voor hem henen liep, dat sy met haer lichaems blancheyt de
swertheyt vander nacht verwan: ende siende op haer borsten ende andere leden
haers lijfs, vant hy die soo over schoon, dat hy mededooghen met haer gekreegh
doort voordencken hoedanigh die selve binnen weynich tijts werden
souden. Daer benevens bevoelde hy oock de verrijsende bekoringhe des
vleeschs: die hem riedt uytter hagen te springen, haer te grijpen, ende
sijnen lust daer mede te boeten: sulckx dat het weynigh faelde, hy en was van
zijn medoghentheydt oft van sijn begeerlijckheydt verwonnen gheweest. Maer
wederomme herdenckende wie zy was, wat grooter misdaet hem ghedaen was,
waeromme ende oock mede van wie soo quam hy wederomme tot sijn eerste
spijtigheydt: de welcke zijn vleeschelijcke luste ende sijn medelijden uyt hem
verjaeghde: dies hy vast by sijn voornemen blijvende, haer voorts voor by hem
liet lijden. De Vrouwe klam op het toornken: daer zy ten noordewaert ghekeert
zijnde de woorden began te spreken, die haer vanden Klerck ghegheven waren. Doen
is de Klerck niet langhe daer nae ooc lijffelijck daer binnen gekomen: van waer
hy allenskens wech nam de leeder daer mede zy boven gheklommen was: ende
vertoefde daer nae om te sien wat zy segghen oft doen soude. De Vrouwe haer
besweringe seven werven ghesproken hebbende began te verwachten nae de twee
vrouwen, daer zy soo langhe in die koude, die haer niet lief en was, verbeyde
tot dat den dagheraet began te rijsen. Daeromme zy bedroeft zijnde dat des
Klerckx voorseggen niet gheschiet en was, by haer selven seyde: ick duchte dat
my de Klerck soodanighen nacht sal ghewilt hebben verghelden, als ick hem een
verleent hebbe, maer heeft hy 't daeromme gedaen, soo en heeft hy hem niet met
allen wel konnen wreken, gemerct desen nacht op het derdendeel soo langhe niet
en is gheweest als de zijne was, behalven noch de koude die hy gedooghde, die
wel wat strengher ende bitterder was. Ten laetsten began zy, om vanden dagh
aldaer niet beloopen te worden, vant toornken te willen af stijgen: maer zy
bevant dat de leeder van daer was. Doen is recht oft de gantsche werelt
onder haer ghesmolten ware gheweest, haer 't herte ontsoncken, ende viel op t'
pladt van 't Toornken neder in swijme, ende began na dat sy weder wat bekomen
was, jammerlijcken te schreyen ende te klaghen, ende wel merckende dat dit des
Klerckx wercken moesten zijn, quam zy in leedtwesen van een ander misdaen te
hebben, ende daer nae beroude haer oock betrout te hebben den ghenen dien zy
met recht voor haer vyandt hadde behooren te houden. In desen schijne was zy
een wijle, daer nae sach sy oft daer gheenen middel en was om beneden te komen
maer siende dat daer gheenen en was began zy weder van nieus te weenen
| |
| |
ende quam in bittere gedachten seggende tot haer selven. O
onsalighe Vrouwe, wat sullen nu doch u Ghebroeders, u Maghen, Ghebueren ende
in't ghemeen alle die van Florencen segghen, als sy vernemen sullen dat ghy
hier moedernaeckt zijt gheweest? u eerbaerheydt die soodanigh scheen als die
van elckerlijck ghelooft was, sal men nu weten valsch gheweest te zijne. Maer
oft ghy hier toe noch al eenighe loghenachtige verschooninghe wilde versieren
(soomen wel in desen soude konnen vinden) soo en sal u sulck lieghen niet
toeghelaten werden vanden vermaledijden Klerck die nu alle de saecken weet. Dit
ghesproken hebbende was zy in soodanighen druck, dat zy haer selfs by nae vanden
toorn afghestort hadde op der Aerden. Als nu den dagh ghekomen was is zy een
weynich op d'een zijde vant Toornken gegaen by nae aen 't uytterste vanden
muere: om te sien oft zy daer eenigh jonckxken by de Beesten mocht vernemen,
ende dat te seynden om haer Maerte aldaer te haelen: ende also ist ghevallen
dat zy den Scholier (die een weynigh onder een haghe gheslapen hebbende nu
