Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 2. Apparaat en commentaar

[35] Op de vertalinghe

Commentaar

In 1622 verschijnt By Aert Meuris Boeckverkooper inde Papestraet, in den Bybel te 's-Gravenhage de Vertalinghe vande eerste Weeck der Scheppinghe des Werrelts. Ghedaen in't Francois by G. De Saluste, Heere van Bartas. Door den Heere Wessel vanden Boetseler, Vryheere tot Asperen, &c.. Dit gedicht is daarvoor een drempeldicht. Het is een aansporing aan de Hollander die zich in de schepping wil verdiepen, niet langer tijd, moeite en middelen te wagen om de Fransman Du Bartas op zijn eigen erf te bezoeken, maar Boetseler te hulp te roepen. Hij kent in Asperen een directere weg naar de bakermat der wereld.

Huygens kende de Vrijheer van Asperen.¹ Waarschijnlijk heeft hij de auteur van advies gediend bij de uitgave van zijn vertaling. In een verzamelbundel handschriften van Huygens vinden we namelijk een ontwerp voor de belettering van de titelpagina.²

Het lofdicht verschijnt in het voorwerk van de vertaling te midden van drempeldichten van Daniel Heinsius, Anna Roemers, i.v.v. [= Joost van Vondelen], allen meer of minder bevriend of bekend met Huygens, en Dionysius Spranckhuysen en Victor Rijckelsma, relaties van de Heer van Asperen.³

1 Vgl. het commentaar bij gedicht [1] en vooral bij [18].

2 ka xlviii fol. 134recto. Ik dank drs. A.R.E. de Heer die mij hierop attendeerde.

3 Zie Leerintveld 1992.

Uitgaven

Worp Gedichten i, p. 213-214

Literatuur

Leerintveld 1992; Sellin 1993a en 1993b.

[p. 245]

Overlevering

H	Autograaf Huygens, ka xl^a, 1621, fol. 10. Een blaadje papier van 195 × 153 mm. De versozijde is blanco. Links onder het gedicht schreef Huygens (bij wijze van penneprobeersel?): mis miserrime Civium.
D	Huygens' lofdicht verscheen voor het eerst in druk (op * * 2) van: Vertalinghe vande eerste Weeck | Der | Scheppinghe | Des | Werrelts. | Ghedaen in't Francois by | G. De Saluste, | Heere van Bartas. Door den Heere | Wessel vanden Boetseler, | Vryheere tot Asperen &c. | [vignet] | In 's Graven-Haghe, | [lijn] | By Aert Meuris Boeckverkooper inde Papestraet, | in den Bybel, Anno 1622. Met Consent. (Ex. kb 763 D 1).
H-Ot	Voor de druk in de Otia bracht Huygens in H een aantal wijzigingen aan. Aan D ging Huygens dus voorbij.
Ot	Otia 1625, ‘Lib. Vi Van Als’, (N3), p. 103.
K1	Koren-bloemen 1658, ‘iii. Boeck. Van Als’, (2I3^v), p. 266.
K2	Koren-bloemen 1672, ‘viii. Boeck. Mengheling’. (303^v), p. 478.

Datering

Huygens dateerde H: Hag. Octob. 1621.

Varianten

	[titel]
Ha	Opde Nederduijtsche Vertalinghe vande | eerste Weke der Scheppinghe van G. de S. | Heere van Bartas, door W. *van* Boetzelaer | Vrijheer van Asperen.
b	[Opde Nederduijtsche Vertalinghe vande | eerste Weke der Scheppinghe van G. de S. | Heer van Bartas, door] den heere [W. *van* Boetzelaer | Vrijheer van Asperen.]
D	Op de Nederduytsche vertalinge vande eerste Weeck | der | scheppinghe van g. de saluste, Heere van Bartas. | Door den Edelen ende Welgeboren Heere wessel vanden boetseler, Vrijheere van Asperen. &c.
H-Ot	Op de Vertalinghe vande | eerste Weke der Scheppinghe vanden | Heere van Bartas, door | den Baron van Asperen.
K1	Op de Vertaelinge van de eerste Weke Der Scheppinge van den Heere van Bartas, door den Vryheer van Asperen.

1	H	Brandt u het		hertte	noch in		weten-giericheijt,
	H-Ot	[	]	herte	[	]	weten-giericheit,

[p. 246]

2	H	Hollander,	graghe geest naer ouderdoms		bescheijdt,
	D	Hollander	[			]
	H-Ot	Hollander,	[	]	bescheidt,
	K1	[		]	bescheid;

3	H	Spoelt ghij		u	lusten noch		in 'tgrontsop	aller jaren,
	D	[	]	uw'	[	]	in't gront-sop	[	]
	H-Ot	[	]	u	[	]	in 'tgrontsop	[	]
	K1	[	]	uw'	[				]

4	Ha	In		d'oude-nieuwen	Weeck, die't al in haer sach baren,
	b	[	]	d'oude-jonghe	[	]

5

H

All <in>uijt haer baren siet: Loopt niet zoo willigh meer

6	H	Besoecken op		sijn	erff den franschen		Lelij-heer,
	D	[				]	Lelij-heer;
	H-Ot	[				]	Lelij-heer,
	K1	[	]	sijn'	[			]

7	H	Loopt niet soo willigh meer		tijdt,	middel, moeijte waghen,
	H-Ot	[	]	tijd,	[	]

8	H	Om		d'aller-dinghen-jeught	den vreemden aff te		vraghen;
	D	[				]	vraghen:
	H-Ot	[	]	d'aller-dinghen-jeughd	[	]	vraghen;

9	H	Neemt		Boetzelaer te	hulp; hij weet een naerder		padt,
	D	[	]	Boetseler	[			]
	H-Ot	[	]	Boetzelaer	[	]	pad,

10	H	En thoont u		<t'As>T'Asperen	des Werelts	baeckermatt.
	D	[	]	t'Asperen	[		]
	H-Ot	[	]	t'Asperen	de Werelds	[	]
		[ondertekening en datering]
	H	Constanter. Hag. Octob. 1621
	D	Constanter
	H-Ot	1621
	Ot	mdcxxi.
	K1	[ontbreekt]