Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 2. Apparaat en commentaar

[48] Muijden ick kom

Commentaar

Medio mei van het jaar 1623 wenst Huygens een bezoek te brengen aan Hooft met wie hij sedert zijn terugkeer uit Engeland schriftelijk van gedachten wisselde over de eenparicheijt der dichten (zie [44]). Bezoek en discussie komen in dit gedichtje samen.

De versregels Muijden ick kom, geschreven tussen Haarlem en Amsterdam¹, vormen Huygens' bewijs dat ‘wij in onse Tale mede wat vloeijends machtich zijn te maken’. Huygens dicht deze tien regels in de jambische versmaat. Zijn woorden passen daar met hun natuurlijke accentuering heel goed op.

In een brief van 30 oktober 1624 vraagt Huygens ‘gansch haestich’ aan Hooft om toestemming hun ‘onderlinghe redenen ende verantwoordingen die wel eer

1 Zie Van Tricht 1976, p. 867.

[p. 483]

tusschen U.E. ende mij in geschrifte gegaen zijn, roerende de maet vande Nederlandsche dichten’² in zijn Otia te mogen opnemen. Hooft weigerde. Daardoor werd het gedicht ook pas voor het eerst gepubliceerd in de tweede druk van de Koren-bloemen uit 1672.

2 Geciteerd naar brief 209 in Van Tricht 1976, p. 499. Hoofts' antwoord is nummer 210. De brieven zijn ook opgenomen in Worp, Briefwisseling i, nr. 250 en 251.

Uitgave

Worp Gedichten i, p. 302-303; Tuynman-Zwaan 1968, p. 60-61; Van Tricht 1976, p. 867-868, 874 (noten).

Literatuur

Heinsius 1903; Tuynman-Zwaan 1968, p. 60-61; Van Tricht 1976, p. 867-868, 874 (noten); Smit 1980, p. 111.

Overlevering

H1	Autograaf Huygens, ka xla, 1623, fol. 23. Een blaadje papier van 195 × 150 mm. Het is in achten gevouwen geweest.
H2	Huygens nam het gedichtje op in zijn ‘Weder-antwoord teghen des H^en. P.C. Hoofts ‘Aenmerckingen op mijn Wederlegh’. Autograaf, ubl, Pap. 2, twee dubbelbladen papier van 303 × 190 mm, in moderne hand gepagineerd 1-8. Het gedicht staat op p. 4. Onderaan p. 8 dateerde Huygens het geheel: ‘Julio, mdcxxiii’.
H1-Ot	In de tijd dat Huygens de kopij voor zijn Otia gereed maakte, voor dit gedichtje vermoedelijk eind oktober 1624, bracht hij met lichtere inkt en anders versneden pen enkele wijzigingen aan in H1, die hij deels reeds in H2 had gerealiseerd. Het gedicht is niet opgenomen in de Otia.
K2	Koren-bloemen 1672, ‘vii.boeck. Mengelingh’, p. 491-492. Huygens plaatste het hier onder de titel ‘Ander Proeve’ na ‘Begonnen Ontschuldinge aen den Heere hooft, Tot een proeve van Gemeten Onrijm’.

Datering

H1 is niet gedateerd. De afmeting van het papier, het feit dat het klein opgevouwen is geweest en de inhoud maken heel aannemelijk dat H1 inderdaad tussen Haarlem en Amsterdam geschreven is toen Huygens op weg was naar Muiden, medio mei 1623.³

3 Zie Tuynman en Zwaan 1968, p. 60-61.

Varianten

Omdat H2 niet rechtstreeks in de overlevering van het gedicht betrokken is, heb ik de varianten gecursiveerd weergegeven.

1	H1	Muijden	ick		kom,	hergunt mij de gunst die'ck langhe geleden
	H2	Muijden,	[				]
	K2	[		]	kom;	[	]

[p. 484]

2	H1	Van		uw' beleefden	Heer, van uw' Heerinne		genoot.
	H2	[				]	genoot
	H1-Ot	[	]	uwen aerdighen	[	]	genoot.

3	H1	Had ick van herten verhert		hun	weldaet konnen		vergeten.
	H2	Hadde' [ick van] harten verhardt			[	]	vergeten,
	H1-Ot	Had ick in't herte verherdt		[		]	vergeten.
	K2	[Hadd	]	hunn'	[	]	vergeten,

4	H1	Had	ick, als sonder verdienst, sonder gevoelen geweest,
	H2	Hadd'	[	]
	K2	Hadd	[	]

5	H1	Ghij soudt buijten de		vrees	en uw		meester buijten		gevaer zijn
	H2	[	]	vrees,	[			]	'tgevaer sijn,
	K2	[	]	vrees,	[	]	Heerschapp [buijten gevaer zijn,]

6	H1	Beij		van 'tselue gevaer,		beijde van 'tselue verdriet,
	H2	[	]	vande selve ongeneucht,		[	]
	H1-Ot	Beijde van selue			ongenucht,	[	]
	K2	Bey		van de selv'	[		]

7	H1	Beij vande		pijn,	en beij vande pijn, en beij vande quelling,
	H2	[	]	sorgh,	[	]
	H1-Ot	[	]	sorgh,	[	]

8	H1a	Beij vande moeijt die u beij		van	mijn genaken		genaeckt.
	b	[	]	*met*	[			]
	c	[	]	*van*	[			]
	H2	[	]	<van>>met[				]
	H1-Ot	[	]	met	[			]
	K2	[				]	genaeckt:

9	H1	Maer hun onthael was te		soet,		en	moet		ick't samen		bekennen
	H2	[	]	soet;		[		]	ick 'tnauwste		bekennen,
	H1-Ot	[						]	ick't nawste		[bekennen]
	K2	[			]	en,	[			]	bekennen,

10

H1

Kwaer

bij

de

toespijs

alleen sonder

de

spijse

verleijt.

H2

[

]

mette

[

]

hun

[

]

verleijdt. etc.

H1-Ot

[Kwaer

bij

de

[

]

hun

[

verleijt.]

K2

[

]

alleen,[

]

haer' spijse, [verleidt.]

[Datering en onderschrift]

H1

1623

H2

Constanter. Hag. Iulio, mdcxxiii. [= datering van ‘Weder-antwoord’]

K2

* * *