wacker gheworden was) ghesien heeft ende oock mede hy haer. Daeromme heeft haer
de Scholier aenghesproocken segghende: Goeden dagh mijn vrouwe, zijn de
Jofvrouwen noch niet ghekomen? de vrouwe hem siende ende hoorende began van
nieus weder seer te weenen, ende badt hem doch by den tooren te willen
komen om wat met hem te moghen spreecken. Hier inne was haer de Scholier
beleeft ghenoegh. Doen heeft zy haer selven metten buycke op het pladt vanden
Tooren ter neder gheleydt, soo dat sy maer met den hoofde over de muere en
sach, ende sprac tot hem al weenende: Waerlijck Reynier indien ick u eenen
quaeden nacht dede hebben, dat hebdy nu ghenoegh gewroken: want al ist soo dat
wy nu zijn in de Maent van Julio, soo hebbe ick nochtans (alsoo die naeckt ben)
desen nacht ghemeynt stijf te vriesen van koude: behalven noch dat ick om 't
gene ick u misdaen hebben, oock om mijn sotheyt van u gelooft te hebben soo
seere ende soo lange hebbe gheschreyt, dat het een wonder is hoe mijn ooghen
noch in mijnen hoofde gebleven mogen zijn. Dus bidde ick u, niet om mijnen
wille, dien ghy niet en behoort te beminnen, maer om u selfs wille die een
Edelman zijt, dat ghy 't gene my tot nu toe van u gheschiedt is, wraeckx
ghenoegh wilt achten te wesen voor d'ongheluck dat ick u ghedaen hebbe, ende
dat ghy my hier mijn kleederen wilt doen brengen, op dat ick van hier af mach
gane: ende dat ghy my ooc niet benemen en wilt het gene dat ghy my naemaels (al
waert oock zo dat ghy dan soudet willen) niet weder en mocht gheven, te weten
mijn eere, want al hebbe ick u dien eenen nacht mijn geselschappe gheweyghert,
ick sal u t'uwen believen daer veel nachten weder voor jonnen. Laet u dan hier
mede ghenoegh zijn, ende stelt u als een eersaem man te vreden, midts dien ghy
u over my hebt moghen wreken, ende my alsulcx hebbet doen
bekennen: ende en wilt doch niet (believet u) al u macht gebruycken
tegens een Vrouwe, want de Arent gheen eere en behaelt van een Duyve
verwonnen te hebben: dus wilt doch om Godes ende om uws selfs eere wille
mijnder ontfermen. De Klerc met een verstoort herte in hem selfs herdenckende
het groot leedt dat hem ghedaen was, ende siende de vrouwe alsoo bidden ende
weenen, ghevoelde op een selfde tijt vreught ende verdriet in sijnen sinnen: het
was hem eenen lust die wraecke te sien, die hy boven alle dinghen begeert
hadde: maer het verdriet quam deur sijn goedertierenheydt, die hem tot
medoogentheyt beweeghde over die ellendighe vrouwe: maer want nochtans de
bermhertigheydt sijnen fieren moet niet en mochte overwinnen heeft hy haer
gheantwoort. Maer alsoo (vrou Helena) dat mijne begeerten (die ick inder
waerheyt | |
| |
alsoo niet met tranen bedouwen noch soo gesuyckert maken
en konste, als ghy nu den uwen wel doet, so vele hadde mogen verwerven op dien
nacht als ick meynde van koude doot te blijven op u plaetse die vol sneeus
lach, dat ick van u maer onder eenigh dack gestelt waer geweest, het soude my
nu oock een lichte sake zijn u begeerte te verhooren. Maer gaet mijn eere u nu
ter tijt dus veel meer ter herten dan voormaels, ende vallet u dus swaer aldaer
moeder naect te blijven: zo streckt uwe begeerte totten genen, in wiens armen u
niet en verdroot al naeckt te liggen dien selven nacht daer af ghy
vermaent, doen ghy my hoorde draven lanckx u plaetse, klappertanden ende den
sneeu trappen: doet u deur hem nu helpen, doet u deur hem u kleerderen nu
brengen, doet u deur hem de leeder brengen, daer lancx ghy af meught dalen,
ende doet nu u best om de sorghvuldigheydt uwer eeren te stellen aen hem, door
den welcken ghy doen ter tijt nu, ende duysent ander reysen die niet
gheschroomt en hebt in pericule te stellen. Waerom en roept ghy niet dat
hy u nu komt helpen? wien betaemt sulcx oock badt dan hem? ghy zijt zijne: wat
dingen sal hy doch bewaren oft helpen, indien hy u niet en beware oft helpe?
