Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 2. Apparaat en commentaar

[36] Batava tempe

Commentaar

1. Aanleiding

De aanleiding die Huygens gehad moet hebben om Batava Tempe te schrijven, kennen wij niet. Onderzoekers van dit vroege meesterwerk hebben uit geheel verschillende gezichtspunten een bepaalde aanleiding geformuleerd. Huygens

[p. 247]

zou uit de vreugde zijn geliefde Voorhout weer te zien na zijn reis naar Engeland aan het gedicht zijn begonnen.¹ Hij zou door literaire voorbeelden op het idee zijn gekomen.² Als beginnend dichter zou hij het in de neo-latijnse en renaissancistische poëzie veelvuldig gebruikte genre van de lofzang aangegrepen hebben als ‘stepping stone naar erkenning’.³ Als ambteloos burger zou Huygens met dit gedicht in het openbaar zijn dienst aan het vaderland hebben willen aanbieden. Hierin zou de kiem voor het gedicht gelegen zijn.⁴

Al deze observaties beroepen zich op het gedicht, bevatten waardevolle elementen, maar raken, naar het mij voorkomt, niet de kern ervan.

De indringende analyse van de eerste strofe van Batava Tempe, bracht Strengholt tot de formulering van wat hij beschouwt als de ‘grondtoon’ van het gedicht, aangeslagen in de eerste regels: ‘het besef van de vergankelijkheid van al het ondermaanse’.⁵ Het gedicht Muydsche reis [34] dat Huygens in de eerste helft van augustus 1621 te Amsterdam voltooit, stelt dezelfde thematiek aan de orde. Zou hij niet vanuit deze melancholische stemming in de gure en natte zomer van dit jaar⁶ aan de zonnige en opgewekte vereeuwiging van het Voorhout kunnen zijn begonnen?⁷

1 Jorissen 1871, p. 76 vlgg.

2 Leendertz (1904, p. viii-ix) herinnert aan Starters Nieu Liedeken tot lof van Vrieslandt (Ian Iansz. Starter, Friesche Lust-hof. t'Amstelredam 1621, facsimile-editie uitgegeven door L. Strengholt. Amsterdam 1974, p. 55-57) waarvan Huygens een drietal strofen in het Frans heeft vertaald (zie Worp Gedichten i, p. 210).
Smit (1966, p. 23) noemt Johan van Heemskerck met 'T Geneuchelijke Paedje uit ‘de voorzomer van hetzelfde jaar 1621’ als een voorloper in het Nederlands (opgenomen in Pub. Ovidii Nasonis Minne-kunst, Gepast op d'Amsterdamsche Vryagien: Met noch andere Minne-Dichten ende Mengel-Dichten, alle nieu ende te voren niet gesien. (T'Amsterdam, Voor Dirck Pietersz Vos-kuyl, Boeckverkooper onder 't Stadhuys. 1622. [Colofon: T'Amstelredam, Gedruckt by Paulus van Ravesteyn. anno 1622] ex. kb 174 F 7), [X6]^r - 2A2^v).
Strengholt (1978, p. viii) vestigt de aandacht op het lofdicht op Alkmaar van Cornells Pieterszoon Schagen uit 1621. Huygens en Schagen maakten allebei deel uit van het gezantschap dat onder leiding van Van Aerssen in 1620 naar Venetië trok. Schagen zou Huygens iets van zijn lofdicht kunnen hebben laten lezen (zie ook Strengholt 1974b, p. 104-105).

3 Smit 1966, p. 23. Vergelijk Strengholt: ‘de opbouw van het gedicht doet denken aan een schoolopstel over de straat waar ik woon’ (Strengholt 1978, p. ix).

4 Smit 1966, p. 73. Strengholt (1978, p. viii) bestrijdt deze visie. Zie ook Schenkeveld-Van der Dussen 1987, p. 200 en p. 203 noot 19.

5 Strengholt 1976, p. 72.

6 Strengholt 1987a, p. 39.

7 Smit acht aannemelijk dat Huygens' wil om over zijn kwetsbaarheid heen te komen tot de kluchtige elementen in Batava Tempe heeft geleid (1966, p. 170-171).

2. Datering

Na weerlegging van de datering die Leendertz uit het begin van het gedicht zelf meende te kunnen afleiden, concludeert Strengholt: ‘Huygens is vóór of in augustus 1621 aan Batava Tempe begonnen.’⁸ Het belangrijkste gegeven voor deze stelling is de datering onder het Latijnse versje In Albo P. Doubletij dat geschreven staat onderaan op het eerste blad met de tekst van Batava Tempe: ‘Hagae. Aug^to. 1621’. Als men uitgaat van de tekst van Batava Tempe dan staat dit gedichtje op zijn kop. Leendertz betoogt dat Huygens na anderhalve kolom Batava Tempe niet verder kon, naar Amsterdam ging en bij terugkomst het blad omdraaide om er het albumversje voor Doublet op te schrijven.⁹

Ook Strengholt acht een ‘interval in de creatie’ aannemelijk. Tijdens deze tussenpauze heeft Huygens zijn inscriptie voor het album van Philips Doublet genoteerd op het papier dat hij al voor Batava Tempe in gebruik genomen had. Strengholt noemt hierbij ook de ‘notities ten behoeve van de voortgang’ als argument.¹⁰ Deze staan zeer klein geschreven in de ruimte tussen de ondertekening en datering van het albumvers en regel 56 van Batava Tempe, de laatste op het blad.

In mijn ogen is er van een onderbreking in de creatio van Batava Tempe geen sprake, maar is Huygens zijn gedicht begonnen op een blad papier dat hij al had gebruikt voor het albumvers. M.i. is op het in vieren gevouwen dubbelvel (fol. 11-12) eerst het albumvers geschreven. Het papier is daarna nog eens tweemaal gevouwen geweest zodat de ondertekening en datering bovenop kwamen. Op dit gedeelte is Huygens zijn schematische aantekeningen voor Batava Tempe gaan schrijven. Mijn argumentatie ontleen ik aan het papier, aan Huygens' schriftuur en aan de inhoud van de aantekeningen:

1. Het gedeelte van het papier dat de aantekeningen draagt, is smoezeliger dan de rest van het papier. Het is ooit een buitenkant geweest van het opgevouwen blad.

8 Strengholt 1976, p. 66.

9 Leendertz 1904, p. ix-x.

10 Zie daarvoor onder 3. Werkwijze. Strengholt 1976, p. 66.

[p. 248]

2. Tussen de strofen van Batava Tempe op fol. 11^r en 11^v zie ik geen significant verschil in ductus. Met ‘Verte’ laat de dichter weten dat omgeslagen moet worden.

3. De aantekeningen zijn zo schematisch dat zij m.i. aan het hele gedicht vooraf gaan. In de regels tot 56, die op fol. 11^r staan, wordt als in een ouverture gepreludeerd op de inhoud van passsages die pas op de volgende pagina's uitvoeriger beschreven worden. Naar mijn overtuiging wist de dichter al voor hij met regel 1 begon, dat in zijn opzet plaats was voor de seizoenen. Vergelijk de regels 1-40 met de behandeling van de jaargetijden verderop in het gedicht.

Dit betekent dat Huygens aan zijn 't voor-hout van 'SGravenhage moet zijn begonnen ná 17 augustus 1621. Het bewuste album van Doublet is helaas niet teruggevonden.¹¹ De maand onder het versje is de meest precieze tijdsaanduiding. De plaatsaanduiding daarbij levert met het gegeven uit het Dagboek dat Huygens tot 17 augustus in Amsterdam was, de terminus post quem op.¹² Huygens is na 17 augustus 1621 aan Batava Tempe begonnen.

Eind oktober 1621 was de dichter midden in het gedicht bezig, naar hij meedeelt in de brief aan Cats die het netafschrift van het gedicht begeleidt.¹³ De datum van voltooiing staat onder het gedicht: ‘17^o 9bris 1621’.

11 Niet vermeld in Heesakkers en Thomassen 1986.

12 Unger 1885, p. 4.

13 Worp Briefwisseling, nr. 112. Deze brief is een antwoord op een schrijven van Cats van 25 oktober 1621, voor het eerst in de juiste literair-historische context geplaatst door Strengholt (1984, p. 47-68). Zie ook het overzicht van de drukgeschiedenis p. 25 vlgg.

3. Werkwijze
3.1. Creatio

Het handschrift van Batava Tempe is een ontwerphandschrift, een handschrift uit de creatiofase. Het is het enige handschrift dat er van dit gedicht bewaard is gebleven.

Het eerste blad (fol. 11-12) heeft de dichter, zoals ik hierboven heb betoogd, voor hij aan het schrijven begon, gebruikt om er een schema, een kort inhoudsoverzicht, op te noteren. Ik geef deze notities hier weer:¹⁴

Ligni virtus etc. bellica, Medicaque rursus, quam mirabilis Deus!

Aedificia utrimque. virique incolae.

Numerus Arborum et series. paritas, latitudo et altitudo¹⁵

Templum. mutatur Ecclesia et ominosum

quod hic olim bellum. nunc pax.-

faxit Deus etiam foris ut intus: ab hoste

tuti simus.

Ver. Frondes recentes rarae, ideoque carae?

	mane. Aurora etc.
AEstas	meridie. AEstus etc.
	vesperi. deambulatio. Rex Bohemiae
Autumnus	fructus suaveolentes. folia cadentia, moralisatio.
Hyems	Vertices candidi, quasi Alpes. Postremo velle hinc numquam migrare. Deinde sed Deus! Cosmopolitae sumus, et parati quum partria vocat. Quin ubi Deus volet sursum in gaudia sempiterna.

In vertaling luiden deze aantekeningen:

Van het hout de goede eigenschappen enz. Voor de oorlog, maar ook voor de geneeskunde. Hoe wonderbaar is God.

De gebouwen aan beide kanten. en de bewoners.

Het aantal bomen, de reeks, de gelijkheid, de breedte en hoogte.

14 Vergelijk de weergave door Leendertz (1904, p. 170-171, Bijlage C).
In transcriptie en vertaling wijk ik op enkele plaatsen van hem af. Zie ook Smit (1966, p. 35 vlgg).

15 Deze regel schreef Huygens als eerste. Hij verplaatste hem later met een marginaal boogje naar deze plaats.

[p. 249]

De kerk. De kerk verandert van gezindte en ook is het een voorteken dat hier vroeger oorlog was, nu vrede.-

Moge God geven dat wij zowel voor de buitenlandse als voor de binnenlandse vijand veilig zijn.

Lente	Nieuwe bladeren, niet talrijk en daarom geliefd?
	ochtend. Aurora enz.
Zomer	middag. Hitte enz.
	avond. wandeling Korting van Bohemen.
Herfst	lekker ruikende vruchten, vallende bladeren. moralisatie.
Winter	Witte toppen, als Alpen. Tot slot dat ik nooit hiervandaan wil verhuizen. Maar dan God. Wij zijn wereldburgers en staan klaar als het vaderland een beroep op ons doet. Waarom dan niet, als God dat wil naar boven naar de eeuwige vreugde.

Huygens is dit schema gaan uitwerken in de regels 113 en volgende.

Daar was, om met Smit te spreken, het exordium klaar en begon de narratio.¹⁶ De structuur ervan komt overeen met de volgorde van deze notities. Na de voordelen¹⁷ van het (Voor)hout te hebben opgesomd, onder verwijzing naar Dodonaeus, bespreekt Huygens de lotgevallen van de kerk. De wens om vrede in en buiten het eigen land, heeft de dichter gekoppeld aan zijn aanspraak tot de Kloosterkerk (r. 169-184).

Het tweede gedeelte der aantekeningen levert de meeste stof op voor het gedicht. De gang der seizoenen loopt van r. 193-768. De aandacht is aldus verdeeld over de jaargetijden: lente 8; zomer 55; herfst 5 en winter 4 strofen. Het slot telt 9 strofen en vormt de uitwerking van de laatst geformuleerde gedachten van deze notities.

Op twee andere plaatsen in de handschriften vinden wij ook een aantal werkaantekeningen:

Bovenaan fol. 13^r noteerde Huygens:¹⁸

Meridie calet.tum virtus arborum
sicut amici in adversis noscuntur
Deinde de latratu caniculae.

Vertaling:

'sMiddags is het heet. dan het nut van de bomen
net zoals je vrienden in tegenspoed leert kennen
Vervolgens over het blaffen van de hond.

Deze notities zijn uitwerkingen van het ‘etc’ achter ‘AEstus’ in het eerste schema. Ze hebben geleid tot de regels 425 en volgende. De honden [Hondsdagen] komen voor in r. 430.

Op fol. 13^v vinden wij bovenaan genoteerd:

Allerh.vrijagien.

Prince Maurits. behoorde altemael laurieren te zijn.¹⁹

Deze paar aantekeningen hebben geleid tot een zeer uitgebreid gedeelte in het gedicht: de regels 448-688. De laurieren treden op in r. 688.

16 Smit 1966, p. 32. Dat de dichter op dit punt gekomen een ‘plannetje’ op een leeg plaatsje van de eerste bladzijde ging noteren, acht ik mogelijk, maar niet erg waarschijnlijk. Het exordium en het aansluitende deel van de narratio zijn met eenzelfde pen, in een ononderbroken tijdsspanne geschreven. Dat de aantekeningen betrekking hebben op de narratio, lijdt geen twijfel.

