Gedichten
(1981)–Willem van Hildegaersberch–
Auteursrechtelijk beschermdGa naar margenoot+XXXII. Vanden ouden ende vanden jonghen.Ga naar voetnoot1Als die somer was gheresen,
Soe dat die daghen mochten wesen
Opt alre lancste vanden jaer,
Die nachten cort, dat weder claer,
5[regelnummer]
Die vruchten vol van horen doene,Ga naar margenoot+
Die velden rijck, die wouden groene,
Berch ende dal van douwen nat,
Doe ghinc ic in enen smalen pat
Recht als die dach begonste te glymmen.
10[regelnummer]
Die lewerijck sachmen opwarts clymmen
| |
[pagina 68]
| |
Ga naar margenoot+Mit horen vlederkijns nader lucht;
Hoer sanghe maecte zoet gherucht
Anden velden an allen zyden;
Een trurich hert mocht hem verbliden,
15[regelnummer]
Dat noch quam op sulken pas.
An enen bosch, dat schone was,
Soe lach dit padekijn ghestrect.
Die nachtegael was oeck verwrect,
Mit dat si den dach vernam;
20[regelnummer]
Den anderen voghelen hoven clam
Mit horen stemme, mit horen sanghe.
Nae desen tijt en wast niet langhe,
Die dach en hadde den nacht verwonnen;
Het quam int risen vander zonnen,
25[regelnummer]
Die tijt verclaerde hoer al te male.
Twisken twee berghen in een dale
Sach ic gheselscap veel te samen,
Die oock om hoer ghenoechte quamen
Spelen inder merghen stont;
30[regelnummer]
Der voghelen sanck was hoer wel cont,
Die daer smorghens plach te wesen.
Sy brochten voer hem uutghelesen
Sanghers ende menestreel,
Die wel behoirden thoren speel;
35[regelnummer]
Want sy alle vrolic waren.
Dat zoete gheluut van horen snaren,
Die zanck die si mit kelen songhen,
Die dede den ouden mitten jonghen
Volghen mede in dat foreest.
40[regelnummer]
Mar een dinck hadde my wonder meest:
Doet al verhuecht was datter ghinc,
Ende si spanden horen rinc
Op een schoen suver pleyn,
Doe sach ic buten off alleyn
45[regelnummer]
Een schone joncfrou wel ghedaen
Ter aerden neder sitten gaen
Op een suverlijcke stede.
Wat dat jonghe gheselscap dede,
Des en achte si min noch meer;
50[regelnummer]
Mar den ouden dede si eer,
Waneer dair enich quam bezyden
Neffens der joncfrou voer te lyden.
Daer toe schickt si hoer ghemoet
Mit rechter vriendeliker gruet;
55[regelnummer]
Sy neech hem toe, si boet hoer hant.
Mi dochte sijn in hoer becant
Doeghet, eer ende rechte schaemt,
Als goeden vrouwen wel betaemt.Ga naar margenoot+
Als ic aensach die edelheit
60[regelnummer]
Vander joncfrouwen wel ghemeit,
Soe wort ic sonderling becoort,
Om te weten doch een woort
Vander joncfrou, hoe sijt miende,
Die dus van eren weghen diende
65[regelnummer]
Mit rechter gunst den goeden ouden,
Als wy alle billicx souden.
Ic haeste mi dairwairt sonder merren,
Ic neech der joncfrou toe van verren,
Ic groetse doe ic by hoer quam.
70[regelnummer]
Sy, diet wel int goede nam,
Antwoerde mi mit zoeter tale:
‘Seker, Willem, nu doedi wale,
Dat ghi hier coomt op dese tijt.
Ic weet dat ghi een dichter sijt,
75[regelnummer]
Laet ons tsamen onderlinghen
Spreken van wat nyewe dinghen,
Siet ghi hier yet dat u behaecht;
Want wye dat sulke consten draecht,
Als ghi dicwijl hebt gheploghen,
80[regelnummer]
Die is guet wat nyewes vertoghen.
Lichte hi mochte daer bi verwrecken
Ende een materi daer uut trecken,
Dair hy op dichten mocht hier naer.’
Ic antwoerde: ‘Ghi segt waer,
85[regelnummer]
Joncfrou, ja, ic heb ghesien,
Dat ghi hier buten hout u allien,
Ende an dit gheselscap luttel keert,
Meer dan dat ghi den ouden eert.
Mit oerlove soudict gaerne vraghen,
90[regelnummer]
Hoe ghi dat meent, dorste ics ghewaghen.’
- ‘Ja ghi, Willem,’ sprac die joncfrou,
‘Ic bid u oec op rechter trouwe,
Dat ghi van die materi maect
Een goet ghedicht wel gheraect:
95[regelnummer]
Men sels u seker spreken loff
Ende oec bedancken seer daer off,
Om dat ic wil dat dit gheschiet,
Soe hoert van mi een waer bediet,
Ic sels u gaern berechten twy
100[regelnummer]
Om des ghi hebt ghevraghet mi.
Jonc ende out sijn onghelijc,
Al sijn sy ghemaect van enen slijck:
Elkerlijc gaet sinen pat.