Roept nu sottinne als ghy zijt, ende versoeckt oft de liefde die ghy tot hem
draeght, ende oft u ende sijn kloeckheydt u van mijn dwaesheyt nu verlossen
moghen: vande welcke ghy u met hem vermakende, hem vraeghde wat hem grooter
dochte te zijn, te weten mijn sotheydt oft de liefde die ghy hem droeght: ende
en toont my nu geen heuscheyt in 't gene ick niet en begheere, hoe wel ick
't niet loochenen en mach begheert te hebben. Spaert uwe goede nachten voor u
boel, indient u anders mach gebeuren dat ghy levendigh van hier gheraeckt. Soo
veel my des betreft, schelde ick u vande nachten quijte, want ick hebber aen
eenen al veel te vele ghehadt, ende is my genoegh dat ick eenmael bespot ben
gheweest. Ghy nu noch u schalckheyt in 't spreken pleghende, doet u beste om
my, dien ghy prijsende een Edelman ende eerbaer noemt, tot
uwaerts goetwilligh te maecken: op dat ick als een grootmoedigh Man my selven
soude bedwinghen u boosheyt onghestraft te laten: maer u smeeckende woorden en
sullen nu de ooghen mijns verstants niet verduysteren, alsoo voormaels u
bedrieghlijcke beloften ghedaen hebben. Ick kenne my selfs ende versekere u dat
ick in alle den tijdt die ick tot Parijs woonde, soo veel kennisse van my
selven niet en leerde hebben, als ghy my op eender nacht wel kont hebt
ghemaeckt wat ghy zijt. Maer laet ons nu de saecke alsoo nemen oft ick
groomoedigh waer: soo en zijt ghy de ghene niet daer de grootmoedigheydt haer
werckinghe in behoordt te hebben: want des boets eynde van soodanighe wilde
dieren als ghy zijt: ende van gelijcken de wrake van dien, behoort de
doodt te wesen: daer tegen menschen 't gene dat ghy segget, wraecx genoegh te
strecken soude behooren: Daerom ghemerckt ick geenen Arent en ben, noch u geen
Duyve, maer een fenijnigh Serpent kenne, soo sal ick, als uwen ouden Vyandt,
mijn uytterste vlyte doen om u hatelijck met gantscher macht te vervolgen,
nochtans en mach alle 'tgene dat ick u doen, met recht noch geen wrake, maer
veel eer kastijdinge genaemt werden: gemerct wrake de misdaet gemeynlijc
te boven gaet: 't welc in desen nemmermeer geschieden en sal. Want
indien ick merckende op de state daer ick van u ingestelt was, my selven
daer over wilde wreken: soo en soude u leven met noch hondert uws ghelijcke
levens, niet ghenoegh daer toe moghen zijn, alwaert dat ickt u bename: gemerckt
ick niet ander en soude dooden dan een snoode, boose ende valsche vrouwe. Ende
om de waerheyt te segghen, wat Duyvel soude ghy doch meer zijn dan een de alder
ellendighste dienstbode ter werelt, waert saecke dat men u het schoon aensicht
be- | |
| |
name, het welcke doch deur weynigh jaren met veel slappe
rimpelen vervuldt ende gheschent sal worden? nu en hevet aen u niet ghebroken
te doen sterven een eersaem man, soo ghy my terstont noemde, van wiens leven de
Wereldt noch op eenen dagh meer nuts af mach komen, dan hun hondert uws
gelijcke soo lange de Wereldt staen sal. Dus sal ick u met dit verdriet, dat
ghy nu ghedooght onderwijsen wat het is te spotten met de menschen die eenich
gevoelen hebben: ooc wat het is metten Klercken te spotten:
ende u daermede leeren u selfs voor sulcke sotheydt voort meer te
wachten, ist anders dat ghy dit ontkomt. Maer hebdy soo groote begheerte om af
te komen: waerom en springht ghy niet van boven neder op der Aerden? op dat ghy
alsoo metter hulpe Godts den hals breeckende, u selfs tot eender tijdt verlost
vande pijne die ick u noch dencke aen te doen, ende my oock de vrolijckste
mensch vander wereldt maeckt. Ick en wil u niet met allen meer segghen, soo
veel hebbe ick konnen ghedoen, dat ick u daer boven hebbe doen klimmen: siet
ghy nu oft ghy so veele sult konnen doen dat ghy daer af weet te komen,
soo wel als ghy mijnder wist te bespotten. Middeler tijdt dat de Klerck dese
dinghen sprack, weende de vrouwe gestadelijck, oock liep de tijdt al voort, soo
dat de Sonne soo lancx hoogher opwaerts dreef: dies zy, hoorende dat hy sweegh,
tot hem seyde: O wreede mensche, viel u de vervloeckte nacht soo verdrietich,
ende dunckt u mijn faute soo seer groot te zijn, dat noch my jeughdelijcke
schoonheydt, noch mijn bittere tranen, noch mijn ootmoedigh smeecken u tot
gheen medooghentheydt en mogen bewegen: soo laet u doch ten minsten bewegen
ende u strengheydt wat versacht werden door dese mijn eenighe daet, dat ick my
van nieus weder op u betroudt, al mijn secreten u ontdeet, daer door oock my
selven geheelijck in uwer macht ghestelt, ende u mijn misdaet selfs
beleden hebbe, want hadde ick op u niet willen betrouwen, ghy en haddet noyt
macht verkregen u over my te wreken, 't welck ghy u so vierighlijck begeert te
hebben nu betoont. Ach laet u gramschap doch varen ende vergevet my nu
voorts meer. Ist sake dat ghy my dit wilt vergeven ende gedoogen dat ick van