17 Met het ‘etc.’ achter ‘virtus’ zal de dichter doelen op de welbekende trits ‘eer, voordeel en vermaak’.

18 Zie Leendertz 1904, p. 170-171 (Bijlage C, b), niet genoemd bij Smit 1966.

19 Leendertz (1904, Bijlage C, c) en Smit (1966, p. 60) geven ook het woord ‘Luna’ hierbij. M.i. ten onrechte. Deze marginale aantekening hoort bij r. 418 ‘Maen-verrasser’.

[p. 250]

[p. 251]

3.2 Praesentatio

Op twee plaatsen geven de hierboven besproken handschriften uit de creatio-fase informatie over een volgend stadium in de tekstoverlevering: de praesentatio. Uit de rekensommetjes die Huygens maakte op fol. 15^v en in de rechterbenedenmarge van fol. 13^r valt naar mijn mening af te leiden hoe het afschrift dat de dichter naar Cats zond, er uitzag.

Fol. 15^v toont drie snelle schuingeplaatste berekeningen tegen de buitenmarge en aan de onderkant een meer definitieve som (zie afbeelding).

De kladberekeningen hebben alle een getal gemeen. Het getal 106. Dit is het aantal strofen dat het handschrift telt. In drie berekeningen achtereen heeft Huygens begroot hoeveel strofen hij op een bladzijde moest schrijven respectievelijk bij 4 (bovenste som), 5 (middelste) of 6 (onderste) bladzijden. De uitkomst van de beide laatste sommen (21 en 17 1/2), bracht Huygens ertoe het totaal aantal strofen van 106 met één terug te brengen tot 105. (21 × 5 en 17 1/2 × 6 = 105).

Dit zien wij in de berekening onderaan. Hier heeft de dichter/opmaker het aantal regels uitgerekend door het aantal strofen met het aantal regels te vermenigvuldigen (106 × 8 = 848). Het verkregen product heeft Huygens vervolgens met 8 (regels, zijnde 1 strofe) verminderd.

De berekening op fol. 13^r gaat ook uit van 105.

Deze rekenarij levert het volgende op: Het netafschrift telde 5 óf 6 bladzijden. Bijvoorbeeld een dubbbelblad van 4 en een enkelblad van 2 bladzijden met al of niet een blanco laatste bladzijde of een titelblad.

Een tweede, belangrijker, uitkomst is de wetenschap dat het ontwerphandschrift één strofe te veel telt. Huygens schrapte dus vóór de vervaardiging van het netafschrift een strofe en wel op fol. 12^r.²⁰

20 De beschouwing van Smit (1966, p. 36) over dit schrappen, verwijdert zich m.i. van de feiten. De inhoud van de doorgehaalde strofe keert bovendien later terug in de ‘dorpestem’ 'sgravenhage [102].

4. Reacties

Huygens zendt het netafschrift van Batava Tempe met een begeleidende brief naar Jacob Cats, pensionaris te Middelburg en bezig met de voorbereidingen voor een bundel Zeeuwsche poëzie De Zeeuwsche Nachtegael, die echter pas in 1623 zou verschijnen. Huygens' gedicht was bestemd om in die bundel te worden opgenomen, maar werd toch apart, en eerder, uitgegeven.

De geschiedenis van Huygens' Zeeuwsche drukken behandel ik in de inleiding.²¹ Hier geef ik een passage uit Huygens' begeleidende brief:

Ik maak me zorgen of de inhoud van het gedicht wel in de smaak zal vallen.

[...] Als dat werk van mij, vergeleken met de ernst en de waardigheid van de onderneming, als te weinig serieus òf - wat ik eerder vermoed - in vergelijking met de omvang van het boek, als te wijdlopig wordt afgewezen, verzet ik mij daar niet tegen; wel vraag ik dan of het zo snel mogelijk teruggestuurd kan worden om ervoor te zorgen dat het eerder in Hollandse letters vermenigvuldigd kan worden dan dat het daar in de handen van de een of ander verslijt.²²

Huygens wil erg graag horen wat Cats en zijn collega's van zijn nieuwe gedicht vinden. Zelfs onderweg naar Engeland, midden op zee, vraagt hij in een rijmbriefje wat ze van zijn gedicht vinden.²³

21 Zie p. 25.

22 Worp Briefwisseling, nr. 112.

23 Worp Gedichten i, p. 236. Aan Jacob Cats, gedateerd: 6 december 1621, ‘nauigans Angliam versus’ r. 9-10; ‘Ecquid vestra tamen Bataua nuper / Visum est commeruisse praela Tempe, [...]’ Of Batava Tempe niet onlangs uw persen waardig bleek te zijn [...].

[p. 252]

De 16de december antwoord Cats. Hij is zeer enthousiast:

Uw kersverse en speelse en toch ook stekelige gedicht, zeer befaamde man, is hier met genoegen en met de diepste en de hoogste bewondering door ons en anderen gelezen en herlezen. U onthoudt toch niet de Bataven, en uw en onze Zeeuwen die honing? Honing, zeg ik, die zo zacht en zoet als hij is, toch wonden toebrengt; precies zo is ook dat Batava Tempe van u.²⁴

Dit goede nieuws heeft Huygens meteen na ontvangst in Engeland per brief aan zijn broer Maurits gemeld. In een briefje aan hem bijgesloten bij een brief aan zijn ouders, zegt hij:

Ik heb zeer kort geleden een brief van Cats ontvangen waarin hij allereerst zegt dat de Zeeuwen ons gedicht hebben geaccepteerd en er zeer dankbaar voor zijn, maar ook vol bewondering en stomme verbazing, als ik dat mag zeggen.²⁵

24 Worp Briefwisseling, nr. 114.

25 ka xlix 1. p. 69-70, 71, gedateerd 28 december 1621. Pagina 71 is bijgesloten ‘fratri Mauritio’. Worp heeft deze brief verkeerd geplaatst als nummer 137 na een brief van 5 maart 1622. Zie ook p. 26, noot 76.

Uitgaven

Worp Gedichten i, p. 214-236; Leendertz 1904 (met varianten en annotaties); Strengholt 1978 (met inleiding en annotaties); Kaakebeen 1918 (fragmenten, met annotaties); Davidson en Westerweel 1996 (fragmenten met vertaling in het Engels).

Literatuur

Hinlopen 1814 (woordvormingen); Eymael 1914; Defresne 1917; Vos 1962; Smit 1966, p. 22-80; Lievens; Van Haeringen 1975; Strengholt 1976, p. 59 en 65-82 (en stelling 11 in de dissertatie-editie); Strengholt 1978; Smit 1980, p. 92-96; Strengholt 1984; Gelderblom 1991.

Translitteratie

46	‘lust’ uit Ha ‘reijsens lust’ en Hb ‘reijsens’ c.q. ‘loopens lust’ bij definitieve keuze voor Hc ‘ijver-vier’ met gelijktijdige doorhaling van ‘reijsens’ en ‘loopens’ door Huygens niet doorgehaald. Ik beschouw ‘lust’ als intentioneel gschrapt.
112	Tussen ‘Lindelaen’ en ‘genaeck. een loos streepje.
160	‘'Topper-puick’. Door vlek bij ‘o’ lettervorm (minuskel/majuskel) onduidelijk.
456	‘leijdt’. Twee laatste letters onduidelijk door vlek.
636	Het alternatief ‘baden’ voor ‘Swemmen’ in de tekst met een geïntenteerde ‘B’, in het variantenapparaat met de genoteerde ‘b’ weergegeven.
650	‘zoo’ stond aanvankelijk met majuskel aan het begin van de regel, na wijziging is majuskel blijven staan. Door mij in de tekst aangepast.
676	‘Onverwinnelijcke’ met intentionele majuskel na wijzigingen in de regel.
780	Het alternatieve ‘Aff’ met intentionele majuskel.

Overlevering

H	Autograaf Huygens, ka xl^a, 1621, fol. 11- fol. 16. Oorspronkelijk drie dubbelbladen papier van 310 × 195-215 mm. Ontwerphandschrift. Huygens noteerde zijn gedicht in twee kolommen in strofen van acht regels. De strofen zijn gescheiden door een S-fermé [$]. Tekstverdeling:

[p. 253]

	Fol. 11^r: linkerkolom, r. 1-37; rechterkolom r. 38-56; Fol. 11^v: linkerkolom, r. 57-104; rechterkolom r. 105-147; Fol. 12^r: linkerkolom, r. 148-180; rechterkolom r. 181-224; Fol. 12^v: linkerkolom, r. 223-272; rechterkolom r. 273-320; Fol. 13^r: linkerkolom, r. 321-368; rechterkolom r. 369-416; Fol. 13^v: linkerkolom, r. 417-464; rechterkolom r. 465-512; Fol. 14^r: linkerkolom, r. 513-560; rechterkolom r. 561-608; Fol. 14^v: linkerkolom, r. 609-656; rechterkolom r. 657-704; Fol. 15^r: linkerkolom, r. 705-750; rechterkolom r. 751-792; Fol. 15^v: linkerkolom, r. 793-840; Rechts naast de tekst op fol. 15^v heeft Huygens een berekening gemaakt. Op andere plaatsen rond de tekst staan aantekeningen in Huygens' hand. Zie daarvoor hierboven onder Commentaar. 3. Werkwijze. Fol. 16 is blanco.
D1	batava tempe, | Dat Is, | 'tvoor-hout | Van | 'sgraven-hage. | Poëtelick affghemaelt | Door | Constantin Huygens, | Secretaris der Ghesanten van de Groot-moghende Hee- | ren Staten Generaal der vereenichde Nederlanden, | jeghenwoordelick by den Coninck van | groot Britaignen. | [dr. m.: Pictoribus atque poëtis. T'is al goet wat cunste doet.] | Tot Middelburgh, | [lijn] | Gedruckt by Hans vander Hellen, voor Ian Pieterss. van de | Venne, woonende by de nieuwe Beurse in de Schildery-winckel, 1622. | | (ex. kb 2116 B 22)
D2	Reeds een jaar later volgde een herdruk. Complete exemplaren ervan zijn zeer zeldzaam. Ik citeer hier de titel van het exemplaar uit de collectie van de Universiteitsbibliotheek van Utreccht, signatuur Z qu 260^6.^26 batava tempe, | Dat Is, | 'tvoor-hovt | Van | 'sgraven-hage. | Poëtelick aff-ghemaelt | Door den hoogh-gheleerden Heer | constantin hvygens. | tweede druck | [dr. m.: Pictoribus atque poëtis. T'is al goet wat cunste doet] | tot middelbvrgh, | Gedruckt by Ian Pieterss vande Venne, woonende op den houck vande | Beurse inde Schildery-winckel; Anno 1623. | Met Privilegie. Deze tweede druk is ‘onoversien, onverbetert’ opgenomen in boek iv van de Otia. De oorspronkelijke titelpagina's voor de tweede druk van Batava Tempe en het Costelick Mall zijn in de meeste exemplaren van de Otia weggesneden en vervangen door een titelpagina voor Boek iv. Zie de beschrijving van Huygens' ontwerp voor deze titel bij [37] onder Het ontwerphandschrift en de bijlagen, p. 299.
Ot	De in de Otia opgenomen versie is D2. In het hierna volgende overzicht der varianten wordt het sigle Ot dan ook niet gebruikt.
K1	Koren-bloemen 1658, Tweede Boeck I4-N3^v, p. 71-110.
K2	Koren-bloemen 1672, Tweede Boeck, M-[O4]^v, p. 89-112.

26 Dit is het door Leendertz (1904, p. xvi) beschreven exemplaar van Unger. Zie ook Schenkeveld-Van der Dussen 1969.

[p. 255]

Varianten

			[titel]
	H		batava tempe. | dat is. | 'tvoor-hout | van | 'SGravenhage.
	D1		batava tempe, | dat is | 'tvoor-hout | van | 'sgraven-hage.
	K1		batava tempe, | 'tvoor-hout | van | 's gravenhage.
	K2		batava tempe, | 'tvoor-hout | Van | 's gravenhage.