Tis een rijckelijcke schat
| |
[pagina 69]
| |
105[regelnummer]
Ga naar margenoot+Ont te wesen ende vroet;
Die joecht prijst oec haer leven goet,
Ende is ghenoechlijck by te wesen.
Hoe mach yemant sijn ghepresen
Eer hijt mitter daet bewijst?
110[regelnummer]
Ic waen die doecht haer selven prijst,
Want sy schijnt int openbair.
Waer om ic trat die oude naer
Ende dede hem eer, dit is die reden:
Die oude comt van goeden zeden
115[regelnummer]
Ende van redeliken leven;
Daer isser menich afterbleven,
Die totter oude niet en quamen,
Om dat si mit joeghet annamen
Zaken, die hem tieghens droeghen,
120[regelnummer]
Dair sy hem selven mede versloeghen,
Ende mosten sterven eer hoir tijt.
Hoveerde, ghiericheit ende nijt
Hebben menighen man verslaghen,
Eer hi quam ten ouden daghen.
125[regelnummer]
Overaet ende overdranck,
Luxurie sonder groet bedwanck,
Vele te waken boven reden,
Haesticheit, onnutte zeden,
Dit sijn al punten ende zaken,
130[regelnummer]
Die selden totter oude raken.
Wye totter oude comen sel,
Hy moet hem eerst regieren wel,
Te maten eten ende drincken,
Ende sinen God daer in bedincken,
135[regelnummer]
Ende niet te langhe toornich sijn.
Gramscap is een quaet venijn
Beyde den lichaem ende den sin,
Men proefter luttel wijsheit in;
Mer wel te leven by bescheide,
140[regelnummer]
Dat brenghet oude ende wijsheit beyde.
Hier om soe sullen wy ons versinnen
Ende mitter jongher joecht beghinnen
Te leven om een salich ende.
Ic waende God sijn enghel sende
145[regelnummer]
Tot Noe ende deden darcke bouwen,
Hy en wouts den jonghen niet betrouwen,
Om dats die oude hem bet versinnen:
Die joecht heeft wel een starck beghinnen,
Mar tvolherden valt haer te swaer.
150[regelnummer]
Noe wrochte wel menich jaer
Om sijn arke te maken vast,Ga naar margenoot+
Mede tontdraghen sulken last,
Als hem God hadde doen verstaen.
Waer dat grote macht leit aen,
155[regelnummer]
Dat en doech den dommen niet bevolen:
Hoer ghedochte mocht wel dolen,
Dat zijt versumeden mitte joecht.
Al en wrochten si salicheit nochte doecht,
Dat sondsi lichtelic ghewaghen:
160[regelnummer]
Die joecht en wil gheen sorghe draghen.
Hadmen dan gheen oude vroede,
Die werlt die stont in cranke hoede:
Elck soude den anderen verdringhen,
Die nu int recht hem laten dwinghen.
165[regelnummer]
Waer die vroede te rade gaen,
Dair moet recht op reden staen;
Wair dat recht op reden staet,
Dair rechtmen ghewelt ende overdaet;
Dat maecte die alder beste vrede
170[regelnummer]
Te Gode ende ter werlt mede:
Hier om wil ic die oude prisen.
Ic macht oec mitter daet bewisen,
Datter doecht ende eer in steect,
Die menighen jonghen veel ghebreect;
175[regelnummer]
Ende heeft avontuer beleeft,
Des die jonghe niet en heeft;
Hi heeft ghehoert ende ghesien
Menich dinck ter werlt gheschien,
Des die jonghen nye en saghen.
180[regelnummer]
Het mocht een landsheer seer mishagen,
Die te stride wort ghestelt,
Had hi gheen oude vroede int velt.
Byden ouden, byden vroeden
Machmen menich dinck verhoeden,
185[regelnummer]
Daer schade ende smert off comen soude,
En dede die wijsheit entie oude.
Alle sijn die jonghen te striden guet,
Starc van live ende wel ghemoet,
Tmoet mit wijsheit sijn bewaert.
190[regelnummer]
Datmen tvolck te punten schaert
Entie afterhoede wel beset,
Dat weten die oude vroeden bet,
Hoet dair mede is gheleghen,
Dan die gheen sorghe en connen dreghen.
195[regelnummer]
Want ons salicheit ende eer
Comt uut goeder wiser leer,
| |
[pagina 70]
| |
Ga naar margenoot+Die inden onden wort ghevonden,
Soe souden wy billics tallen stonden
Den ouden eren ende loven
200[regelnummer]
In allen conventen, in allen hoven.
Sel ic twaer ontbinden slecht,
Wy en moghen hier mit ghenen recht
Den ouden schuwen off verwaten;
Want nyemant en wil sijn leven laten
205[regelnummer]
Die wijl sijn jonghe daghen duren.
Wil hem God sijn leven sparen,
Hi en crijcht een goet ghetal van jaren,
Ende als die jaren hem becliven,
210[regelnummer]
Soe moet hi byder onde bliven:
Des en can hi niet ontdrayen:
Hoe schoen si singhen ende hem verfrayen,
Die tijt die gaet al onghelet.