hier beneden mach komen, soo ben ick van meeninghe dien ontrouwen boel te
verlaten ende u alleen tot mijn lief ende Heere aen te nemen. Aengaende
mijn schoonheyt, die ghy om haer ongheduerigheyt lastert ende van
kleynder waerden acht, dese ende van ghelijcken die van ander Vrouwen, is
nochtans sulckdanigh datmense, mijns bedunckens, in waerden behoort te houden:
al en waert om anders gheen saecke dan dat sulcx eenen lust ende
kortswijl behoort te wesen vander mannen joncheyt, ende seker ghy en zijt niet
out van jaren. Ende hoe wel ic aldus wreedelijc van u gehandelt werde,
soo en kan ick nochtans niet ghelooven dat ghy my soo schandelijcke doodt
soudet willen sien sterven, als dat ick my selfs uyt wanhope van boven neder
soude werpen voor uwen ooghen, den welcken ic voormaels, indien ghy genen
loghenaer en zijt, soo geheel behaghelijck ben gheweest. Ontfermt u mijnder
doch om Gods ende u deughts wille, want de Sonne begint heet te schijnen,
ende werde nu van haer brandende hitte seer gequelt gelijck my te nacht
de bittere koude verdrietigh was. De Klerck lust rapende aldus met haer te
kouten, seyde wederomme: Mijn Vrouwe, u ghetrouheyt en stelde doen ter tijt
haer selven niet in mijnen handen uyt liefden die ghy tot my droeght, maer om
weder te moghen ghekrijghen 't ghene ghy verloren haddet: daerom en verdient zy
dies maer te groter straffinge: ende ghy gelooft dwaselijck, indien ghy
waent dat ick geen ander bequame middel, dan alleen dese, tot mijn ghewenschte
wraeckgierigheyt en soude hebben konnen gevinden. Want ick hadde
duysendt ander middelen, oock leyde ick | |
| |
(my gelatende als oft ick
u beminde) ontallijcke veel ander stricken rontsom u boeten: zulcx dat ghy niet
lange ghegaen zoudet hebben, sonder nootlijck in een van mijne ander laghen te
vallen, al en waer dit niet ghekomen gheweest: ende versekere u dat ghy in
gheen van alle die en mocht ghevallen zijn, daer ghy niet meerder verdriet ende
schande dan in desen geleden en soudet hebben: de welcke ick nochtans niet om u
ghemack, maer om dier te eer ghewroken te worden, aen nam. Ende oft my alle die
aenslaghen al ghemist mochten hebben, zoo en mocht my de penne gheensins
missen: met de welcke ick van u gheschreven soude hebben soo veel dingen,
sulcdanige dinghen, ende dat noch in sulcker manieren: dat ghy namaels zulckx
vernomen hebbende (dat ghewislijck moeste geschiet zijn) u selven hondert
wervens daeghs ongheboren ghewenscht soudet hebben: want de krachten vander
Pennen zijn veel meerder dan de ghene diese niet versocht en hebben, vermoeden
konnen. Ic sweere by Gode ende wensch oock dat hy my ten eynde toe deser
wraecken, die ick nu over u neme, so blijde moet doen wesen als ick in 't
beginsel was dat ick sulcdanighe saecken van u gheschreven soude hebben: dat
ghy u dies soo grootelijck geschaemt soudet hebben, niet alleen voor
ander Menschen, maer ooc mede voor u selven, dat ghy u eygen oogen
uytten aen sichte ghekrabbelt soudet hebben alleenlijck om u selven niet te
aenschouwen. Daerom en wilt de Zee niet verwijten dat zy van een cleyn beecxken
uwer minnen gewassen is, noch oock van ghelijcken niet dat ghy mijn lief zijt:
want ick (soo ghy nu al hebt moghen hooren) daer met allen niet na en vraghe.
Weest diens eyghen, daer ghy tot nu toe by gheweest zijt, zoo langhe als ghy
wilt, ist dat ghy meught: want ick den selven, alsoo hy voormaels van my
ghehaet was, nu immers soo veel beminne: ende dat overmits hy u dus fijn
uytghestreken heeft. Ghy wordt verlieft ende zijt begheerlijck nae de minne der
jonghe Mannen, overmits ghy die selve vermerckt te zijn wel ghebloemt ende
versch van verwe, bruyn van baerde, behendig van leden int danssen ende
Tournoyen: maer alle sulcks hebben de gene oock over heur ghehadt, die nu een
weynigh bat bejaert zijn ende weten 't ghene dat die andere noch leeren moeten.
V luyden is verborgen (O onvernuftighe dieren) hoe veel quaden daer
verholen zijn onder een weynigh schoone schijns. De jonghe mans en zijn met een
liefken niet te vreden: maer begheerender soo veel als hunluyden voor oogen
komen: ende achten hen selfs dies ooc eerweerdiger te wesen. Dat dit
alsoo is, meught ghy nu waerachtighe ghetuygenisse af gheven: want hunluyden
dunckt dat zy van haer Minnekens ge-eert ende vriendelijcken ghetracteert
behooren te werden sonder eenighe andere glorie te hebben dan heur te beroemen
van hoe vele Vrouwen zy hunluyder wille ghebruycken. Maer dat ghy u liefde noyt
gheweten en segghet te wesen dan van u Maerte ende van my: ick versekere
u dat ghy sulckx niet wel en weet ende onrecht waent indien zulcx u
vermoeden is: want zijn gantsche ghebuerte oft strate, ende van ghelijcken de
uwe by nae nerghens anders af en klapt: doch ghebeuret ghemeenlijck in sulcke
zaken dat het de ghene alder laetste verneemt, dien de saecke meest betreft.