1	Ha	α	Phoebus heeft sijn		hooft	gestooten
	b		[	]	radt	[	]
	c	{α	Phoebus heeft sijn radt gestooten}
	c	{β	TSonnen radt beghint te stooten}
	D1		'TSonnen-radt begint te stooten

2	H		Teghen 'tNoorder-Creeft<en>>en-heck,
	K1		Tegens Noorder Kreeften beek,

4	Ha	α	Voeren hem naer Leewens neck:
	b	{α	Voeren hem naer Leewens neck:}
	b	{β	Grijpen naer den Leewen-neck}
	c	{α	Voeren hem naer Leewens neck:}
	c	{β	{Grijpen} naer den Leewen-neck:}
	c	{β	{Drijven't} naer den Leewen-neck:}
	d	{α	Voeren hem naer Leewens neck:
	d	{β	{Grijpen} naer den Leewen-neck:}
	d	{β	{Drijven't} naer den Leewen-neck:}
	d	{β	{Rucken't} naer den Leewen-neck:}
	D1		Rucken't	naer den Leewen-neck:
	K1		Slepen 't	[	]

5	H		Daer		met	gaen de		daeghjens	crimpen
	D2		[				]	daghjens	[	]
	K1		[				]	daeghjens	[	]
	K2		[	]	mé	[				]

[p. 256]

6	H	Die men langher hoopt als		heijt,
	D1	[	]	heyt;

7	Ha	Heij!		wat's al des Werelts glimpen
	b	[	]	{wat's al} [des	Werelts glimpen]
	b	[	]	{wat is} [des	Werelts glimpen]
	D1	[	]	wat's [al]de	[	]

8	Ha	Als een soete spijticheijt?
	b	Min als tegenwoordicheijt?

9	H	Daer		me<d>>t	ijdelen		u' scha'uwen
	D1	[				]	uw schauwen
	K1	[				]	uw' scha'uwen,
	K2	[	]	mé	[			]

10	H	Haeghsch-Voorhoutsche-Joffrou-rack,
	D	Haegs-Voorhoutsche Ioffrou-rack,

11	H	Daer		met	gaet		u	groente		grauwen,
	K1	[				]	uw'	[	]	graeuwen,
	K2	[	]	mé	[						]

12	H	Munnick-tuijntgien,	blader-dack;
	D1	Munnick-tuyntgie,	[	]
	K1	Monick-tuyntie,	[	]
	K2	Monick-tuyntje,	[	]

13	H	Daer		met	naeckt		u	jaerigh		sterven,
	D1	[							]	sterven
	K1	[				]	uw	[	]	sterven,
	K2	[	]	mé	[						]

14	H	Linde-toppen,		weeldigh	hout,
	D1	[	]	weeldrich	[	]

15	H	En dat nootelijck		verderven
	K1	[	]	verderven,

17	H	Sterven? neen: noch sult ghij		leven,
	D1	[	]	leven
	K1	[	]	leven,

18	H	'Tzij de Somer blaeckt off		swicht,
	D1	[	]	swicht;

20	H	Isser leven in mijn		Dicht.
	D1	[	]	Dicht:

22	H	Van		u	soete		lommer-looff,
	D1	[	]	uw	[			]
	K1	[				]	lommer-loov;

[p. 257]

23	H	Maer		ons	oore te verdooven
	K1	[	]	ons'	[	]

24	Ha	Sluijt ick		uijt den			winter-rooff.
	b	[	]	buiten			[	]
	c	[			]	tijden-rooff.
	D1	[			]	Iaren-roof.
	K1	[			]	Iaeren roov.

25	H	Als		u	tacken sullen duijcken
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

26	Ha	Onder't vlockigh	Winter-meel,
	b		/	/

27	H	En		u	bladerloose struijcken
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

28	H	Proncken met		de bloote	steel,
	K1	[	]	den blooten	[	]

29	H	Dan sal noch		u	bloessem		bloeijen
	D1	[	]	uw	[	]	bloeyen,

31	H	Helpt	mijn stramme rijm aen 'tvloeijen)
	D1	Helt*	[	]
	K1	Helpt	[	]

32	Ha	In des Hagenaers gedacht.
		{In des Hagenaers gedacht.}
	b	{Als een sterlicht inder nacht.}
	c	In		des	Hagenaers gedacht.
	D1	[	]	den	[	]

34	H	Mette	scheenen voor de vlam,
	D1	Met de	[	]

35	H	Mette	tanden	inde butter,
	D1	Met*	tanden	[	]
	K1	Met de	[		]

36	H	Inden		beulingh,	inde ham,
	D1	[	]	beuling	[	]
	K1	[	]	beuling,	[	]

37	Ha	Inde		nieuwe-jaersche weggen,
	b			/	/
	D1	[	]	Nieuwe-jaersche[		]

38	H	T'mijnder	eeren spreken, Maer,
	K1	T'mijner	[	]

[p. 258]

39	H	Maer	hoe kent die Vrijer seggen,
	D1	Maer,	[	]

40	Ha	'Tgaet	al offet Seumer waer!
		{'Tgaet}	[	]
	b	{'Tluijdt}	[	]
	D1	'tGaet	[	]

41	H	Vreemdelinghen	die de bochten
	D1	Vreemdelinghen,	[	]

42	H	Van 'tgebultte		werelt-padt
	D1	[	]	Werelt-padt,

46	Ha	Hebt		u	reijsens	lust gekoelt
	b	[	]		{reijsens}	[	]
	b	[	]		{loopens}	[	]
	c	[	]		ijver-vier	[gekoelt]

47	Ha	Tot		beneden	in de baren
	b	[	]	{beneden}	[	]
	b	[	]	{hier onder}	[	]
	D1	[	]	hier onder	[	]

48	H	Daer de		Son	haer paerden		spoelt.
	D1	[	]	Sonn'	[	]	spoelt:
	K1	[	]	Son haer' peerden spoelt;

49	H	Comt, <*s*>> laet		u	gedachten deijsen
	K1	[	]	uw'	[	]

50	Ha	Daer		u	lichaem eertijdts was,
	b	[	]	{u}	[	]
	b	[	]	{het}	[	]
	D1	[	]	het	[	]

51	H	Laet		u	sinnen over-reijsen
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

52	H	Al des ronde bodems		plas,
	D1	[	]	plas;

53	H	Niet en haeck ick meer te		hooren,
	D1	[	]	hooren

56	H	Die	mijn Linde-lij		beschaem.
	D1	Dat	[			]
	K2	Die	[	]	beschaem'.

58		[marge]	H	roma.
			D1	Roomen.

[p. 259]

59	H	Daer de		Vagheviers-gesinden
	D1	[	]	Vageviers-gesinde
	K1	[	]	Vageviers-gesinden
	K2	[	]	Vagevyers gesinden

62	H	Maecken		haren-ziel-tyran,
	K1	[	]	een almachtigh man,

63	H	Die		de keijseren		bevechten
	D1	[			]	bevechten,
	K1	[			]	Recht rechten,
	K2	[	]	der	[		]

64	Ha	En haer Croonen vellen can?
	b	[En] op [Croonen] treden [can?]

66	H	Schaduw' van		u'	oude	glans,
	D1	[	]	uw	[		]
	K1	[	]	uw'	ouden	[	]

67	H	Eertijts hooft van		u' geburen
	D1	[	]	uw	gebueren,
	K1	[	]	uw'	[	]

68	H	Nu nauw		bloeme	van		haer	crans;
	K1	[	]	bloem	[	]	haeren	[	]

69	H	Gaet		u	schoonheijt elders		paren,
	D1	[	]	uw	[			]
	K1	[	]	uw'	[	]	paeren;

70	H	T'mijnent		gelt	sij weijnich meer,
	D1	T'onsent		[		]
	K1	[	]	geldt	[	]

71	H	Al		u'	luijster sijn		u'	jaren,
	D1	[	]	uw	[	]	uw	[	]
	K1	[				]	uw'	[	]

72	H	En		u'	schimmel al		u	eer.
	D1	[	]	uw	[	]	uw	[	]
	K1	[				]	uw'	[	]

73	H	Is het	<,>>	moghelijck,	te soecken
	D1	[	]	mogelick	[	]

74		[marge]	H	venetia.
			D1	Venetien.

77	H	Neen	bedompte water-dallen,
	D1	Neen,	[	]

[p. 260]

79	H	Kvind in	allen niet		met allen
	D1	'Kvind'	[	]
	K1	'k Vind	[	]

80	H	Dat		mijn	linde-laen		gelijck
	D1	[				]	gelijck'.
	K1	[	]	mijn'	[			]

81	Ha	Sal ick dan te rugghe		rijen
	b	[	]	{rijen}
	b	[	]	{schrijen}
	c	[	]	rijen

82		[marge]	H	paris.
			D1	Parijs.

83	H	Naer de trotsche		Pannerijen
	D1	[	]	Panneryen,

83		[marge]	H	Tuilleries
			D1	Tuilleries.

84	H	En		zoo menich			spitze padt,
	D1	[				]	spitse-padt,
	K1	[	]	so* soo	menigh spitse pad,
	K2	[	]	soo	[			]

85	Ha	Eertijdts moedich		opte	schreden,
	b	[	]	opde	[	]

86	H	Grooten henric, <op> van		u	voet,
	D1	[	]	uw'	[	]

86	Ha	Daer het al		naer	treden moet?
	b	[	]	in	[	]

90	H	Naer het		witte		Brittenlandt,
	D1	[			]	Britten-lant,
	K1	[	]	blancke		[	]

90		[marge]	H		london.
			D1	(92)	Londen.
			K1	(90)	Londen.

91	H	En		mijn	overdenckingh zenden
	K1	[	]	mijn'	[	]

92	H	Naer de rijcke		Teemse-strandt,
	K1	[	]	Teemse-Strand;

93	H	Zal ick daer, als		opgetoghen,
	D1	[	]	op-getogen,

[p. 261]

95	Ha	Vande vier <en> en		achtien	boghen
	b	[	]	veerthien	[	]

96	H	Met		haer felle	water-smack?
	K1	[	]	haer' fellen	[	]

97	H	Sal ick't		eijntelijcke strijcken
	K1	[	]	eindelick noch strijcken,

97		[marge]	H		antwerpen.
			D1	(98)	Antwerpen.

98	Ha	Schelde-stroomen		<Aen> An u Werff
	b	Schelde-diepten		[	]
	D1	[	]	An u werff,
	K1	Schelde-diepten, Aen uw' werf,

99	H	Die ick allen		vergelijcken
	D1	[	]	vergelijcken,

100	Ha	Jae voor allen		stellen	derff;
	b	[	]	{stellen}	[	]
	b	[	]	{prijsen}	[	]
	D1	[	]	stellen derff?

101		[marge]	H		amsterdam.
			D1	(102)	Amsterdam.

102	Ha	Averechte		Masten-houdt
	b	[	]	Masten-<h>>woudt
	D1	[	]	Masten-woudt,

103	H	Wonderweelde	van ons'		daghen
	D1	Wonder-weelde	[	]	dagen,

104	Ha	Slijck	vol steenen, sack vol goudt?
	b	{Slijck}	[	]
	b	{Veen}	[	]
	D1	Veen	[	]

105	Ha	Wel,	ick lov' u		al te samen,
	b	{Wel,}	[			]
	b	{Jae,}	[			]
	D1	Wel	[	]	alle t'samen,
	K1	Wel,	[			]

107	H	Roem'		u'	eere,		vier'		u' namen:
	D1	Roem		uw	[	]	vier		uw namen,
	K1	[	]	uw'	[			]	uw' namen;

108	Ha	Maer waerom zoo		ver	geseijlt?
	b	[	]	verr'	[	]
	D1	[	]	wijt verseylt,

[p. 262]

110	H	Op		mijn	eerst bedorven		smaeck,
	K1	[	]	mijn'	[	]	smaeck;

111	H	Noch en		vind'	ick niet in		allen
	K1	[	]	vind	[	]	allen,

112	H	Dat		mijn		Lindelaen		genaeck.
	D1	[			]	Linde-laen		genaeck?
	K1	[	]	mijn'		[	]	ghenaeck'.

113	H	Linde-laen	mijn zoet		versinnen
	D1	Linde-laen,	[	]	versinnen,

114	Ha	Waer		ontginn'	ick uwen		loff,
	b	[				]	prijs,
	D1	[				]	roem,
	K1	[	]	ontgin	[			]

115	H	Aen		u	schorsse taeij om spinnen,
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

116

Ha

Aen

u

stam,

u

tack,

u looff?

b

[

]

u

bladt,

[] rijs?

D1

[

]

uw

[

]

uw

[

]

uw

bloem?

K1

[

]

uw'

[

]

uw'

[

]

117	Ha	Schorssen, stammen,		tacken,	bladren.
	b	[	]	rijsen,	[		]
	D1	Schors, en stam, en bloem, en				bladren
	K1	[			]	blad'ren,

118	H	IJeder eijschte sijn		verhael,
	D1	[	]	verhael;

119	Ha	Een wil ick	uijt allen		gadren
	b	{Een wil ick}	[			]
	b	{Laet mij een}	[			]
	D1	Laet my een	[			]
	K1	[		]	gad'ren

120	Ha	Dat gehoort u			altemael.
	b	{Dat gehoort u}			[	]
	b	{Als u eijghen}			[	]
	D1	Als u eygen		altmael*.
	D2	[	]	altemael.

122	H	Vande tweede		Blixem-slach;
	D1	[	]		Blixem-slach
	K1	Van den tweeden			[	]

[p. 263]

123	Ha	Die		Vulcanus uijt		sijn	dennen,
	b	[	]	Vulcaen van [uijt				]
	K1	[			]	sijn'	[	]

124	H	Maer benijdende,		besach;
	D1	[	]	besach,

125	H	Dat		sijn	gheele		solffer-cruijmen
	D1	[				]	Solffer-cruymen,
	K1	[	]	sijn'	[			]

126	H	Dat sijn snelle		flicker-Sout
	D1	[	]	flicker-Sout,

127	H	Selden Loodt off Yser	ruijmen
	K1	Loot of yser niet doen	[	]

127		[marge]	H		Dodon. Herbar.		| 29. 16
			D	(125)	[	]	| l. 29. c. 16.

128	H	Sonder		u	vercoolde hout?
	D1	[	]	uw	[	]

130	H	Dat hij oijt op rauwe		wond
	D1	[	]	wond'

131	Ha	Reeder	Balsamen te leggen
	b	Soeter	[	]

131		[marge]	H		Ibid. Add.
			D	(130)	Ib. Ad.

132	Ha	Dan		gekaude Linden vond;
	b	[	]	u' bladren-caewsel [vond;]
	D1	[	]	uw blader-knauwsel vond?

133	Ha	Sal hij		jaer-getij	verwinnen
	b	[	]	'tjaer-getij	[	]
	c	[	]	{'tjaer-getij}	[	]
	c	[	]	{'tmaen-getij}	[	]
	D1	[	]	'tjaer-gety	[	]

134		[marge]	H		ibid.
			D	(133)	Ib.

