Nederlandse gedichten 1614-1625. Deel 2. Apparaat en commentaar

[74] Tesselschade

Commentaar

Op 28 oktober 1623 noteerde Huygens onder gedicht [71]: ‘valitudine parum prospera’ (in niet zo voorspoedige gezondheid). Toen hij in diezelfde tijd uitgenodigd werd in Amsterdam de bruiloft van Tesselschade Roemers Visscher en Allard Crombalch¹ bij te wonen, overwoog hij dan ook de uitnodiging af te slaan, ook met het oog op het winterweer.

In een gedicht van tien strofen van acht trocheïsche regels met het rijmschema aaaBcccB somt de dichter de mogelijke redenen om weg te blijven op.

Sneeuwbuien (r. 17-24), lichamelijke zwakte (r. 25-32) en het winterweer in het algemeen (r. 33-56) houden hem in Den Haag.

1 Zij trouwden op 26 november 1623. Op 1 november hadden zij hun huwelijk laten aantekenen in het puiboek van Amsterdam. (Smits-Veldt 1994, p. 44).

[p. 608]

Vanaf regel 57 is het echter gedaan met de excuses. Ondanks de zwaarwegendheid daarvan kan de dichter eenvoudig niet wegblijven. Huygens neemt de uitnodiging aan. Hij zal van de partij zijn.

Het gedicht is dan ook te beschouwen als één groot understatement.

Uitgaven

Worp Gedichten ii, p. 37; Worp 1976, p. 54-55 (met annotaties); Kaakebeen 1918, p. 99-100 (met annotaties).

Literatuur

Smit 1980, p. 114-115; Maria Tesselschade 1994, nummer 24.

Overlevering

H	Autograaf Huygens, ka xl^a, 1623, fol. 55. Een blad papier van 310 × 190 mm. Alleen de rectozijde is beschreven. Vanuit de binnenmarge loopt een scheur naar boven, van regel 12 tot regel 4. Er is geen tekstverlies door ontstaan. De tekst is verdeeld in tien strofen van acht regels. Drie strofen vullen één kolom. Naast de derde kolom schreef Huygens de laatste strofe met daaronder de ondertekening en de datering. Rechtsonder op de pagina is een rekensom zichtbaar: 32 × 4 = 128. Deze berekening kan ik niet in verband brengen met dit gedicht.
H-Ot	In H bracht Huygens ten behoeve van de druk in de Otia een enkele correctie aan in een lichtere tint inkt. H is kopij geweest blijkens de formaatsignatuur T6. fol 152.
Ot	Otia 1625, ‘Lib. vi. Van Als’, T3^r+v, p. 151-152.
K1	Koren-bloemen 1658, ‘Vierde Boeck. Van Als’, [2k2]^r+v, p. 259-260 (foutief gepagineerd: 263-264).
K2	Koren-bloemen 1672, ‘Achtste Boeck. Mengelingh’, 3p^r+v, p. 481-482.

Datering

Huygens dateerde H: 17.^a Novembris 1623.

Varianten

		[titel]
	H	Aen de selve, | onder Trouw.
	K1	Onder Trouw, | Aen de selve.
	K2	Aen de selve.

3	H	Niet te		spade
	Ot	[	]	spade,

8

H

Die hij

droegh

Ot

[

]

droegh;

[p. 609]

12	H	Seggen		doet,
	Ot	[	]	doet;

15	H	Daer ick		rust en
	Ot	[	]	rust, []

23

H

Somer-spreewen,

	Ot	Somer-spreewen
	K1	Somer-spreewen,

33	H	Hadde	Sonn en
	K2	Had de	[	]

34	Ha	Locht	begonnen
	b	Lucht	[	]

36	Ha	'Tsoet		gelach
	b	[	]	gelacch

41	H	'Kwaer'	geschapen
	K1	'kWaer	[	]

42	H	Uw'	beslapen
	Ot	Vw	[	]

43	H	Te		begapen
	Ot	[	]	begapen,

48	H	Van mijn'		geest,
	Ot	[	]	geest:

49-56	Ha	En 'taenschouwen
		van uw trouwen
		Hadd mijn trouw en
		Woord vervult:
		Maer 'tbenijden
		Deser tijden
		Moest ick lijden
		Met gedult.
	b	En 'taenschouwen
		Van uw trouwen
		Hadd mijn trouw en
		Woord vervult:
		Maer 'tbenijden
		Deser tijden
		Moet {α ick lijden}
		Moet {β mij vrijden}
		{α Met gedult.}
		{β Vande schuld.}

[p. 610]

	c	Maer 'tbenijden
		Deser tijden
		Moet ick lijden
		Met gedult.
		Tsijn geen' treken
		Om te wreken
		Woord te breken
		Sonder schuit.

52	H	Met		gedult.
	H-Ot	[	]	geduld
	Ot	[	]	geduld,

54	H	Om te		wreken
	K1	[	]	wreken,

55	H	Sonder		schult.
	H-Ot	[	]	schuld.

62	H	Alle		vreesen
	Ot	[	]	vreêsen

63	H	Sijn geresen
	H-Ot	Zijn geresen

64	H	Uijt	mijn bloed:
	Ot	Wt	[	]
	K1	Uyt	[	]

65	H	Kranckheit,	lijden,
	H-Ot	Swackheit,	[	]

66	H	Winter-tijden
	Ot	Winter-tijden,

68	H	Staet van		kant,
	K1	[	]	kant;

77

H

Ia ick, meen ick;

79	H	Gae ick? neen		ick:
	Ot	[	]	ick;

80	H	Ia ick toch.
		[ondertekening en datering]
	H	Constanter. 17.^a Nouembris 1623. hag.
	H-Ot	1623.
	Ot	mdcxxiii.
	K1	[ontbreekt]