Hier en boven werdt ghy luyden vanden jonghen Mannen gheplondert, als de
middelbare van Jaren u begiften. Aldus meught ghy, die niet wel en hebt konnen
verkiesen, blijven aenden ghenen daer toe ghy u begheven hebt: maer soo vele my
aengaet (dien ghy bespottende) laet my voor een ander blijven: want ick hebbe
een Vrouwe ende alderliefste ghevonden, die al wat anders is dan ghy wel zijt,
ende die my bat kent dan ghy dedet. Ende dat ghy uyt dit leven zijn beter
kennisse van de begheerlijckheydt mijnder ooghen | |
| |
soudet mogen
hebben, dan ghy in dit leven wel doet soo werpt u selfs soo haest ghy kont van
boven neder opter aerden: dan sal u ziele, die nu al (soo ick vermoede) in 's
duyvels armen is, terstondt sien mogen oft mijn ooghen betreurt zijn dan niet,
om dat die u dan gesien sullen hebben den hals breken. Maer want ick wel
vermoede dat ghy my soo seere niet en sult willen verblijden: so laet ick u
weten dat ghy, als u der sonnen hitte wat begint te verwermen, dencken meught
om de koude die ghy my deet gedoogen: ende sult sonder faute de Sonne dies vele
te ghetemperder bevinden, ist dat ghy die met de selve koude kont temperen oft
mengen. Dese mistroostige vrouwe merckende dat des Klerckx woorden niet
dan tot eenen wreeden eynde en streckten, began jammerlijcken te weenen ende
seyde: Ist dan immers alsoo datter niet in my en is, 't welck u tot
medooghentheyt kan bewegen: soo wort doch ten minsten wat beweeght door de
liefde die ghy draeght tot de vrouwe die ghy seght wijser bevonden te hebben
dan my, ende daer ghy u selfs een vriendt af seght te wesen: vergevet my
dan om haren wille, brengt my mijn kleederen, op dat ick my weder mach kleeden,
ende helpt my (indient u belieft) hier weder af. Doen began de Klerc te lachen:
ende siende dat de klocke over negen uren was, heeft hy haer gheantwoort: nu
wel aen, ghy hebt my door sulcken vrouwe gebeden dat ick niet langer neen
seggen en mach: dus meughdy my u kleederen wijsen, so ga ick die halen
ende helpe u hier af. Dit gheloofde de vrouwe, dies zy nu wat vertroost zijnde,
ghewesen heeft waer haer kleederen lagen. Doen is de Klerck vanden toorn
gescheyden ende beval sijnen dienaer van daer niet te gane, maer hem by
den toorn te houden, ende soo vele hem moghelijck was te behinderen, dat
eenigh mensche binnen den toorn ginck tot dat hy wederomme quam. Als hy dit
geseyt hadde is hy tot een zijns vriendts huys ghegaen, daer hy nae sijnen
appetijt maeltijdt hielt, ende is daer na (alst hem goet dochte) wat gaen
slapen. De vrouwe hier en tusschen, die opten tooren ghebleven, een weynigh met
sotte hope vertroost, ende nochtans uytter maten droevigh was heeft haer
opgherecht ende ginck sitten op eenen hoecke vanden toorn daer noch een weynigh
schaduwe was, ende began met seer bitter ghedachten nu denckende, dan weenende,
d'een tijdt hopende, terstondt dan weder wanhopende te verwachten na de
weerkomste vanden Scholier met haer kleederen: ende also uyt
d'eene gedachte in d'andere komende, is zy, als die van vermoetheydt madt was
ende vanden gheheelen nachte niet geslapen en hadde, een weynigh in slape
ghevallen. Maer want de middagh nu al ghekomen was soo heeft de Sonne met
krachtigher hitten op het naeckt van haer teedere lichaem geschenen, van
ghelijcken oock op haer hooft dat gantsch bloot was: ende dat in sulcker
manieren, dat hy niet alleen alle 't vleesch dat hy sien mochte en brande, maer
dede dat oock allenskens van een scheuren ende klieven: ende was die
brandinge der sonnen so sterck, dat sy in eenen diepen slape zijnde, gedrongen
was wacker te werden. Dies zy ghevoelende het branden der sonnen haer
selfs een weynig began te verroeren: in welcke ommekeeren haer niet anders en
dochte dan dat alle dat gesengde vleesch hem selfs opende ende van een
berstede: recht alsmen siet geschieden met een wel gheschroockt perckement, als
yemant dat dan uyt wil recken. Hier en boven dede haer 't Hooft soo
smertelijcken wee, dat het haer aen stucken dochte te breken. Daer af hem
niemandt verwonderen en sal: want het paveersel des toorns soo brandende heet
was, dat sy gheen plaetse en mochte ghevinden om met haer voeten oft elders
mede op te rusten oft lenen: daeromme zy sonder op eenighe plaetse vast
te moghen ghedueren, haer selven dan herwaerdts | |
| |
dan ginswaert
keerde ende bitterlijcken weende: Behalven alle ditte noch, soo waren daer,
overmidts het loof stille was, groote dicke swermen van Vlieghen ende groote