135	Ha	En		sijn baten reeder	vinnen
	b	[	]	gereeder baten	[	]

136	Ha	Dan		in't water	van		u	vrucht?
	b	[	]	de geesten	[				]
	D1	[				]	uw	[	]
	K1	[				]	uw'	[	]

[p. 264]

137	H	Sulcke	tacken,		sulcke		blaren
	D1	Sulcker	[	]	sulcker		blâren,
	K1	[				]	blâ'eren,

138	H	Sulcker stammen, zoo		gelaên
	K1	[	]	ghela'en,

139	H	Vind	ick		twee mael	twintich paren
	D1	Vind'	[	]	twee-mael	[	]
	K1	Vind	[				]

140	H	Over eene lenghde		staen;
	D1	[	]	staen.

141	H	Knoopt nu		all' u Mar<b>>mer-boôghen
	D1	[	]	all uw	Marmer-bogen,
	K1	[	]	all' uw'	[	]

142	H	Roomen, in		een	reghel-rij,
	K1	[	]	een'	[	]

144	H	Dat het		sulcken	rije zij.
	K1	[	]	sulck'en	[	]

145	Ha	Laet ick		voorts	mijn ooghe weijden
	b	[	]	hier	[	]
	c	[	]	dan	[	]

146	H	Over		d'een'	off d'ander kant,
	D1	[	]	d'een	[	]

147	H	'Kvinder altijdt-groene		weijden
	D1	[	]	weyden,

148	Ha	Met		gebouwen	omgeplant;
	b	[	]	{gebouwen}	[	]
	b	[	]	{haer huijsen}	[	]
	c	[	]	{gebouwen}	[	]
	c	[	]	{gestichten}	[	]
	D1	[	]	gestichten om-geplant;

150	Ha	Hier	meer		<g>huijsen	off meer houts,
	b	Off	[				]
	D1	[		]	huysen,	[	]

151	H	Maer waer		sachmen	oijt bewoonen
	D1	[	]	sach-men	[	]
	K1	[	]	sagh men	[	]

152	H	Zoo veel		Stadts	in zoo veel wouts?
	D1	[	]	Stadts,	[	]

[p. 265]

[De op deze plaats in H neergeschreven strofe heeft Huygens na voltooiing van de kladversie van geheel Batava Tempe, waarschijnlijk bij de vervaardiging van het afschrift dat hij aan Cats zond, doorgehaald. Zie boven (p. 251) het commentaar onder 3.2. Praeparatio. De doorgehaalde regels nummer ik: 152 + 1 t/m 152 + 8.]

H

(152+1)

En wie sal mij helpen wijsen

H

(152+2)

Watter meest in reden staet

Ha

(152+3)

Off

<het> 'tgroen

voor

de straet

te prijsen

b

[

]

de straet

[

]

'tgroen

[

]

H

(152+4)

Off

de groente voor de straet?

H

(152+5)

Om de middel-wech te vinden

Ha

(152+6)

Dunckt mij dat

ick

seggen zou,

b

[

]

{ick}

[

]

b

[

]

{men}

[

]

H

(152+7)

Het gebouwe ciert de Linden

H

(152+8)

En de Linden het gebouw.

153	H	Schoone spitsche		ghevel-toppen,
	D1	[	]	gevel-toppen
	K1	[	]	gevel-toppen,

154	Ha	Die		u hemel-blauwe		Leij,
	b	[	]	uw	flickerende	[	]
	K1	[	]	uw'	[		]

155	Ha	Die		u	weder-wijse		knoppen
	b	[	]	uw	[			]
	D1	[				]	knoppen,
	K1	[	]	uw'	[				]

156	H	Als		een		jonge-juffer-reij
	D1	[			]	jonge Ioffer-rey,
	D2	[			]	jonghe		Ioffer-rey
	K1	[	]	een'		[	]	Ioffer-rey,

157

H

Neffens eene siet stae<t>>n glimpen,

158	H	Laet mij groeten in		u	roij
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

159	Ha	(Onbehaelt van listich schimpen)
	b	(Tegen 'tboose laster-schimpen)

160	H	'Topper-puijck van all		u	moij.
	D1	[	]	uw	[	]

161	H	Welcom		dan	herstelde stijlen,
	K1	[	]	dan,	[	]

[p. 266]

162	Ha	En wel eer		misbruijckte	vloer,
	b			/ /
	D1	[	]	Miss-bruyckte	[	]

164	Ha	Over 't	grove blixem-roer,
	b	Oppet	[	]
	D1	Op het	[	]

165	Ha	D'aller			felste	menschen-moorder,
	b	Oppet			[		]
	c	Oppden			[		]
	D1	Op		de felle		[	]
	K1	[	]	den fellen		[	]

166	H	D'aller snelste	slingher-slang,
	D1	Op de snelle	[	]

168	Ha	Donder-trotscher,	Duijvel-sang.
	b	Donder-doover,	[	]

169	H	Welcom		vrijgesproken	muren
	D1	[	]	vry-gesproken	[	]
	K1	Welkom,		[		]

171	Ha	Noch soo		langh	moet ghij duren
	b	[	]	langhe	[	]
	c	Even		[		]

172	Ha	Als		den hemel hemel		zij,
	b	[	]	de werelt werelt		[	]
	D1	[			]	zy;

173	Ha	Noijt en		moet'	u wedervaren
	b	Lancksaem		[		]
	D1	[	]	moet	[	]
	K1	Langhsaem		[		]

174	H	'Tslijtigh knaghen		vanden			tijdt,
	D1	[	]	van		de	[	]
	K1	[			]	den	[	]

175	Ha	Altijdt	blijven		u	Pilaeren
	b	Langhe	[				]
	K1	[		]	uw'	[	]

176	Ha	Vrede-stammen,		ketters-spijt.
	b	[	]	ketters-nijdt.
	K1	[	]	Ketters-nijd;

177	Ha	Altijdt	moeten in u		dondren
	b	Langhe	[			]
	K1	[		]	dond'ren

[p. 267]

178	Ha	Wet, en woort, en		werck,	en eer,
	b	[	]	loff,	[	]
	c	Wetten woorden waerheijt [eer,]
	D1	Wetten, woorden, waerheyt, eer,

179	H	Straff, genade,		werck	en wondren
	D1	[	]	werck'	[	]
	K1	[	]	wercken, wond'ren

180	H	Vanden Eenen aller		Heer,
	D1	[	]	Heer;

181	Ha	Altijdt	moeten u begheven
	b	Langhe	[	]

182	Ha	Schande, scheuring,		schimp	en spijt,
	b	[	]	hoon	[			]
	D1	[				]	spijt;

183	Ha	Altijdt	moet ghij staen en leven,
	b	Langhe	[	]

184	Ha	Altijdt	wesen dat ghij zijt.
	b	Langhe	[	]

185	H	Maer mijn Peerdt ontloopt		sijn	toomen,
	K1	[	]	sijn'	[	]

186	H	'Tis te langh		op	straet		gepraet,
	D1	[	]	de	[	]	bepraet,

188	H	Daer zoo		zoeten	weijde		staet.
	D1	[				]	staet;
	K1	[	]	soet'en	[			]

189	H	Nu wel aen, gevlochten		spruijten
	D1	[	]	spruyten,

190	H	Eer mij weer		mijn	handt ontvaer',
	K1	[	]	mijn'	[	]

194	H	In't herdencken van		de	tijdt,
	K1	[	]	den	[	]

194		[marge]	H		ver.
			K1	(193)	lente

195	H	Die		ghij	even als		herboren
	K1	[	]	ghy,	[	]	herboren,
	K2	[	]	ghy;	[			]

196	H	In		u	kindtsche		jaren	zijt;
	D1	[				]	stonden	[	]
	K1	[	]	uw'	[				]

[p. 268]

197	Ha	Inde drijmael dertich daghen
	b	{Inde drijmael dertich daghen}
	b	{Als des hemels fackel-waghen}				|
	c	Inde		drijmael dertich daghen
	D1	[	]	dry-mael[	]

198	Ha	Als des hemels kandelaer
	b	{Als des hemels kandelaer}
	b	{Suijd en Noorden even naer}
	c	Als des Hemels kandelaer

204	Ha	Daer		de		Rijder		onlancx	dreeff?
	b	[	]	{de		Rijder}		[		]
	b	[	]	{het		schuijtgien}		[		]
	D1	[	]	het		Schuytgien		[		]
	K1	[			]	Schuytien	onlangs		[	]
	K2	[			]	Schuytjen	[			]

205	H	'Ksie		u	bolle botgiens bersten,
	D1	[	]	uw'	[	]

207	H	Als een		Vruchtgie	dat haer persten
	D1	[	]	vruchtgien	[	]
	K1	[	]	vruchtien	[	]
	K2	[	]	vruchtjen	[	]

208	H	Doe't in 'smoeders		lichaem satt.
	D1	[	]	darmen sat:

209	H	'Ksie die		onlancx	doove struijcken
	D1	[	]	onlangs	[	]

210	H	En soo		menich	schralen tack,
	K1	[	]	menigh'	[	]

211	H	In		een	oogenblick		ontluijcken,
	D1	[				]	ontluycken
	K1	[	]	een'	[	]	ontluycken,

214	Ha	(Roep ick		dan den hemel aen)
	b	(Spreeck	[ick		]

215	H	Hoe veel meer besien		de	ooghen
	K1	[	]	ons'	[	]

216	H	Dan		de	herssenen verstaen!
	K1	[	]	ons'	[	]

217	H	Maer		oock	dalen		mijn	gepeijnsen
	D1	[	]	oick	[				]
	K1	[				]	mijn'	[	]

[p. 269]

218	H	Somtijdts uijt de locht		in 'tslijck;
	D1	[	]	int slijck:

219	H	(Wie can heel den mensch		ontveijnsen
	D1	[	]	ont-veynsen

220	H	Dat hij nerghens uijt en		kijck!)
	D1	[	]	kijck'?)

221	H	<*Jo*>>	Nieuwe		spruijtgiens	van der aerde,
	K1		[	]	spruytiens	[	]
	K2		[	]	spruytjens	[	]

222	H	Hebb'	ick menichmael geseijt,
	K1	Heb	[	]

223	H	Hoe veel hoogher is		u	waerde
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

224	H	In		u	jonghe		weijnicheijt.
	D1	[	]	uw	[	]	weynicheyt!
	K1	[	]	uw'	[			]

225	H	Waerder	altijdt		sulcken	dierte
	K1	Waerd'er	[	]	sulck'en	[	]

226		[marge]	H	nisi de puellis mavis
			D1	[ontbreekt]

228	H	Niet soo dicht gesaeijt en		waer,
	D1	[	]	waer;

229	H	O!	wat		soudter	op een woelen
	D1	O,	[				]
	K1	O!	[	]	soudt'er	[	]

231	H	Die		sijn	waerde nu moet voelen
	K1	[	]	sijn'	[	]

233	H	Somtijdts		hebb'	ick weer gaen		singhen
	D1	[				]	singen,
	K1	[	]	heb	[			]

234	H	Als	ick't niewe looff besach,
	D1	Zoo	[	]

235	Ha	Eij! hoe soet sijn		alle	dinghen
	b	[	]	swerelts	[	]

236	H	Opten	eersten nieuwen dach!
	D1	Op den	[	]

[p. 270]

237	Ha	Maer o soetste		werelts-vreuchden
	b	[	]	schaduw-vreuchden
	D1	Maer, ô lichte		[	]
	K2	[	]	schaduw-vreughden,

240	Ha	Met het		grijsen			vande	tijdt!
	b			/	/
	D1	[	]	grijsen			[		]
	K1	[				]	van den	[	]

242	H	Die ick vanden hemel		houw,
	D1	[	]	houw'

244	H	Met een		's anderdaeghs-berouw?
	D1	[	]	'sander-daechs	berouw?
	D2	[	]	'sanderdaechs	[	]
	K1	[	]	's anderdaeghs	[	]

246	H	Die het		misgenoeghen	gaff?
	D1	[	]	mis-genoegen	[	]

247	H	T'vonnis can sijn selven		uijtten;
	D1	[	]	uytten,

248	Ha	T'nieuwe,	lieve, nieuw	was aff.
	b	T'jonghe,	[		]
	K1	'tIonghe lieve nieuw		[	]

249	H	Jonghe, lieve, nieuwe		blaertgiens
	D1	[	]	blaerdtgiens,
	K1	[	]	blaertiens,
	K2	[	]	blaertjens,

250	H	Schepseltgiens	van eenen		nacht
	D1	[		]	nacht,
	K1	Schepseltiens	[			]
	K2	Schepseltjens	[			]

251	H	All' u aêrtgiens, all' u haertgiens,
	D1	All uw aêrtgiens, all uw haertgiens
	K1	All' uw'		a'êrtiens,	all' uw'		haertiens
	K2	[	]	a'êrtjens,	[	]	haertjens

252	H	Zijn ons nu in eer en		acht;
	D1	[	]	acht.
	K1	[	]	acht;

253	H	Maer hoe		dichter	ghij		u tacken
	D1	[	]	milder	[	]	uw	tacken,
	K1	[				]	uw'	[	]

[p. 271]

254	H	Met		u	breeder groente vult,
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

255	H	Hoe		u	eere meer sal sacken,
	D1	[	]	uw'	[	]

258	H	Teghen stroom van		'swerelts-waen
	D1	[	]	'swerelts-waen,
	K1	[	]	's werelds waen,

259	H	En		u	waerde doen verbreijden
	D1	[	]	uw	[	]
	K1	[	]	uw'	[	]

260	H	Beijd' in't groeijen en		'tvergaen.
	D1	[	]	'tvergaen:

260		[marge]	H		aestas.
			K1	(258)	somer.