Wye op die juecht hem hooch vermet,
215[regelnummer]
Dats een wankel toevertyden,
Want si cort moet overlyden.
Tot twintich jaren is hi kint:
Die tijt gaet over als die wint,
Si en weet niet hoe haer is gheschiet,
220[regelnummer]
Eer sy haer selven wel besiet
Entie waerheit smaken leert;
Die juecht heeft menich man beseert,
Eer hi wiste waer hi was.
Die juecht is alre best te pas,
225[regelnummer]
Als si te XXX jaren lijt.
Voer off nae een corte tijt
Soe crijcht sy wijsheit ende cracht.
Datmen veel nae dwasen wacht
Dair in te comen wijsheit,
230[regelnummer]
Dats verloren arbeit:
Die bliven kiutsch hoer leven lanc.
Die yoecht die staet in horen ganck,
Crijcht si ziect noch ongheval,
Te XL jaren, dat ist al;
235[regelnummer]
Soe moet si totter oude gaen,
Als die menighe heeft ghedaen.
Wil sy dan der waerheit ghyen,
Tjaerghetal is alte clien,
Dat si brinct in rechter maten,
240[regelnummer]
Eer hem doude comt te baten;
Want doude hoet hem nacht ende dach
Voer dat hem die juecht te deren plach.
Die yoecht is dicwijl onbehoet
Voer menich dinc, dat wesen moet;
245[regelnummer]
Al heeft die yoecht een starck berueren,
Die onde mach veel langher durenGa naar margenoot+
In goeden live ende ghesonden,
Dat heeftmen dicke waer ghevonden.
Wye hem selven wel beleyden,
250[regelnummer]
Daer en staet gheen tijt bescheiden,
Sine moghen leven menich jaer.
Men leest ons inden bibel claer
Van alden vaders hier te voren,
Die God in minnen hadde vercoren.
255[regelnummer]
Om dat si leefden redelijck
Horen tijt hier op aertrijck,
Soe spaerdse God al hier te bliven,
Soe datter veel off waer te scriven,
Hoe menich jaer, hoe groet ghetal
260[regelnummer]
Die oude vaders leefden al.
Dander voeren horen voy
Hinderwaert, die meeste proy
Om hoer quaetheit, om hoer sonden,
Alst noch gheschiet tot menigen stonden.
265[regelnummer]
Daer hebben oec veel jonghen gheweest,
Daermen alle daghe off leest,
Heilighe Sancten ende Sanctinnen,
Die inder yoecht mit goeder minnen
Voert ghelove lieten tleven,
270[regelnummer]
Die sijn nu mit Gode verheven:
Dat latic staen op sijn beloop.
Hi heeft den alre besten coop,
Die hem mit reden laet ghenoeghen.
Mocht ic elck op tsijn voeghen,
275[regelnummer]
Soe stont al buten argueren;
En cant u al niet exponeren,
Hoet hier voermaels is gheschiet:
Tis alre best een cort bediet,
Als elke reden heeft hoer slot,
280[regelnummer]
Ende ic en bin oeck niet soe sot,
Dat icker naerre wil ombinden
Dan mi die reden helpt bevinden.
God mach wercken dat hi wil,
Dair off soe wil ic swighen stil:
285[regelnummer]
Die vorder socht hi mochte dwalen.
Soud ic oud ende jonc ophalen,
Daer hoerde toe een lanc termijn.
Tis ghenoechlic jonc te sijn,
Mar die oude is bet tevreden,
290[regelnummer]
Die sijn joeghet heeft gheleden
Ende van beyden heeft gheproeft.
Ic waen die ziel oec wel behoeft,
Datmen peynst om heen te varen.
Die yoecht wil yoechdelick ghebaren,
| |
[pagina 71]
| |
295[regelnummer]
Ga naar margenoot+Sy en peynst niet waen si comen es:
Die joecht wil draghen swaert off mes,
Ende lichtelijck om zaken striden,
Dat die oude wel laet glyden.
Die juecht is stout ende zeer behaghel:
300[regelnummer]
Heng sy an enen vasten naghel
Sonder onghestadicheit,
Wat baet daer reden veel gheseit?
Als elcman leest in sijn partye,
Men vint meer wijsheit ende cleergye,
305[regelnummer]
Die die oude hebben bescreven,
Dan vanden jonghen is ghebleven.
Hier om soe blivic op mijn woert,
Ic wil doude prisen voert.’
Om dattet mi die joncfrou leerde,
310[regelnummer]
Die altoes den ouden eerde,Ga naar margenoot+
Soe houdict noch in minen sin:
Ic wensch hoir heil ende goet ghewin;
Want ic en sachse zeder nye.
Ende nu ic in die oude zye
315[regelnummer]
Doechde, eer ende redelicheide,
Schaemte, trou ende wijsheit mede,
Soc wil ics byder jonfrouwen bliven
Ende voert by allen goeden wiven,
Die der jonfrouwen leer outhouden,
320[regelnummer]
Dat si altoes den goeden ouden
Doen als die joncfrouwe dede:
Daer machmen eer verwerven mede.
Die den ouden eer bewisen,
Die moghen selve in eren risen.
|
|