Wespen vergadert, de welcke prickelende op dat open Vleesch soo fellijck
staken, dat elck, haer niet anders dan de steke eender naelden en scheen
te wesen: dies zy sonder ophouden de handt om haer Lichame streeck, haer selfs,
haer boel, ende den Klerc vervloeckende. In desen schijne ende met sulcken
verdriete gheprickelt ende ghequelt zijnde, vande d'ongelooflicke hitte der
sonnen, vande vliegen, vande wespen, ende daer en boven oock
vanden hongher, maer noch al veele meer vanden dorste, ende behalven
alle dit noch met duysentderleye treurige ghedachten, is zy opgestaen ende
began te zien oft zy eenig mensche daer ontrent sien ofte hooren soude mogen,
met voornemen om die selfde (watter oock af komen wilde) aen te spreken
ende tot een hulpe te roepen: Maer haren ongevalligen teghenspoet hadde
haer dit mede benomen: gemerckt alle de arbeytsluyden om der hitten wille uyt
den Velde gheweken waren: hoe wel daer dien dach ooc luttel volcx inden velts
arbeyt was, overmits elck ontrent sijn wooninghe besich was met zijn koorn te
dorsschen: so dat sy daer niet anders en hoorde dan de krekelen singen,
ende ooc niet en sach dan de ruysschende Riviere vande Arne. Dese
haer noch begeerlijcker makende om van haer wateren te drincken
en heeft haren dorst niet vermindert, maer die werdt ter contrarie daer door
noch vermeerdert. Oock mede sach sy daer rondtsomme veel ghebooms schaduwen
ende huysen: alle twelcke haer doort ontsteken der begeerten niet anders en was
dan tot een groot ghequel. Wat sullen wy doch meer van dese onghevallighe
vrouwe seggen? De sonne van boven, het sengende plaveysel van onder, met het
steken vanden muggen ende wespen, hadden al haer lichaem alsoo mismaeckt: dat
zy, die inden voorgaenden avont met haer lichaems witheydt des nachts
swertigheydt verwonnen hadde, te deser uren roodt als een viere ende so vol
bloets vlecken gheworden was, dat zy het leelijckste dinck ter werelt gheschene
soude hebben, inden ooghen des ghenen, die haer alsoo ghesien hadde: sulcx dat
sy daer in deser wijsen sonder eenighen hope oft raedt blijvende, meer den doodt
dan eenigh ander dinck verwachte. Als nu de klocke al drie uren nae den noene
geslagen hadde, is de klerck uyt sijnen slape ontsprongen, de welcke om zijn
Vrouwe denckende, nae den tooren ghegaen is, om te besien hoe dattet daer mede
ghestelt was: ende fant sijnen dienaer t'huys eten, die noch vanden gantschen
daghe niet gegeten en hadde. De Vrouwe den Klerck horende, is alsoo swack ende
weemoedigh als zy was boven op de muere ghekomen, daer zy geseten zijnde, al
weenende aldus began te segghen. Ghy hebt u seker nu boven de mate wel
ghewroken Reynier: want hebbe ick u eenen nacht op mijn plaetse laten
vervriesen, ghy hebt my hier eenen dagh lanck op eenen tooren doen braden, jae
branden, ende daer en boven noch by nae van hongher ende dorst doen sterven:
dies bidde ick u om Godts willen, ghemerckt het mijn herte niet en vermach
my selven den doodt aen te doen, dat ghy boven wilt komen, ende dat ghy my die
selve aen doen wilt: want ick die, overmits die groote smerte die ick ghedooge,
boven allen anderen dinghen nu begheere. Maer wildy my dese gratie niet doen,
soo doet my doch ten minsten een Glas met Water brenghen: op dat ick mijnen
mondt daer mede bevochtighen mach, daer mijne tranen niet toe helpen en konnen:
soo groot is de verdrooghende hitte die daer inwendigh binnen is. Doen
verstondt de Klerck wel dat haer stemme slap, sacht, oock dat het meeste deel
van haer Lichaem gantsch vander Sonne ghebrand was: deur welcke saecken ende
oock deur | |
| |
haer ootmoedighe begheerte hy een weynigh met haer te
lijden wert: maer dies niet tegenstaende heeft hy haer noch gheantwoort aldus:
Ey snoode vrouwe, ghy en sult niet van mijnen, maer van u selfs handen sterven
indien ghy daer begheerte toe hebbet, oock suldy tot de verkoelinge van u
hitten zoo vele waters van my verkrijghen: als ick vyer van u verwerf tot
versachtinghe van mijn koude.
Maer my verdriet grotelick dat het gequel van mijn koude
ghenesen is met de hitten van een die alsoo stinckende is geworden: daer u
hitte noch ghebetert sal werden met welruyckende Rooswatere: ende dat die in
sorghen stont mijn senuwen, jae mijn heele Lichame te verliesen daer sult ghy
alsoo van hitten ghevielt zijnde, alsoo schoon noch blijven als het Serpent dat
zijn oude Huyt verwerpt. Wee mijns ellendighen sprack de Vrouwe: Godt geve
mijne vyanden de schoonheyt die in sulcker wijsen verkregen wert.