261	H	Siet	den Hemel is aen 'tbranden,
	K1	Siet,	[	]

262	H	En sijn lichter op het		hoogst,
	K1	[	]	hoogst;

263	H	Spout	de Landt-man inde		handen
	D1	Spouwt	[			]
	K1	[		]	handen,

264	H	'Tis	op hope van den Oogst.
	D1	Tis	[	]
	D2	'tIs	[	]

265	H	Drijmael	drij en seven uren
	D1	Dry-mael	[	]

266	H	Sien wij	Titan opde		jacht
	D1	Sien ick	[	]	jaght,
	K1	[		]	jaght;

268	H	Tot het nutten		vande nacht.
	D1	[	]	van den Nacht;

270		[marge]	H	Virgo
			D	[ontbreekt]

271	H	(Blinde Minnaer! staeckt		u hopen
	D1	[	]	uw loopen,

272	H	'Tis het Lauwer-meijsken		niet,)
	D1	[	]	niet:)

[p. 272]

272		[marge]	H	Daph<*o*>>ne.
			D1	[ontbreekt]

273	H	Wie wil nu het bedde		ruijmen,
	D1	[	]	ruymen

274	H	En het clamme		peuluw-sweet,
	K1	[	]	peuluw sweet,

277	Ha	Op		mijn			Buren op mijn			Vrinden,
	b	[			]		{Buren op mijn}			[	]
	b	[			]		{Haghenaers mijn}			[	]
	D1	Op,		mijn			Hagenaers,		[		]
	K1	[	]	mijn'			[	]	mijn'	[	]

278	H	Dit's te		langhen Somer-nacht,
	K1	[	]	langh'en Somer-nacht;

280	H	Nae	den dagheraedt gewacht.
	D1	Naer	[	]

281		[marge]	H	Aurora.
			K1	Morgenstond.

281	Ha	Hier is		al't gedierte	ontslapen,
	b	[	]	alle 't dier	[	]
	D1	[	]	alle Dier	[	]

282	H	Hier is 't		Crekeltgien	<in>>aen 'tgaen,
	K1	[	]	Krekeltien	[	]
	K2	[	]	Krekeltjen	[	]

284	H	Hier		is		'tQuackeltgien	aen 'tslaen,
	K1	[	]	is't		Quackeltien	[	]
	K2	[			]	Quackeltjen	[	]

285	H	Hier de Nachtegael aen 't		neuren,
	K1	[	]	neuren

286	H	Hier de		Distelvinck	in swangh,
	K1	[	]	Distel-vinck	[	]

286		[marge]	Ha	fenestr. et auror.
			b	/	/
			D1	[ontbreekt]

288	H	Hier de lijster		aen de sangh.
	D1	[	]	aen den sang,

290	Ha	Hier		den	Reijgher inde lucht,
	b	[	]	de	[	]

291	H	Hier den Oijevaer aen		'tcleppen
	D1	[	]	'tcleppen,

[p. 273]

292	H	Hier de		Zwaluw	inde		vlucht.
	D1	[	]	Zwaluw'	[	]	vlucht,
	K1	[	]	Swaluw	[			]

294	H	Over		's anders	ongeval,
	K1	[	]	yemands	[	]

295	H	Isser niemant	die sijn fluijten
	D1	(Isser yemant	[	]

296	Ha	Leeren		off ontleeren sal?
	b	[	]	moet	[off]		leeren [sal?]
	D1	[	]	moet,	[	]	leenen zal?)

297	H	Can u		'tOore	niet betrecken,
	D1	[	]	'thooren	[	]

299	H	Siet de Dach-bodinn' haer		recken
	D1	[	]	recken,

300	H	Recht al schoot sij uijt		de		vaeck;
	D1	[			]	vaeck:
	K1	[	]	den		[	]

302	H	'Kwedd'	hij hadse noch te		bedt,
	D1	[		]	bedt
	K1	'kWedd	[	]	bedt,

307	H	Wangh en lippen als		coralen,
	D1	[	]	Coralen

308	Ha	Is haer		dagelijcksche schijn.
	b			/	/
	D1	[	]	dagelicksche schijn:

309	H	Vrijers,		all' u	jonghe leven
	D1	[	]	al uw	[	]

311	H	Comt	en helpt het vonnis geven,
	D1	Comt,	[	]

313	H	Comt	en helpt mij opwaerts kijcken
	D1	Comt,	[	]

314

H

<N>>Langs der Linde-toppen goudt,

318	H	Met cieraten		overhoop,
	D1	[	]	over hoop,

318		[marge]	H	Ps. xix.
			D1	Psalm. 19.

320	H	Nae de voor-eer		vande	loop.
	K1	[	]	van den	[	]

[p. 274]

321	Ha		Op		mijn gesellen nae de Linden,
	b		[	]	[gesellen		nae	de Linden,	]
	D1		Op,		[	]	naer	[	]

322

Ha

Op

mijn'

maetgiens,

op

mijn'

mans,

b

[

]

mackers,

[

]

D1

Op,

mijn

[

]

mijn

[

]

K1

[

]

mijn'

[

]

mijn'

[

]

323	Ha		Die hem reedtst		bij mij	zal vinden
	b		[	]	{bij mij}	[	]
	b		[	]	{te veld'}	[	]
	D1		[	]	te velde'	[	]

324	H		Spaer ick noch		een		buijtecans.
	D1		[			]	buyte-cans:
	K1		[	]	een'		buyten kans:

325	H		Laet		ons'	oochgiens	zoo wat weijden,
	D1		[	]	ons	'tooge	[	]
	K1		[	]		ooge	[	]

326	Ha		Moghelijck	waer		op	de straet
	b		[		]	{op}	[	]
	b		[		]	{bij}	[	]
	D1		Misselick	[	]	by de straet,

327	H		Deur	off Venster, off van		beijden,
	D1		Deur,	[	]	beyden

328	H		Hier off		ghinder,	open		gaet.
	D1		[	]	ghinder	[			]
	K2		[				]	gaet:

329	Ha		Sulck		een		Deurtgien		mochter	clappen,
	b		[			]	Venster		[		]
	K1		[	]	een'		[	]	mocht'er	[	]

330	H		Sulck een		Deurtgie	mocht het zijn,
	K1		[	]	Deurtie	[	]
	K2		[	]	Deurtje	[	]

331	H		(Sonder	ijemandt te		besnappen)
	D1		Sonder	[	]	besnappen,

332	H		'Twaer een tweede		Sonneschijn.
	D1		[	]	Sonne-schijn:

333	H	α	(Hemel	laet u niet		mishaghen
	D1	β	Hemel,	[	]	mishagen,

334	H		Voert ghij schooner lichten		twee,
	D1		[	]	twee

[p. 275]

335	H		Dieder		duijsent	met hun draghen,
	K2		[	]	dusend	[	]

336	Ha	α	Inde werelt	isser		mé.)
	b					/ /
	c		Hier beneden	[			]
	D1	β	[		]	mé.

337	H		Sulck		een	Venster mochter luijcken,
	K1		[	]	een'	[	]

338	H		Sulck een		deurtgie	gapen weer,
	K1		[	]	Deurtie	[	]
	K2		[	]	Deurtje	[	]

340	H		In het clippigh		Minnen-meer;
	D1		[	]	minnen-meer:

341	H		Costelijcker		minnen-balsem
	D1		[	]	minnen-balsem,

342	Ha		Quamper nummermeer		in 'tlicht,
	b			/ /
	D1		Quam	daer nemmermeer	[	]

343-349

[marge]

H

Haec omnia | nosse | salus | est | adulescentulis [Dit is een citaat uit Terentius (Eunuchus, 940): Dit alles in te zien betekent de redding voor een jongere)]. Dit citaat ontbreekt in D1.

346	H		Wat het		Meijsgien	voor gestel,
	D1		[	]	Meysken	[	]

347	Ha		Wat voor haer,		jae		off sij	haer heijt,
	b		[	]	en		[		]
	K1		[			]	ofs' oock	[	]

348	H		Wat		voor verw, voor vleesch, voor vel;
	D1		[	]	gedaente, vleesch off vel:

349	H		Smerghens	eer de lippen kleven,
	D1		'sMorgens	[	]
	K1		's Morgens,	[	]
			[De regels 353-360 waren in H in eerste instantie geschreven ná de regels 361-368. Door verticale strepen met de volgnummers 2 en 1, naast deze strofen gaf Huygens later de gewenste orde aan. Voorafgaand aan deze omzetting had hij reeds de regels 361-364 en 365-368 van plaats laten wisselen. Ook deze verplaatsing gaf Huygens aan met verticale haken voorzien van de volgnummers 2, 1. De verplaatsing van de regels 361-364 en 365-368 noem ik omzetting i, de verwisseling der beide strofen (de regels 353-360 en 361-368) omzetting ii].

352	H		Dat den Hemel noijt en		schonck.
	K1		[	]	schonck;

[p. 276]

353	Ha	Eer <t>>de tuijten, eer de quicken,
	b	Eer de tippen, eer		de knoppen,^+
	c	Eer de lobben, eer		den	bouwen,^+
	K1	[	]	de	[	]

354	Ha	Eer de crullen, eer den bras,
	b	Eer de steenen, eer de veer,^+
	c	Eer de craghen, eer de cant,^+

355	Ha	Eer de		micken,	eer de stricken
	b	[	]	{micken}	[	]
	b	[	]	{linten}	[	]
	c	Eer de		wronghen, eer de doppen^+
	d	Eer de		wiecken, eer de mouwen,^+

356	Ha	Gheven datter noijt en was.
	b	{Eer de slinger eer de keer}^+
	b	{Eer de peerel, eer de Speer}
	c	Eer de ketingh, eer de want,^+

357	Ha	Eer de tippen, eer de knoppen,
	b	Eer de tuijten, eer de quicken^+
	c	Eer de boorden, eer de banden,^+

358	Ha	Eer de steenen, eer de veer,
	b	Eer de crullen, eer		den		bras,^+
	c	Eer de reepen, eer		den		rock^+
	D1	[			]	Rock,
	K1	[	]	de	[		]

359	Ha	Eer de wronghen,	eer		de doppen
	b	Eer de {micken,}	eer		de stricken^+
	b	Eer de {linten,}	eer		de stricken
	c	Eer de moffel, eer de			randen^+
	D1	[		]	Randen,

360	Ha	Eer het guldezijdt-geweer
	b	Eer de slinger eer de keer
	c	{Eer de slinger eer de keer}
	c	{Eer de peerel, eer de Speer}
	d	Gheven datter noijt en was.^+
	e	Eer de vlechten, eer de		lock.^+
	D1	[	]	Lock,

361	Ha	Eer de lobben, eer den bouwen,
	b	Eer de tippen, eer de knoppen,^+

362	Ha	Eer de craghen, eer de cand,
	b	Eer de craghne, eer de cant,
	c	Eer de steenen, eer de veer,^+

+ [omzetting i:< 357]

+ [omzetting ii:< 361]

+ [omzetting i:< 358]

+ [omzetting ii:< 362]

+ [omzetting i:< 359]

+ [omzetting ii:< 363]

+ [omzetting i:< 360]

+ [omzetting ii:< 364]

+ [omzetting i:< 353]

+ [omzetting ii:< 365]

+ [omzetting i:< 354]

+ [omzetting ii:< 366]

+ [omzetting i:< 355]

+ [omzetting ii:< 367]

+ [omzetting i:< 356]

+ [omzetting ii:< 368]

+ [omzetting ii:< 353]

+ [omzetting ii:< 354]

[p. 277]

363	Ha	Eer de wiecken, eer de mouwen,
	b	Eer de wronghen, eer de		doppen^+
	D1	[	]	Doppen,

364	Ha	Eer de ketingh, eer de want,
	b	{Eer de slinger eer de keer}
	b	{Eer de peerel, eer de Speer}^+
	D1	Eer de Peerel, eer de Speer,

365	Ha	Eer de boorden, eer de banden,
	b	Eer de tuijten, eer de quicken,^+

366	Ha	Eer de reepen, eer		den	rock
	b	Eer de crullen, eer		den	bras,^+
	K1	[	]	de	[	]

367	Ha	[ontbreekt]
	b	Eer de moffel, eer de randen
	c	Eer de {micken,} eer de stricken^+
	c	Eer de {linten,} eer de stricken
	D1	Eer de Linten, eer de Stricken

368	Ha	Eer de		moffel,	eer de lock.
	b	[	]	vlechten,	[	]
	c	Gheven datter noijt en was.^+

369	H	Ghinder salder		een	staen geewen,
	D1	[	]	een'	[	]

370	H	Dit heen staetter		een	en niest,
	D1	Herwaert [				]
	K1	[	]	een'	[	]

372	H	Die men voor de schoonste		kiest.
	D1	[	]	kiest,

375	Ha	Beijd		bequijlt,	begroeijt, begrommelt,
	b	[	]	besweet,	[	]
	D1	Beyd'		[		]

376	Ha	Beijde. Soetgiens, niet te hoogh.
	b	{Beijde} <S>>zedigh. [niet te hoogh.]
	b	{Beij maer} <S>>zedigh. [niet te hoogh.]
	D1	Beyde. Zedigh; [niet te hoogh.]