Maer o ghy wreede Man boven alle andere wreede beesten, hoe hevet
u herte ghedoghen konnen, dat ghy dus qualijcken met my gheleeft hebt, wat
hadde ick van u oft van eenigh ander Mensche ergens moghen verbeyden, al waert
alsoo gheweest dat u Vader ende Moeder met felder pijnen van my ghedoot geweest
waren? Voorwaer ic en weet niet wat wreetheyt men grooter soude hebben
moghen plegen tegens een verrader die een gantse stadt om den hals gebracht
hadde, dan dese wreetheydt dat ghy my aldus doet braden inder Sonnen,
ende op eten vanden muggen, ende daer en boven noch weyghert maer een
glas Waters te gheven: 't welck wel ghegeven wert den dootslaghers die
veroordeelt zijn en diemen ter galghen voert om ghehangen te werden, den
welcken men oock veeltijdts Wijn geeft als zijt maer en begheeren. Maer want ick
u hertneckigh sie volherden in u felheyt, ende mijn deerlijc
lijden u geensins en mach bewegen so wil ick my nu gaen bereyden om den doodt
gheduldelijck te sterven, op dat Godt mijnder zielen ontferme: ten welcken ick
bidde dese uwe wreetheydt met zijn rechtvaerdighe oogen te willen aenschouwen.
Dese woorden gesproken hebbende is sy met moeyelijcker arbeydt inwaert
op 't midden van den toorn gheweken, vertwijfelende die grooten hitten te mogen
ontgaen: daer sy niet alleen eenmael maer meer dan duysent werven van dorste
(behalven alle haer ander quellagien) meynde te swijmen: ende haer
ongevalligheyt beklagende heeft sy sonder ophouden bitterlijcken
geweent. Maer als nu den nacht voor oogen was ende den Scholier dochte genoegh
ghedaen te hebben, heeft hy zijnen knecht bevolen haer kleederen te nemen, ende
die in sijnen Mantel te bewinden, ende is also gegaen ten huyse van de
vrouwe. Daer vant hy die maerte al mismoedigh voor der deuren sitten, dien hy
aensprac seggende waer is de vrouwe schoon kint: Mijn heere, antwoorde
die maerte ic waendese huyden morgen ghevonden te hebben op 't bedde, daer
ickse gister avont (soo my dochte) opsach gaen ligghen: maer ick en hebse noch
daer noch elders konnen ghevinden: zulcx dat ick niet en wete waer zy bevaren
mach zijn 't welck my van herten seere bedroeft.
Maer weet ghy, mijn Heere, my daer niet met allen af te
seggen? Daer op heeft haer die Scholier geseyt, och oft ic u van
ghelijcken by haer hadde ghehadt, daer ic haer ghehadt hebbe: om u mede soo sy
gedaen heeft, u misdaden te hebben doen boeten: maer ghy meught wel voor seker
ghelooven dat ghy mijn handen niet en sult ontgaen: oft ick en sal soo goet
loon nae u verdiensten gheven, dat ghy nemmermeer, soo langhe ghy mijnder
ghedenckt met eenigh Man meer spotten en sult. Als hy dit gheseydt hadde,
sprack hy tot sijnen dienaer: gheeft haer der Vrouwen kleederen ende seght haer
dat sy haer Vrouwen gaet halen indient haer belieft: welck bevel de Dienaer
terstont gedaen heeft. Daeromme de Maer- | |
| |
te die kleederen
ontfangen ende bekent hebbende, ende ooc mede 't gene haer geseyt
wert, aenhoorende, wert grootelijck beducht dat haer Vrouwe ghedoot mocht zijn,
sulcx dat sy haer qualijck van luyde te krijten konste bedwingen, ende began
terstont te weenen: voort is sy, soo haest de Scholier van haer ghescheyden
was, met haerder vrouwen kleederen nae den toren geloopen. Nu hadde een huerman
van dese vrouwe op desen selfden ongheluckigen dagh twee van
zijne verckens, die verdoolt waren, verloren: de welcke hy rechts na dat de
klerc van daer gescheyden was, daer ontrent den tooren quam soecken: alwaer hy
herwaerts ende gins naer sijn verckens siende, het deerlijcke gheklach dier
ellendiger vrouwen began te hooren, dies hy so luyde als hy mocht bestont te
roepen, wie schreyt daer boven? Sy kende haers Landt-mans stemme, dies
sy hem met zijnen name noemende seyde: gaet doch, ic bits u, mijn joncwijf hier
halen, ende helpt haer dat sy hier boven by my mach komen. Die huerman
kende zijn Vrouwe, totten welcken hy sprac: ho mijn vrouwe, wie heeft u daer
boven gebracht? u jonckwijf heeft u huyden soo bysterlijcken ghesocht: maer wie
soude ghedacht hebben dat ghy daer boven waert. Doen heeft hy voort de leeder
daer aen gerecht, ende so gestelt datmen op ende af gaen mochte.
Terwijlen dese hier mede besich was, ist joncwijf oock daer ghekomen: de welcke
so haest sy binnen den Toorn was, niet langher en mochte swijghen, maer began
haer handen t'samen slaende, met luyder stemmen te roepen, wacharmen, mijn
waerde Vrouwe, waer zijdy doch? De vrouwe haer maerte hoorende, antwoorde zoo
sy best mochte: O suster ic ben hier boven weent niet maer brenght my
rasch mijn Kleederen. Als het jonckwijf haer Vrouwe hoorde spreken, is sy by
nae al vertroost zijnde, de leeder, die nu vanden Lantman by na al
gerecht was, op gheklommen, ende is alsoo met zijnder hulpe boven op het plat
gekomen. Daer zijnde, sach zy haer vrouwe, die geen mensche maer een
half verbrandt block gheleeck, gantsch mat, dorre, ende heel naeckt, vlack op
't plaveysel neder gheleghen zijnde: dies sy haer selfs aensicht metten
naghelen began te Krabben, ende jammerlijck over haer Vrouwe te weenen,
niet anders dan oft die al doodt waer gheweest. Maer de Vrouwe heeft haer om
Godts wille gebeden dat zy swijgen, ende haer inde kleederen helpen soude. Als
nu de Vrouwe uyt haer vernam dat niemandt en wiste waer sy was gheweest, dan de
ghene die haer de kleederen gebracht hadden, ende dese haeren huer-man die daer
teghenwoordigh was, soo heeft sy wederomme wat moedts genomen, ende hen beyden
om Godts wille ghebeden nemmermeer mensch ter Werelt hier yet af te seggen.
Naer veel woorden heeft de lantman zijn vrouwe, die nu opghestaen was op zijnen
halse van daer gedragen, overmidts die niet tot buyten den toorne toe gaen en
mochte. De schamele maerte die noch boven was ghebleven, wat onbehoetsaem de
Leeder afgaende, heeft met eenen voet ghemist, is ter aerden neder gevallen,
ende brack een been, sulckx dat sy van pijnlijcker smerten jammerlijck bestondt
te krijten ende te huylen, dies de Landt-man zijn Vrouwe neder geset hebbende
op eenen hoop gras, derwaerts geloopen is om te sien wat haer mochte letten.
Maer als hy bevant dat sy haer been gebroken hadde, heeft hyse van ghelijcken
uytten toorn gedragen, ende benevens haer vrouwe op 't gras neder ghestelt.
Dese nu siende dat haer d'een ongeluck op d'ander overviel, ende dat dese
Maerte, die haer nu boven yemandt anders behulpelijck mochte wesen haer been
gebroken hadde, wert boven maten bedruckt, ende began van nieus so deerlijcken
te schreyen dat haer de lant-man niet alleen en mochte vertroosten, maer ooc
selfs met de andere weenende is gheworden. Maer want de Sonne nu al na
| |
| |
byder aerden was, ende dese mistroostighe vrouwe aldaer vreesde
overvallen te werden vanden aenstaende nacht, soo heeft zy den voorgenoemden
Lant-man tot zijnen huyse doen gaen: alwaer die selfde noch twee van zijn
Broeders met zijn huysvrou tot hem ghenomen heeft, ende wederomme ghekeert is
met eenen waghen: daer op zy de vrouwe met haer jonckwijf stelden, ende binnen
hunlieden wooninge brachten. Als sy daer de vrouwe met wat koel Waters een
weynigh ververscht, ende met veel schoone woorden vertroost hadden werdt sy
vanden Landt-man op zijn schouderen in haer Kamer ghedraghen: daer heeft haer
des Lantmans wijf wat gewasschen en broot gegeven, haer ontkleet ende op
een bedde gheleydt: oock maeckten d'andere daer en tusschen ghereedtschap om
haer met haer jonckwijf binnen Florencen te brengen: het welcke alsoo oock
gedaen wert. Aldaer heeft die vrouwe vol behendighe logens zijnde, een fabel
versiert, die gheheel anders inne hielt dan haer met haer Jonckwijf wedervaren
was: ende heeft haer Broeders, Susters ende elckerlijck vroet ghemaeckt,
hunlieden ditte door eene donderslagh ende door quade gheesten aenghekomen was.
Daer nae zijn de Medecijns gheroepen: de welcke niet sonder groote smerte
ende pijne der Vrouwen, haer (die dickmaels groote lappen vels aen haer
slapelakenen klevende liet) van een sware koortse ende andere toevallende
qualen ghenesen hebben, van gelijcken oock het ghebroken been haers
Dienstmaerts. Door dit misval vergat die vrouwe haer liefde: ende heeft haer
van dien tijdt voort aen wijsselijck ghewacht voort minnen, ende van yemandt te
bespotten. Dese Scholier oock vernemende dat dese maerte een been ghebroken
hadde, liet hem beduncken zijn leedt volkomentlijck ghewroocken te hebben: dies
hy oock die saecke blijdelijck daer mede liet door gaen, sonder yet meer te
segghen. Siet alsoo verginck die jonghe sottinne met haer sotternijen, meynende
te moghen met den Klerck spotten in alder wijsen als sy met een ander ghewoone
was te doene: sonder te dencken dat Klercken (ick en segge niet van al, maer
van de meestendeel) wel weten, waer men den Duyvel by den steert grijpen mach:
dus hoet u ghy vrouwen, met yemant, maer sonderlinge met Scholieren uwen spot
te drijven.
|
|
Auteursrechtvrij