377	H	Siet		mijn	Vrijers, siet		mijn	quanten,
	K1	[	]	mijn'	[	]	mijn'	[	]

378	H	Siet		mijn		hersse-loose		maets,
	D1	[			]	hersseloose		[	]
	K1	[	]	mijn'		[	]	maets;

+ [omzetting ii:< 355]

+ [omzetting ii:< 356]

+ [omzetting ii:< 357]

+ [omzetting ii:< 358]

+ [omzetting ii:< 359]

+ [omzetting ii:< 360]

[p. 278]

379	Ha	Dese zijn de lieve Santen
	b	{Dese zijn de lieve Santen}
	b	{Dit zijn menichmael de Danten}
	D1	Dit zijn menichmael de Danten

380	H	Die u costen zoo veel		praets;
	D1	[	]	praets,

381	Ha	Zoo veel eerens, zoo veel vierens,
	b	Zoo veel pronckens, zoo veel cierens,	[< 383]

383	Ha	Zoo veel pronckens, zoo veel cierens,
	b	Zoo veel eerens, zoo veel vierens,	[< 381]

387	H	Alsser	twee te		bedt vergaren,
	D1	[		]	bedde garen
	K1	Als'er	[			]

388	H	Daer noijt hij de zij en		<*z*>>sach:
	D1	[	]	sach;

390	H	Mette	veren voor de huijt,
	K1	Met de	[	]

391	H	Mette	verwen voor de wanghen,
	K1	Met de	[	]

392	H	Mette	kleeren voor de bruijdt.
	K1	Met de	[	]

393	H	Hola Meijsgiens,		sonder	jocken,
	D1	[	]	buyten	[	]
	K1	Hola, Meisjens,		[		]

394	H	Noode		bouw	ick		op't geval.
	D1	[	]	bouw'	[	]	op		'tgevall,
	K1	[	]	bouw	[			]	't gheval;

395	H	Deckt men zoo veel met de		rocken
	D2	[	]	rocken?

396	H	<*Deckt men zoo vee*> Beter buijten Hollandt mal,
	D1	[Beter buijten Hollandt] mal;

397	H	Inde warme Zuijder		landen
	D1	[	]	landen,

401	H	Maer de vroegh-tijdt is		verloopen,
	D1	[	]	verloopen

402		[marge]	H		Meridies
			K1	(401)	Middagh.

[p. 279]

404	H	Opde	cant van		't Zuijder-steijl.
	D1	[		]	'tZuyder-steyl,
	K1	Op den	[	]	't Zuyder-steil;

406	H	Van haer		morgestonts gewoel,
	D1	[	]	morgestonts-gewoel,

409	H	Mij en sult ghij niet		verjaghen.
	D1	[	]	verjagen

410	Ha	Snelle	straelder van om hoogh,
	b	Felle	[	]

412	Ha	Sterren-dover,		werelts	oogh
	b	Jaren-passer,		{werelts}	oogh,
	b	Jaren-passer,		{rondt om}	oogh,
	c	[	]	{werelts}	[	]
	c	[	]	{rondt om}	[	]
	c	[	]	{niet als}	[	]
	d	[	]	rondt om oogh,
	D1	[	]	Rond-om-oogh,

413	Ha	Dampen-trecker,		<*V*>>Somer-brengher,
	b	[	]	Somer-*lenger*,
	c	[	]	Somer-brengher,

417	Ha	*Al-bekijcker,*	Nacht-verjagher,
	b	Wolcken-drijver,	[	]

418		[marge]	H	Luna.
			D1	[ontbreekt]

420	Ha	Ooghen-trooster,	Bril-gerieff,
	b	Dieff beclapper,	[	]
	D1	Dieff-beclapper,	[	]

422	H	Al-bekijcker,		Nummer-blindt
	D1	[	]	Nummer-blint,
	K1	[	]	Nummer-blind;

423	Ha	Al bereijcker, Hemel-roller
	b	{Al bereijcker,} [Hemel-roller]
	b	{Stoff-<*ver*>>beroerder,} [Hemel-roller]
	D1	Stoff-beroerder, [Hemel-roller]

424	H	Morghe-wecker,		Reijser-vrindt.
	D1	[	]	Reyser-vrint:

425	Ha	Gaet		u	vlammen elders		blaecken
	b	Laet		[				]
	D1	[	]	uw'	[	]	blaecken,

[p. 280]

426	H	Over 'tonbeboomde		vlack,
	K1	[	]	vlack;

427	H	Mij en sullen sij niet		raecken
	D1	[	]	naecken

428	Ha	Door		'tgevlochten		Linden-dack<*en*>.
	b	[	]	'tgesloten		[	]
	D1	[			]	Linden-dack;

430	H	Van		u	meer als dollen		Hondt;
	D1	[	]	uw'	[	]	Hondt,
	K1	[				]	Hond;

431	H	Maer hij		zou'	sijn tanden slijten
	D1	[	]	zouw'	[	]

432	H	Eer hij mij <d>>te vatten		vondt.
	D1	[	]	vondt:
	K1	[	]	vond':

433	H	Jae	vergadert		all	de dompen
	D1	[		]	all'	[	]
	K1	Iae,	[				]

435	H	Laetse		tsamen	neder plompen
	D1	[	]	t'samen	[	]

439	H	Coel in hitte, droogh in		reghen
	D1	[	]	regen,

441	H	Wat en		hadd'	ick niet te spreken
	K1	[	]	had	[	]

442	Ha	Vande soete		Somer-sucht
	b	[	]	Zephijr-sucht
	D1	[	]	Zephyr-sucht,

443	H	Die door 't loome		looff	comt breken
	K1	[	]	loov	[	]

444	H	Met		een	ruijsschende		gerucht,
	D1	[				]	gerucht;
	K1	[	]	een'	[	]	ghenucht;

445	H	Met		een	flauwe Somer-soelte?
	K1	[	]	een'	[	]

446	H	Ah! wat		hebb'	ick dick		geseijt,
	D1	[				]	geseijt!
	K1	[	]	heb	[	]	geseit,

[p. 281]

447	Ha	Is't Voorhout een groene coelte,
	b	{Is't Voorhout} [een groene coelte,]
	b	{Sit ick in <u>} [een groene coelte,]
	D1	Sitt ick in		[een	groene coelte,]
	K1	[	]	een'	[	]

448	H	Off		een	coele groenicheijt?
	K1	[	]	een'	[	]

449	Ha	Coele Cloris,		wreede		Marmer,
	b	[	]	{wreede}		[	]
	b	[	]	{steghe}		[	]
	D1	[	]	wreede		Marmer
	K1	[			]	Marmer,

450	H	(Hoord' ick		onlancx	hier ontrent
	D1	[	]	onlangs	[	]

451	H	Suchten		een	door-schoten karmer
	K1	[	]	een'	[	]

452	H	In		sijn	weelderigh ellendt)
	K1	[	]	sijn'	[	]

454	H	Die mij		mijn	getrouwicheijt,
	K1	[	]	mijn'	[	]

455	H	Zoo		veel	hoogher doet bekoopen
	D2	[	]	veul	[	]
	K1	[	]	veel	[	]

456	H	Als sij boven d'uwe		leijdt.
	D1	[	]	leyt:

458	Ha	Vande		felle	Somer-brandt,
	b	[	]	doffe	[	]
	K1	Van den doffen			[	]

460	H	Naer den dichten		Linden-pandt,
	D1	[	]	Linde-pant,
	K1	[	]	Linden-pand,

461	H	Hebt ghij		sijn	gewenschte lommer
	K1	[	]	sijn'	[	]

463	H	En de laffe		Middach-commer
	K1	[	]	middagh kommer

464	Ha	Nu	zoo menichmael			<g>>ont-duijckt;
	b	{Nu}	[					]
	b	{Hier}	[					]
	D1	Hier [zoo		]	menich-mael	ontduyckt,
	K1	[		]	menigh mael	[	]
	K2	[		]	menighmael	[	]

[p. 282]

465	H	Sonder		emmermeer te weghen
	D1	[	]	emmer t'overwegen

466	H	In		u	over-aerts verstandt,
	D1	[	]	uw	[	]

467	H	Hoe hem		'tharte-pack	moet weghen
	K1	[	]	't herte-pack	[	]

470	Ha	Van		de	Sonne verr' om hoogh,
	b	[	]	een	[	]
	c	{Van een}			[	]
	c	{Eener}			[	]
	D1	Eener			[	]

472	H	Van		u	een en ander oogh?
	D1	[	]	uw'	[	]
	K1	[	]	uw	[	]

473	H	Een en ander oogh, de		tortsen
	D2	[	]	trotsen*
	K1	[	]	tortsen

474	H	Van		mijn	blindt-gehockte jeught,
	K1	[	]	mijn'	[	]

475	H	Vonck en voetsel van		mijn	cortsen,
	K1	[	]	mijn'	[	]

476	H	Mijn verschricken en		mijn	vreught,
	K1	[	]	mijn'	[	]

477	H	Ooghen	die mij doet beswijcken
	D1	Oogen,	[	]

481	H	Sal sij		nummermeer	ontdecken
	D1	[	]	nemmermeer	[	]

482	H	Door		u	gittighe		crystal,
	D1	[	]	uw'	[	]	Crystall,

483	H	Dat mij		eenen	sucht can trecken
	K1	[	]	eene	[	]

484	H	Uijt	het bitter ongeval
	D1	Wt	[	]
	K2	Uyt	[	]

485	H	Van		mijn		altijdt versche	wonden?
	D1	[			]	altijdt-versche	[	]
	K1	[	]	mijn'		[		]

486	H	Cloris brandt al		watse	siet,
	D1	[	]	wat sij	[	]

[p. 283]

487	Ha	(Ondoorgrondelijcke	gronden!)
	b	{(Ondoorgrondelijcke}	[	]
	b	{*O on*grondelijcke}	[	]
	c	(Ondoorgrondelijcke gronden!)

488	Ha	Datse	brandt en siet		se	niet.
	b	Dat sij	[	]	sij	[	]
	D1	Datse	[				]

490	Ha	Met		den	bloet		sijn		kinderpraet,
	b	[						]	kindertael,
	c	[						]	{kindertael,}
	c	[						]	{minne-tael,}
	D1	[	]	de	[			]	kinder-tael,
	K1	[				]	sijn'		kinder-tael;

492	H	'Twaer te langhen		naeverhael;
	D1	[	]	nae-verhael;
	K1	[	]	nae-verhael:

493	H	Vrijers	wilt ghij dieper delven
	D1	Vryers,	[	]

496	Ha	Daer gaet van gelijcken	om.
	b	{Daer gaet van gelijcken}	[	]
	b	{Van gelijcken gaeter}	[	]
	c	Dat, en ergher gaeter om,

497		[marge]	H	Vesper.
			K1	Avondtstond.

498	H	Sonn'	en hoenderen te koij,
	K1	Son	[	]

499	Ha	Alle		huijsen,	alle tacken,
	b	[	]	{huijsen,}	[	]
	b	[	]	{gevels,}	[	]
	D1	[	]	ghevels,	[	]

500	H	Alle		meisgiens	even moij,
	K1	[	]	Meisjens	[	]

501	H	Alle		caeckgiens	even <r>>bloosigh,
	K1	[	]	kaeckjens	[	]

503	H	Alle		lippgiens	even roosigh,
	K1	[	]	lipjens	[	]

504	H	Alle		mondtgiens	even nauw.
	K1	[	]	mondtjens	[	]

505	H	Achter		nu	verkeerde wijsers,
	D1	[	]	nu,	[	]

[p. 284]

507	H	Hart-gehoofde		loghen-prijsers
	D1	[	]	logen-prijsers,

508	H	Die voor reden noijt en		weeckt.
	D1	[	]	weeckt;

510	Ha	Als de		keerssen		vande	nacht
	b			/	/
	D1	[	]	keerssen		[		]
	K1	[			]	van den	[	]

512

H

Al gevoelende <d>>veracht.

513	H	Comt de		Minnemoer	niet blincken
	D1	[	]	Minnen-moer	[	]

514		[marge]	H	Hesperus
			D1	[ontbreekt]

517	H	Sijn		oick	niet de		avondtstonden
	D1	[	]	oock	[	]	Avondt-stonden

518	Ha	Altijdt		soeter	als	het		licht
	b			/	/
	D1	[	]	soeter	als	[	]	licht,

519	Ha	Altijdt		handigher		bevonden
	b			/	/
	c	[	]	handigher		[	]

520	Ha	Totte	vrije Vrijer-plicht?
	b	Tot de	[	]

523

H

Sal bekennen dat den av<o>>endt

524	H	Decksel is van alle		goor,
	D1	[	]	goor;

525	H	Datse met		die slimme	ghevel,
	K1	[	]	dien slimmen	[	]

526	Ha	Met dat		vuijle	snot-verlaet,
	b	[	]	muffe	[	]

527	H	Met		die spitsche	sneppe-snevel
	K1	[	]	dien spitschen	[	]

529	H	Maer	om lack bij lack te stellen,
	K1	Maer,	[	]

531	H	Menich		knechgien	soud' ick tellen
	K1	[	]	knechjen	[	]

532	Ha	Die	den avondt niet en haet;
	b	Dat	[	]

[p. 285]

533	Ha	Die	de duijsterheijt doet breken
	b	Dat	[	]

534	Ha	Door het		bloode		dach-verschiet,
	b	[			]	schaem-verschiet,
	D1	[	]	bloote		[	]
	K1	[	]	bloode		[	]

535	Ha	Die den <avondt> doncker meer doet spreken
	b	Dat [den doncker meer doet		spreken]
	D1	[	]	spreken,

539	Ha	Sullen	veel geladder		glijen
	b	Moeten	[			]
	D1	[		]	glyen,

540	Ha	Daer		hij	niet gesien en	wordt;
	b	[	]	{hij}	[		]
	b	[	]	{men}	[		]
	c	[	]	hij	[		]
	D1	[			]	wordt:

541	H	Maer		oick	in		een jonghe	schroomer
	D1	[	]	oock	[	]
	K1	[				]	een' jonghen	[	]

544	H	Die		sijn	Vijandt niet en ziet.
	K1	[	]	sijn'	[	]

546	H	Naer		de	Linden-duijsterheijt,
	D1	Nae		[		]
	K1	[	]	der	[	]

547	Ha	Hier uijt		joocken al	de hielen
	b	[	]	{joocken al}	[	]
	b	[	]	{kittelen}	[	]
	D1	[	]	kittelen	[	]

548	H	Met		als		'tclockgie	neghen seijt.
	D1	[			]	'tClockgie,	Negen, zeydt;
	K1	[	]	als't		Klockje,	[	]

549

H

Hier uijt <iss> is het niet te houwen

550	Ha	Al wat op het vrijen		staet,
	b	[	]	{staet,}
	b	[	]	{gaet,}
	D1	[	]	staet,

552	H	Met de		Vleermuijs	opde straet.
	D1	[	]	Vleer-muys	[	]

[p. 286]

553	H		Linde-blaedtgiens	luijster-vincken
	D1		Linde-blaetgiens,	[	]
	K1		Linde-blaetiens,	[	]
	K2		Linde-blaedjens,	[	]

554	H		Van zoo		menigh	apen-clucht,
	K1		[	]	menigh'	[	]

556	Ha		Van zoo		menigh'		malle	sucht,
	b		[			]	sotte	[	]
	D1		[	]	menigh		sotten	[	]
	K1		[	]	menigh'		[		]

558	H		Wat een		stommelend	gelaet,
	D1		[	]	stommelend'	[	]
	K1		[	]	stommelend	[	]

561	H		Trijntgie, seijdt daer		somtijdts	eenen,
	K1		[	]	lestmael	[	]

562

Ha

Bij

mijn

eer

ick

hebb'

u

lieff,

b

[

]

{mijn}

[

]

{u}

[

]

b

[

]

{men}

[

]

{je}

[

]

D1

[

]

men eer,

[

]

hebbje

[

]

564	Ha		Staen ick onder		u	belieff
	b		[	]	{u}	[	]
	b		[	]	{jou'}	[	]
	D1		[	]	you belieff;

565	Ha		Laet		mij	draven, <*laet*> doet		mij	loopen,
	b		[	]	{mij}	[	]	{mij}	[	]
	b		[	]	{me}	[	]	{me}	[	]
	D1		[	]	me	[	]	me	[	]

566	Ha	α	Heet		mij vlieghen		als		een ball,
	b	β	[	]	{mij vlieghen}	[		]	{een ball,}
	b	β	[	]	{me stappen}	[		]	{en tell,}
	D1		[	]	me stappen as		een Tel,
	K1		[			]	een'[			]

567

Ha

Doet

mij

schencken,

heet

mij

coopen,

b

[

]

{mij}

[

]

{mij}

[

]

b

[

]

{me}

[

]

{me}

[

]

D1

[

]

me

[

]

hiet

me

[

]

568	Ha	α	Siet wat ick		u			weijghren			sal.
	b	β	[	]	{u}			[		]	{sal.}
	b	β	[	]	{je}			[		]	{sel.}
	D1		[	]	je		weyghre		sel.
	K1		[			]	weygh're		[		]

[p. 287]

569	H	Dirckgien		(hoor	ick		weer		een	ander)
	D1	[				]	strack		[		]
	K1	[	]	(hoord	[			]	een'	[	]

571	H	Smackje staech		een	oogh op Sander,
	D1	[	]	en	[	]
	D2	[	]	een	[	]

572	H	En		mijn <sm>	woordtgies inde windt?
	K1	[	]	mijn'	[	]

573	H	Staet sijn		mutsgie	zoo veul		trotser
	D1	[				]	trotser,
	K1	[	]	mutsje	[			]

575	H	Hangt mijn rockje zoo veul		schotser
	D1	[	]	schotser,

576	Ha	Soo veul		loomer		as het sijn?
	b			/	/
	D1	[	]	loomer		[	]

577	H	Weer een ander van ter		sijen.
	D1	[	]	zyen;

578	H	Nou	men		Troosgie	stoor je		niet;
	D1	Nouw,	[	]	Troosgie,	[	]	niet,

579	H	Liever as ick Griet		sou	vrijen,
	D1	[	]	souw	[	]

580	H	Liever as ick		jou verliet;
	D1	[	]	you verliett,

585	H	Weer een		ander:	Wel Agnietgie,
	K1	[	]	ander.	[	]

586	H	Wel		mijn		hartgie, wel		mijn	longh,
	D1	[	]	men		[	]	men	[	]
	K1	Wel,		[	]	hartje, wel,		[		]

587	H	Hoe beviel je 'tleste		liedtgie
	K1	[	]	liedje

588	H	Dat ick ghister		av<o>>endt		songh.
	D1	[			]	song?
	K1	[	]	avond [song?]

589	H	Heer	wat stond ick nat bedropen
	D1	Heer!	[	]

590	H	Voor je deurtgien in dat		weer!
	D1	[	]	weer,

[p. 288]

592	Ha	Inde		mackelijcke	veer.
	b	[	]	lodderlijcke	[	]

593	H	<W>>Noch een		ander	op een		banckgie:
	D1	[	]	ander,	[			]
	K1	[				]	banckje:

594	H	Wel		eseijt		mijn	soete		moer,
	D1	[	]	eseyt,		[				]
	K1	[			]	mijn'	[	]	Moer;

595	H	Jouwenthalven	ick bedanckje,
	K1	louwenthalven,	[	]

598	H	'Ksou ons raeje met ons		tween
	D1	[	]	tween

599	H	Op		een		waghentie	t'ontrollen
	D1	[	]	en		wagentgie	[	]
	K1	[			]	wagentje	[	]

600	H	Al dit		moeijelicke	Neen.
	D1	[	]	moeyelicke,	[	]

601	H	Weer een ander aen een		boompgie.
	D1	[	]	Boompgie:
	K1	[	]	Boompje:

602	H	Dats		nou	al men		moertgies goet,
	D1	[	]	nouw	[			]
	K1	[				]	Moertjes goed;

603	H	Maer dan hebb' ick noch		een		Oompgie,
	D1	[	]	en		[	]
	K1	[			]	Oompje,

604	H	Ô	wat ist		een	rijcken bloet!
	D1	O	[	]	en	[	]

605	H	Met sen		bogaert,	met sen weuning,
	D1	[	]	bogert,	[	]

606	H	Met sen		Coren	met sen		ooft,
	D1	[	]	Coren,	[	]	Ooft;

608	H	Al dit hanght hem		over	'thooft.
	D1	[	]	boven	[	]

610	H	Dat off		Pen	off Deghen		voert,
	D1	[	]	Penn',	[	]	voert:
	K1	[	]	Pen,	[	]	voer':

[p. 289]

611	Ha	Mijn		soulas	mijn		<her> ader-voetsel,
	b	[				]	{ader-voetsel,}
	b	[				]	{vreuchden-voetsel,}
	D1	[	]	soulas,	[	]	vreuchden-voetsel,

612	H	Ah! quitteert U.E. la		Court.
	D1	[	]	Court?

617

H

En noch een<'> van sulcke veeren<,>>:

619	Ha	Sult ghij mij		noch lang		traineren
	b	[	]	sans fin		[	]
	D1	[			]	traineren,
	K1	[			]	traineren

620	Ha	Met		promessen	van faveur?
	b	[	]	idéen	[	]
	D1	[	]	ideën	[	]

621	H	Neen	revesche, neen		volage,
	D1	[		]	volage
	K1	Neen,	[	]	volage,

622	H	Dus en macht niet langher		zijn,
	K1	[	]	zijn;

626	H	Vande vrije vrijdoms		vreucht,
	K1	[	]	vreughd;

628	H	Van		een	ongebonden		jeught.
	D1	[				]	jeucht:
	K1	[	]	een'	[			]

629	Ha	Al dit wonderlijck		vertellen
	b			/	/
	D1	[	]	vertellen

630	H	Volgh ick met een vroolick		oor,
	D1	[	]	oor;
	K1	[	]	oor,

633	H	O!	daer gaen ick vleughel-spreijen
	D1	O!	[	]

635	H	Lachen in		een	anders <tra>>schreijen,
	D1	[	]	eens	[	]

636	Ha	Swemmen	in een anders traen.
	b	{Swemmen}	[			]
	b	{baden}	[			]
	D1	Baden [in] eens [anders]			traen;
	K1	[		]	traen:

[p. 290]

637	Ha	Niet dat	ick mij		can	verblijden
	b	[	/ /	]	{can}	[	]
	b	[	/ /	]	{moet}	[	]
	c	[		]	soeck te blijden

638	Ha	In mijn evenbroers			verdriet,
	b	/	/
	D1	In mijn even-broers			[	]
	K1	[		]	verdriet;

642	Ha	Wt de laeghten op't		gebercht,
	b	/	/
	D1	Wt de laechten op		'tgebercht,
	K1	[	]	't geberght;
	K2	Uyt[			]

643	H	Ghinder crijgh ick in't		gesichte
	K1	[	]	gesichte,

644	H	Dat u		all		u	crachten verght;
	D1	[	]	all'		uw	[	]
	K1	[			]	uw'	[	]

645	H	Ghinder is		een	wolck aen 'tdrijven
	K1	[	]	een'	[	]

646	H	Van een		overwolckigh Volck,
	D1	[	]	over-volckigh Volck;

647	H	Maer wie sal		u	volck		beschrijven
	K1	[	]	uw	[	]	beschrijven,

648	H	Volle		volckerijcke	Wolck?
	D1	[	]	Volcken-rijcke	[	]

649	H	Pronckt		op		'tschoonste,	Linde-toppen
	D1	[			]	'tschoonste	Linde-toppen,
	K1	[	]	op't schoonste,			[	]

650	Ha	Zoo verr all u schoonheijt streckt,
	b	reckt [Zoo verr]			[u]	groente		reckt,
	D1	Reckt zoo		verr'	uw'	[	]	reckt;
	K1	[	]	verr	[				]

652

H

Hebt ghij nemmermeer bedeckt<,>>.

654	H	Bhemer-eijghen-Vorst u				voet,
	D1	Bhemer-vorst		u	eygen	[	]
	K1	[	]	uw'	[		]

656	H	Noch vertrappen		sal	en moet?
	K1	[	]	sal;	of	[	]
	K2	[	]	sal,	[		]

[p. 291]

657	H	Sien ick niet		u	handt geleijden
	K1	[	]	uw'	[	]

659	H	Dat de Hope noch		heet	beijden
	D1	[	]	doet	[	]

664	H	Van het slibberigh		Ghevall,
	D1	[	]	ghevall;

666	H	Van		uw'	vroech-besnoeijt gebiedt,
	D1	[	]	uw	[	]

667	Ha	Zoo		ghij	Linden-looff	hergroeijen
	b	[	]	ghij't	[		]
	K1	[	]	ghy't	Linden-loov	[	]

668	H	Naer	sijn jarigh snoeijen		ziet;
	D1	Nae	[	]	ziet:

669	Ha	Keere	noch des hemels zeghen
	b	Weere	[	]

670	Ha	Zwaerder onweer van		u	bloedt,
	b	[	]	uw	[	]
	D1	[	]	uw'	[	]
	K1	[	]	uw	[	]

671	H	Zoo hij van		u,	zon en reghen
	D1	[	]	uw*	[	]
	K1	[	]	u	[	]

673	H	Maer,		ô trouwe Leewen-hoeders,
	D1	[	]	Getrouwe Leeuwen-hoeders,

676	Ha	Meer als menschelijcke paer;
	b	onverwinnelijcke [paer;]
	D1	Onverwinnelicke Paer,

677	Ha	O de grootste	wonderheden
	b	[ ] twee vande	[	]

679	H	Geeft mij toe		een	vrije reden,
	K1	[	]	een'	[	]

680	Ha	Dese gangh		betaemt	u niet.
	b	[	]	en past	[	]

681	H	Soecken wij u dan		t'ontrecken
	D1	[	]	t'onttrecken
	D2	[	]	t'ontrecken

682	Ha	'Tsomer-nutten van dit padt?
	b	't nutten [van dit] Somer-padt?
	D1	'tSomer-nutten van dit Padt?
	K1	't Nutten van dit Somer-pad?

[p. 292]

683	H		Neen:	maer wenschen u te decken
	D1		Neen;	[	]

684	H		Onder een verdiender		bladt.
	D1		[	]	bladt:

689	H		U alleen	ontbonden Schapen,
	K1		[ ] alleen,	[	]

691	H		Minne-kinders, u te		rapen
	K1		[	]	raepen,

692	H		U vermaen'	ick dese vreught.
	D1		[ ] verman'	[	]
	K1		[ ] vermaen'	[	]

693	Ha		Vatt de daghen bij		de	veeren,
	b		[	]	haer	[	]
	K1		[	]	haer'	[	]

695	Ha		Eer		daer	noch vier vijftien keeren
	b		[	]	der	[	]
	D1		Eerder			[	]
	K1		Eerd'er			[	]

697			[marge]	H		autumnus
				D1	(698-699)	autumnus.
				K1	(696)	herfst.

697	Ha	α	Dan sal dack en tack staen		leken,
	b	β	[	]	schreijden
	c	θ	[	]	schreijen

698	Ha	α	Dan		sal dauw in		mist vergaen
	b		Met		een vochten		<*Lenten*>herffsten-traen		[Ha (698)=Hb (700)]
	D1		[			]	Herfsten-traen,
	K1		[	]	een' [			]

699	Ha	α	Dan zal stoff in slijck		verweecken
	b	β	[	]	vercleijden
	c	θ	[	]	vercleijen
	D1		[	]	vercleyen,

700	Ha		[ontbreekt]
	b		Dan sal dauw in mist		vergaen.	[=Ha (698)]
	D1		[	]	vergaen,

701	H		Dan sal ijeder		blae<t>>dtgien	spreken
	K1		[	]	blaedtjen	[	]

702	Ha		Dat		den		Lindentack	ontswaeijt,
	b		[	]	het		Lindenrijs	[	]
	D1		[			]	Linden-rijs	[	]

[p. 293]

703	H	Meijskens	leert den hoochmoet		breken
	D1	[		]	breken,
	K1	Meiskens,	[			]

704	H	Alle		schoon-int-oogh verwaeijt;
	D1	[	]	schoon int oogh verwaeyt.
	K1	[	]	schoon-in't-oogh verwaeyt.

705	H	Waer is 'tgroen dat noijt en		dordden
	D1	[	]	dordde

706	H	Onder 'tnijpen		vanden			tijdt?
	D1	[	]	van		de	[	]
	K1	[			]	den	[	]

708	H	Onlancx	was ick dat ghij		zijt:
	D1	Onlangs	[	]	zijt;

709	H	Hier in zijn wij		t'ongelijcken,
	K1	[	]	t'onghelijcken;

710	H	Dat ick		hadde,	wacht ick		weer,
	D1	[	]	hadde	[			]
	K1	[				]	weer;

711	Ha	Maer		uw		luijster gaet beswijcken
	b	[			]	luijster-schoon [gaet] wijcken
	D1	[	]	uw'		[	]
	K1	[	]	uw		[	]

712	H	Buyten		hoop'	van		wederkeer.
	D1	[	]	hoop	[	]	weder-keer.
	K1	[	]	hoôp	[			]

714	H	Oogh-verleijdster,		schaduw-schim,
	D1	[	]	schaduw' schim,

715	H	Wordt ghij boomen		vergeleken
	K1	[	]	vergeleken,

716	H	Oordeelt niet het oordeel		slim,
	D1	[	]	slim;

718	H	Met der jaren		Winter-keer
	D1	[	]	Winter-keer,

719	H	Lindetacken	te		verlijcken
	D1	Linde-tacken	[			]
	K1	[		]	gelijcken

721	H	Laet eens ouderom		begroeven
	K1	[	]	doorgroeven

[p. 294]

723	H	Dat		gheen	spieghel laet behoeven
	K1	[	]	geen'	[	]

724	H	Die		sijn	rimpels gheren telt;
	K1	[	]	sijn'	[	]

726	H	Vanden eertijds		tanden-trap,
	D1	[	]	Tanden-trap

728	Ha	Naer	de kinderlijcke		pap.
	b	Op	[			]
	K2	[		]	pap:

729	H	Waer op zult ghij		schae-verhalen,
	D1	[	]	schaê-verhalen
	K1	[	]	schae-verhaelen

731	Ha	Waer		is maer		soo		diepen	dalen
	b	[	]	is't	naar	[				]
	K1	[	]	ist,	[		]	diep'en	[	]

734	H	Daer ghij		eijntelijck	op swilt?
	K1	[	]	eindelick	[	]

735	Ha	Neen, zij zullen u		bevechten
	b	[	]	verslechten

736	Ha	Daer ghij		mede strijden wil<*l*en>>t.
	b	[	]	*vaacke*		sche*rme*n	[wilt.]
	c	[	]	noch op		stuijten	[	]
	D1	[			]	stoffen	[	]

737		[marge]	H	[ontbreekt]
			D1	hyems.
			K1	[ontbreekt]
			K2	winter.

737	H	Maer	laet maendt en jaer		verouwen
	K1	Maer,	[			]
	K2	[		]	verouwen,

738	H	Laet verdorren al dat		groeijt
	D1	[	]	groeyt,

739	Ha	Laet		den hemel self		vercouwen
	b	[	]	het lochten-vack		[	]
	D1	[			]	vercouwen,
	K1	[			]	verkouwen

740	H	Laet vercorsten al dat		vloeijt
	D1	[	]	vloeyt,

[p. 295]

741	H	Noch al pleijt ick voor		mijn		linden
	D1	[			]	Linden,
	K1	[	]	mijn'		[	]

742	Ha	En haer		dickbesneewde	rijs,
	b	[	]	winter grauwe	[	]
	D1	[	]	winter-grauwe	[	]

747		[marge]	H	Alpes
			D1	[ontbreekt]

748	Ha	Naer de hooghste		berghen		buckt,
	b	[	]	hoochten		[		]
	D1	[			]	buct;
	K1	[	]	hooghden		[	]

750	H	Berghen siet en wolcken		zeijt,
	D1	[	]	zeyt;

751	H	Daer u, Roomen, van		uw	Keijser
	D1	[	]	uw'	[	]

753	H	'Khebb	die		eewich-witte	steijlen
	D1	'kHebb'	[	]	eeuwich witte	[	]
	K1	'kHeb	[	]	eeuwigh-witte	[	]

755	H	(Feijl ick, liefde		help	mij deijlen
	D1	[	]	help'	[	]

757	H	Maer besneewde linde-cruijnen
	D1	Maer, besneeuwde		Linde-cruymen,*
	K1	[	]	Linde-kruynen,

758	H	Noch verwacht ick te		verstaen
	K1	[	]	verstaen,

759	H	Waer in die bevrosen		duijnen
	D1	[	]	duymen*
	K1	[	]	duynen

760	Ha	Boven		uwe waerde		staen.
	b	[	]	{uwe waerde}		[	]
	b	[	]	{u te prijsen}		[	]
	c	[	]	uwe waerde		[	]
	D1	[			]	staen:

761	H	Spitsen zij		haer		hemel-hoochte
	K1	[	]	haer'		[	]
	K2	[			]	Hemel hooghte

762	H	Op		u	neder-dalicheijt,
	D1	[	]	uw'	[	]

[p. 296]

763	Ha	Schempt weer		haer			altijdt-droochte
	b	[	]	op	[haer			]
	c	Duijstert [weer]			[			]
	K1	[		]	haer'			]
	K2	[				]	altijd drooghte

764	H	Met		u	nemmer-schralicheijt:
	D1	[	]	uw'	[	]

765	Ha	'tSchoon	van't		alle	staet in't		schelen
	b	[		]	Alle	[			]
	D1	'tShoon*	[				]	schelen,
	K1	'tSchoon	[						]

767	Ha	Die*n*	het maeckte wilde 't deelen
	b	Die	[	]

768	Ha	Veel in		veelen,	all in gheen.
	b	[	]	allen,	[	]

770	Ha	Heeft		het luck u	toe-gesomt,
	b	[	]	sijn handt	[u	]
	K1	[	]	Sijn'	[	]

772	H	Als men t'eijnde	prijsens comt,
	D1	Daermen 'teynde	[	]

773	H	'Tzij ick op 'sjaers		kinder-daghen
	D1	[	]	kinder-dagen,

774	H	'Tzij ick op		sijn		<vo>>Jeughetcracht,
	D1	[			]	jeughet-cracht,
	K1	[	]	sijn'		jeughde kracht,

775	H	'Tzij ick op		sijn		vochte vlaghen
	D1	[			]	vochte-vlagen,
	K1	[	]	sijn'		vochte vlaeghen,

777	H	Ô		die	eewich buijten commer
	D1	O!			[	]
	K1	[	]	dien	[	]

778

H

<v>>Van ontijdelijck verlett

780	Ha	Uijt te leven			waer gesett!
	b	{Uijt}	[			]
	b	{Aff}	[			]
	D1	Aff	[			]
	K1	[		]	waer' [	]

781	H	Ô	die		eewich	als gevanghen
	D1	O	[	]	eeuwich	[	]
	K1	O!	[				]

[p. 297]

782	Ha	Binnen		uwe	palen laegh!
	b	[	]	dese	[	]

787	H	Wildt mij,		Vaderlandt,		vergeven
	D1	[	]	Vader-landt,		[	]
	K1	[			]	vergheven,

788	Ha	Wensch ick buijten		reghel-snoer,
	b	[	]	't reden-snoer,
	D1	[	]	'treden-snoer;

790	H	In		mijn' lecker'	lusten niet,
	D1	[	]	mijn lecker	[	]
	K1	[	]	mijn' lecker'	[	]

792	Ha	Daer't mij		uw		begheerte	riedt.
	b	[			]	{begheerte}	[	]
	b	[			]	{begheeren}	[	]
	D1	[	]	uw'	begheerte		[	]

793	H	Emmers dat ick		adem-suijghe
	D1	[	]	adem-suyghe,

799

H

Emmers hebt ghij halff te <t>>dwinghen

803	H	Houd'	ick van des Hemels gunnen
	K1	Houd	[	]

804	H	Dat		u	gunste waerdich		zij,
	D1	[	]	uw'	[			]
	K1	[				]	zy;

806	Ha	Met een woordtgie,			met		een	wenck,
	b	{Met een woordtgie,}			[				]
	b	{Heet mij vluchten,}			[				]
	D1	[	]	my vluchten	[				]
	K1	[				]	een'	[	]

807	Ha	Moet'	ick	strack in Sout		verkeijen,
	b		/ /
	D1	Moet	ick	[	]	verkeyen

808	Ha	Zoo	ick maer te rugge denck<en>.
	b	Daer	[	]

809	H	Hebb'	ick eens de krijtte stranden
	K1	Heb	[	]

811	H	Hebb'	ick eens der Zuijder-landen
	K1	Heb	[	]

812	H	Steijlste spitsen		affgepeijlt,
	D1	[	]	aff-gepeylt;

[p. 298]

814	Ha	Noch die voet om		gaen en staen,
	b	[	]	verder gaen,

816	H	Bieden u		haer	plichten aen.
	K1	[	]	haer'	[	]

818	Ha	Die niet		alle		werelts-gron<t>>dt,
	b						/
	D1	[			]	Werelt-grondt,
	K1	[	]	allen		[		]

819	H	Aller menschen		medeborgher
	K1	[	]	medeborgher,

820	H	Vaderlandts-gelijck	en		vondt,
	D1	Vaderlandts gelijck	[			]
	K1	[		]	vond;

822	Ha	Off hem		Zuijd	off		Noord<*en*> besach,
	b							/		/
	D1	[	]	Noord'	[	]	Zuyden sach,
	K1	[	]	Noord	[				]

823	H	Off hem 't bedde-gaen		beSonnde
	D1	[	]	besonde,

826	H	Boven al dat		min-verleijdt,
	K1	[	]	min-verleidt;

827	Ha	Stijght dan		Hemelwaert		u	zinnen
	b	[			]	mijn	[	]
	K1	[	]	hemelwaert,		mijn'	sinnen,

828	H	Daer		uw	vader-erve		leijt,
	D1	[				]	leyt:
	K1	[	]	uw'	[			]

829	Ha	Ziele	streckt		uw		stramme	vlercken
	b	[				]	traghe	[	]
	D1	Ziele,	[	]	uw'		[		]

830	H	Daer ghij		hergesonden	zijt,
	D1	[	]	her-gesonden	[	]

832	Ha	Voor		uw		tijdelijck		verslijtt.
	b	Eer		[	]	eijndelijck		[	]
	D1	[	]	uw'		endelijck		verslijt:
	K1	[	]	uw		[	]	verslijt':

833	H	<*Leert aen*>>	Leert het stoff		u	stoff bevelen,
	D1		[	]	uw'	[	]
	K1		[	]	uw	[	]

[p. 299]

834	Ha	α	Leert genaecken dat ghij beijdt,
	b	β	ontstrammen eer ghij loopt,

835	H		Leert u van		u	selven stelen,
	D1		[	]	uw	[	]

836	Ha	α	Leert		u scheijden eer ghij		scheijdt;
	b	β	[	]	genaecken dat ghij		hoopt;
	D1		[			]	hoopt:
	K1		[			]	hoôpt:

837	Ha		Maer oock,		Heer,	om		uwer	eeren
	b		[				]	{uwer}	[	]
	b		[				]	{dijner}	[	]
	D1		[	]	Heer,	[	]	Dijner	eeren,
	K1		[	]	Heer,	[				]

839	Ha		Leert haer uijt		uw	Leere leeren
	b		[	]	{uw}	[	]
	b		[	]	{dijn}	[	]
	D1		[	]	dijn	[	]
	K1		[	]	dijn'	[	]
			[ondertekening]
	H		Constanter, 17^o. 9bris. 1621
	D1		Constanter.
	K1		[ontbreekt]